Amnesty: 1988 was
jaar van executies
Aoun riskeert totaal isolement in Libanon
Shamir: plan-Baker zonder PLO
Reagan moet dagboeken over
Iran-Contraschandaal openen
Arabische Liga belooft hulp bij vertrek Syrië
Unieke tegenstemmen
in parlement van DDR
Surinaamse indianen
kapen twee veerboten
'jan bentveld/interieur"
WOENSDAG 25 OKTOBER 1989
BUITENLAND
PAGINA 5
Jaarverslag meldt veel schendingen mensenrechten
DEN HAAG/LONDEN (ANP/AP) Tienduizenden mannen, vrouwen en kinderen zijn
verleden jaar geëxecuteerd door troepen of agenten van hun eigen regering. Zij werden ge
dood vanwege hun politieke opvatting, hun geloofsovertuiging, hun etnische afkomst of
hun taal, aldus het vandaag verschenen jaarboek van Amnesty International over 1988.
De jaren tachtig worden geken
merkt door een uitzonderlijk groot
aantal massamoorden en individue
le moorden door regeringstroepen.
Het afgelopen jaar was daarop geen
uitzondering, aldus het jaarboek.
Vaak gebruikten regeringen gewa
pende conflicten als voorwendsel of
achtergrond om mensen uit de weg
te laten ruimen die hen niet welge
vallig waren.
Burundi, Colombia, Iraq, Myan
mar (Burma), Somalia en Sri Lanka
behoren tot de landen waar in 1988
op grote schaal mensen zijn ver
moord door regeringstroepen of pa
ramilitaire organisaties. In Iraq ge
bruikten regeringstroepen in 1988
chemische wapens tegen de Kurdi-
sche bevolking. In Halabaja werden
op die manier 5000 mensen gedood.
Mensen die de aanvallen met che
mische wapens overleefden werden
veelal op een andere manier ver
moord.
Executies
Naast een stijging van het aantal
executies zonder vorm van proces,
heeft 1988 ook een stijging te zien
gegeven van het aantal gerechtelij
ke executies. In de loop van het jaar
negal, Liberia en Lesotho, zijn ge
vallen bekend van mishandeling
van gedetineerden. In sommige ge
vallen had die mishandeling de
dood tot gevolg.
TEL AVIV Israël wil alleen in zee
met het Amerikaanse plan-Baker
voor de oplossing van het Palestijn
se vraagstuk als het de garantie
krijgt dat de PLO direct noch indi
rect bij de besprekingen wordt be
trokken. Bovendien mogen die al
leen over verkiezingen in de bezette
gebieden gaan, zo heeft de Israëli
sche premier Shamir gisteren ge
zegd.
Het ligt niet in de verwachting dat
de Amerikaanse minister van bui
tenlandse zaken Baker bereid zal
zijn aan de Israëlische verlangens
eenlopen. Likoed wil geen meter
van de bezette gebieden prijsgeven,
terwijl de Arbeiderspartij de ruil
van land voor vrede in haar partij
programma heeft opgenomen.
Minister Baker lanceerde zijn vijf
punten eerder deze maand, nadat
een in tweeën gespleten Israëlische
regering een Egyptisch vredesvoor
stel had verworpen. Dat voorstel
van de Egyptische president Mu
barak was weinig meer dan een na
dere uitwerking van Israël eigen
vredesinitiatief.
Ook minister Baker heeft zijn
tegemoet te komen. Hij zou zijn voorstel geënt op het Israëlische P^-
voorstel dan immers definitief c
door
Ad Bloemendaal
In het plan staat onder meer dat
Egypte in de dialoog met Israël niet
de plaats kan innemen van de Pales
tij nen, maar dat Cairo met de Pales
tij nen overleg zal plegen "over alle
aspecten van die dialoog". Israël is
bang dat deze zinsnede een vrijbrief
zal blijken voor doorlopende rugge
spraak met de PLO.
In het Amerikaanse plan staat
ook dat de Palestijnen "de vrijheid
zullen hebben te spreken over on
derwerpen die naar hun mening te
maken hebben met de vraag hoe de
verkiezingen en de onderhandelin
gen te doen slagen". Shamir vreest
dat de Palestijnse delegatie die for
mulering zal aangrijpen voor een
discussie over de uiteindelijke sta
tus van de bezette gebieden. Dat wil
hij koste wat kost vermijden, omdat
binnen de regering van nationale
eenheid de meningen daarover uit-
Aids
Het aantal mensen dat aan de ziekte
aids lijdt, groeit in Ierland sneller
dan waar ook in de Europese Ge
meenschap. De Ierse staatssecreta
ris voor gezondheid Liam Flanagan
zei dat op een seminar van de We
reld Gezondheidsorganisatie WHO
in Dublin. "Het aantal aids-gevallen
verdubbelt zich in Ierland elke ne
gen maanden", zo zei Flanagan. Tot
nu toe zijn in Ierland 52 mensen aan
aids gestorven.
Polen
Sovjet-minister van buitenlandse
zaken Sjevardnadze is gisteren in
Warschau aangekomen vooreen be
zoek van vier dagen. Hij voert be
sprekingen over de betrekkingen
tussen Polen en de Sovjetunie in
het licht van de hervormingen die in
Polen worden doorgevoerd. Poolse
functionarissen verklaarden dat
vooral wordt gesproken over de
economische relatie van beide lan
den, de opheldering van „witte
plekken" in de geschiedenis en ge
makkelijker contacten tussen de
Polen en de Sovjets.
Schandaal
Het schandaal rond de Italiaanse
Ambrosiano-bank blijft het Vati-
caan achtervolgen. In een nieuwe
zaak is sprake van beschuldigingen
van chantage en van bijna een mil
joen dollar die is opgenomen met
Terwijl de vredesbesprekingen stokken, gaan het leven en de onlusten in
de bezette gebieden verder. Jonge Palestijnen beklimmen een door het Is
raëlische leger opgerichte versperring bij het vluchtelingenkamp Shati in
Gaza om legerpatrouilles met stenen te bekogelen. «foto epai
WASHINGTON (Rtr/DPA) - Oud
president Ronald Reagan moet zijn
persoonlijke aantekeningen en dag
boeken over de Iran-Contra-affaire
overleggen voor het proces tegen
zijn voormalige nationale veilig
heidsadviseur Poindexter, zo heeft
de districtsrechter van de Ameri
kaanse hoofdstad Washington gis
teren bepaald.
Volgens de rechter hebben Poin-
dexters advocaten hern ervan over
tuigd dat Reagans aantekeningen
belangrijk zijn voor de verdediging
van hun cliënt. Hij gaf de advocaten
echter geen toestemming ook presi
dent George Bush te dwingen inza
ge te geven in zijn privé-notities.
Volgens hem bevatten de krabbels
reld. In Afrika constateerde Amnes
ty schending van de mensenrech
ten "op grote schaal". Meer dan 20
Afrikaanse landen telden gewetens
gevangenen en uit veel landen,
waaronder Namibia, Kenya, Se- heidstroepen worden er door Am-
aal en meineed tegenover de parle
mentaire enquete-commissie die de
pijnlijkste kwestie van Reagans
ambtsperiode onderzocht. Zijn
voormalige rechterhand, luitenant
kolonel Oliver North, is inmiddels
veroordeeld wegens zijn betrokken
zijn betrokkenheid bij deaffai- heid bij de zaak, maar is tegen zijn
straf in beroep gegaan.
van de vice-president van Reagan
waarschijnlijk dezelfde inhoud als re waarin zonde;* toestemming van
die van de oud-president. het- Congres wapens werden gele
verd aan Iran in ruil voor vrijlating
De advocaten wilden de aanteke- van Amerikaanse gijzelaars. Boven- th
ningen van de huidige president in- dien verdween de winst van die wa-
zien, omdat deze volgens hen steeds penleveranties heimelijk in de zak-
persoonlijk door Poindexter werd ken van de Nicaraguaanse Contras.
ingelicht over de stand van zaken Poindexter heeft de politieke ver
wanneer hij een Witte-Huisbijeen- antwoordelijkheid van de zaak op
komst over de Iran-Contrazaak had zich genomen en
gemist. De voormalige veiligheids- digd van onder r
adviseur moet zich verantwoorden ring, vernietiging v
Oo"k tijdens het proces tegen Nor-
geprobeerd inzage te krijgen in
de notities van ex-president
Reagan. Maar de rechter bepaalde
toen dat de aantekeningen niet rele
vant waren, noch van cruciaal be
lang voor een juiste rechtsgang,
wordt beschuï- Verwacht wordt dan ook dat
ïeer samenzwe- Reagan in beroep zal gaan tegen de
in bewijsmateri- uitspraak van de districtsrechter.
Bijna ieder land in het Midden-
Oosten maakte zich in 1988 schul
dig aan marteling of mishandeling.
Algerijnen die werden opgepakt tij
dens ongeregeldheden werden r
werden in 35 landen, voor zover be
kend in totaal 1903 mensen terecht
gesteld, het grootste aantal geregi
streerde executies sinds 1981. Veer
tig procent van de landen had in
1988 de doodstraf wettelijk of in de handeld door de politie, Syrië hield
praktijk afgeschaft. duizenden politieke tegenstanders
In Latijns-Amerika werden in vast en in Egypte werden velen eni-
1988 duizenden mensen vermoord ge tijd vastgehouden op grond van
door regeringstroepen of doodses- veiligheidswetten,
kaders, aldus Amnesty. Honderden
anderen "verdwenen" eenvoudig- Positieve geluiden vielen er te
weg. Vooral Colombia, El Salvador, melden uit enkele Oosteuropese
Guatemala en Peru hebben wat dat landen, met name Hongarije, Polen
betreft een slechte staat van dienst, en de Sovjetunie. Maar in Roeme
nië, Tsjechoslowakije, de DDR en
Schendingen van de mensen- ook Joegoslavië werden nog steeds
rechten, detentie van gewetensge- veel mensen veroordeeld wegens
vangenen en marteling of mishan- dissidente meningen,
deling van gevangenen kwamen in Ook West-Europa kent zijn gewe-
alle delen van de we- tensgevangenen. Het gaat daarbij
vaak om dienstweigeraars die in
verscheidene landen in de gevange
nis terechtkomen. In Zwitserland
zaten er meer dan 500 vast en in
Griekenland 300. De Franse veilig-
nesty van beschuldigd zich bij
ties in het overzeese gebiedsdeel
Nieuw-Caledonië te hebben schul
dig gemaakt aan marteling en exe
cuties.
plan. Maar telkens als derde partij
en proberen het vage Israëlische
initiatief nader in te vullen, blijkt
hoe verdeeld het Israëlische kabi
net is.
Op het Amerikaanse ministerie
van buitenlandse zaken is men
steeds minder bereid zijn irritatie
over de houding van Shamir te ver
bergen. Volgende maand reist de Is
raëlische premier naar Washington
en er wordt gefluisterd dat hij pas
een uitnodiging voor een gesprek in
het Witte Huis zal ontvangen als Is
raël instemt met het Amerikaanse
Zeer jeugdige aanhangers van Aoun beschermen hun ogen tegen de bijtende rook van autobandendie tijdens
een demonstratie tegen het akkoord van Taif in de christelijke enclave in Bayrut in brand werden gestoken.
JIDDAH (AP/Rtr/AFP) - De Arabi
sche Liga heeft gisteren beloofd
zich in te spannen voor een Syri
sche militaire terugtrekking uit Li-
riep het Libanese parlement op
terlijk-op 7 november
weer bijeen te komen en dan
president te kiezen. Vol-
banon zit sinds september vorig
Libanon jaar zonder president, nadat het par
lement het niet eens had kunnen
worden over een opvolger voor
banon, in de hoop de Libanese gens prins Faisal moet de aftocht Amin Gemayel.
christenen te bewegen tot
ding van het vredesplan dat door
het Libanese parlement is goedge
keurd.
De Saudische minister van bui- de afronding
tenlandse zaken prins Saud al-Fai- akkoord",
sal deed die toezegging gisteren tij
dens de bezegeling van het akkoord
door het parlement in Jiddah. Hij
de Syriers worden geregeld tus
sen de regeringen van Syrië en Li
banon, waarbij de 22 leden tellende
Arabische Liga "belast zal zijn met
uitvoering van dat
In Libanon trokken intussen
10.000 jonge volgelingen van de
christelijke legerleider generaal
Aoun door de christelijke enclave
ten noorden van Bayrut om uiting
te geven aan hun afkeuring van het
nieuwe vredesplan. Waarnemers zijn bang
het dat de christelijke Libanezen on-
heeft gekeerd. Veel christelijke po
litici en kerkelijke leiders staan ach
ter het akkoord, maar gezien het
verzet van Aoun is het onwaar
schijnlijk dat het plan in de naaste
toekomst zal worden verwezenlijkt.
Niet alleen Aoun is tegen het ak
koord, ook de leider van de shi'iti-
Opperste Sovjet
schrapt vaste
zetels partij
MOSKOU (AP/Rtr/GPD) - De Op
perste Sovjet heeft gisteren beslo
ten de communistische partij niet
langer de 100 gegarandeerde zetels
in het overkoepelende Congres van
Volksafgevaardigden te geven. Als
het voltallige congres dit besluit
steunt, worden afgevaardigden
straks direct gekozen en niet meer
door bepaalde maatschappelijke or
ganisaties als de communistische
partij.
De Opperste Sovjet besloot met
254 stemmen voor en 85 tegen om
een controversieel artikel over de
toewijzing van zetels aan bevoor
rechte maatschappelijke organisa
ties zoals de partij te schrappen.
Conservatieve parlementariërs in
de Sovjetunie hebben gisteren de
politieke groep 'Rossija' (Rusland)
gevormd. Daarmee is een nieuwe
stap gezet in de snelle politieke po
larisatie in het land. Het gaat om een
groep afgevaardigden uit de Russi
sche Federatie, de grootste van de
15 Sovjet-republieken.
De groep wil onder meer 'socialis
tische vernieuwing van de maat
schappij' en werkelijke macht voor
de bevolking. "Wij zijn geen soort
geïsoleerde, particuliere club", al
dus vice-voorzitter Venjamin Jarin.
Rossija kan een tegenwicht vormen
voor de onlangs opgerichte radicale
Inter-regionale Groep.
President Gorbatsjov heeft vol
gens het persbureau Tass gezegd
dat wellicht 'impopulaire' maatre
gelen nodig zijn om de financiële si
tuatie en de toestand op de con-
sumptiemarkt te verbeteren. Met de
winter op komst vreest de Sovjet
bevolking voor voedseltekorten.
Deze hebben al geleid tot rantsoe
nering van onder meer vlees en
thee.
Gorbatsjov komt vandaag in Fin
land aan voor een driedaags staats
bezoek. In zijn binnenzak heeft hij
een voorstel tot een nieuwe algeme
ne Europese conferentie in Helsinki
volgend jaar. Op de agenda staan
onder meer nieuwe samenwerking
in Europa en de ontwikkelingen in
het Oostblok.
OZAL - De Turkse premier Ozal i
er gisteren weer niet in geslaagd i:
het parlement tot president te woi
sche ~Amal-be wegingNabih Berri, den gekozen, omdat alle 155 leden
BONN/BERLIJN (GPD/DPA/R-
tr/AP) Voorzitter Horst Sinder-
mann van het Oostduitse parlement
had het er moeilijk mee. Voor het
eerst in zijn lange loopbaan moest
hij gisteren tegenstemmen tellen.
Ze waren van tot voor kort trouwe
leden van de Volkskammer, die
Egon Krenz niet wilden hebben als
voorzitter van de Staatsraad. "Eén,
twee... Tel maar mee. Ik kom tot 23.
Heeft iemand wat anders"? "Zesen
twintig tegenstemmen". "Goed, ik
wil de uitslag niet vervalsen". Het
Oostduitse parlement oefende gis
teren een beetje in democratie.
Erich Honecker, die met algeme
ne stemmen werd verlost van zijn
plichten, maakte het niet mee. Hij
ontbrak "wegens gezondheidsrede
nen", maar is in elk geval "onder
dank" de laan uitgestuurd, een toe
voeging die ontbrak bij het ontslag
van zijn economisch expert Mittag.
Krenz zei uitstekend te kunnen
leven me?t de tegenstemmen en ont
houdingen uit voornamelijk de libe
rale en christen-democratische
kampen. "Het is een bewijs voor het
nieuwe en noodzakelijke zelfver
trouwen van
leider
Hike rlialnno te willen „nnrt,ette„ druzenleider Walid Jumblatt de oppositie de zitting boycot
maar ve^Waarde^irhteeenrte aan' hebben hun bedenkingen tegen het ten. Wel kreeg Ö_zal negen sterrtmen
vredesplan. Terwijl Aoun vooral be-
heeft tegen de naar zijn z
verklaarde zich tegen de
houdende demonstraties: "Demon
straties hebben, zeker in deze ge
compliceerde toestand, het gevaar
anders te eindigen dan ze zijn be
gonnen". In Oost-Berlijn waren gis
teravond naar schatting 7000 men
sen op de been om tegen zijn benoe
ming te demonstreren. De politie
greep niet in.
vage afspraken over de terugtrek- wordt dat Özal volgende week dins-
king van de Syrische troepen, zijn
Berri en Jumblatt ontevreden over
de politieke hervormingen die het ke?jt
akkoord belooft.
de derde ronde de eindstreep
wel zal halen, omdat hij dan genoeg
i pen eenvoudige meerder-
226 stemmen.
Krenz wil een andere Kieswet
beloofde een regeling v
die illegaal het land hebben verla
ten, wat amnestie zou kunnen in
houden voor de Oostduitsers die
zijn gepakt bij een vluchtpoging.
Een parlementscommissie heeft
vastgesteld dat de Oostduitse poli
tie eerder deze maand haar boekje
te buiten is gegaan bij demonstra
ties. Er zijn 83 klachten onderzocht.
Vier strafprocedures zijn aange
spannen tegen agenten.
Bondskanselier Kohl is bereid
Krenz te ontmoeten om de betrek
kingen tussen de beide Duitslanden
op een hoger niveau te brengen. Het
Oostduitse persbureau ADN maak-
parlement". De te onmiddellijk melding van het
de maatschappe- aanbod.
PARAMARIBO In Suriname zijn De avond voor de kaping van de
twee veerboten gekaapt die de veerponten hebben de Toekayana-
dienst over de Coppename-rivier indianen winkels geplunderd in de
verzorgden. Met de ponten zijn omgeving van de veerverbinding.
twee vrachtwagens en een perso- Daarbij werden -eigenaren en voor
nenauto verdwenen en zijn de rijst- bijgangers mishandeld. Een man
districten Nickerie en Coronie vol- hep een beenbreuk op, een ander
ledig geïsoleerd geraakt
liter sterke
door
Marie Annet van Grünsven
LEIDEN - "Ik wil eerst zien of het
uitgevoerd wordt, dan krijg ik pas
hoop", zo reageerde een schoen
poetser in Bayrut op het nieuws van
het vredesakkoord in Taif. Zijn
scepsis was niet zonder grond. De
inkt van het akkoord tussen de 62
christelijke en islamitische parle
mentariërs was nog niet droog, of
zowel christelijke als islamitische
strijdgroepen lieten al weten het ak
koord af te wijzen.
door
Sjaak Smakman
Het krachtigst in zijn veroordeling
was de christelijke generaal Michel
Aoun, die sprak over een "weg naar
de hel". Hij mobiliseerde direct zijn
troepenmacht van ongeveer 20.000
man. Niet om de burgeroorlog te
hervatten, maar om op alle eventua
liteiten voorbereid te zijn, zei hij.
Nu heeft Aoun ook van alle be-
ongedekte cheques. De centrale fi- trokkenen de minste reden om blij
guren zijn een medewerker van
God's eigen bankier", wijlen Am-
brosiano-directeur Roberto Calvi,
en een in Rom.e gevestigde
Tsjechoslowaakse bisschop die for
meel belast was met de taak Oost
europese vluchtelingen behulp
zaam te zijn, maar in werkelijkheid
meer bezig zou zijn met financiën.
Aoun: akkoord is weg
algehele
onderhandelen
terugtrekking.
Data worden niet genoemd, maar
het gaat in elk geval jaren duren,
Een beslissing over de Syrische
loofsrichtingen er elk 54 bezetten.
Misschien nog pijnlijker voor
Aoun is de openlijke afwijzing van
zijn confrontatiepolitiek door chris
telijke politici. Van de 62 aanwezi
gen in Taif waren er 33 christen,
maar uiteindelijk stemden 59 van
de 62 parlementariërs voor het ak
koord. En hoewel de maronitische
christenen het meest op de-lijn van
Aoun zitten, was het uitgerekend de
maronitische christen en Falangis-
tenleider George Saadeh die het ini
tiatief nam voor een verklaring van
24 christelijke parlementariërs dat
het "een misdaad" zou zijn om deze
kans op vrede voorbij te laten gaan.
Aoun riskeert met zijn verzet dus
een totaal isolement. Een politieke
waarnemer vatte het gisteren
kernachtig samen: "In principe
gaat het om een oorlog over een
de hel. pian met Arabische en internationa-
«foto ap) je steun tussen de generaal en iede-
prominente politieke en religieu-
leider in Bayrut".
allesbepalende stem heeft. De rege
ringskrant Al-Baath schreef al di
rect dat Syrië het akkoord zal steu-
Jumblatt bijvoorbeeld wordt de
ze week in Damascus ontboden en
krijgt daar te horen dat hij zijn kri
tiek dient in te slikken. Dat besefte
hij zelf ook, getuige zijn opmerking
in het Franse blad Le Figaro dat hij
"liever leeft onder de Syrische laars
dan onder de maronitische laars-
...Maar Damascus laat me in de
steek".
werd gedwongen
drank op te drinken.
i\Ta de kaping van de drie veerbo
ten ziet de eigenaar, de Surinaamse
Scheepvaart Maatschappij, geen
kans meer de verbinding tussen Pa-
In Paramaribo wordt aangenomen ramaribo en de districten Coronie
dat de kaping een antwoord van de en Nickerie te onderhouden. De bo-
indianen is op de overeenstemming ten die gisteren zijn meegenomen,
die parlementsvoorzitter Lachmon waren al onttrokken aan andere
maandag bereikte met de bezetters veerdiensten. In de geïsoleerde dis
van het bauxietdorp Moengo en tricten wonen ruim 40.000 mensen,
Ronnie Brunswijk over een natio- die voornamelijk werkzaam zijn in
nale conferentie. de rijstbouw.
ADVERTENTIE
Syrië
Maar ook in het andere kamp
niet allemaal koek en ei. Ondanks
De shi'itische Amal-militie wijst
het akkoord vooral af omdat ze 128
in plaats van 108 zetels in het nieu
we parlement wil om redelijk verte
genwoordigd te kunnen zijn. Nau
welijks reden om de oorlog te her
vatten. Blijft over de fundamentali-
sche, pro-Iraanse Hezbollah. Daar
mee zijn per definitie geen zaken te
doen: voor hen is een islamitische
staat de enige optie. De Hezbollah
vormen echter maar een kleine ter
reurgroep die militair niet veel ge-
het wicht in* de schaal legt.
Desondanks blijft vrede i
te zijn. Zijn doel om Syrië uit Liba- aanwezigheid valt op zijn vroegst de opmerking van de islamitische meeste Libanezen na bijna 1000 do-
te verdrijven is verder weg dan twee jaar nadat de politieke hervor- parlementsvoorzitter Selim Hoss den en 3000 gewonden in een half
ooit. Het akkoord van Taif is vooral
een bevestiging van de Syrische
aanwezigheid. De nu 33.000 man
sterke troepenmacht trekt zich vol
gens het akkoord geleidelijk aan
naar het oosten terug, om daarna
met de
mingen een feit zijn. En Syrië kan
onderhandelen met een regering
waarin christenen en islamieten ge
lijkelijk zijn vertegenwoordigd. On
derdeel van het akkoord is immers
dat het parlement wordt uitgebreid
dat afwijzing van het verdrag "zelf- jaar tijd voorlopig nog een kwestie
moord" betekent, uitten zowel de
Amal, de Hezbollah als de Progres-
Socialistische Partij
eerst zien en dan geloven. Zoals
de groenteboer Hassan Jassem cy-
nisch verklaarde: "Zodra ze over
Walid Jumblatt felle kritiek "op het vrede praten geeft Aoun een verhit-
akkoord. Toch lijken hier de proble- te verklaring af en begint het vech-
illéén de
meubelen die hei
als u zich echi thuis w
voelen in uw woning k
dat Bentveld i:
overleg met u op papie
LEIDEN
Nieuwe Rijn 24
Telefoon 071-134671
Libanese regering te tot 108 zetels, waarvan beide ge- men minder groot, omdat Syrië de ten
woonadviezen meubelen stoffering halogeenverlichting
Dealer van o.a.: Interlübke, Pastoe, Cor, de Sede, Frighetto,
Leolux, Gelderland, Artifort, van Besouw, Kendix, Jab, Ploeg.
