Arubaan koopt alvast auto NAVO gaat alternatief modernisering bekijken Oecumenische diensten Zoeterwoude opgeschort Nieuwe raffinaderij wekt hoop op Antilliaans eiland Bloempjes bloeien in Herfst DDR PAGINA 2 DINSDAG 24 OKTOBER 1989 ORANJESTAD - Dagen achtereen heeft Aruba feest gevierd: de komst van de Amerikaanse olie-gigant Coastal Oil is een feit. Over 18 maanden wordt weer olie gerafffineerd op Aruba. Se dert 1985, toen Exxon be sloot tot het sluiten van de raffinaderij, hadden alle po gingen tot heropening schip breuk geleden. Drie reizende ambassa deurs van Aruba trokken de afgelopen jaren de wereld rond, op zoek naar gegadig den, die de olieraffinage weer op gang moesten bren gen. Nadat vrijwel alle hoop was vervlogen, diende Coastal Oil zich aan. door Ronnie Rensch/ANP Of om preciezer te zijn: diende Coastal Oil zich weer aan. Drie jaar geleden had deze multinational, die zestig miljard aan activa heeft in olie-winning en -raffinage, stroom- produktie en vervoer, al belangstel ling getoond, maar het laten afwe ten. Coastal Oil bekent nu een fout te hebben gemaakt: "Wij hadden de situatie op dat moment minder goed ingeschat", geeft directeur Os car Wyatt van de firma toe. Exxon had al tien jaar voor de sluiting van de raffinaderij de be slissing genomen uit Aruba weg te trekken. Sedertdien werd niet meer in de raffinaderij geïnvesteerd, zo dat Exxon in 1985 een verouderde, voor overname weinig aantrekkelij ke fabriek achterliet. Coastal Oil zal dan ook fors moeten investeren om het raffinage-proces weer op gang te krijgen,. In eerste instantie is daar 220 miljoen gulden voor nodig bij een dagproduktie van 150.000 va ten. Indien mocht blijken, dat daar afzetmogelijkheden voor zijn, zal in 1992 het besluit worden genomen om nog 65 miljoen gulden te inves teren ter verdubbeling van de pro- duktie. Premier Nelson Oduber wijst er in toespraken telkens op, dat de komst van Coastal Oil 'enorme im pulsen' zal geven aan de Arubaanse economie. "Het is ons gelukt met dit project onze economie een gro tere verscheidenheid te geven", zegt de premier. Hij wijst erop, dat het met het toerisme bijzonder goed gaat. "Toerisme is echter een te wis selvallige factor om alleen daarop de inkomsten van het land af te stel len", zegt de premier. "Het gaat echter zo goed met het toerisme, dat het waanzin zou zijn om daar niet de grootst mogelijke zorg aan te besteden". Dat doet Aru ba dan ook: eind volgend jaar telt het eiland 7.000 hotelkamers, een verdubbeling in vier jaar. Ofschoon Coastal Oil voor een pe riode van 11 jaar volledige vrijstel ling krijgt op het betalen van in voerrechten op haar importen en ook elf jaar lang geen winstbelas ting hoeft te betalen, zijn de voorde len van haaf komst groot: er zal fors worden besteed op het eiland en 1.500 mensen zullen werk vinden. Van niet te onderschatten belang zijn dé neven-effecten, die Coastal met zich brefïgt. "Sedert bekend Werd, dat een nieuwe olieraffinade rij öp Aruba zou Worden gebouwd, zijn tal van aanvragen om inlichtin gen ontvangen van buitenlandse in vesteerders", zegt Éric d'Afnault, de voorzitter van de Kamer van Koophandel. D'Arnault verklaart, dat een paar buitenlandse bedrijven zelfs hebben laten weten vestigin gen op Aruba te zullen opzetten. De psychologische effecten van de komst van Coastal op de lokale bevolking zijn tevens niet te onder schatten. Vertegenwoordigers van notariaten en handelsbanken wij zen erop, dat de laatste weken aan merkelijk is geïnvesteerd in de aan koop van nieuwe auto's, terwijl het aantal hypotheekaanvragen is ver veelvoudigd. Diverse handelslui hebben besloten tot uitbreiding van hun zaken. "Er is een nieuw elan geboren en zowel op het eiland als daarbuiten is het vertrouwen in de toekomst van Aruba de laatste weken sterk ge groeid", zegt mr. Paul Sjiem Fat, die al 40 jaar op Aruba woont. "Als er uitkomt wat ervan verwacht wordt", is de komst van Coastal Oil ongetwijfeld een van de hoogtepun ten in de geschiedenis van dit eiland zegt hij. De ondertekening van het con tract tussen Coastal Oil en de rege ring van Aruba werd afgelopen don derdag gevolgd door feesten en toe spraken, die sedertdien avond aan avond zijn gehouden. "Dit kan niet Een aantal ja ren geleden sloot de Exxon- raffinaderij op het eiland Aru ba de poorten, wat grote werk loosheid tot ge volg had. Het zelfde gebeurde niet lang gele den op het ei land Curagao, waar de Shell- raffinaderij hier op de foto werd gesloten. (foto archief) anders, dit is het werk van God", zegt Marcello Ras die na 27 dienstja ren op 49-jarige leeftijd door de Exxon met ontslag werd gestuurd toen rond 1960 als gevolg van de au tomatisering massa-ontslagen vie len in de sector van de olieraffinage. Ras moest het sedertdien doen met een pensioen van nog geen 100 gul den. "Velen zijn weggetrokken, toen de Exxon vier jaar geleden de poorten sloot, maar ik heb er altijd in geloofd, dat dit wonder zou ge beuren. God heeft dit eiland eens persoonlijk gezegend", zegt Ras. Sinds de raffinaderij in 1985 kwam stil te ligggen, is San Nico- laas, de buurt erbij sterk verpau perd. Sommige straten lijken wel die van een spookstad: duizenden trokken weg na ramen en deuren van hun huizen te hebben dichtge spijkerd. In diverse straten van San Nicolaas zijn er reeksen vervallen en verlaten woningen waarvan in middels de deuren en ramen zijn ge sloopt. De economische activiteiten van San Nicolaas gingen ook sterk achteruit: tal van winkels sloten, handelshuizen trokken weg naar andere buurten waar zaken-doen aantrekkelijker was. Dat gaat nu allemaal veranderen. Als over anderhalve jaar de toren hoge vlam van de rafffinaderij weer brandt ten teken dat de raffinage weer op gang is gekomen zal San Nicolaas uit de as zijn verrezen. Er ligt al een blauwdruk klaar voor de wederopbouw van dit eilandgedeel te op de noordkant van Aruba. Intussen maken buitenlandse maatschappijen zich op om voor de kust naar olie te gaan zoeken. In no vember start het Venezolaanse Ma- raven daar al mee. Er zijn aanwijzin gen, dat er in wateren rond Aruba olie-aders liggen verborgen. Maar zelfs als geen olie wordt gevonden, dan nog brengen de activiteiten van de vier buitenlandse ondernemin gen een niet te onderschatten ople ving van de economische activitei ten te weeg. Voorlopig is de olie-ex ploratie zelfs wat op de achtergrond geraakt door het nieuws rond Coastal Oil. Niemand maakt zich voorlopig ook zorgen over het feit, dat Aruba met een groot tekort aan werkkrachten komt te zitten. Vorige maand waarschuwde de Centrale Bank voor een oververhit ting van de economie. Volgens een becijfering van de bank zullen in de komende jaren alleen al in het hotel- en restaurantwezen ettelijke dui zenden buitenlandse werkkrachten nodig zijn. De vraag is daarom: waar gaat Coastal Oil de 1.500 man vin den, die ze voor het ontplooien van haar activiteiten nodig heeft. "Dat lossen we wel op",zegt Eric d'Ar nault. Daar voegt hij nog aan toe: "Dit probleem moeten oplossen is toch prettiger dan dat van werk loosheid." Oostduitse media laten geluiden oppositie horen BONN Nog is het niet zo ver dat de Oostduitsers in de rij staan voor de krant en dat het journaal, de 'Aktuelle Kamera' (kijkdicht heid tot voor kort één procent) de Westduitse concurrentie van ARD en ZDF heeft geslagen, maar er zit beweging in het Oostduitse medialandschap. Sinds het Politbureau van de Oostduitse communistische SED de oekaze liet afdrukken "Wij stellen ons handelen ter discus sie", is in de media een relatief vrijmoedige discussie begonnen over de problemen, fouten en de daaruit te trekken lessen. Van de ene dag op de andere werden de kranten anders. door Hans Hoogendijk "Bijna alle bladen worden bonter. Wat betekent dat?", vroeg de 'Jonge Wereld', oplaag 1,4 miljoen en spreekbuis van de communistische jeugdbeweging FDJ. Ironisch werd er heel klein onder gedrukt: "Het betekent dat het herfst wordt". Zelfs in het streng gecensureerde partijblad 'Neues Deutschland' mocht een lezeres haar mening zeg gen dat het de hoogste tijd is voor een realistische berichtgeving en: "Ik hoop dat de kijkdichtheidscij- fers van ARD en ZDF eindelijk weer geringer worden". Veertig jaar hebben de media in de Duitse Democratische Repu bliek niets dan jubelmeldingen over de eigen staat gebracht en lou ter rampen uit het buitenland. Wie uitsluitend Oostduitse tv zag, Oost duitse kranten las en Oostduitse ra dio beluisterde, moest wel haast tot de conclusie komen, dat het kapita lisme op zijn laatste benen liep en het communistische paradijs bin nen handbereik was. De media wa ren een grote lofzang op de commu nistische prestaties, klapzoenende socialistische broeders beheersten de voorpagina's, de ene nog grotere witte kool dan de andere werd door de 'genossen' gekweekt en de in dustrie overtrof maand in maand uit alle plancijfers. Deze censuur was voornamelijk zelfcensuur, want volgens de grondwet mogen de kranten in de DDR schrijven wat ze willen. Maar wee je gebeente wie dat deed. Want elke week moeten de hoofdredac teuren opdraven bij Heinz Gegel, chef van de afdeling Agitatie en Propaganda van het Centraal Comi té. Daar worden de politieke lijnen voor de volgende week uitgestip peld. Veertien dagen geleden kondigde Gunter Schabowksi, SED-chef in Oost-Berlijn en van 1978 tot 1985 hoofdredacteur van 'Neues Deut schland' de nieuwe lijn aan. Het ge volg was een totale blackout bij di verse verantwoordelijke functiona rissen, maar ze herstelden zich snel. Ze hadden de berichtgeving altijd al slecht gevonden. Demonstrerende 'polit-rowdys' en 'staatsvijanden' werden van de ene dag op de andere weer werkne mers, naar wier zorgen zorgvuldig moet worden geluisterd. De Oost- berlijnse partijkrant 'Berliner Zei- tung' had zelfs een journalistieke wereldprimeur door met drie kriti sche ingezonden brieven de voorpa gina te openen. De communistische partij be schikt veruit over de meeste kran ten. Neues Deutschland heeft een oplage van 1,1 miljoen exemplaren en de partij geeft ook nog 14 regio nale kranten met een dagelijkse op lage van 5,1 miljoen uit. Vroeger wa ren die kranten een pot nat, maar nu zijn er nuances te bespeuren. Door dat de Oostduitse hervormingen vanuit het zuiden lijkt op te rukken, is er vooral belangstelling voor de kranten in Dresden en Leipzig. Nog veel meer in trek zijn de dag bladen van de zogenaamde blok- partijen. Deze partijen, die 40 jaar geleden de leidende rol van de com munisten hebben aanvaard en sindsdien een zieltogend bestaan leiden, durven ineens meer dan de SED. De krant heeft een oplage van bijna 100.000 en is tegenwoordig el ke morgen uitverkocht. Topper is 'Die Morgen' van de Oostduitse li beralen, die bijna alle angst voor de nog altijd machtige Politbureau- bonzen hebben afgelegd. Vrijmoe dig worden in deze kleinste krant (53.000 stuks), verlangens geformu leerd waar twee weken geleden nog geen Oostduitser van had kunnen dromen. Nog is Mao's oude gezegde "Laat duizend bloemen bloeien en laat duizend zienswijzen wedijveren" in de Duitse Democratische Repu bliek heel ver weg, maar in deze herfst ontluiken de eerste bloeme tjes. BRUSSEL/VILAMOURA - De modernisering van de kernwapens voor de korte afstand zorgde eerder dit jaar nog voor spanningen in de NAVO. Maar nu de ontwapenings besprekingen zo voorspoedig verlo pen, komt die discussie in een ander licht te staan. Op het NAVO-hoofd- kwartier in Brussel sluit men niet door Hans de Bruijn uit dat de moderniseringsplannen al snel herzien moeten worden. De plaatsing van een opvolger voor de ook in het Nederlandse leger aan wezige Lance-raket is lang niet meer zo zeker. Vandaag en morgen praten de defensieministers van de NAVO-landen in het Portugese Vil- lamoura over het nucleaire plaatje. Een routineuze vergadering van de van afschrikking. En die kernwa pens zullen in de NAVO-visie uiter aard modern moeten zijn. Boven dien wil de NAVO dat de Russen Nucleaire Plan Groep, zegt men, maar dat betekent alleen dat er geen politieke beslissingen zullen vallen. Er zal desondanks wel een belang rijk besluit worden genomen: een speciale werkgroep van hoge amb tenaren zal moeten gaan studeren op de gevolgen voor de nucleaire NAVO-bewapening van de onder handelingen in Wenen over de con ventionele bewapening. Die onder handelingen verkeren in een stroomversnelling. Als NAVO en Warschaupact het volgend jaar al eens worden over een zeer forse ver mindering van de conventionele be wapening, dan zal dat ook gevolgen moeten hebben voor de kernbewa pening. De NAVO-kernwapens voor de korte afstand zijn immers vooral be doeld als tegenwicht voor het con ventionele overwicht van het Oost blok. En dan moet de NAVO zijn pas opgestelde brede visie op de kernwapens opnieuw overdenken. Het kan verkeren, zou je zeggen, want nog maar in juni legden de staatshoofden en regeringsleiders van de NAVO die uitgangspunten in een 'globaal concept' vast. En daarin werd de korte-afstandswa- pens een duidelijke plaats toebe deeld. De NAVO-leiders waren be reid om over de kernwapens voor de korte afstand (SNF-wapens) met het Warschaupakt te onderhande len, maar pas nadat in Wenen een conventioneel akkoord is gesloten en met de uitvoering daarvan een begin is gemaakt. De Sovjets ble ken veel minder moeite te hebben dan was verwacht met de conven tionele ontwapeningsvoorstellen van president Bush, die in feite neerkwamen op een halvering van de Sovjet-strijdkrachten in Europa. In Wenen is het dan ook optimisme groot. Succes Maar succes daar zal gevolgen heb ben voor de kernbewapening in Eu ropa. "Hoe dieper de conventionele verminderingen, hoe groter daar van het effect zal zijn op het nucleai re plaatje", zei een hoge NAVO- functionaris vorige week. De defen sieministers zullen dan hun lange- termijnplannen moeten bijstellen. Daarover zullen zij vast al in Vi- lamoura praten. Maar, hoe para doxaal dat ook klinkt, zij zullen ook de ontwikkeling van nieuwe korte- afstandswapens blijven aanmoedi gen. Zij willen niet vooruitlopen op ontwikkelingen in Wenen, waarvan de uitkomst nu nog niet te voorspel len is. Maar het instellen van de ho ge ambtelijke werkgroep bewijst dat de NAVO al rekening houdt met veranderende omstandigheden. Het gaat daarbij om de opvolger voor de Lance, waarbij het bereik van 120 kilometer naar 450 kilome ter wordt uitgebreid. Een omstre den plan, omdat de nieuwe raket (FOTL, of 'Follow-On-To-Lance') daarmee maar net blijft onder de 500 kilometer. En dat is de grens waarboven Amerikanen en Russen op grond van het INF-akkoord geen raketten in Europa meer mogen hebben. Voorts wordt gewerkt aan de ont wikkeling van een kernraket die vanaf vliegtuigen tegen gronddoe len kan worden' gebruikt. Volgens de NAVO-functionaris verloopt het ontwikkelingsprogramma in de VS zeer voorspoedig, en zullen beide wapens in 1992 produktierijp zijn, op het moment dus dat de NAVO moet beslissen over de modernise ring. Up to date Verdwijnen zullen de kernwapens voor de korte afstand niet. De NAVO zegt altijd een aantal van die wapens te willen houden bij wijze deren. Maar dat er én een Lance-op- volger, én een lucht-grondraket én wellicht ook nieuwe nucleaire ka nonnen zullen komen, wordt steeds minder zeker. Een of twee van deze systemen zouden kunnen sneuvelen als ook de Russen daartoe bereid zijn. Op zijn minst zullen de aantallen van deze nieuwe kernwapens fors om laag laag gaan. Maar voor besluiten daarover is het nu nog veel te vroeg. Het communiqué van Vilamoura zal dan ook zeker nogmaals de be kende zin bevatten dat deze wapens "waar nodig up to date gehouden moeten worden". Met die formule zijn tot nog toe de meningsverschil len in de NAVO bezworen, en dat zal voorlopig nog wel nodig blijven. Stond kerkelijk Zoeterwoude bekend om de verregaande con tacten tussen hervormden en rooms-katholieken, momenteel verkeert deze opvallende oecu menische relatie in een crisis. In het plaatselijke hervormde kerkblad schrijft een teleurge stelde ds. J. R. Wolthaus over "de schok" dat de nieuwe pater R. van Lieshout voor tenminste een jaar de oecumenische vie ringen heeft opgeschort. Hoewel de oecumene tussen 'Rome en Reformatie' landelijk nauwelijks van de grond is geko men, bestond al sinds het begin van de jaren tachtig in Zoeter woude een sterk contact tussen de hervormde gemeente en de pa rochie van de St. Jans Onthoof ding. Niet alleen werden er regel matig gezamenlijke diensten ge houden, tussen Wolthaus en de voorganger van Van Lieshout, pa ter F. Bull, was er een nauwe sa menwerking. Begrafenissen, doopdiensten geleid. Door de opstelling van Van Lieshout, die per 1 oktober in Zoeterwoude werkzaam is, staat de oecumenische relatie op de tocht, zo valt uit de woorden van Wolthaus in het kerkblad op te maken. "Het geloofsgesprek van tien jaar oecumenische cateche- catechismus en Vati- canum II is weer terug bij het be gin", zo schrijft hij. Onder dat begin moet volgens hem de "absolute tegengestelde positie van de leer van het misof fer" worden verstaan, evenals "de leer van de transsubstantiatie en de vraag of er naast de kerk van Rome plaats is voor andere ker ken". Volgens het kerkblad lijkt "tot aller ontsteltenis" door de op vattingen van Van Lieshout over de eucharistie "het belangrijkste deel van de oecumene in Zoeter woude" in gevaar te komen. Pater Van Lieshout, die dezer dagen in het parochie-orgaan de rooms-katholieke gelovigen van de gang van zaken op de hoogte zal stellen, laat weten het te be treuren dat het hervormde kerk blad zo weinig begrip toont voor zijn opvattingen. Hij benadrukt dat het beslist niet zo is dat hij door een bezorgde bisschop.is "binnengesmokkeld". "Ik heb wel van het eerste moment af ge zegd dat ik geen verantwoorde lijkheid wil nemen voor wat er hier gebeurt". Hij vervolgt: "Ik zal me een jaar de tijd geven om te kijken wat de sfeer hier is. In zekere zin hou ik de zaak dus nog open". Wat de hervormden betreft zal er zo spoe dig mogelijk een gezamenlijke vergadering van de parochieraad en de kerkeraad, die volgens hen gepasseerd is, moeten plaatsvin den. Volgens ds. Wolthaus in het kerkblad, zal de nieuwe ontwik keling "ons helderheid verschaf fen over de vraag wat ons oecu menisch geloof waard is en hoe diep het geworteld is". Zwarte kerk De zwarte Amerikaanse pries ter George Stallings, die in juni Washington een eigen Imam Temple voor zwarte gelovigen stichtte, heeft het Vaticaan een ul timatum gesteld: binnen een jaar moet de paus de eisen van de zwarte rooms-katholieken inwil ligen, anders zal hij een geheel on afhankelijke Afro-Amerikaanse Kerk oprichten. Stallings werd door deze zomer zijn bisschop ge schorst om zijn praktijken. Stallings: "Wij aanvaarden de bisschop van Rome als onze bis schop. Maar als we binnen een jaar niets van hem horen, zijn we gedwongen een eigen kerk op te richten". Ongeveer twee miljoen van de 55 miljoen miljoen rooms-katho lieken in de Verenigde Staten zijn zwart. Van de ruim 300 bisschop pen zijn er twaalf zwart* de mees ten slechts in de rang van hulp bisschop. Stallings beschuldigt de bisschoppen ervan een "blan ke en racistische" kerk te leiden. Stallings pleit voor een "Afri kaanse rite" binnen de RK Kerk met eigen bisschoppen die wel gehoorzaam aan de paus zijn. Behalve in Washington heeft Stallings ook eigen parochies in Norfolk, Virginia, en Suitland, Maryland, met in totaal ongeveer 1800 gezinnen. De liturgie in deze parochies heeft een sterk Afro- Amerikaans karakter. Stallings voorspelde dat meer priesters en "duizenden zwarte katholieken" zich bjj zijn beweging zullen aan sluiten. Kortgeleden kwam de Was hington Post met de (anonieme) beschuldiging dat Stallings zich ruim tien jaar geleden aan koor knaapjes zou hebben vergrepen. Hij wees de "ongefundeerde" be schuldiging als "pure laster" van de hand. Israël verbaasd De Israëlische regering is ver baasd over het pleidooi zondag van paus Johannes Paulus II voor een Palestijns vaderland. "De zor gen van de paus voor een Pales tijns vaderland zijn vooral verba zingwekkend wanneer men be denkt dat het Vaticaan de staat Is raël na veertig jaar nog steeds niet heeft erkend en dat het daar ook geen enkel begrip voor heeft ge toond", zo zei de woordvoerder van premier Shamir. De paus had zondag verklaard dat hij het legitieme verlangen van de Palestij nen naar een eigen vaderland, waar ze in rust en vre de kunnen wonen, steunt. Tege lijkertijd riep hij op tot hulp voor en solidairiteit met de bevolking van de westelijke Jordaanoever en de Gazastrook. Kerktelefoon Volgens de Landelijke Organi satie Kerktelefoon (LOK) zullen zo'n honderdduizend mensen ge dupeerd worden door een drasti sche prijsverhoging van het tarief van de PTT. Volgens de LOK zal het huidige tarief van zes gulden 25 per aansluiting, verhoogd wor den tot een bedrag dat varieerd van 25 tot 40 gulden. Een woordvoerder van de PTT ontkent echter deze relatief grote prijsstijging. Het is bovendien nog niet duidelijk wanneer deze wijziging zal plaatsvinden, er wordt alleen nog naar de tarieven gekeken, die overigens kunstma tig zo laag worden gehouden. Volgens de LOK wil de PTT wat aan deze verliespost doen. Van de LOK zijn ongeveer 380 kerken lid. De LOK biedt de noodgedwongen thuisblijvers on der de kerkgangers de kans om de dienst direct te kunnen volgen. Volgens de organisatie geeft dat de mensen een grotere verbon denheid dan via een cassette bandje. Agenda Bijbels. Zelf bijbels ?turen naar gezinnen in Rusland, dat is het doel van een bijeenkomst van de Volle Evangelie Gemeente in Al phen aan den Rijn, morgen om acht uur in 'De Ark' (Pr. Hendrik- str. 54). De stichting Oosteuropa Zending verleent medewerking. Er zal o.a. een film over de situatie in Roemenië worden vertoond. Zangavond I. In de Marekerk in Leiden begint morgenavond om acht uur een zangavond. Ds. P. Vermaat uit Maassluis heeft de leiding, terwijl het 'Leids Kerk koor' medewerking verleent. Cor van de Wijngaard uit Delft be speelt het orgel. Zangavond II. Een zang avond vindt ook plaats in de Ou de Kerk (Boulevard) in Katwijk aan Zee. Deze avond van de geza menlijke hervormd-gereformeer- de zending staat in het teken van de Kerkhervorming. De leiding is in handen van ds. Ch. J. SjoUema. Medewerking verleent het evan gelisatiekoor. Aanvang acht uur. Beroepen Hervormde Kerk: aangenomen naar Erica drs. P. J. Eekhout West-Terschelling, naar Kethel en Spaland mw. J. Sosef kand. Vlaardingen. Gereformeerde Kerken: aange nomen naar Rotterdam-Hille- gersberg/Schiebroek drs. J. H. Becker Marrum. Geref. Kerken vrijgemaakt: be roepen te Meppel P. W. van de Kamp Assen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1989 | | pagina 2