Axent
Baalbeigen
DDR: reizen
naar westen
wordt vrijer
Engeland en Argentinië
knopen weer banden aan
dan dat ze op Haïti blijven
'De mensen sterven liever
DE NIEUWE STUL
VAN LEOLUX
Krenz wil onvrede wegnemen
CLAT-valdjondsleider Fortuné:
Gemenebest wil toch
sancties Zuid-Afrika
Vals veroordeelde Britten vrij
Bomaanslagen op linkse
politici in El Salvador
Naschokken maken San Francisco bang
VRIJDAG 20 OKTOBER 1989
Want Design is méér dan vorm alleen.
Design is functie, visie en emotie.
De nieuwe stijl heeft dat.
Buitenland kort
LONDEN (AP/DPA) - De Old Bai
ley heeft gisteren de vonnissen ver
nietigd van drie Ierse mannen en
een Britse vrouw die in 1975 tot een
levenslange celstraf waren veroor
deeld wegens een aanslag in het
plaatsje Guildford in het zuiden van
Engeland. Bij de aanslag vielen des
tijds vijf doden. Ook de veroorde
ling van twee van de vier wegens
een andere bomaanslag is vernie
tigd.
Drie van de vier zijn onmiddellijk
vrijgelaten. De vierde, Paul Hill (35),
is meteen na de uitspraak opnieuw
gearresteerd in verband met de
moord op een Britse ex-soldaat in
Belfast. Hij is gisteravond naar
Belfast gevlogen, waar zijn advoca-
Aardbeving
In een bergstreek ten zuiden van
Rome zijn de afgelopen nacht vele
tientallen mensen in paniek geraakt
door lichte aardschokken. De pa
niek was volgens de politie veel gro
ter dan normaal vanwege de publi
citeit rond de zware aardbeving in
San Francisco. De schok had een
kracht van 3.8 op de schaal van
Richter en richtte geen noemens
waardige schade aan.
Kerstmis
Na meer dan vijftig jaar wordt kerst
mis weer een officiële feestdag, zo
heeft het Litouwse parlement be
sloten. Volgens parlementariër Sa-
butis is het de eerste keer dat een
christelijke feestdag tot officiële
feestdag wordt in Litouwen. Van de
3,6 miljoen inwoners van de Balti-
sche republiek zijn 3 miljoen men
sen katholiek.
Zuid-Afrika
De komende tien jaar moet de poli
tiemacht in Zuid-Afrika worden
verdubbeld tot 110.000 man vanwe
ge de toegenomen criminaliteit en
de onzekerheid die het hervor
mingsbeleid van president De
Klerk teweeg brengt, zo heeft de po
litie gisteren gezegd.
Raketaanval
Bij een raketaanval op de Afghaan
se hoofdstad Kabul zijn gisteren 12
mensen gedood en 35 gewond ge
raakt. Na negen dagen betrekkelij
ke rust zijn acht raketten van de op
standelingen op de stad neerge
stort.
UTRECHT - "Je kunt het
leger op Haïti niet omver
werpen. Waar zouden de sol
daten heen moeten. Er is
geen werk". De Haïtiaanse
vakbondsleider Georges
Fortuné onderstreept met
een weids gebaar de crisis in
zijn land. Het vertrek van
dictator Baby Doc in 1986
maakte de terugkeer van
Fortuné naar zijn Caraibi-
sche eiland na dertig jaar
ballingschap weer mogelijk.
door
Leonie van Bladel
Samen met een aantal Latijns-Ame-
rikaanse vakbondsleiders is hij naar
Nederland gekomen om morgen in
Utrecht het twintigjarig jubileum
van de Nederlandse afdeling van
CLAT, de Latijnsamerikaanse ar
beiderscentrale, te vieren.
Bij terugkeer herkende hij zijn
land en zijn volk niet meer. In de
tijd van de Duvaliers had het ge
weld via de Tontons Macoutes, de
beruchte geheime politie, toegesla
gen. "Dat geweld heeft psycholo
gisch op de mensen ingewerkt. Ge
weld is nu een onderdeel van de cul
tuur geworden. Een man slaat met
gemak zijn vrouw en kinderen".
Een eeuw lang hebben presiden
ten met rijkdom en al het eiland ver
laten. Dat is een van de redenen
waarom Haïti zich niet kon ontwik
kelen. Daarnaast is er het drama van
de grootscheepse ontbossing, die
droogte en nog meer voedselschaar
ste met zich meebrengt. Een crisis
die wordt versterkt door een explo
sieve bevolkingsgroei (6 miljoen),
en gebrek aan kader.
Dictatuur
De Haïtianen, die in 1961 als eerste
de knellende banden van de slaver
nij doorbraken, hebben een eeuw
aan dictatuur achter de rug. Daar
zijn ze passief en dociel van gewor
den. "Een vrouw staat de hele dag
in de brandende zon om een doosje
lucifers te verkopen. Boeren bieden
een paar bananen te koop aan op de
markt. Mensen kopen uitsluitend
gedragen kleding en schoenen. Ei
genlijk moet u zelf komen kijken. U
kunt er zich hier geen voorstelling
van maken wat het betekent als ze
ventig procent van de bevolking
geen werk heeft".
Geen wonder dat er anderhalf
miljoen Haïtianen buiten hun land
wonen, en nog eens 700.000 in de
aangrenzende Dominicaanse repu
bliek. "Ze geven er eerder de voor
keur aan te sterven op een van die
wankele bootjes op weg naar de
Verenigde Staten dan te blijven",
aldus Fortuné.
Daarom kan een vakbondsorga
nisatie op het eiland nauwelijks iets
bereiken als niet eerst de magen
worden gevuld. De Haïtiaanse vak
bondsman, die in 1959 al aan de
wieg stond van een kleine christelij
ke vakbond voor industriearbei
ders, is er trots op dat sinds septem
ber van dit jaar een samenbunde
ling van tientallen kleine bonden in
een confederatie officieel is erkend.
Om dit te bereiken heeft Fortuné
gevangenschap, martelingen en
ballingschap moeten ondergaan.
Hij is begonnen met het opzetten
i kleine coöperaties, die voorzien
in voedsel- en kledingbehoefte.
Maar het is nog maar een heel pril
begin. De crisis is volgens Fortuné
zo erg geworden dat "zowel de
Amerikanen als de communisten
niet meer in Haïti zijn geïnteres
seerd". "We zullen het zelf moeten
doen. Politiek is de zaak geblok
keerd omdat er geen eerlijke verkie
zingen zijn gehouden. Vrijheid is
niet iets datje krijgt, maar je neemt
als je er de kans toe ziet". Die kans
ligt weer in het verschiet als de ver
kiezingen doorgaan, die generaal
Avril, de huidige militaire macht
hebber, voor november volgend
jaar heeft beloofd.
Vakbond
De gevangenissen op het eiland be
staan nog. "maar er wordt niet meer
gemarteld". De hoop, die er na het
vertrek van Baby Doc was, dat het
beter zou gaan met Haïti is vooral
door gebrek aan kader en organisa
tiegraad de bodem in geslagen. "De
militairen beschikten wel over ka
der, en die hebben de macht overge-
De vakbond van Fortuné, heeft
met hulp van het CNV, het Christe
lijke Nederland Vakverbond, en
CLAT Nederland, het hoofd boven
water weten te houden. Dat zal in de
toekomst voorlopig nog nodig zijn.
"In de industriële sector in de
hoofdstad Port-au-Prince, hebben
6000 arbeiders de afgelopen tijd ont
slag gekregen toen hun werkgevers
ontdekten dat ze waren georgani
seerd".
Op het platteland daarentegen
hebben zich de afgelopen jaren
100.600 leden opgegeven als lid van
de bond. Dat zijn niet alleen land
bouwers, maar ook kleine handela
ren en handwerkslieden.
BONN (GPD/Rtr/DPA/AFP) De nieuwe Oostduitse lei
der Egon Krenz wil de mogelijkheden om naar het westen
te reizen versoepelen om daarmee een van de grootste bron
nen van onvrede weg te nemen. Het Westduitse beleid om
Oostduitsers automatisch als eigen onderdanen te beschou
wen is daarbij echter wel een groot probleem, zo heeft hij
gisteren gezegd.
Oostduitsers kunnen nu elke West
duitse ambassade binnenwandelen
voor een paspoort, zoals tienduizen
den van hen de afgelopen twee
maanden in Praag, Budapest en
Warschau hebben gedaan. Maar op
positionele groepen en belangrijke
communistische functionarissen
menen dat de DDR-top het risico
van een aanhoudende exodus moet
nemen om verdere onrust te voor
komen. "Als we elke DDR-burger
eerder een paspoort hadden gege
ven, waren we er minder kwijtge
raakt", aldus een SED-leider uit
Leipzig. Volgens een Berlijns
avondblad zal het ministerie van
binnenlandse zaken binnenkort een
voorstel aan de ministerraad doen.
Krenz heeft een dag na zijn be
noeming een verrassende ontmoe
ting gehad met de leiding van de
evangelische kerk. Hij wisselde uit
voerig van gedachten met de voor
zitter van de Oostduitse kerkbond,
de Thuringse bisschop Leich. Het
verlangen van de kerk naar meer
democratie en reisvrijheid zou daar
bij centraal hebben gestaan. De
kerk had op de synode in september
in Eisenach omvangrijke hervor
mingen geëist. Na de ontmoeting
spraken beide partijen de wil uit om
het vertrouwen in de DDR te ver
sterken, zo meldde het Oostduitse.
persbureau ADN.
De kersverse leider kreeg woens
dag al te maken met de eerste pro
testdemonstratie. In het stadje
Greifswald aan de Oostzeekust gin
gen zo'n 1500 mensen de straat op.
Na een vredesmis en het voorlezen
van een verklaring van de opposi
tiegroep Nieuiw Forum hielden zij
een mars naar het stadhuis en scan
deerden leuzen voor democratie en
perestrojka.
De nieuwe partijleider heeft gis
teren een bezoek gebracht aan een
grote machinefabriek in Oost-Ber-
lijn. Daar maakten arbeiders van
hun hart geen moordkuil. In een
door het Oostduitse journaal uitge
zonden bijdrage stelden werkne
mers dat de problemen de laatste ja
ren alleen maar groter zijn gewor
den en dat staat en partij hebben ge
faald door daarover niet openlijk te
discussiëren. Krenz hoorde hen
zwijgend aan en riep de werkne
mers later op met de partij de han
den ineen te slaan en oplossingen te
vinden.
Egon Krenz krijgt van de opposi
tiegroep Nieuw Forum vooralsnog
het voordeel'van de twijfel. "We
moeten hem een faire kans geven",
zo zei Rolf Henrich, vroeger com
munistische partijfunctionaris en
nu een van de oprichters van de op
positiegroep 'Nieuw Forum', van
morgen. "Gorbatsjov is ook niet van
de ene op de andere dag een hervor
mer. Ik sluit niet uit dat Krenz zich
nog voor het partijcongres van vol
gend voorjaar zal ontpoppen als een
voorvechter van vernieuwingen".
MFIJRFI PROA/IFMAHF KA
DONDERDAGAVOND
KOORAVOND
MEUBELPROMENADE KATWIJK
China woedend
over Nobelprijs
Dalai Lama
OSLO (AP) - China heeft ge
dreigd de economische betrek
kingen met Noorwegen te ver
breken als de Noorse regering of
koning Olav de uitreiking van
de Nobelprijs voor de vrede aan
de Dalai Lama bijwoont. Vol
gens voorzitter Aarvik van het
Nobelprijscomité is de reactie
van China de felste sinds Hitier
53 jaar geleden in woede ontstak
over het toekennen van de No
belprijs voor de vrede aan de an
ti-nazistische journalist Karl
von Ossietzki, die op dat mo
ment in een concentratiekamp
gevangen zat.
De Dalai Lama, de in balling
schap levende boeddhistische
leider van Tibet, kreeg op 5 ok
tober de Nobelprijs voor de Vre
de toegekend voor zijn geweld
loze strijd tegen de Chinese
heerschappij over Tibet. Het
Noorse ministerie van buiten
landse zaken zei nog niets van
het dreigement te weten, maar
dat de Noorse-regering gewoon
bij de uitreiking op 10 december
aanwezig zal zijn.
KUALA LUMPUR (GPD) - Een
meerderheid binnen het Gemene
best blijft voorstander van meer fi
nanciële druk op Zuid-Afrika on
danks het akkoord dat meer dan 330
internationale kredietbanken met
Pretoria hebben gesloten ovér de
buitenlandse schuld. Onder leiding
van de Australische premier Hawke
willen de Gemenebest-landen, met
uitzondering van in elk geval Enge
land, via brieven druk uitoe'fenen
op de banken om zich harder op te
stellen.
Een commissie van de Gemene
best onder leiding van de Canadese
minister Clarke was juist tot de con
clusie gekomen dat de huidige eco
nomische sancties tegen Zuid-Afri
ka werken, en dat het effect nog gro
ter wordt als het Pretoria moeilijker
wordt gemaakt om zijn buitenland
se schuld af te lossen en nieuwe le
ningen te sluiten.
Vandaar dat Hawke samen met
de Canadese premier Mulroney de
Gemenebest-leiders wil overhalen
om de druk op Pretoria te vergroten
met financiële pressiemiddelen als
zwaardere voorwaarden voor nieu
we leningen en handelskrediet.
Hawke merkte daarbij op dat de be
kendmaking van het nieuwe aflos
singsakkoord tussen Pretoria en de
internationale banken niet voor
niets samenvalt met de conferentie.
"Het bewijst dat Pretoria onze stra
tegie wel degelijk serieus neemt",
aldus de premier.
dat op de autosnelweg eronder
neerstortte zal nog wel enkele da
gen de gevolgen van de ramp aan
het oog onttrekken. Reddingsploe
gen vrezen bij het puinruimen hon
derden lijken te vinden. De aardbe
ving deed zich immers voor in het
spitsuur. Vrijwel niemand denkt
nog overlevenden te vinden. De in
zet van speciale speurhonden heeft
tot nu toe niets opgeleverd.
De Californische gouverneur van
Deukmejian heeft een onderzoek
gelast naar de constructie van de au
tosnelweg 880 bij de Cypress Brid-
MADRID Zeven jaar na de Falk-
landoorlog zijn Groot-Brittanië en
Argentinië overeengekomen om
hun onderlinge betrekkingen te
normaliseren. Na drie dagen van
vergaderen besloten de delegaties
uit de twee landen in Madrid om
met onmiddellijke ingang consulai
re betrekkingen aan te gaan, die in
een later stadium gevolgd zullen
worden door de uitwisseling van
ambassadeurs en het volledig her
stel van de diplomatieke betrekkin
gen.
houden aan hun eis dat de Argen
tijnse regering-Menem officieel zou
verklaren af te zien van elk militair
middel om de Falklandeilanden on
der Argentijns bestuur te krijgen.
De Argentijnen op hun beurt gin
gen akkoord met de voorlopige
handhaving van een territoriale zó
ne van 240 kilometer rond de Falk
landeilanden door de Britten, maar
bedongen wel gunstige voorwaar
den voor Argentijnse vissers bin
nen dat gebied.
In februari zullen beide landen
opnieuw in Madrid samenkomen
om verder te praten over de toe
komst van de Falklandeilanden.
Het wordt onwaarschijnlijk geacht
dat de kwestie van de Britse soeve
reiniteit over de Falklandeilanden
dan wel aan de orde komt.
President Menem geeft er de
voorkeur aan de kwestie niet al te
hoog te spelen en in plaats daarvan
een betere verstandhouding met
het Verenigd Koninkrijk na te stre
ven. Daarbij houdt Menem reke
ning met economische en militaire
afwegingen, omdat Argentinië een
eventuele nieuwe oorlog om de
Falklandeilanden nooit kan winnen
en al helemaal niet kan bekostigen.
Op de achtergrond gadegeslagen door Bobby's viert Gerald Conlon met
een alleszeggend gebaar zijn vrijlating. Na 14 jaar onschuldig gevangen te
hebben gezeten voor een bomaanslag, werd hij gisteren samen met drie an
deren in vrijheid gesteld. (foto ap>
ten tegen zijn veroordeling in hoger
beroep zullen gaan.
De vernietiging van het vonnis
volgde nadat openbare aanklager
Amlot in de Old Bailey had betoogd
dat nieuw bewijsmateriaal grote
twijfel had doen ontstaan over de
eerlijkheid en integriteit van een
aantal politie-agenten uit Surrey,
die in 1974 en 1975 het onderzoek in
de zaak hadden geleid. Het Britse
openbaar ministerie voelt zich vol
gens Amlot "niet langer in staat vol
te houden dat de veroordelingen
juist zijn". Amlot zei dat aan het
licht was gekomen dat politiemen
sen de aantekeningen van verhoren
hadden vervalst, en in een geval
hadden verdoezeld dat een ver
dachte was verhoord nadat hij al in
staat van beschuldiging was ge
steld, hetgeen in strijd is met het
Britse recht.
Amlot zei dat een strafrechtelijk
onderzoek naar de zaak zal worden
ingesteld. Verder zal een onafhan
kelijke functionaris de schadever
goeding voor de vier onschuldig
veroordeelden vaststellen. Het von
nis tegen de vier van Guildford, Ca
role Richardson (32), Gerard Con
lon (35), Patrick Armstrong (39) en
Paul Hill (35), bleef ook in 1977 ge
handhaafd, toen een IRA-groepe-
ring een gedetailleerde bekentenis
aflegde over de aanslag in Guild
ford.
De delegaties kwamen ook
om alle belemmeringen in het we
derzijdse lucht- en zeeverkeer, die
sinds het uitbreken van de geweld
dadigheden rond de Falklandeilan
den in 1982 van kracht waren, op te
heffen. Het belangrijkste struikel
blok tussen de twee landen, de soe
vereiniteit van de Falklandeilanden
die de aanleiding tot het oorlogsge
weld vormde, is bij de besprekin
gen in Madrid met wederzijds goed
vinden niet aangeroerd.
Na afloop van de besprekingen
verklaarden de Argentijnse delega
tieleider Del Solar en de Britse VN-
ambassadeur Tickell uitermate te
vreden te zijn. Aanvankelijk zag het
er niet naar uit, dat er concrete re
sultaten konden worden geboekt,
maar gistermorgen besloten de
twee delegatieleiders na een ge
sprek onder vier ogen de bespekin-
gen met een dag te verlengen.
De extra gespreksronde leverde het
bereikte resultaat op. Daaruit blijkt
dat de Britten niet hebben vastge-
MEXICO-STAD (GPD) - Met
krachtige bommen zijn gisteren
aanslagen gepleegd op de wonin
gen van twee van de meest vooraan
staande linkse politici in El Sal
vador. Rubén Zamora, politiek ver
tegenwoordiger van de guerilla en
zijn schoonzus Aroneta Diaz, die
aan het hoofd staat van de uit de
vroegere communistische partij
voortgekomen UDN, bleven onge
deerd. Bij de aanslagen raakten
twee veiligheidswachten gewond.
Zamora, die ultra-rechtse officie
ren in het leger als de schuldigen
aanwees, zei ervan overtuigd te zijn
dat de aanslagen een politiek karak
ter hebben en bedoeld zijn om de
toch al moeizame vredesdialoog
tussen de regering en de guerrilla
onmogelijk te maken. Zamora her
innerde aan de 'mysterieuze' moord
eerder deze week op de dochter van
een familie van bekende militairen.
Die leidde bijna tot het opbreken
van de vredesbesprekingen in Cos
ta Rica. De partijen zijn woensdag
zonder akkoord maar met enige
toenadering uit elkaar gegaan.
Rubén Zamora was twee jaar ge
leden. in november 1987, het eerste
politieke kopstuk van het linkse
verzet dat naar El Salvador terug
keerde. Hij had het land in 1980 ver
laten, nadat in maart van dat jaar
een ultrarechts doodseskader zijn
broer Mario had vermoord. Mario
Zamora, de echtgenoot van de giste
ren ook belaagde Aroneta Diaz,
maakte destijds deel uit van de top
van de Salvadoraanse christende
mocraten.
Glen Silverman uit het Marina-district hield het gisteren voorlopig voor gezien in San Francisco. Met een koffer
tje papieren en een weekendtas met kleren ging hij op naar veiliger oorden. (foto ap>
OPGEHANGEN - In Zuid-Afrika
zijn vanmorgen twee zwarten en
een kleurling opgehangen die
schuldig waren bevonden aan
moord, verkrachting en roof. De
executie van twee anderen werd op
het allerlaatste moment uitgesteld.
Dit jaar zijn in Zuid-Afrika tot nu
toe 45 mensen gehangen, terwijl 60
anderen uitstel van executie heb
ben gekregen (Rtr).
SAN FRANCISCO (UPI/D-
PA/AFP) - Talrijke naschokken in
het noorden van Californië houden
de schrik bij de bevolking van San
Francisco goed in. De berging en
het puinruimen zijn in volle gang,
maar de hoop nog overlevenden te
vinden lijkt geheel en al vervlogen.
De werkzaamheden aan de door
de aardbeving getroffen brug Cy
press Bridge in Oakland zijn nog
lang niet beëindigd. Het verwron
gen beton en staalwerk van het bo
venste weggedeelte over de brug
ge. Hij wil weten of de weg wel in
overeenstemming met de kwali
teitsnormen is aangelegd. Burge
meester Wilson van Oakland ver
klaarde dat het drama "verontrus
tende vragen oproept over de bouw
van onze autowegen".
In totaal zijn er sinds de aardbe
ving zo'n 1400 naschokken geme
ten, waarvan drie met een tamelijk
grote kracht (circa 5 op de schaal
van Richter). De meeste trillingen
waren evenwel gematigd tot zwak.
President Bush brengt vandaag een
bezoek aan de stad.
