Met wreedheid en liefde
Dierenbescherming DBR wil verbod stuk Fabre
Eerste klas chansonnière
KUNSTPROMOTIE
Ashton zorgt voor overzicht
klassiek-academisch ballet
DONDERDAG 19 OKTOBER 1989
KUNST
PAGINA 27
Lisa Marcus en Barbara Duyfjes 'spelen' werk fotografe Diane Arbus
Barbara Duyfjes in 'Wet features'
AMSTERDAM (GPD) - De
foto van de keurig aange
klede en gekapte identieke
tweeling uit Roselle, vast
gelegd door de Amerikaan
se fotografe Diana Arbus,
was in 1985 de inspiratie
bron voor het eerste sa-
mcnwerkingsprojekt van
Barbara Duyfjes en Lisa
Marcus. In een later stadi
um werd dit projekt, dat
misschien nog het best is te
omschrijven als 'bewe
gingstheater', deel één van
de trilogie 'Available An
gels', waarvan de twee an
dere delen in 1985 en 1988
volgden. De komende
maanden brengen Duyfjes
en Marcus hun trilogie in
Nederland. Vanavond zijn
de dames in het LAK-thea-
ter.
Het beeld van de voorbeeldig ogen
de tweeling is door Duyfjes en Mar
cus in het theater omgezet in 'Wet
features', een produktie waarbij de
nadruk ligt op visuele vondsten on
dersteund door een metafoor van
ijsmaskers, lelievijvers en kokende
ketels water. In deel twee 'The per
fect portrait', waarvoor meerdere
foto's het uitgangspunt vormden,
speelt het gereedschap van Arbus -
haar fotocamera- een belangrijke
rol. De twee vrouwen lijken nu, on-
door
Gerdie Snellers
gehinderd door géne of behaag
zucht, op zoek naar het perfecte
beeld van elkaar. Net als bij 'Wet fe
atures' met de speelsheid van een
kind.
Die atmosfeer is anders in 'Angels
beyond'reason'. Voor ditslot van de
trilogie lieten Duyfjes en Marcus
zich zowel inspireren door een serie
foto's die Arbus maakte in Ameri
kaanse nudistenkampen als door
portretten van twee kogelronde
meisjes. Op een onnadrukkelijke
manier wordt in dit deel het einde
van het leven van Arbus behandeld.
In een volstrekt kunstmatige omge
ving iijn Mareu'sen'Duyfjes -slechts
bekleed met een driehoekig pruikje
Belgische theatermaker laat karpers op het podium creperen
DEN HAAG (GPD) - De Westduit-
se Dierenbescherming, de Deut
sche Tierschutzbund, heeft opge
roepen alle verdere voorstellingen
van het theaterstuk 'Das Interview
das stirbt' - onderdeel van een thea
terdrieluik van de Belg Jan Fabre -
in de Bondsrepubliek te verbieden.
In het stuk wordt gebruik gemaakt
van tien levende karpers op het po
dium die aan het slot zijn gestikt.
Tegen de verantwoordelijken voor
de voorstelling, die maandag in
West-Berlijn werd gegeven, heeft
de Tierschutzverein für Berlin und
Umgebung proces-verbaal opge
maakt. Daardoor is een tweede op
voering, dje gepland was voor giste
ren, eveneens in Berlijn, niet door
gegaan.
De Duitse dierenbeschermers
zijn over het misbruik van de vissen
in de theaterproduktie van Fabre op
het spoor gezet door de Nederland
se L.I.D., de Landelijke Inspectie
dienst Dierenbescherming in Hil
versum, Vorige week was 'Das In
terview das stirbt* mét de kreperen-
de karpers te zien in de Toneel
schuur in Haarlem. Een deel van hét
publiek wachtte het einde van de
voorstelling niet af.
Willem Wannyn, beleidsmede
werker van de L.I.D., opsporings
dienst op het gebied van dierenmis
handeling van de Nederlandse Ver
eniging tot bescherming van Dieren
in Den Haag, zegt dat er zonder
meer tegen de verantwoordelijke
personen achter de voorstelling in
Haarlem strafrechtelijk zou zijn op
getreden, Maar toen de dienst actie
wilde ondernemen, bleek het gezel
schap al uit ons land te zijn verdwe
nen, op weg naar Berlijn, waar de
plaatselijke pers scherpe kritiek
heeft geleverd op het gebruik van
de dieren op het toneel.
Wannyn sluit niet uit dat zijn
dienst binnenkort de directeuren
van theaters in Nederland schrifte
lijk zal adviseren contact met de
L.I.D. op te nemen om op de hoogte
te worden gebracht wat in theater
voorstellingen ten aanzien van het
'gebruik' van dieren aanvaardbaar
is. Twee jaar geleden heeft de dienst
de gemeenten erop gewezen dat
'volksvermaak met dieren' in Ne
derland steeds meer toeneemt en
dat advies zou moeten worden ge
vraagd over 'wat kan en wat niet
kan'. Daarbij heeft de L.I.D. het oog
op kamelen-races, paardentrek-
wedstrijden, zwijntje tikken, stie
ren die over brandende tonnen
moeten lopen, koeiemelkwedstrij-
den en het met de blote hand pak
ken van palingen in zwembaden.
Volgens Wannyn is 'het openlijk
sollen met levende dieren voor som
migen een stimulans om onzorgvul
dig met dieren om te gaan'. Hij acht
kunst waaraan levende dieren te
pas komen 'verwerpelijk'.
Concert afgelast
LEIDEN - Pianist Jacob Boogaard
is ziek. Daardoor kan het concert
dat hij morgenavond samen met
cellist Herre-Jan Stegenga zou ge
ven in de kapelzaal van K&O niet
doorgaan.
op hun schaamhaar- in de weër met
spuitbus, stofzuiger en plumeau.
Deze beelden worden onderbroken
door een film waarop de twee als
kogelronde tieners te zien zijn, die
ogenschijnlijk onbekommerd ver
stoppertje spelen achter veel te
dunne bomen.
Het afscheid van Airbus is door de
maaksters verbeeld door symbolen
die. voor Iémand die niet thuis is in
het werk en het leven van de foto
grafe, nauwelijks als zódanig zijn te
herkennen. Zo is er een verwijzing
naar de eerste maanlanding (de dag
daarvoor pleegde Arbus zelf
moord), maar ook naar details: dat
ze verkouden was, en dat iemand
haar een van haar laatste dagen de
Amerikaanse vlag zag dragen. Als
laatste beeld van de voorstelling
ziet de kijker DuyQes en Marcus aan
een tafel, starend naar hun lege bor
den. Een verwijzing naar het laatste
maal dat ze had. Lisa Marcus: "We
wilden geen zelfmoord plegen op
het podium maar iets poëtisch
doen".
,i Waarom zijn^juUie zo gefasci
neerd 'door Arbus?
Barbara Duyfjes: "Ze creëerde
sterke bèplden. Zonder trucage, ef
fecten of speciale belichting kroop
ze in dè huid van de mensen die ze
fotografeerde, waardoor ze verder
kwam dan de buitenkant. Ze had
een diepgaand contact met de men
sen die ze fotografeerde".
Er wordt vaak van Arbus gezegd
dat er een soort conflict in haar
werk zit: esthetische foto's van veel
al absurde mensen en of situaties.
Barbara Duyfjes: "Er zit in haar
werk altijd een mengsel van wreed
heid en een soort van liefde. Ik zou
zelf niet spreken over esthetiek".
Lisa Marcus: "Ze heeft een eigen
stijl die is te omschrijven als con
fronterend, met de bijzondere toe
voeging dat je als kijker ziet dat ze
sympathie heeft voor de onderwer
pen die ze fotografeert, zonder daar
bij sentimenteel te worden. Door
deze combinatie heeft ze de kracht
om iets bloot te leggen van de ka
rakters die ze vastlegt. Dat is uniek
en dat was haar geheim".
Hoe ontstond het idee voor een trilo
gie?
Lisa Marcus: "Toen we in 1985
zijn begonnen met 'Wet features'
hadden we nog niet het plan om een
trilogie te maken. De eerste opzet
was dat Barbara en ik samen iets
wilden doen. Dat bleek toen een
succesvolle, positieve en vooral ook
inspirerende ervaring, waaruit pas
tijdens de toernee het idee groeide
om een vervolg op het eerste deel te
maken".
gom m de derde voorstelling met
ander medium, namelijk film, te
gaan werken?
Lisa: "We kwamen op het idee
omdat film het dichtst bij fotografie
ligt. Een praktische reden was dat
we de karakters van de twee dikke
meisjes wilden laten zien en dat
konden we niet live op het toneel
doen: dat zou te veel tijd hebben ge
kost en was praktisch gezien te om
slachtig. Bovendien konden we
door middel van de film de karak
ters van de twee andere delen laten
passeren: in een slotprocessie zie je
de tweeling van 'Wet features' en de
meisjes uit 'Perfect portrait'. Je rea
liseert je dan: ze gaan allemaal
weg."
Barbara: "Een andere reden om
de dikke kinderen via film te ver
beelden was omdat de slapstick
kant van dikke mensen ons niet in
teresseert, en dat effect zou het op
toneel snel hebben gehad. Wij wil
den slechts de vertedering voor die
kinderen laten zien. Bovendien in
teresseerde de achtergrond ons heel
erg: als je langer met het werk van
Arbus bezig bent zie je hoe belang
rijk die achtergronden altijd zijn".
De foto's van Arbus zijn realis
tisch. Jullie voorstellingen hebben
een dromerige, sprookjesachtige
sfeer.
Lisa Marcus: "We wilden met de
voorstelling niet de foto's copiëren.
We gebruikten de foto's als een bron
van waaruit ideeën zich konden
ontwikkelen in onze eigen stijl en
fantasie. Je moet de trilogie zien als
een hommage aan Arbus".
Marjol Flore in Leidse Schouwburg:
'Marjol gaat vreemd', one-woman-showvan
Marjol Flore met Martijn Breebaart aan'de
vleugel en Steven Koudijs oj) synthesizer,'.
Regie: Frans Boelen. Tekstbijdragen- van'
o.a. Jaap Bakker en Rients Gratama. Ge
zien op 18 oktober (première) in de Leidse
Schouwburg.
LEIDEN Eigenlijk is de titel
van het programma 'Marjol gaat
vreemd' onjuist. De Marjol Flore
in dit programma maakt juist een
heel vertrouwde indruk. In haar
nieuwe solo-show krijgt ze weer
eens volop de gelegenheid om te
tonen, wat ze allemaal kan. Niks
te 'vreemd gaan'; je kunt hoog
stens stellen, dat Marjol Flore dit
maal meer Nedertendstalig reper
toire brengt dan wé van haar ge
wend zijn - ze gaat dus jyist 'niet
vreemd', of althans 'minder'. En
ook ditmaal blijkt dat Marjol
Flore toch bovenal een chanson
nière is: een vrouw met een on
miskenbare présence op het. to
neel die een lied niet alleen zingt
maar ook echt wat je noemt ver
tolkt.
Een nummer als 'Gonococcen-
tango' bijvoorbeeld knalt zé de
zaal in. Het is een geestig Red, in
quasi-Spaans accent gezongen,
over de hinderlijke gevolgen van
een gonorrhoe's aanbod- Dé op
somming van allerlei taboes in
'Taboe', 'Mijn afgod*óver haar on
toelaatbare liefde voorde paus én
het loflied op de vrouwen van Ru
bens in 'Lijflied': hef zijn perfecte'
cabaretnummers
Even bekend als de 'Gonococ-
centango' is haar vertolking van
het lied over Otfó. Pramüorff, de
miskende uitvinder van de bh. Zo
mogelijk nog uitbundiger is haar
versie van 'I love a pigno'van I.
Berlin waarbij Marjol mét'haar
volumineuze gestalte over de
vleugel schurkt. Op dat soort mo
menten geeft zij zich helemaal, 't
Is bovendien aan de 'gerijpte' in
terpretatie te merken, dat ze een
aantal van deze nummers al lan
gere tijd op haar repertoire heeft.
Dat geldt zeker ook voor haar in
terpretatie van 'Zij is altijd een
vrouW van Billy Joel, datzij na al
die jaren nóg "altijd èvëri'itidfuk-
wekkend vertolkt.
Dat is dan weer de andere kant-
van Marjol Flore: de zangeres die
ingetogen kan zijn. Gelukkig doet
ze dat nog een paar maal in dit
programma. Zo is er 'Dit is niet
gebeurd' over incest en 'Kwets
baar' het door haar In twee talen
gezongen, nummer van Sting. Iets
heftiger maar beslist ook één van
de hoogtepunten is 'Omarm me',
haar versie van het moofe Red van
de Duitse zanger Herbert Gröne-
meyer. Marjol Flore vindt in dit
programma trouwens toch een
goed evenwicht, en weerstaat de
verleiding tot overdrijving. Dat
laatste wil namelijk nog wél eens
haar zwakkepunt zijn. Dat ze zich
nu niet door haar eigen enthou
siasme laat meeslepen, is pure
•winst.
Rients Gratama schreef spe
ciaal voor dit programma een aan
tal tussenteksten die een enkele
keer nader op Maijol's biografie
ingaan. Het is dan ook duidelijk
de bedoeling geweest om dit
nieuwe programma boven een
tour-de-chant uit te tillen. Toch
ligt de losse conference Marjol
Flore kennelijk niet zo" goed, want
niét alle gesproken overgangen
tussen de chansons (die zoals ge
zegd stuk voor stuk staan als een
huis) komen goed uit de verf. Ge
kozen is voor de sketch-vorm: lig
gend op een hypermoderne sofa
vertelt Maijol haar verhaal aan
een denkbeeldige psychothera
peut (wiens stoel we dankzij de
wónderen van'dé theateftechniék
inderdaad zien bewegen). Het is
een handige manier om - vooral in
hetr begin - een aantal nummers
met elkaar te verbinden. Het blijft
echter helaas te,veel een hulpmid
del dat niet echt overtujgt. Deze
show heeft zo'n befaamde théra-
peuten-setting eigenlijk niet no
dig. Marjol Flore is op de eerste
plaats een eerste klas chansonniè
re, hétgeen ze in haar nieuMB
lo-programma wederom
schoots bewijst.
Orkesten hekelen bezuinigingen
AMSTERDAM (ANP) - Het con
tactorgaan van Nederlandse Orkes
ten (CNOl heeft onthutst gerea
geerd op het voornemen van de de
missionaire minister van WVC Eel-
co Brinkman om de bezuinigingen
op orkesten door te zetten. Volgens
directeur Wolfensberger van het
CNO gaat het om een bedrag van
ongeveer 1,5 miljoen per jaar. Bo
vendien wil de bewindsman de fi
nanciering voor de toepassing van
de zogenaamde normbetrëkking
(deeltijdcontracten) handhaven. De
CDA-minister wil het vrijgekomen
geld bestedén aan kamermuziek,
Wolfensberger wijst er op dat het
aantal musici bij de orkesten tijdens
de Brinkmanperiode al is terugge
lopen van 1567 naar 1251. By volle
dige uitvoering van de plannen van
de minister gaan er volgens Wol
fensberger nog eens 30 arbeids
plaatsen verloren. Dit beleid zou
volgens hem haaks staan op eerdere
gemaakte afspraken tijdens de be
handeling van het rapport van de
landelijke werkgroep orkestenbe-
stel in de Tweede Kamer.
Biesheuvel en Van het Reve in SSR
LEIDEN - De schrijvers Karei van
het Reve en Maarten Biesheuvel
zullen op maandagavond 23 okto
ber in de sociëteit SSR aan de Hóge-
woerd voorlezen uit eigen werk.
Daarna mogen er door het publiek
vragen worden gesteld aan de au
teurs.
Een tiental amateurschrijvers, die
al enige bekendheid genieten in het
Leidse, komt op donderdagavond
26 oktober aan bod bij SSR. Zij zul
len daar laten horen wat ze zoal heb
ben geschreven. De avond wordt
besloten met de cabaretvoorstelling
*Naa§ Nijmegen' van amuseur Ger-
rit de Boer. De toegang voor beide
avonden is gratis.
AMSTERDAM (GPD) Om zijn werk onder de aan
dacht van een groter publiek ie brengen, staat de Leid
se kunstenaar Jacob Kanbier (39) deze week pal naast
de ingang van het Stedelijk Museum in Amsterdam.
Kanbier is net terug uit Parijs, waar hij bij het Louvre
.dezelfde stunt uithaalde. Volgens hem is dit de beste
promotie van zijn als 'neo-symbolistisch''omschreven
werk.
Kanbier zegt na een 'super-turbulent' leven ('Tk heb
alles gedaan wat God verboden heeft, maar heb nog al
tijd. een blanco strafblad") sinds enige jaren verslaafd
té zijn aan het schilderen. Zijn werk bestaat uit grote,
donkere doeken, waar de symboliek van afdruipt.
Daarnaast maqkt hij vrolijke, erotische aquarellen.
De prijzen voov zijn werk lopen-uiteen-van een paar
honderd gulden voor een aquarel tot enkéle duizenden
guldens voor een schilderij. Volgens een woordvoerder
van het Stedelijk Museum is Kanbiers actie geoor
loofd: „Hij bevindt zich op de openbare weg. Maar we
hopen dat het een eenmalige actie is. Straks ziet de
stoep hier zwart van de exposerende kunstenaars".
(foto GFD)
Lebbis Jansen openen cabaret-café seizoen
Het cabaretduo 'Lebbis Jansen aan de cafésituatie. Dit is het eerste
i.o.', de winnaars van. het laatste optreden dat de stichting cabaret en
Leids Cabaret Festival, openen café heeft georganiseert. De stich-
maandagavond óm 21.30 uur in café ting heeft als doelstellirtg om café-
Odessa het cabaret-café seizoen met eigenaren en caberetiers met elkaar
een voorstelling die' is aangepast in contact te brengen.
CELLOCONCERT Anne Gastinel, winnares van het Scheveningse Cel-
loconcoufs 1989, komt voor drie concerten naar Nederland. De 18-jarige
celliste zal op 17 november optreden in de Waalse Kerk in Amsterdam, 18
november in het Koninklijk Conservatorium in Den Haag en op 19 novem
ber in het Muziekcentrum in Enschede. Zij zal het celloconcert in A van
Robert Schumann spelen. Anne Gastinel wordt begeleid door het Hol
lands Orkest Bellitoni, een amateurorkest, onder leiding van Jules van
Hessen.
Recordbedrag voor verzameling Dorrance
NEW YORK (RTR) - Eén Vërzamé- paraplu' gmg voor het onverwacht
hng van 44 schilderijen heeft giste- hoge bedrag van 12,3 miljoen dollar
ren op de kunstveiling Sotheby's in naar een onbekende telefonische
New York hét recordbedrag van 116 bieder. De opbrengst van het schil-
(niljoen dollar (ruim 232 miljoen derij 'Man op zee' van_Van Gogh,
gulden) opgebracht. De schilderijen waarop een vrouw met kind is te
behoorden tot de nalatenschap van- zien die wacht op de terugkeer van
Dohn T, Dorrance. de zoon van de haar man op zee. viel tegen. Het ver-
pprichtér vak Campbell's soép. wisselde voor 7.15 miljoen in plaats
I Hoewel voor sommige schilderij- van de verwachte 12 miljoen dollar
;n minder werd betaald dan ver- van eigenaar. Sotheby's zei dat 15"
vacht, brachten andere kunstwèr- van de 44 werken naar Japanse bie
ten juist meer op. De Dorrance-ver- ders zijn gegaan.
ameling overtrof het récord van de
tfilliam Goétz-collectie die vorig
/oor 85 miljoen dollar werd ge- GRATIS - Hét Amsterdams Histo-
'ëild. rish Museum is dit jaar van 27 okto-
De verzameling 'bestond uit im- ber tot en met 2 november opnieuw
>ressïonistische,' post-impressio- éen week gratis toegankelijk. Het
listische en moderne schilderijen AHM doet dit sinds 27 oktober 1975,
1 ondefmèer Monet, Picasso, Van de 700ste verjaardag van Amster-
Sogh, Renoir en Degas. dam, toen het huidige gebouw werd
Henri Matisse's 'Vrouw met rode betrokken.
Het Nationale Öallet r
on'. Choreografieën: Frederic Ashton.
'Midzomernachtsdroom' (Mèndelssohn
Bartholdi); 'Voices of Spring' (Johan
Strauss); 'Symphonic Variations' (Caesar
Franc,k)v: Nooïdl^ollgnds Philharalgnisch
Orkes oTv. Etfmond Savenièrs. Gezien
op 18 oktober in het Muziektheater In Am
sterdam, alwaar nog tot en mët;5 rtovem-
AMSTERDAM - Vorig jaar
overleed op vierentachtigjarige
leeftijd de Engelse choreograaf
Frederic Ashton. Ashton wordt
gezien als de man die de negen
tiende eeuwse klassiek-roman-
tische traditie van Marius Pèti-
~pa heeft 'verengelsf: zijn ballet
ten hebben een sterk theatrale
en dus verhalénde inslag. Voor
beelden daarvan zijn 'Assepoes
ter' en de 'Midzomernachts-
- droom' dat het Nationale Ballet
.nu voor het eerst in het Muziek
theater opvoert. Gracieus en
verfijnd bevolken Shake
speare's feéaan een stemmig
sprookjesbos en met een ingeto
gen gevoel vóór humor zet Asht
on zijn karakters neer.
In 1935 slöot Ashton zich aan
bij de al even beroemde choreo
grafe Ninette de Valois en haar
gezelschap, dat het latere Royal
Ballet zou worden. Meer dan
vijftig balletten maakte hij voor
dit gezelschap. Overwege.nd
verhalende ën lyrische werken,
maar toen hij zich in 1946 zorgen
maakte over de Engelse stand
van balletzaken, week Hij van
zijn theatrale geloof af. Het leek
ër namelijk op dat in Engeland
de dans het loodje legde tegen
alle theatraliteit. Als .reactie
maakte Ashton 'Symphonic Va
riations': een abstract muziek
ballet op de gelijknamige mu
ziek van Caasar Franck. Alle na
druk lag nu op zuivere bewe
gingsconstructies.
Dat Ashton ook van deze ab
stracte markt thuis wgs, liet Het
Nationale Ballet in de Neder
landse première van 'Sympho
nic Variations' zien. Drie paren
dansen voor een achterdoek dat
iets weg heeft van een naaipa-
troon: afbuigende en onderbro
ken lijnen zijn naast elkaar gete
kend. Zo eenvoudig als dit naai-
patroon is, zo- zuiver en helder
van lyn is Ashton's ballet. De
rust van de muziekcompositie
zorgt ervoor dat de dansers veel-
vuldig stilstaan. Als zij zich be
wegen doen ze dat met sierlijke
armen en benen en uitermate
beheerst. Langzaam neemt ook
het tempo toe en dansen de dan-
Fragment uit Midzomernachtsdro'om
sers synchroon. Heel afgewogen
en strak laat Ashton ruimtelijke
structuren ontstaan. 'Sympho
nic Variations' is beschouwelijk
van aard; je ziét Ashtón bij wijze
van spreken denken. Maar ach
ter deze koele facade ontstaat
een sfeer van harmonie en een
heid. De abstractie komt op een
prachtige manier tot leven zodat
de dansers terecht een ovatie
ten deel viel.
Maar vijf minuten duurt 'Voi
ces of Spring'uit 1977 dat Asht
on maakte op Johann Strauss'
Fraahlingsétimmenwaltzer. In
dit duet strooit de vrouw met
bloesem ën draagt de man haar
op één arm. Het; blije voorjaars-
ontwaken straalt er vanaf en sa
men maken ze een miniem wals
je. Een sierlijke en verfijnd duet,
maar echt een pregnante indruk
achterlaten, nee. Het 'Feeëriek'
Ashton programma geeft al met
al een mooi overzicht van de va-
riatiès op het thema klassiek-
académisch ballet.
INGRID FRANKENHUY-
ZEN
