'Mensen worden veel te weinig aangeraakt'
Ariadne en Blauwbaard:
weinig spannend geheel
1909
Frans Vorstman (links) en Ina van Faassen (rechts) in 'Aan zet' van
de Tsjechische schrijver Pavel Kali out. (foto tet)
PODIUMBUK
Redactie Pieter C. Rosier
Blijspel
Lachen geblazen vanavond en
morgenavond in de Leidse
Schouwburg. Theater Plezier pre
senteert er de voorpremière en
première van het blijspel 'Laat je
niet kisten'. Joop Doderer en Paid
van Gorcum vormen een komisch
duo in dit stuk, dat gaat over een
stel erfenisjagers. Het wordt gere
gisseerd door Tony Graven.
Aan zet
Enkele jaren geleden las de Tsje
chische auteur Pavel Kohout in de
krant het bericht over twee Ja
panse soldaten, die in de jungle
van een eiland in de Stille Zuid
zee de Tweede Wereldoorlog nog
gewoon aan het voeren waren.
Voor de banneling Kohout was dit
de aanleiding om het toneelstuk
'Pat' te schrijven. Het is in het Ne
derlands vertaald en wordt don
derdagavond in de regie van Jo
anna Bijlska gebracht door Ina
van Faassen, Henk van Ulsèn en
Frans Vorstman onder de titel
'Aan zet'.
Dans
De Rotterdamse Dansgroep I
brengt op zaterdagavond de
avondvullende produktie van
Ton Simons:'Grace'. Het ballet
stuk is gezet op muziek uit de. 'Gro
te Mis in c' en het adagio uit het
'Divertimento' in Es van W.A. Mo
zart. Het gaat in deze choreogra
fie om de momenten van schoon
heid en pijn in het leven.
Astor Piazzolla
Een bijzondere nachtvoorstelling
ook deze week in de Leidse
Schouwburg.. Op zaterdagavond
om 24.00 is er een optreden van
Astor Piazzolla, meester op de
bandoneon en componist van ve
le, meeslepende tango-melodieën
en andere composities. Piazzolla
schreef filmmuziek en concerteer
de op bijna alle muziekfestivals
ter wereld, van Tokio tot Mon
treal.
Astor Piazolla werd geboren op
11 maart 1921 in Mar deFPlata,
Argentinië. Op 9-jarige -leeftijd
begon hij in New York zijn bando
neon-studie, later ging hij naar
Parijs. Piazzolla nam meer dan
50 grammofoonplaten op en com
poneerde ruim 700 tango's. Tal
van choreografen, onder wie Ping.
Bausch en Hans van Manen, lie
ten zich door zijn werk inspireren.
Post Post
In mei van dit jaar werd hun
voorstelling afgelast door blessu
res, maar nu zijn ze er toch: Karin
Post en Dries van der Post met
'Post Post', vier duetten van
verschillende toonaangevende
choreografen. Woensdag- en don
derdagavond kimt u dit duo zien
dansen in het LAK Theater in
'Angel' van Helga Langen,
'Jigsaw' van Beppie Blankert,
Pass Act' van Pauline Daniëls
en 'Maat', een choreografie van
Post en Van der Post zelf.
Roosen
Adelheid Roosen staat op vrijdag
en zaterdagavond met haar thea-
terproduktie 'Van top tót teen te
trillen in het LAK-theater. Het
aanknopingspunt voor deze pro
duktie was 'Het uur van de ster'
van de Braziliaanse schrijfster
Clarice Lispector. Meer over Adel
heid Roosen hieronder'.
De meester van de tango, Astor Piazzolla, geeft zaterdagavond om
24.00 een uniek nachtconcert in de Leidse Schouwburg. (foto Kippa)
Erna Sassen
In gebouw Tripodia in Katwijk is
zaterdagavond cabaretière Erna
Sassen te zien met haar program
ma 'Erna Sassen solo'. Ze speelt en
zingt over onderwerpen als jaloe
zie, incest en doodsangst. Dat be
looft dus een gezellige avond te
worden.
Jeugd
Ook weer een jeugdvoorstelling
deze week in het LAK-theater.
Sanders Ko brengen er op zon
dagmiddag hun nieuwe stuk 'De
brillenman', waarin de figuren
Kneus en Knorrig allerlei avontu
ren beleven. Voor kinderen vanaf
5, jaar.
Berl.Phil. wil
Van Zweden als
concertmeester
AMSTERDAM (GPB) - Jaap van
Zweden van het Concertgebouwor
kest is door het Berliner Philharmo-
niker benaderd voor de functie van
concertmeester. Van Zweden, die
in Amsterdam het concertmeester
schap moet delen met Viktor Liber-
man, houdt het aanbod in beraad.
Afgelopen vrijdag heeft Van Zwe
den een gesprek gehad met de di
rectie van het Concertgebouwor
kest.
Een transfer naar het Berliner
Philharmoniker zou voor Van Zwe
den vooral in financieel opzicht een
enorme promotie betekenen. Vol
gens een woordvoerder van het
Concertgebouworkest "is het nog
maar de vraag of hij er in artistieke
zin op vooruit zou gaan. Wij denken
dat wij samen met het Berliner en
het Wiener Philharmoniker tot de
Europese top behoren. Alleen heb
ben wij qua salaris aanzienlijk min
der te bieden".
Het Concertgebouworkest voert
al enige tijd onderhandelingen met
het ministerie van WVC en de ge
meente Amsterdam over de honore
ring van de orkestleden. Doordat de
salarissen in het buitenland veel ho
ger zijn, vreest men zonder tegen
maatregelen een leegloop. Overi
gens valt het salaris van Van Zwe
den buiten de cao. Volgens de
woordvoerder van het Concertge
bouworkest "ontbreekt vrijwel elke
ruimte een aantrekkelijk tegenbod
te doen".
Het orkest zou het vertrek van
Van Zweden zeer betreuren. "Hij is
een groot violist met een enorme
uitstraling op orkest en publiek".
Van Zweden is concertmeester
sinds 1981.
Adelheid Roosen met 'Van top tot teen te trillen' in LAK- theater
AMSTERDAM- Een zonni
ge middag op een terrasje
van het Leidseplein. Vlak
voordat Adelheid Roosen
uit een café terugkeert met
koffie, legt een straatzan
ger zijn gitaar terzijde en
draait zich om. "Naast u zat
daarnet Adelheid Roosen
hè? Ik ben vorige week
naar haar voorstelling ge
weest en heb er enorm van
genoten. Wilt u dat tegen
haar zeggen, want daar ben
ik zelf veel te verlegen
voor".
door
Dirk Willem Rosie
Humor kan tegelijk wreed en verte
derend zijn, want reeds halverwege
de tekst van de straatzanger is Adel
heid onhoorbaar teruggekeerd eri
staat ze achter zijn rug geamuseerd
mee te luisteren. Ze legt goedmoe
dig een arm op zijn schouder en
zegt: "Komt voor eikaar".
Wat is er gebeurd? Adelheid laat
de vraag eventjes, op zich inwerken
voor ze besluit om haar voorlopig,
niet te beantwoorden. "Ik wil het
eerst over iets anders hebben. Er be
staat zoiets als beeldvorming. Bij
voorbeeld: jij hebt een buurman
waar je nooit mee praat. Alleen door
de manier waarop jij loopt denkt
■hij: 'Nou nou, wat een arrogante
man!' Dap beitje buurman een keer
aan en vraagt een pak koffie te leen.
Jij begint te praten. 'Komt u binnen.
Koffie? Ja natuurlijk! Ach, laat die
3,75 maar zitten'. Jij weet wel hoé je
zelf bent, maar jouw buurman weet
dat dan pas".
"Zo weet ik wel hoe ik zelfben. Ie-
dereen vraagt maar steeds na.»r die
overgang. Dat is het voor mij hele
maal niet. De aard van deze voor
stelling is exact wie ik ben. De ex
tremen zijn voor de buitenwereld
kennelijk verbazingwekkend, maar
ik ben van mijzelf niet anders ge
wend".
"Het ligt er maar aan op welk mo
ment je iemand leert kennen. Als je
mij kent van De Na'chtshow dan is
dat je uitgangspunt. Maar als je me
,hebt leren kennen op de kleuter
school, dan ga je daar van uit. En ik
ervaar mijzelf nu niet anders dan
toen ik vier was".
Toch is 'Van top tot teen te trillen'
niet zo maar een voorstelling die
Adelheid Roosen van haar toevalli
ge andere kant laat zien. Er lijkt een
persoonlijke gebeurtenis aan te zijn
voorafgegaan. Of is dat het raffine
ment van de theatermaakster?
"Nee, er is iets gebeurd. Alleen, als
Adelheid Roosen: "Op elke hoek
ik een komische sketch doe, vraagt
niemand of dat soms de avond tevo
ren echt gebeurd is. Maar zien men
sen iets dramatisch of extreem emo
tioneels, dan denken ze plotseling:
'Wat is er gebeurd?' Ik maak dingen
die dicht bij mijzelf liggen. Ik pro-
beér in mijn werk en in mijn zijn tel
kens weer bij de oorsprong terecht
te komen. En dat is bij dezie voor
stelling goed gelukt".
Regisseuse Marcelle Meuleman
gooide ooit het boek 'Het uur van de
ster' van Clarice Lispector bij Adel
heid door de brievenbus. Met de
vraag of ze wilde terugbellen als ze
het een mooi boek vond. Adelheid
belde terug en er kwam een mooie
voorstelling van. Maar wat vond
Adelheid er nou zo mooi aan?
Weer de bedenktijd. Dan het ant
woord. „Ja, daar kan ik wel iets over
zeggen. Wat ik aan die schrijfster zo
intrigerend vond is het volgende. Ik
ben heel erg op zoek naar wat aan
mij niet deugt, omdat ik afgeleerd
heb om mij daarvo'or te generen".
"Dat heeft waarschijnlijk te ma
ken met het feit dat ik in therapie
ben gegaan. Op dat verschijnsel
wordt verschillend gereageerd. Je
hebt een groep mensen die doet het
gewoon. Dan heb je mensen die
denken datje niet echt iemand bent
als je in therapie bent, omdat je dan
niet zelf iets kunt. Èn dan zijn er nog
de mensen die hun therapie ver
zwijgen omdat ze zich generen, om
dat ze hun problematiek te intiem
vinden. Ik vind therapie zo normaal
dat ik het gebruik van het woord
'normaal' bijna al weer abnormaal
vind. Een paar jaar geleden heb ik al
eens- in een interview geroepen, dat
er wat mij betreft op elke hoek van
de straat een masseur zou moeten
wonen. Omdat mensen veel te wei
nig worden aangeraakt. Het ver
schraalt op dit moment allemaal
heel erg in de samenleving. Het is
toch prachtig als je iemand tegen
betaling exclusief je verhaal kunt
doen, zonder je relatie, je vrienden
of je collega's ermee lastig te vallen.
Het verschaft mij een ongelooflijke
hoeveelheid helderheid over wie ik
ben. En het enige wat ik interessant
aan het leven vind is uit te zoeken
wie ik ben, opdat ik hopelijk, voor
ik dood ga, werkelijk kan zijn wie ik
ben".
Dood
"Toen ik het boek van Lispector las
had ik natuurlijk net een vriend die
aan het doodgaan was. Ik zeg niet
voor niks in de voorstelling: 'Vol
gens mij is sterven het meest glori
euze moment van je leven, omdat je
dan pas samenvalt met degene die
je werkelijk bent'. Alles wordt ons
geleerd, behalve sterven. Dat is het
moeilijkste wat wij te doen hebben
en je hoeft het niemand te leren,
wantje gaat. Wat ik jammer vind, is
dat we elkaar, op school en" in de
maatschappij, veel te weinig spiri
tuele dingen leren. Ik zou veel meer
over de dood willen leren, ik zou
veel meer over oosterse culturen
Onrust in Arnhems Openluchtmuseum
ARNHEM (GPD) Het personeel van het Nederland Openluchtmuseum
op continuïteit in de leiding,
benoemd tot nieuwe interim-
de nieuwe man is het zoeken
dat in juli 1990 geprivati-
(NOM) dringt bij het ministerie van WVC
Dit weekeinde werd bekend dat H. Bosma
directeur van het NOM. Een van de taken v
van een definitieve directeur
seerd moet zijn.
Volgens de voorzitter van de dienstcommissie H. van der Meijden is
door de vele wijzigingen in de leiding van het museum verzelfstandiging
Op die datum onmogelijk geworden. "Als het ministerie van WVC zich
werkelijk voor het NOM verantwoordelijk voelt, moet besèft worden dat
de privatisering moet worden uitgesteld. De betrokken partijen moeten
eens met elkaar om de tafel gaan zitten in plaats van discussiëren vanuit
hun machtsposities", aldus Van der Meijden.
Volgens Van der Meijden ligt de oorzaak van de huidige problemen bij
het ministerie van WVC. "Het ministerie wil wel graag een verzelfstandi
ging van het museum. Maar het mag geen cent kosten. Men moet eens be
seffen dat cultuur op een gegeven moment gewoon geld kost. Er is nog
niets bekend over onze positie na de privatisering. Dat veroorzaakt onder
het personeel veel onrust.
willen weten. Maar dan in een ande
re sfeer dan waarin er nu over wordt
gesproken. Want dan is het plotse
ling iets bijzonders".
"Ik heb een vriendin waarvan het
vijfjarige zoontje op een avond zei:
'Wat raar hè mam, dat ik eerst jë va
der was en nou je zoon'. Op zo'n zin
reageren wij als volgt: öf je zegt hem
niet tegen de buren, öf je wordt uit
gelachen als je hem zegt op een ver
jaardag. Maar wie vraagt zich nu
eens werkelijk af hoe zó'n kind aan
zo'n zin komt? Kinderen zijn na
tuurlijk nog zó spiritueel, die zijn
nog zó kosmisch verbonden, en dat
is iets wat wij hun allemaal afne
men. En als je dan 30 bent en min of
meer volwassen, dan kun je je keu
zes maken. De één wordt filosoof,
de ander zegt 'ik word lekker huisje-
boompje-beestje' en de derde wordt
zigeuner, maar je hebt tussentijds
heel veel afgeleerd en het kost zoo
veel tijd om te ervaren wie je nou ei-
-genlijk echt was toen je geboren
was. Wat bij je geboorte je potentie
"Toen mijn onderbuurman Jan,
een vriend, lag te sterven, ben ik te
ruggegaan in therapie. Ik had sa
men met hem en nog een paar ande
ren voor het eerst in mijn leven het
vreugdevolle gevoel dat ik authen
tieke dingen meemaakte. Dingen
die nooit eerder waren gedaan en
waar niemand mij ooit iets over ver
teld had. Ik wilde begeleid worden
door iemand die mij kon vertellen
waar ik in de angst schoot, waar ik
tegen Jan kon zeggen: 'Die vraag
moet je niet aan mij stellen, maar
aan een ander'. Als je over euthana
sie praat, ben je erg geneigd om al
les van elkaar goed te vinden. 'Tuur-
lijk, alles moet vrij zijn'. En dat is
ook wel een principe van mij, maar
van individuele gevallen kun je
toch wel eens denken: 'Misschien
gaan we wel te snel of te traag. Mis
schien had de één net gemogen en
wil niemand hem helpen en mis-
schien is de ander er nog niet aan
toe en wil iedereen hem al die pillen
in zijn mond douwen."
Paria
"Lispector had kanker. Ze wist dat
ze dood zou gaan. Ze is toen op zoek
gegaan naar wat in haar het meest
schrale was. Zij heeft voor ze dood
ging het meest intieme, maar ook
het meest pijnlijke in zich naar bo
ven laten borrelen en dat beschre
ven. Wat zij in het boek doet, komt
overeen met de levensstijl die ik
hanteer. Dat was mijn herkenning
met dit boek. Er zwerft in mij een
paria rond die ik kan negeren tot ik
dood ga. Ik denk dat iedereen pijn
lijke plekken in zich heeft. Dingen
waarvan je zegt: 'Au, dit heb ik'. Een
pijnge voel'bij bepaalde opmerkin
gen van mensen of bij bepaalde ge
dragingen van jezelf. Lispector
noemt dat de scfhraalheid. Ik denk
dat het beter is om zowel met je ta
lenten als met je schraalheid in ver
binding te staan, omdat je dan volle
diger wordt. Omdat schraalheid
dan niet meer iets is waarvoor je je
geneert, of waarvoor je op je bek
gaat, maar iets dat je kunt
koesteren".
Een boel mensen hebben 'Van top
tot teen te trillen' inmiddels gezien.
Mensen die anders met geen stok
naar Lispector te knuppelen waren
geweest. Heeft Adelheid zich dat ge
realiseerd?
"Ja, daarom blijf ik ook altijd na
afloop van de voorstelling in de
foyer hangen. Ik doe aan nazorg, zal
ik maar zeggen. In Enschede was
een meisje op rij één blijven zitten.
Na 20 minuten kwam ik terug uit de
kleedkamer om wat spullen te pak
ken. Ze kwam helemaal trillend het
podium op en ze ging voor me staan
met van die natte ogen. Ze zegt:
'Mag ik je even omhelzen?' Ik pak
haar vast en ze begint helemaal te
schokken. Ik zeg: 'Ga maar even
mee naar de kleedkamer'. Daar heb
ik haar op een stoel gezet en ik heb
een Spaatje voor d'r gehaald. We
hebben wat zitten kletsen en na een
half uurtje ging het wel weer. Toen
kop ze wel naar huis. Als je in de
voorstelling herkent dat in ieder
mens die schraalheid zit, krijg je een
goeie trap in je maag".
Adelheid Roosen zegt vaak dat ze
geen beroep heeft. "Het enige wat ik
nodig heb is de openbaarheid: de
straat, de krant, of het theater. Om
dingen te roepen waarvan anderen
kunnen zeggen: 'Roosen is gek', of:
'Ik ben het met haar eens', of: 'Wat
heerlijk dat ze dat doet, want dat
durf ik zelf niet'.
Museum New York koopt Van Goghs 'postbode'
NEW YORK (AP) - Het Museum
of Modern Art in New York
heeft door de verkoop van twee
Picasso's, een Monet, een Re
noir en drie andere schilderijen
uit zijn permanente collectie de
hand weten te leggen op het por
tret van de postbode Joseph
Roulin, dat Vincent van Gogh
100 jaar geleden schilderde. Dat
heeft de krant New York Times
gisteren bekend gemaakt.
Het portret kwam al op 31 juli
in het bezit van het museum.
Het behoorde het grootste deel
van deze eeuw tot de Ziirichse
collectie van B. Mayer, tot het in
1987 in andere handen overging*
Daarna heeft het in een Zwitser
se bankkluis opgeslagen gele
gen. De niet bij naam genoemde
eigenaren deden het van de
hand omdat zij wilden dat het in
een museum te bezichtigen zou
zijn, verklaarde Kirk Varnedoe,
directeur van het Museum of
Modern Art, tegenover de New
York Times.
Het schilderij zou volgens
president Christopher Burge
van het veilinghuis Christie's in
New York evenveel kunnen op
brengen als de 'Irissen' van Van
Gogh, die in 1987 voor 53,9 mil
joen dollar werden geveild. Var
nedoe zei dat het museum de
'Roulin' voor een aanzienlijk ge
ringer bedrag had
"al was het geen koopje".
Aanvankelijk dacht het r
um de Van Gogh niet te kunnen
betalen. Maar door veranderin
gen in de kunstmarkt bleken de
schilderijen waarover het Ne-
wyorkse museum beschikte
meer op te brengen dan ver
wacht, zei Varnedoe. "Wij be
schouwen Van Goghs portret
ten als het beginpunt voor een
hele generatie 20ste-eeuwse
kunst. Ze hadden invloed op
Matisse en vele anderen, het he
le concept om een persoonlijk
heid niet door voorkomen maar
door kleur te onthullen had een
diepgaande invloed en wij kon
den dit deel van het verhaal van
de moderne kunst zonder het
portret niet vertellen. Het was
een hoofdstuk dat ontbrak."
AMSTERDAM
van Paul Dukas i
Opera r
lands F
cor: Xenia Hausner. Kostuums: Jorge Ja-
ra. Gezien in Het Muziektheater op 9 okto-
Paul Dukas' tegenwoordig nog
slechts zelden opgevoerde ope
ra 'Ariane et Barbe-Bleue'
(Ariadrie en Blauwbaard) is
nauw verwant aan 'Pelléas et
Mélisande' van Debussy. Muzi
kaal, omdat Dukas niet alleen
goed bevriend was met Debus
sy, maar bovendien deel uit
maakte van dezelfde muzikale
wereld, en dramatisch door de
overduidelijke tekstverwant
schap.
Aan de wieg van beide opera's
stond immers de Belgische
dichter Maéterlinck, die een be
langrijke rol speelde in de sym
bolistische Franse literatuur
van die dagen. Een overdaad
aan subtiel gehanteerde symbo
liek, vage toespelingen en een
minimum aan concrete hande
ling kenmerken een drama met
personages die nauwelijks enige
relatie met de realiteit lijken te
hebben.
In 'Ariane et Barbe-Bleue'
ging Maeterlinck daarin zo mo
gelijk nog verder dan in 'Pellé
as'. Van een echte handeling is
geen sprake en de confrontatie
tussen de beide hoofdfiguren
blijft beperkt tot een scène van
nog geen vijf minuten aan hèt
slot van het eerste bedrijf. Op
vallend is daarom dat Maeter
linck juist in dit drama de reali
teit een eigen rol heeft toege
kend. Ariane, de zesde vrouw
van Blauwbaard, doet immers
een poging de vijf vorige vrou
wen, die in de kelders van het
kasteel een vegeterend leven lei
den, weer met de werkelijkheid
in contact te brengen. Haar po
ging mislukt. Gedurende een
kort ogenblik genieten de vrou
wen van een illusie, maar zij blij
ken prototypen van de slaafse
.onderdanigheid, vrouwtjesdie-
ren op het karikaturale af, die de
beschutting in de burcht van 'de
man' prefereren boven een ei
gen strijd om het bestaan.
'Ariane et Barbe-Bleue', al
met al een typische
opera', blijkt echter allesbehal
ve feministisch. Ariane gaat uit
eindelijk haar eigen weg, bege
leid door haar slaafse voedster,
maar haar lotgenoten wensen
niet bevrijd te worden. Hoewel
Blauwbaard door zijn egocentri
sche levenshouding steeds ver
der geïsoleerd raakt van de bui
tenwereld, laten zijn vrouwen
hem niet in de steek. De hoop
voor de macho-man gaat niet
verloren.
Dat dit een boeiende opera
oplevert, kan niet beweerd wor
den. Dukas' muziek kent zoveel
schitterende momenten, dat een
concertuitvoering of plaatopna
me naar toneelbeelden doet ver
langen, maar in het theater
blijkt duidelijk hoe mager het
gegeven is. Zelfs de schitteren
de toneelbeelden van Xenia
Hausner (het decor vor de twee
de akte is een gang naar het the
ater waard) en de gestileerde re
gie van Sireuil konden de lang
dradige elementen niet over
bruggen. Mooi was het contrast
tussen enerzijds de realiteit met
de kleuren van bloed, water en
lucht, en anderzijds de grauwte
van Blauwbaards burcht, mooi
ook de vondst om daar via de
kleur wit de hoop op bevrijding
in te laten doorschemeren. Stile
ring en esthetiek leveren nog
geen spanning op, en langdra
digheid ligt meer dan eens op de
loer (maar als er een stoom-
schepje aan de horizon voorbij
vaart, zorgt dat voor een ver
keerd soort afwisseling).
Het bleek echter moeilijk de
première muzikaal op haar juis
te merites te beoordelen. Henry
Lewis kwam met het NedPhO
tot een klank- en kleurrijke
weergave van de partituur en er
vielen uitmuntende prestaties te
beluisteren van de alt Sandra
Walker (de voedster) en de bas
Roger Soyer (Blauwbaard). Ka-
thryn Harries, die in de centrale
rol van Ariane constant op het
toneel aanwezig was, moest ech
ter wegens een lichte keelont
steking verontschuldigd wor
den. Wat zij desondanks pres
teerde, was zonder meer bewon
derenswaardig, maar haar aan
deel in de voorstelling is zo
groot, dat het moeilijk is uit te
maken, hoe het geheel onder be
tere omstandigheden geklon
ken zou hebben.
