Bommen wekken mij elke
Leger verhuist met tanks naar Deense uithoek
Reportage
Vrede is abstract begrip voor Monique Bardawyl (14)
Libanon en de cirkel
van drugs en geweld
Groep onderzoekers: Jezus was niet voor het celibaat
MAANDAG 9 OKTOBER 1989
PAGINA 2
BAYRUT Monique Bar
dawyl werd 14 jaar geleden
geboren onder een ongelukkig
gesternte. Buren herinneren
zich nog dat de barenskreten
van haar moeder werden
overstemd door het on
heilspellende geluid van in
slaande granaten. Op 22 juni
1975 was het de oorlog tussen
christenen en Palestijnen die
de straten van Bayrut rood
kleurde. Nu, 14 zomers later,
gaat het tussen christenen en
Syriërs.
door
Cees van Zweeden
Haar verjaardag vierde Monique
dit jaar in de schuilkelder van de
buren. De meesten van haar vrien
dinnen konden niet komen, vanwe
ge het bombardement. Maar druk
was het toch wel in de ruimte van
5 bij 7 meter stonden 150 buurtge
noten opeengepakt.
Vaak moest Monique de afgelo
pen maanden ook zo de nacht door
brengen, staande tussen wijkbewo
ners. Niet alle woningen waren uit
gerust met een schuilkelder, en in
haar straat in de wijk Ashrafieh was
Op de dag van haar verjaardag be
gon een bombardement dat drie da
gen zou duren, maar ze kijkt toch
met plezier op haar feestje terug. De
muziek was soms moeilijk te ver
staan, dat wel. Monique houdt voor
al van The Beatles. "Die zingen over
vrede", zegt ze.
Op 3-jarige leeftijd ging Monique
voor het eerst naar school. Nu zit ze
op een Engelstalige middelbare
school, maar studie valt moeilijk
met oorlog te combineren. De eer
ste keer dat haar school de poorten
moest sluiten wegens oorlogsge
vaar, was vier jaar geleden. Drie
maanden lang schuilde zij in een
donkere kelder voor de bommenre
gen. Toen de lucht opklaarde, ging
de school weer open. Om de achter
stand in te halen werd ook op zater
dag les gegeven. En de zomervakan
tie werd dat jaar overgeslagen.
Maar daarna werden de onderbre
kingen frequenter en langer. Nu
heeft Monique al 7 maanden niet
meer in de schoolbanken gezeten.
De bommenregen is opgehouden,
maar op de plek waar haar school
stond, zijn nu bulldozers in de weer.
Ze schuiven het puin opzij, opdat er
een nieuwe school gebouwd kan
worden.
Twee jaar geleden is Monique
voor het laatst bij haar opa en oma
geweest. Ze wonen in het dorp Ai-
tal-al-Faghar, in de Bekaa-vallei.
Het is nu niet meer mogelijk ernaar
toe te gaan. De Bekaa-vallei staat
onder controle van de Syrische
troepen, dezelfden die haar school
in puin hebben geschoten.
Graag zou ze haar grootouders
weer eens opzoeken. "Maar ik kan
niet meer gaan", zegt ze spijtig. "Ik
ben bang voor de Syrische soldaten.
Twee van mijn neefjes, die deze zo
mer gingen, zijn nooit meer terug
gekeerd. Ze werden ontvoerd; daar
na hebben we nooit meer iets van
hen vernomen".
Vrede is voor Monique een ab
stract begrip. Ze heeft in haar leven
alleen oorlog gezien. Naar het bui
tenland hoeft ze niet zonodig. Moni
que is bescheiden. "Als er eenmaal
vrede is, wil ik Libanon zien," zegt
ze. "Dat is mijn liefste wens".
Veertien jaar woont ze nu in Oost-
Bayrut. "Ik ben nog nooit over de
demarcatielijn geweest. Toch zou ik
graag zien hoe de moslims leven.
Maar het kan niet. Ik zou er onmid
dellijk vermoord worden". Deze zo
mer was ook in Libanon lang en
heet. Bayrut is paradijselijk gelegen
in een bocht aan de Middellandse
Zee. Het strand is op loopafstand.
Monique is dit jaar eenmaal naar zee
geweest, eind juni. Terwijl ze in het
water lag, kon ze het granaatvuur
horen. Toen voor haar ogen een be
voorradingsschip in brand werd ge
schoten, ging ze weer naar huis. Te
rug naar de schuilkelder.
"Als ik ga slapen", zegt ze, "vraag
ik me soms af of ik weer wakker zal
worden. Maar de volgende morgen
word ik toch altijd weer gewekt
door het geluid van de bommen."
Monique Bardawyl: "Als er eenmaal vrede is, wil ik Libanon z
Aan sommige dingen is in Liba
non geen gebrek. Zo heeft het
land twee regeringen, een christe
lijke en een islamitische. Voorts
zijn er twee christelijke legers, het
'officiële' en de 'Libanese Strijd
krachten'. Ook zijn er nog wat le
gers die in naam van Allah strij
den, zoals Amal' en de 'Hezbollah
van God'. De druzen, een mysteri
euze secte die het midden houdt
tussen christendom en islam,
moeten het stellen met slechts
één leger, maar dat is wel uitge
rust met moderne tanks.
door
Cees van Zweeden
Zoals elk zichzelf respecterend
land betaamt, heeft Libanon ook
een parlement. Weliswaar heeft
dit parlement de laatste jaren niet
meer vergaderd, maar dat was
overmacht. Het parlementsge
bouw ligt in (islamitisch) West-
Bayrut, zodat de christelijke afge
vaardigden zich maar liever ziek
meldden. Een christen die zich
aan gene zijde van de Groene Lijn
begeeft, onderwerpt zich aan een
vorm van wel zeer actieve eutha
nasie.
Maar er is goed nieuws. In de
Saudische bergstad Taif vergade
ren dezer dagen de bedaagde, in
1972 gekozen Libanese volksver
tegenwoordigers weer. Onder
werp van gesprek: de toekomst
van het land. De zaken liggen een
voudig: er zijn christenen en er
dens de oorlog was het soms las
tig de drugs het land uit te krij
gen, omdat de luchthaven geslo
ten was en vele havens onder
vuur lagen. Maar nu de strijd is
geluwd, kan de export weer
geestdriftig ter hand worden ge-
zijn moslims en beide kampen
willen grofweg hetzelfde, de poli
tieke macht.
Krachtens de 'grondwet' van
1943 mogen de christenen de pre
sident leveren en de opperbevel
hebber van het leger, de soenniti
sche moslims mogen de premier
aanwijzen en de sji'ieten de parle
mentsvoorzitter. In 1943 was het
helemaal niet onlogisch dat de
christenen het grootste deel van
de macht hadden. Maar nu, 45
jaar later, stellen de moslims vast
dat zij de demografische oorlog
hebben gewonnen. Ze willen een
groter deel van de macht.
De christenen willen wel wat
concessies doen, maar het presi
dentschap en het opperbevel in
handen van een moslim? Over
hun lijk. Mocht het gezelschap in
een vlaag van eendracht toch be
sluiten de ruzie bij te leggen, dan
nog resten er een paar obstakels
op het pad naar de eeuwige vrede.
Zo zijn daar de Syrische 'vrede
stroepen' die het land in een ijze
ren wurggreep houden.
Het mag een detail lijken, maar
er is geen enkele zekerheid dat de
Syriërs naar hun kazernes terug
keren. Het was de Algerijnse di
plomaat Ibrahimi die er twee we
ken geleden in slaagde de kanon
nen tot zwijgen te brengen. Maar
zijn vredesplan heeft één gebrek:
het voorziet niet in een Syrische
aftocht. Dat de christelijke gene
raal Aoun toch heeft ingestemd
met een staakt-het-vuren, komt
vooral omdat hij gecapituleerd is
voor de Syrische vuurkracht.
Als de Syriërs blijven, zullen
ook de komende jaren in de Be
kaa-vallei duizend papavers
bloeien. In deze laagvlakte ver
toeven bijna evenveel drugsba
ronnen als Syrische soldaten. Het
hangt een beetje van de weers- en
oorlogsomstandigheden af, maar
gemiddeld is de drugsoogst goed
voor de helft van Libanons bruto
nationaal produkt.
De hasj, coke, heroïne, crack en
opium vindt zijn weg naar Europa
en de Verenigde Staten. Vooral
dat laatste land wil nog wel eens
pogen het drugsprobleem bij de
wortel aan te pakken, maar in Li
banon hebben de Amerikanen
die moed wel opgegegen.
Het bijzondere van de Libanese
stimulerende middelen nu is, dat
zij ook de oorlog stimuleren. Tij
Af en toe onderscheppen poli
tiemannen want ook in Liba
non lopen lieden rond die de orde
handhaven een lading. Zo werd
twee weken geleden in de haven
van Bayrut nog beslag gelegd op
een schip met als bestemming
Nederland dat grote betonblok
ken vervoerde die vol zaten met
hasj.
Maar echt lastig is het niet om
de drugs het land uit te krijgen.
En de uitvoer wordt nog aanzien
lijk versimpeld als de betrokken
milities een graantje mogen mee
pikken. Uit deze 'tol', die de mili
ties in naam van het hogere we
zen eisen, kan het wapentuig wor
den betaald waarmee op gezette
tijden de oorlog wordt gevoerd
om de controle over deze haven
tjes. Want wie de havens be
heerst, heeft geld. En wie geld
heeft, kan wapens kopen. Wapens
waarmee nog meer gebied ver
overd kan worden.
De Libanese oorlog lijkt wel
een vicieuze cirkel. In de Saudi
sche bergstad Taif pogen 62 hoog
bejaarde parlementariërs hard
nekkig de kwadratuur van die cir
kel te tekenen.
KOPENHAGEN - 'Skarp skyd-
ning. Adgang forbudt' (Hier wordt
met scherp geschoten. Toegang ver
boden.) Enorme waarschuwings
borden markeren het grootste
Deense militaire oefenterrein Oks-
bol zo'n 25 kilometer van Esbjerg.
Van 10 tot 20 oktober de thuisbasis
voor de 41e Nederlandse pantserbi-
grade uit Seedorf, die voor het eerst
haar jaarlijkse oefeningen van
Westduitsland naar de Deense
westkust heeft verlegd. Hoofdzake
lijk om de groeiende kritiek te ont
lopen op de vernielingen die de Ne
derlandse tanks aanrichten aan het
natuurschoon van de Lüneburger
Heide.
door
John Versleijen
"Klachten die nauwelijks te ver
wachten zijn in Denemarken", al
dus de Deense militaire woordvoer
der Brundt-Hansen. "Het gebied
ligt afgelegen. En met 14.000 hecta
re. waarvan de helft bos, is het ide
aal voor tanks. Bovendien mogen
de pantservoertuigen slechts ma
noeuvreren in bepaalde sporen. Wie
daar buiten gaat. riskeert forse boe
tes. Toch gebeurt het bij iedere oefe
ning. Op zo'n enorm terrein raak je
het spoor gauw bijster. Dit levert
echter geen enkel probleem op met
de omwonenden of plaatselijke
milieubewegingen".
Dat Oksbol een ideale uitwijk
plaats is voor het door oefeningen
geteisterde Westduitsland, hebben
onze oosterburen en Amerikanen al
eerder ontdekt. "Het probleem voor
onze bondgenoten is echter dat we
zelf het gebied bijna onafgebroken
gebruiken", vertelt majoor Holck
van de Deense legerleiding.
"Elke eenheid oefent wel een
keer per jaar in Oksbol. Bovendien
hebben de Deense luchtmacht en
de zware militaire onderdelen op dit
terrein hun schietoefeningen ge
concentreerd. Ook herbergt Oksbol
de opleiding voor pantsertroepen.
In Denemarken zijn de tankeenhe
den samengekoppeld met de infan
terie. Daarom hebben we in feite
honderd procent plaatsgebrek. Het
is dan ook een hoge uitzondering
dat we het gebied voor een week
uitlenen aan een buitenlandse
brigade". Buiten de bijna dagelijkse
manoeuvres staat het terrein open
voor recreanten uit voornamelijk
Esbjerg.
Als voormalig interneringskamp
heeft Oksbol een bewogen geschie
denis achter zich liggen. Van kazer
ne voor de Duitse bezettingstroe
pen tijdens de Tweede Wereldoor
log veranderde het in een opvang
kamp voor zo'n 40.000 Duitse vluch
telingen. In de jaren vijftig deden de
barakken dienst als gevangenis
voor Deense dienstweigeraars. Pas
in 1959 kreeg Oksbol zijn huidige
functie als militair oefenterrein.
Volgens de Deense legerleiding
maakt de komst van de Nederlan
ders deel uit van een wederzijds uit
wisselingsprogramma, waarbij de
len van de Deense luchtmacht op
hun beurt in Nederland oefenen.
"Daarom betalen de Nederlanders
niet extra voor het gebruik van het
terrein maar slechts de personeels-
en transportkosten. Er is ook geen
sprake van een vast contract. Het
gebied wordt eenmalig ter beschik
king gesteld. Voor een nieuwe oefe
ning moet keer op keer opnieuw
worden onderhandeld".
Uithoek
Het gebied rond Oksbol wordt door
de Denen omschreven als 'de verge
ten uithoek van het koninkrijk'. In
de zomer wordt de westelijke zand
stranden en duinen overspoeld
door Westduitse toeristen. In okto
ber teisteren de gure najaarstormen
het gebied. Heide, bos en strand zijn
de kenmerken van dit gebied, waar
het plaatselijke VVV reclame
maakt voor een verfrissende strand
wandeling en een bezoek
vuurtoren uit 1900.
Voor meer vertier moeten de Ne
derlandse militairen naar het 25 ki
lometer verderop gelegen Esbjerg,
de snelst groeiende havenstad
Denemarken met 150.000 inwoners.
De dorpen rond het oefenterrein
zijn zo goed als uitgestorven voor
elk amusement.
Enkele visserscafés, waar bejaar
de zeemannen met accordeons hun
hart uitstorten, behoren tot de loka
le trekpleisters. "Voor de Deense
troepen in Oksbol is er in de regel
dan ook geen sprake van uitgaan.
De eenheden hebben het daarvoor
ook veel te druk. We hebben hier te
doen met een oefenterrein dat vaak
dag en nacht is bezet. Dan moet elk
uur worden gebruikt", aldus ma
joor Holck.
Volgens hem zal het recreatieve
deel de Nederlanders dan ook te
genvallen. "Voor amusement en
vertier hadden de Hollanders geen
slechtere plek kunnen uitzoeken.
Oksbol wordt door onze soldaten
bestempeld als de plaats waar De
nemarken ophoudt. Zowel letterlijk
als figuurlijk".
tfif
A -W; 1
De oefeneningen op de Lüneburgerheide stuiten op steeds r,
Oksbol zijn dat soort problemen niet te verwachten.
Jezus leefde waarschijnlijk niet
ceiibatair, was ook geen voorstan
der van het celibaat en had een
speciale relatie met minstens een
Dat is volgens de theoloog dr.
Robert W. Funk een van de resul
taten van het controversiële Je-
zus-project, waarvan hij de initia
tiefnemer is. De afgelopen vier
jaar hebben 125 onderzoekers
door een kritisch onderzoek van
de evangeliën geprobeerd vast te
stellen, wat Jezus werkelijk heeft
gezegd en welke woorden na zijn
dood aan hem zijn toegeschreven.
Volgens Funk is meer dan de
helft van de 125 onderzoekers van
mening dat Jezus seksuele be
trekkingen heeft onderhouden.
Hij citeerde uit een rapport van
de Peruaanse theoloog Leif
Vaage, die Jezus heeft omschre
ven als een „gezelligheidsdier,
met gebrek aan eerbied voor het
vierde gebod: eer uw vader en uw
moeder". Vaages rapport wordt
deze week besproken tijdens een
bijeenkomst van de onderzoekers
in de Canadese stad Toronto.
Enigszins in strijd met het
beeld van Jezus als iemand die de
geneugten van het leven niet aan
zich voorbij liet gaan, is dat de on
derzoekers het erover eens zijn
dat zij'n oproepen „Geef aan wie
U iets vraagt" en „Wend U niet af
van hem die van U lenen wil"
(Matth. 5:42) authentiek zijn.
Funk constateerde, dat bedelaars
in Jezus' tijd overai aanwezig wa
ren en dat iemand zelf tot de be-
delstand zou vervallen, als hij aan
elk verzoek van een bedelaar te
gemoet zou komen. Maar hoewel
zo'n manier van leven onprak
tisch, zo niet onmogelijk schijnt
te zijn, aldus Funk, „zijn er door
de eeuwen heen veel mensen ge
weest die alles verkochten wat zij
hadden en arm werden, omdat zij
mensen wilden helpen. Iemand
als Moeder Teresa neemt de op
roepen van Christus heel letter
lijk", aldus Funk.
De onderzoekers hebben 758
uitlatingen en parabels van Jezus
onderzocht. Daarvan zijn er vol
gens hen 148 echt door hem uitge
sproken. Het evangelie volgens
Marcus dat traditioneel als het
meest accurate verslag van Jezus'
leven wordt beschouwd, heeft
van de onderzoekers een slecht
onthaal gekregen. Slechts 17 van
de 134 uitspraken van Jezus in dit
evangelie beschouwen zij als
authentiek.
Enkele conclusies die veel
weerstand hebben opgeroepen,
zijn dat de bergrede grotendeels
door de evangelisten is verzon
nen, dat Jezus niet zijn eigen
dood aan het kruis heeft voor
speld en dat hij niet verwachtte te
zullen verrijzen.
Rapport-Israël
De staat Israël moet onmiddel
lijk stoppen met de schending
van mensenrechten en de Pales
tijnen niet langer belemmeren op
hun weg naar een eigen toekomst.
Deze oproep staat in het rapport
van de delegatie van de Raad van
Kerken die vorige maand Israël
en de bezette gebieden bezocht.
De delegatie, die direct na te
rugkomst liet weten „diep ge
schokt" te zijn door de manier
waarop Israël in de bezette gebie
den mensenrechten schendt,
roept ook Palestijnen op „elke
vorm van terrorisme, individueel
en collectief' op te geven.
De vijf kerkelijke vertegen
woordigers, die op verzoek van de
Raad van Kerken in het Midden-
Oosten (MECC) van .5 tot 15 sep
tember een bezoek brachten, heb
ben geconstateerd dat de men
senrechten van Palestijnen „stel
selmatig" worden geschonden.
„Dit gebeurt deels door officiële
Israëlische autoriteiten, deels
door militairen die door de lei
ding kennelijk niet in de hand ge
houden kunnen worden".
„Ondanks 22 jaar bezetting
staan de Palestijnen niet funda
menteel vijandig tegenover de jo
den". schrijft de delegatie. „Zij
achten het niet onmogelijk om in
de toekomst in vrede in twee sta
ten naast elkaar te leven". De sys
tematische aanvallen op kibboet
sen aan de noordgrens noemt de
delegatie terroristisch.
Het doel van de reis was „soli
dariteit te tonen met de Palestijn
se medechristenen en de Palestij
nen in het algemeen".
Bezuiniging IKV
Het Interkerkelijk Vredesbe
raad (IKV) gaat twee van de zeven
arbeidsplaatsen op het secretari
aat opheffen. De bezuinigings
operatie, die een einde moet ma
ken aan de structurele financiële
problemen, treft vooral het inter
nationale werk, de begeleiding
van plaatselijke groepen (kernen)
en het publiciteitswerk.
Dit bleek zaterdag in Utrecht
tijdens een vergadering van de
campagneraad van het IKV. Het
hoogste beleidsorgaan stelde de
vier werkterreinen vast waarop
de vredesbeweging in ieder geval
actief moet blijven: algemene or
ganisatie, kerken en kernen, oost-
westverhouding en gemeentelijk
vredesbeleid. Het dagelijks be
stuur gaat op basis hiervan bin
nenkort de eerste ontslagaanvra
gen indienen.
Ondanks bezuinigingen ging
de campagneraad ook akkoord
met uitbreiding van het werk. Zo
zal het gemeentelijk vredesbe
leid, waaronder vredesonderwijs
en het stimuleren van stedenban
den vallen, niet langer aan een
vrijwilliger worden overgelaten.
De vergadering stemde eveneens
in met een driejarig project over
de verspreiding (proliferatie) van
nucleaire en chemische technolo
gie.
Het Centraal Adviesbureau
voor Priesters en Religieuzen
(CAPER), dat onder anderen
priesters, broeders en zusters be
geleidt die problemen hebben
met de celibaatsverplichting,
wordt per 1 januari 1990 opgehe-
Dat heeft de Konferentie Ne
derlandse Religieuzen (KNR),
waarin de organisaties van reli
gieuzen samenwerken, laten we
ten. Sinds zijn oprichting in 1967
heeft het CAPER vele priesters
en religieuzen kunnen begelei
den. Het aantal mensen dat zich
voor hulp tot het bureau wendde,
is sinds eind 1988 sterk afgeno-
me*Het algemeen bestuur van het
Nederlands Bijbelgenootschap is
in principe 3bereid te werken aan
een nieuwe bijbelvertaling ten
behoeve van de kerken.
Het heeft de staf opgedragen
net onderzoek naar de mogelijk
heid van een dergelijke vertaling
„voort te zetten en uit te breiden"
en „de haalbaarheid van dit ver
taalproject voor de volgende
eeuw" te onderzoeken in goed
overleg met andere betrokkenen.
De kerken hebben bij het bij
belgenootschap aangedrongen
op een nieuwe vertaling, die de
vertaling van 1951, waarvan het
copyright in 2001 afloopt, zou
moeten vervangen.
BEROEPINGEN NEDER
LANDSE HERVORMDE KERK
Aangenomen naar Gouda: H.
Binnekamp te Oudewater.
Bedankt voor Oosterland (Zld)
en voor Wanneperveen/Belt-
Schutsloot: A. N. Rietveld te
Amerongen.
Bedankt voor Willemstad en
voor Zwolle: J. Riemersma te Nij-
broek.
GEREFORMEERDE KER
KEN
Beroepen te Loppersum (part
time): mevr. drs. D. Ferwerda-
Arends, kandidaat aldaar die dit
beroep heeft aangenomen.
Beroepen te Loppersum (part
time): drs. A. Ferwerda, laatste
lijk zendingspredikant te Bangla-
desj wonende te Loppersum die
dit beroep heeft aangenomen.
Aangenomen naar Sint Jans
klooster; Jac. P. Dondorp te
IJmuiden.
Bedankt voor Nijverdal: K.
Meijer te Surhuisterveen.
Beroepbaarstelling: mevr. drs.
D. Ferwerda-Arends kandidaat te
Loppersum.
CHRISTELIJKE GEREFOR
MEERDE KERKEN
Tweetal te Baarn: P. D. J. Buys
te Zwaagwesteinde en H. D. Riet
veld te Maarssen.
Beroepen te Amsterdam: K. T.
de Jonge te Almere.
GEREFORMEERDE GE
MEENTEN
Beroepen te Terneuzen: J. J.
van Eckeveld te Zeist die bedank
te voor Capelle aan den IJssel
(wijk Middelwatering).
