Nieuwe technieken vergroten
levenskans kwetsbare baby's
STEEDS
actief in vrije tijd
1338 couveusebaby's van jaar tot jaar gevolgd
Restauratie
Witte Poort
kazerne klaar
'Vijfduizend
borden is niet
aanvaardbaar'
Burgerlijke Stand
LEIDEN - Mocht de gemeente 200
driehoeksborden rond lichtmasten
weigeren die de Socialistiese Partij
voor de Tweede Kamerverkiezin
gen wilde gebruiken? Deze vraag
stond vanmorgen centraal tijdens
de commisie voor beroep- en be
zwaarschriften.
Het bleek dat de Socialistiese
Partij wel een vergunning had kun
nen krijgen om gebruik te maken
van de reclameborden. Er is geen
verordening die een politieke partij
verbiedt om op die manier uiting te
geven aan 'gedachten en gevoe
lens'. De gemeente heeft echter als
eigenaresse van de lichtmasten ge
weigerd om de 200 borden aan de
SP te verhuren.
Volgens ambtenaar Verplancke
heeft het college niet de schijn op
zich willen laden dat een politieke
partij wordt voorgetrokken. Hij re
kende voor dat als alle 25 partijen
die aan de verkiezingen meededen
200 borden zouden vragen, er totaal
5000 borden nodig zijn. Het is vol
gens hem esthetisch onaanvaard
baar om de hele stad vol te zetten
met zoveel borden. Bovendien leve
ren zoveel borden gevaar op voor
het verkeer omdat het zicht op ver
keerstekens en -situaties zou be
lemmeren. De commissie doet bin
nenkort uitspraak in deze kwestie.
Westerkwartier
Speeltuinvereniging Westerkwartier
houdt donderdag 19 oktober een bingo in
haar onderkomen aan de Ten Katestraat
10a in Leiden Zuid-West. Zaal open
19.00 uur.
Ouderen
De ouderen-activiteitencommissie Lei
den Zuid-West houdt zondag 8 oktober
een ontspanningsmiddag in Rijn en Vliet
aan de Aaltje Noordewierlaan. Aanvang
14.30 uur, kosten 2 gulden inclusief kof
fie of thee.
Postzegels
In gebouw De Linde aan de Herenstraat
64 wordt maandag 9 oktober een ruil-,
contact- en veilingavond gehouden van
'De Postzegelvrienden'. Aanvang 19.00
Wandeltocht
De 31ste Hutspot Wandeltocht wordt op
zaterdag 7 en zondag 8 oktober gehou
den. De start is bij de IJshal aan de Von
dellaan. De starttijd van de afstand 40 ki
lometer is tussen 9.00 en 10.00 uur. van
25 kilometer tussen 9 00 en 11 00 uur.
De overige afstanden 5.10 en 15 kilome
ter starten tussen 9.00 en 15.00 uur.
Swingavond
In buurthuis Winnie Mandela aan de Trix
Terwindtstraat in de Stevenshof wordt
zaterdag 14 oktober een swingavond ge
houden met medewerking van de Leidse
band The Memories. Aanvang 20.30 uur.
toegang 5 gulden.
Matilo
In cluhuis Matilo aan de Zaanstraat wordt
vrijdag 13 oktober een bingo-avond ge
houden. aanvang 20.00 uur. De voor de
27ste oktober geplande bingo-avond
gaat niet door.
W
LEIDEN - Ruim 1300 kinderen,
geboren onder bijzondere om
standigheden in 1983, worden
vanuit het AZL van levensjaar
naar levensjaar gevolgd. Twee
jaar geleden verschenen de re
sultaten van het eerste deel van
het onderzoek rond de beval
ling en de eerste ziekenhuisop
name van deze baby's. Dezer
dagen verschijnt een proef
schrift waarin de eerste twee le
vensjaren van de peuters nader
worden bekeken. Het kleuter-
onderzoek dat rond de vijfde
verjaardag plaats had, wordt
momenteel op papier gezet ter
wijl een voorlopig laatste be
schouwing van deze lichting
vermoedelijk rond de achtste
verjaardag plaatsheeft.
door
Gert Visser
Het zijn geen gewone kinderen die
door de wetenschappers zo nauw
keurig onder de loep worden geno
men. Het gaat hier om vrijwel alle
kinderen die in 1983 in Nederland
meer dan acht weken te vroeg ter
wereld kwamen of bij de geboorte
niet meer dan anderhalve kilo wo
gen. Kwetsbare baby's die zonder
de couveuse zo goed als geen enkele
kans op leven hadden. Kinderen bij
wie ademhalingsstoornissen en her
senbloedingen veelvuldig voorko
men. Zij hebben gemeen dat de
kans op vroegtijdig overlijden of
blijvende afwijkingen reëel aanwe
zig is.
Het onderzoek brengt de eerste
levensjaren van deze kinderen in
beeld om te zien met welke proble
men zij te maken krijgen, welke af
wijkingen ontstaan en waarom, wie
overleeft en wie niet en wat de oor
zaak daarvan kan zijn. De resultaten
moeten uiteindelijk leiden tot een
optimaal functionerende gezonds-
heidszorg die deze risicokinderen
zo goed als mogelijk bijstaat.
Het langdurige onderzoek in het
AZL, dat in wetenschappelijke
kringen het POPS-onderzoek ('Pro
ject Onderzoek Prematuritas and
Small for gestational age') wordt ge
noemd, is uniek in de wereld. Nooit
eerder werd zo'n grote groep onder
zocht of betrof het de bevolkings
aanwas in een heel land.
Daling
In 1983 werden er in Nederland cir
ca 172.000 kinderen geboren. 1338
van hen voldeden aan de criteria en
werden aangemeld voor het onder
zoek. Hun gegevens gingen in de
computer en werden van jaar tot
jaar aangevuld met de laatste infor
matie. Daaraan leverden vrijwel alle-
kinderartspraktijken in Nederland
vrijwillig een bijdrage door op ge
zette tijden de vorderingen van de
baby's via speciale vragenlijsten
vast te leggen.
Er overleden 340 kinderen, nog
voordat zij het ziekenhuis hadden
verlaten. In de twee jaren na hun ge
boorte stierven nog eens 29 kinde
ren. 25 kinderen verdwenen uit het
onderzoek, bij voorbeeld omdat
hun ouders verhuisden naar het
buitenland. Over bleef een groep
van 944 kinderen.
Het eerste onderzoek dat was ge
richt op de eerste periode rond de
geboorte werd twee jaar geleden af
gerond door de in het AZL werkza
me artsen S.P. Verloove-Vanhorick
en R.A. Verwey. Hun conclusie was
dat het sterftepercentage onder de
ze risico-baby's de laatste twee de
cennia enorm is gedaald. Tegen het
eind van de jaren zestig overleed 60
tot 80 procent kort na de geboorte.
De doodsoorzaak was veelal een
ademhalingsstoornis al dan niet in
combinatie met een hersenbloed
ing.
Van de lichting 1983 overleed
'slechts' 27,6 procent. Maar bijna
net zo belangrijk was de conclusie
dat onder de overlevende kinderen
het percentage gehandicapten niet
hoger is dan twintig jaar geleden.
Met andere woorden, de medische
wetenschap is er in geslaagd meer
kinderen in leven te houden zonder
dat dat ernstige gevolgen voor de
overlevende kinderen heeft gehad.
Kunstmatig
De in het AZL-werkzame kinder
arts mevrouw mevrouw D. van Ze-
ben-van der Aa heeft het tweede
deel van het onderzoek gecoördi
neerd en hoopt daar op 12 oktober
op te promoveren. "Voordat dit on
derzoek werd gehouden, was
slechts van enkele ziekenhuizen be
kend hoeveel er van deze kinderen
werden geboren of wat er van hen
terecht kwam. Terwijl zulke gege
vens bepalend zijn voor de omvang
van de medische zorg aan deze kin
deren, bij voorbeeld: hoeveel cou
veuses moeten er in Nederland
zijn? Of: in welke mate moeten zie
kenhuizen rekening houden met
herhalingsbezoeken van deze kin
deren", aldus Van Zeben.
De gezondheidszorg heeft voor
deze risicokinderen een enorme
sprong voorwaarts gemaakt. Van
Zeben: "Vroeger gold, grof gezegd,
wie niet kon ademhalen ging ge
woon dood. Door technische ont
wikkelingen als kunstmatige be
ademing en kunstmatige voeding is
het percentage dat blijft leven
enorm gestegen".
Van Zeben volgde de baby's die
in leven bleven en stelde na twee
jaar vast dat het merendeel (80 pro
cent) geen blijvende gevolgen van
de niet goed verlopen zwanger
schap had opgelopen. 59 kinderen
(6 procent) bleek ernstig gehandi
capt te zijn en 111 kinderen licht ge
handicapt. Van Zeben: "Het begrip
handicap staat in een maatschappe-
lijke context. Onder een zware han
dicap verstaan we een afwijking die
ertoe kan leiden dat het kind niet
zelfstandig door het leven kan gaan.
Een lichte handicap betekent dat
het kind wel een of ander gebrek
heeft maar waarschijnlijk gewoon
onderwijs kan volgen".
Handicap
Een opmerkelijke uitkomst van het
onderzoek is dat, in tegenstelling
tot de sterfte, het optreden van een
handicap binnen deze groep niet
bleek samen te hangen met de duur
van de zwangerschap of het geboor
tegewicht. "Bij veel kinderen was
de aanleg voor een handicap waar
schijnlijk al voor de geboorte aan
wezig. Dat zou mogelijk juist de re
den kunnen zijn dat de zwanger
schap voortijdig werd beëindigd",
aldus Van Zeben.
Opvallend is ook dat van deze
groep risicokinderen jongens een
veel grotere kans maken op een
handicap dan meisjes. "We hebben
daar geen oorzaak voor kunnen vin
den. Dit is iets om verder te onder
zoeken", aldus Van Zeben.
Dat het optreden van geelzucht
kort na de geboorte de kans op een
blijvende handicap vergroot, was al
bekend. Als behandeling hiervoor
krijgen de baby's lichttherapie of
ondergaan ze een wisseltransfusie.
Dat zelfs bij een betrekkelijk lichte
vorm van geelzucht ook een ver
hoogde kans bestaat op een blijven
de handicap is een nieuw gegeven
die dit onderzoek heeft opgeleverd.
Waarschijnlijk volgt er een nader
onderzoek om te kijken of dit klopt
en welke andere methoden van be
handeling doeltreffend zijn om
geelzucht te voorkomen.
Vroeg stadium
De meeste handicaps blijken zich al
in het eerste levensjaar te manifes
teren. Daarna komen nauwelijks
nog nieuwe zaken aan het licht.
"Wel blijkt soms een afwijking die
al vroeg is geconstateerd op latere
leeftijd ernstiger dan werd aange
nomen of verdwijnt een lichte afwij
king". aldus Van Zeben.
Ook de voorlopige resultaten van
het vervolg-onderzoek op 5-jarige
leeftijd steunen de conclusie dat het
percentage van deze kinderen dat
een handicap heeft betrekkelijk
laag is. Maar om de ernst van de
handicap en de problemen op latere
leeftijd na te gaan, zal subsidie wor
den aangevraagd voor een onder
zoek rond de achtste verjaardag van
de kinderen.
Van Zeben: "Op die leeftijd kun
nen we weer andere facetten van
het functioneren van het kind on
derzoeken. Echter hoe ouder de
kinderen worden, des te groter
wordt de invloed van buitenaf. Het
wordt dan steeds moeilijker zaken
te herleiden tot omstandigheden
rond de zwangerschap en geboor
te".
LEIDEN Geboren: Anouk Louisa Maria dv.
S.J.M. Voorn en Q.J.M. Schamper, Lindsey dv.
P.J. Slingerland en A. Straver, Hester Lilian dv.
H. Binnendi|k en H. Ouwehand, Sanne Mareil-
Ie dv. D. Schuhmacher en S.A.M. de Backker,
Sam Sebastiaan zv. W. Smit en C.M.M. Kas-
per, Priya Wandana dv. M.S. Lalji, Maartje Ma
ria dv. G. van der Plas en M. Zuijderduijn,
Frank zv. S. Kleinhout en B. Govers, Saskia
Femia Mariëtte dv. P.M. Schrijnen en G.P.M.
de Haan, Stephan zv. A. van der Niet en
H.C.M. Renne, Melissa Alida Aida dv. O.D.
Hoekstra en M.M. Smit, Marie Fauve Flo dv.
F.R.T. van Efferink en M. Vouijs, Léonie dv.
P.J. de Ruiter en W.M. Streng, Andreas Alber-
tus Adriaan zv. A. Treur en M.J.T. Olijerhoek,
Emma letje Andriëtta dv. M. van Leeuwen
Boomkamp, Julia Regina dv. D.M. Kuivenho-
ven en R.P.l.F. Steenenbruggen, Elinor Joyce
dv. A.G. Bagnall en J.M. D'Arcy, Dennis Rei-
nier zv. J.R. Greven en C.D.A. de Wit, John
Karl Arthur zv. J.H.S. Karnevi en I.A.C. Karne-
vi, Pieter Dirk zv. C. Rovers en A.N. Messema-
ker, Robbie Cornelis zv. J.C. van der Bent en
I.G. Swart, Lavinia dv. R.R. Molenaar en A.M.
Kuiters, Saskia Cornelia Maria dv. J.M. Huls
bosch en S.M.C. van Berkel, Sophie Louise dv.
R. Idema Greidanusen H.M.L. Haccou, Romy
dv. J. Noort en C.A.P. Kralt, Sandra Johanna
Francisca dv. P. van der Ent en M.E. van Haar
lem. Saphira Jasmijn dv. W.J.T.M. van der
Meulen en A.L. Kwan, Kevin zv. R.R. Beij en Y.
Lens. Kick Albert Joan zv. A.O. Frohwein en
A.E.M. van der Salm, Jeroen zv. H. Pisart en
R.D. Booij, Joël zv. J. van der Boon en L. Ou
wehand, Pauline dv. R.T. Belt en J. Meijers,
Leendert zv. L. Vooijs en L.J. Hoek, Abram zv.
A. van der Meij en J. de Bruin, Tom zv. C.T.
Noppe en K.W. Russon. Iris Made dv. H. Kep-
pels en E.M. Kon. Jordy Vincent zv. J.J. Steijn
en J.T. van Zuijlen, Johanna Catharina Maria
dv. W.F. van de Wijngaard en H.C. Star. Miran
da dv. A. van Beelen en J.F. de Winter. Pieter
Sebastiaan zv. E.J. Hermans en M.P.S. God-
dijn, Ingeborg Kirsten dv. A.J. van Veelen en
F.A. Klop, Richard Johannes Petrus zv. P.O.M.
van Rijn en A.A. van der Leek, Anne dv. F.M.
van der Valk en J. Kraaijenoord, Nine dv. F.M.
van der Valk en J. Kraaijenoord. Matthijs Jacob
zv. F.L.A Baart en S.M.A. Spijker, Koen Gijs-
bert zv. G. Parlevliet en M.C.A. van derKroft.
Gehuwd: H.J. Nieuwenhuijs en D.L. Neves,
E.J. Moolenaar en J.L. Bil. R. Leenards en P.
de Bolster. M.S. Masurel en M.J. Castelein,
A H van Ginkel en A.M.L. Tjon-A-Tsien, J.A.
Zirkzee en A.M. Westgeest, A.M. Stikkelorum
en A.E. van Straalen, R. van Strien en E.J. van
der Blom. A.H.M. van Kesteren en P.C. te
Boekhorst. E. Galjaard en U.B.M. Piechnick,
E.J. van Dongen en S.I.E. Taytelbaum. W.J.N.
Vreeken en S. Azier. R.W.P. van der Reek en
H. de Leen. R. Eggink en M. Rietkerk.
Gehuwd: K. Ouwehand en J.H. Dorrepaal,
A.B. van Haarlem en M.J.W. Slegtenhorst,
B.A. Klein en G. Szczechua, M.G. Ploeg en W.
Branche, A.J.M. Görts en A.J.T.M. van de Pas,
R.W. van Duijvenbode en J. Huizer, M. de Jong
en M. Kluivers. J.G. Sabandar en L.F. Luhuli-
ma, R. Dijkstra en J.M. Hardebol. R.H.P. Buik
stra en I.E.P.M. van der Veer, R. Verboom en
P. Buck.
Centenkwestie (I)
Vorige maand (de eerste vrijdag
van september) presenteerde de
Leidse wethouder van financiën,
Bordewijk, de gemeentebegro
ting 1990. Denk nu niet dat u iets
gemist heeft. De wethouder heeft
op deze locale Prinsjesdag niet,
naar voorbeeld van zijn collega
Ruding, in rokkostuum en met
een koffertje vol begrotingsstuk
ken zijn opwachting gemaakt. En
burgemeester Goekoop heeft
zich al evenmin in een gouden
koéts naar het Leidse stadhuis la
ten rijden om aldaar de bevolking
toe te spreken. Decorum en tradi
tie, daarvan moet het Leidse col
lege van B en W niet al veel heb
ben. De begrotingsstukken van
Bordewijk zitten gewoon in plas
tic tasje, getuige nevenstaande fo-
to uit het personeelsblad van de
gemeente Leiden.
De begroting 1990 bestaat uit
drie dikke boekwerken vol cijfer
tjes, die duidelijkheid verschaf
fen over wat de gemeente voorne
mens is het komend jaar zoal over
de balk te gooien. Ruim 600 pagi
na's vol cijfertjes. Allemaal zo hel
der als glas, volgens de wethou
der. Matglas zal die bedoelen.
Volgens ons is de wethouder de
enige die er iets van begrijpt.
Voor de gewone burger is de loka
le miljoenennota een doolhof
waar men nimmer uitkomt.
De informatieve nota, die deel
uitmaakt van de begrotingsstuk
ken, spreekt iets duidelijker taal
omdat het college daarin de be
leidsvoornemens voor het ko
mend jaar formuleert. Dit jaar
zelfs verluchtigd met plaatjes en
kleurtjes. Een stap in de goede
richting dus. Maar om nu te zeg
gen dat het een aardig boekje is
dat u 's middags met gemak even
bij de boterham doorneemt... nou
nee!
De gemeente Voorburg (40.000
inwoners) heeft onlangs een nieu
we stap gezet in het toegankelijk
maken van de begrotingsstukken
voor de gewone burger. Naast de
dikke begrotingsboekwerken is
in een oplage van 2000 exempla
ren een fraai vormgegeven boek
werkje verschenen. Het heet 'Be
groting in één oogopslag' en is ge
schreven door ambtenaren die
een speciale cursus helder schrij
ven hebben gevolgd (zie Steeds
van vorige week woensdag). In 27
pagina's duidelijke taal wordt een
samenvatting gegeven van de be
grotingsstukken. Zo wil Voor
burg zijn inwoners beter informe
ren over het financiële reilen en
zeilen van hun gemeente, en meer
mensen bij het politieke leven be
trekken.
De Voorburger kan bij voor
beeld in gewoon Hollands, en uit
handige grafiekjes, kennis nemen
van wat de inkomsten van de ge
meente zijn en waaraan men het
geld het komend jaar wil beste
den. Zo kan de gewone burger
ook de begrotingsbehandeling in
de gemeenteraad volgen 'met de
stukken erbij' en kan hij of zij ook
meer invloed uitoefenen op wat
de raad beslist, zo denkt het Voor-
burgse gemeentebestuur.
Overigens is Voorburg maar
één van de gemeenten die pro
beert met duidelijke taal de inwo
ners bij de plaatselijke miljoenen
nota te betrekken. Ook andere ge
meenten hebben al een 'Begro
ting in één oogopslag' (BIEO,
spreek uit biejo) gepresenteerd.
Sommige gemeenten gaan zelfs
nog een stap verder. Die presente
ren naast een BIEO ook nog een
RIEO (Rekening in één oogop
slag) waarin de burgers in een
paar bladzijden kunnen terugvin
den wat het gemeentebestuur fei
telijk heeft gedaan. Geen schone
wensen dus maar een verant
woording achteraf wat er van alle
plannen terecht is gekomen.
De Voorburgse gemeente voor
lichter P. Zuijdgeest laat desge
vraagd weten dat de Biejo's als
warme broodjes over de toon
bank gaan.
Centenkwestie (2)
Terug naar de gemeente Leiden.
Dat wil zeggen: twee stappen te
rug. Want Leiden levert geen 'Be
groting in één oogopslag' en ook
geen 'Rekening in één oogop
slag'. Alleen dikke boekwerken.
Raadsleden hebben de Leidse
wethouder van financiën wel ge
vraagd om een toegankelijker
boekwerkje. Allicht, want die
mensen moeten zich ook elk jaar
suf lezen om iets van de begroting
te begrijpen.
Wethouder Bordewijk is nog
niet zo enthousiast over de initia
tieven van andere gemeenten. "Ik
vraag mij af of zo'n speciale uitga
ve iets is waar mensen echt veel
wijzer van worden", reageert de
PvdA-wethouder. "Het is heel
moeilijk om precies aan te geven
wat de relatie is tussen het beleid
en de bedragen waar het om gaat.
De gemeentebegroting is een heel
complex gebeuren waarin, voor
mijn gevoel, maar weinig mensen
inzicht hebben. De vraag is of we
door een andere presentatie nu
zoveel te winnen hebben. Vol
gens mij zit het-em daar niet in".
Bordewijk wil niet helemaal
negatief reageren: "We volgen
wel wat andere gemeenten doen
op dit gebied. Maar tot dusver
heb ik nog niet iets gezien waar
van ik zeg: dat is het. We zullen er
het komend jaar zeker over na
denken hoe het beter kan. Mis
schien door de informatieve nota
nog helderder te schrijven. Ik wil
ook niet uitsluiten dat Leiden
toch met een speciale uitgave
komt voor het publiek".
3-oktoberafval
U dacht misschien dat de ge
meentereiniging er tijdens de 3
oktoberviering dit jaar al om half
drie 's middags op uit trok om de
stad schoon te maken? Zo was
het niet. De vele reinigingswagen
die we op dat tijdstip zagen ble
ken bij de optocht te horen. In
werkelijkheid trokken zo'n tach
tig werknemers van de reini
gingsdienst er in de kleine uurtjes
van 4 oktober op uit om de rotzooi
op te ruimen van de stadsgenoten
die op datzelfde moment hun roes
lagen uit te slapen.
Tussen de laatste feestgangers
en vertrekkende kermisexploi
tanten liggen dan bergen schillen,
dozen, blikjes en baKjes, zakjes en
bekertjes en ga zo maar door. De
reinigingsdienst heeft na het op
ruimen nog een paar dagen zitten
rekenen. Wij kunnen u nu de tota
le opbrengst van 3 oktober 1989
meedelen. In nog geen etmaal
hebben de reinigingsambtenaren
niet minder dan 23.500 kilogram
afval van de straat gehaald. Zij
zullen u zeker dankbaar zün als u
volgend jaar naast elke kilo een
kwartje legt...
LEIDEN - De restauratie van
de Witte Poortkazerne aan het
Noordeinde in Leiden is in de
cember gereed. Het herstel van
het gebouw is enkele maanden
uitgelopen. Volgens een woord
voerder van de directie gebou
wen vestigen zich twee bedrij
ven in het pand. Het gaat om het
Voorhoutse architectenbureau
Verheijen, Heuer, De Haan en
het Delftse bureau Ninaber, Pe
ters en Krouwel. (foto's wim
Dijkman)
REDACTIE: JAN RIJSDAM, TELEFOON: 161444
Wethouder Bordewijk van financiën met in zijn plastic tasje de ge
meentebegroting 1990. De wethouder mag er op bovenstaande foto dan
een beetje bijstaan als L. Rozenwater, maar volgens ons is hij de enige
die iets van de begrotingsstukken snapt. (foto Reinout van Guiick)
