'Ik maak moeders droom waar'
achteraf
Couperus voor kinderen
Veel kinderboeken, weinig kwaliteit
Geraakt
TOSCA
Chansoimière Patiicia Kaas (22) verovert Europa en omstreken
WOENSDAG 4 OKTOBER 1
5WET
HILVERSUM (GPD) - De
boodschap is direct overge
komen. Chanson-sensatie
Patricia Kaas houdt er al
ernstig rekening mee dat
haar hapklare achternaam in
Nederland nogal eens aan
leiding tot al dan niet flauwe
woordgrapjes zal zijn. "Ik
heb ook al uitgezocht of ik
geen Hollandse voorouders
heb, maar de sporen van
mijn vaders familie leiden
op geen enkele manier in de
ze richting".
door
Louis du Moulin
Dat zij nu wel noordwaarts is geko
men houdt verband met de grootse
plannen die ze met 'de hele wereld'
heeft. Na haar eigen Frankrijk zal
ook het buitenland aan (of in) Patri
cia Kaas moeten geloven, luidt de
zelfopgelegde opdracht. De 22-jari-
ge zangeres uit Stiring-Wendel in de
Elzas weet zich daarbij gesterkt
door de enthousiaste ontvangst in
(gedeeltelijk) Franstalige landen als
Canada, Zwitserland en België en
de hoopgevende belangstelling
vanuit Japan eAde Sovjetunie.
Vanwaar al die interesse? "Ik wei
ger om naar verklaringen te zoeken,
maar als ik toch iets moet zeggen,
dan hou ik het op een combinatie
van een aantal onalledaagse ingre
diënten", bekent Patricia Kaas op
zo bescheiden mogelijke toon. "Al
lereerst is mijn muziek anders dan
het typische Franse chanson, van
wege de bluesinvloeden. De bijbe
horende teksten zijn eveneens vrij
ongewoon, omdat ze het leven niet
mooier voorstellen dan het is. En
dan is mijn stem ook nog eens op
vallend, klinkt in elk geval veel ou
der dan voor mijn leeftijd gebruike
lijk is".
Haar frappante rijpheid kan
slechts één achtergrond hebben,
meent ze zelf. "Ik ben al op achtjari
ge leeftijd begonnen met zingen in
het openbaar. Een jaar later had ik
een eigen band, waarmee ik door
heel Oost-Frankrijk toerde. Toen ik
dertien was trad ik ieder weekeinde
al in Duitsland op in een cabaret of
beter gezegd Ein Tanzlokal. Ik heb
dus reeds een lange weg achter de
rug. Het doorleefde in mijn stem
komt dus echt wel van binnenuit",
aldus Patricia Kaas, die dankzij
haar Duitse moeder tot haar grote
vreugde tweetalig is opgevoed.
Actueel
Haar absolute doorbraak in eigen
land vond twee jaar geleden plaats
via 'Madeomoiselle Chante Le
Blues', een op haar slanke lijf ge
schreven compositie van het duo
Didier Barbelivier-Francois Bern-
heim. Laatstgenoemde had eerder
haar geprobeerd te lanceren met
'Jalouse', een compositie waarbij
ook het echtpaar Gerard en Elisa
beth Depardieu nauw was betrok
ken. De robuuste steracteur als (de
buterend) producer, zijn minder
vermaarde wederhelft als tekst
schrijfster. Bij de Depardieu's is Pa
tricia Kaas nog altijd kind aan huis,
haar artistieke begeleiding laat ze
tegenwoordig echter uitsluitend
over aan 'de twee B's', die haar als
geen ander aanvoelen. "Om die re
den ben ik er ook nog niet toegeko
men om zelf te gaan schrijven. De
noodzaak is er niet. Bovendien vind
ik mezelf toch in de eerste plaats
zangeres. Podiumartieste eigenlijk,
want in de studio zingen is maar
surrogaat. Contact hebben met het
publiek, dat is voor mij de lol. Dat
zal ik altijd blijven doen, succes of
niet. Want het is nu eenmaal mijn
grootste hobby".
'P.K.', zoals ze ook wel kortaf
wordt genoemd, is inmiddels on
derscheiden met de Oscar van het
Chanson (jaargang 1988). Daarmee
is ze toegetreden tot het elite-gilde
waartoe ook Johnny Halliday, Ju-
lien Clerc, Yves Duteil en Charles
Aznavour behoren. Gezien haar
korte staat van dienst misschien
wel wat te veel eer, erkent Patricia
Kaas, maar die officiële erkenning
sluit wel aan bij de monsterverko
pen van haar vijf singles (gemiddeld
een miljoen stuks) en haar de
buutalbum 'Mademoiselle Chan
te....', waarvan er bijna een miljoen
exemplaren zijn verkocht.
Duidelijk meer moeite heeft ze
met de veelvuldige vergelijkingen
met de legendarische Edith Piaf, op
grond van zowel haar krachtige
stem als haar 'realistische' repertoi
re. "Leuk, prachtig zelfs, maar toch
ook gevaarlijk. Voordat je het weet
ben je bestempeld als Piaf numéro
deux en dat wil ik natuurlijk niet.
Het zou betekenen dat ik teruggrijp
op het verleden, terwijl ik met mijn
muziek en mijn teksten juist mid
denin de actualiteit sta".
Patricia Kaas is niet bang temid
den van alle drukte, hoogspanning
en verwachtingen haar hoofd te ver
liezen. "Ik blijf wie ik ben. Een nor
maal meisje uit toevallig een groot
gezin met zeven kinderen, dat zeer
dankbaar is voor al deze erkenning.
Ik geniet ervan en mijn ouders, die
me van meet af aan hebben gesti
muleerd, nog veel meer. Vooral
mijn moeder, die zelf zo graag ar
tieste was géwordén. In feite maak
ik haar dromen waar".
(Patricia Kaas, Frankrijks jong
ste chanson-vedette, is donder
dagavond aanstaande een van de
internationale sterren (naast Ju
lio Iglesias, Miss Universe Angela
Visser en Audrey Hepburn) in het
televisie-gala 'Danny Kaye
Award 1989'. AVRO Ned. 2, vanaf
20.29 uur).
Letterkundig Museum brengt hommage aan schrijver
Fotoboeken-expositie in Den Bosch
zien, maar later -door diezelfde
mensen- als 'typerend' of'raak' wor
den betiteld. Zo is het befaamde fo
toboek 'Wij zijn 17' van Van der Els-
ken te beschouwen en dat geldt
evenzeer voor 'Mensen en dieren op
de Bossche veemarkt' van Martien
Coppens of 'Meisjes van Nederland'
door E. van Moerkerken. Wat later
verschenen 'Nothing Special' van
Peter Martens of 'Miserere, de grote
boetebedevaarten in Europa', het
fantastische boek van Marrie Bot.
Stuk voor stuk geven die werken
een onverwachte kijk op schijnbaar
alledaagse gebeurtenissen.
Het is opvallend dat tegenwoor
dig veel fotojournalisten die specia
le kijk gebruiken bij hun werk
zaamheden. Steeds meer dagblad
fotografen kijken vandaag de dag
meer achterom en opzij, om op die
manier 'de' gebeurtenis vast te leg
gen. Dat levert dikwijls fraaie foto's
op die dikwijls meer vertellen dan
flinke lappen tekst. Misschien is het
wel daarom dat (documenterende)
fotoboeken nu wat uit de tijd lijken.
Met een beetje geluk krijg je dat nu
elke dag voorgeschoteld.
Tentoonstelling: 'Foto in om
slag', Het Nederlandse documen
taire fotoboek na 1945. Noordbra
bants Museum, Verwersstraat 41,
Den Bosch. Open: di. t/ vr. van 10-
17 uur; zat. van 11-17 uur en zon.
van 12-17 uur. Tot 29 oktober. Ca
talogus, 49.50 gulden.
ROB SCHOONEN
Expositie Jan Wils
DEN HAAG (ANP) - Het woning
bouwcomplex Papaverhof in de
Haagse bloemenbuurt, dat tussen
1919 en 1922 naar een ontwerp van
de architect Jan Wils werd ge
bouwd en toen tot over de grenzen
de aandacht trok, is compleet geres
taureerd. Ter gelegenheid daarvan
organiseert de Haagse Kunstkring
in het eigen gebouw aan de Denne-
weg een expositie onder de titel 'De
stijl van Jan Wils'.
Buitenlandse architectuur-tijd
schriften erkenden de in 1972 over
leden Wils destijds als één van de
toonaangevende Europese archi
tecten. Hij was lid van de befaamde
Stijl-beweging en behoorde dus tot
de toenmalige avant-garde van de
architectuur. Hij had ook grote in
vloed op 'De Nieuwe Haagse
School', een architectuurstroming
in het vooroorlogse Den Haag.
Op de tentoonstelling zijn.vooral
ontwerptekeningen van Wils te
zien. Behalve het ontwerp voor de
Papaverhof zijn er tekeningen te
zien van onder meer diverse flat- en
kantoorgebouwen in Den Haag, het
dansinstituut aan de Laan van
Meerdervoort, en het City-theater.
De Haagse Kunstkring organi
seerde de tentoonstelling samen
met het Haagse Bureau Monumen
tenzorg. De tentoonstelling duurt
van 14 oktober tot en met 2 novem
ber.
DEN HAAG (ANP) - In het Letter
kundig Museum in Den Haag wordt
de komende twee maanden een
hommage gebracht aan Louis Cou
perus. Het evenement begint op 6
oktober en heeft plaats in het kader
van de kinderboekenweek. Cen
traal staat een humoristische teken
film over de in 1923 overleden Haag
se romancier. Volgens woordvoer
ster Haarsma van de tentoonstel
lingsafdeling is de manifestatie ech
ter ook zeer geschikt voor volwasse-
De titel van de film is 'Heksensab-
bath'. Getoond wordt hoe Couperus
geïnspireerd raakte om zijn sprook
je 'Dromenheks' te schrijven en hoe
dat werkje verder tot stand kwam.
Het is dit proces dat de film voor de
volwassenen interessant maakt, ter
wijl 'Heksensabbath' voor kinderen
gewoon een leuk verhaal is. Intus
sen maken ze kennis met één van
onze grootste auteurs.
De film is bedacht door Cou
perus-fan en beeldend kunstenaar
Ronald Raaijmakers. De regie en
productie waren in handen van Cor-
nelis Kapsenberg, terwijl Raaijma
kers met Börge Ring de animatie
verzorgde. Couperus-kenner-bij-
•uitstek Albert Vogel zocht de ge
bruikte citaten van Couperus bij el
kaar.
Behalve tekeningen uit de film
hangen er ook echte foto's van Cou
perus op de tentoonstelling in het
Nat. Toneel en De Jonge samen
DEN HAAG (GPD) - Cabaretier Freek de Jonge gaat na afloop van de voor
stelling 'De Tijd en Het Vertrek' door het Nationale Toneel in de Koninklij
ke Schouwburg in Den Haag 'leesvoorstellingen' geven van zijn nieuwste
show De Volgende. Het Nationale Toneel wil daarmee meer publiek trek
ken. Hoe de samenwerking tussen het toneelgezelschap van Hans Croiset
en De Jonge verder gestalte krijgt, wordt deze week in Den Haag bekend
gemaakt.
Op 5 november gaat De Volgende in theater Carré in Amsterdam in pre
mière. Daarvóór geeft De Jonge twintig try out-voorstellingen in verschil
lende delen van het land. In De Volgende filosofeert Freek de Jonge over
'gespannen wachten in een haastige wereld'. Behalve in Carré is De Jonge
in de maand december een beperkt aantal voorstellingen in het Scheve-
ningse Corcustheater te zien.
Inmiddels heeft Freek de Jonge voorlopig afgezien van zijn oorspronke
lijke plan om samen met de Engelsman Neil Innes het programma Mystery
Guests te maken. Om 'organisatorische redenen' is de samenwerking uit
gesteld, maar zeker niet afgesteld, aldus het Rotterdamse theaterbureau
Mojo.
Letterkundig Museum. Verder
staat zijn authentieke bureau ten
toongesteld en zijn Couperus' Ja
panse beeldjes, zijn boekenkastjes
en de eerste drukken van een paar
van zijn werken te zien.
De film 'Heksensabbath' duurt
acht-en-een-halve minuut en wordt
ongeveer ieder half uur vertoond.
Raaijmakers zal kinderen en vol
wassenen zaterdag (7 oktober) om
14.00 en 1 fi.OO uur en zondag (8 okto
ber) om 15.00 uur vertellen over het
tot stand komen van de film en ook
ingaan op de technische aspecten
daarvan. Op deze dagen heeft in het
Centraal Station van Den Haag, dat
naast het Letterkundig Museum
ligt, ook de traditionele kinderboe
kenmarkt plaats.
Tegelijkertijd is er in het Letter
kundig Museum, ook in het kader
van de kinderboekenweek, een ex
positie over de plaats van Sinter
klaas in de letterkunde. Deze ten
toonstelling is chronologisch opge
zet en begint bij de uitgave in 1617
van Bredero's 'Moortje'. De hoofd
persoon zette reeds zijn schoen-
De tentoonstelling belicht de po
sitie van de Goedheiligman in de li
teratuur niet aan de hand van boe
ken, maar ook door middel van fo
to's, gravures en schilderwerken.
Zo zijn er drie panelen met Sint-Ni-
colaas-legenden te zien, die afkom
stig zijn uit de door de beroemde ar
chitect ontworpen Sint-Nicolaas-
kerk in Lutjebroek.
Louis Couperus.
Griffelwinnaar Hofman voelt zich 'gewenteld als een worstje'
Hans Vonk weg
bij Opera Dresden
DEN HAAG (GPD) - Dirigent Hans
Vonk blijft nog één seizoen verbon
den aan de Staatsopera van Dres
den. Daarna stapt hij op. Hij kan
zijn werk bij het Residentie Orkest
in Den Haag niet meer met het chef
schap over het Oostduitse gezel
schap combineren.
Dit heeft woordvoerder F.L.M.
van Mierlo van het Residentie Or
kest vanochtend meegedeeld. Dit
seizoen maakt Vonk nog een grote
tournee met de Staatskapelle Dres
den, het orkest dat aan de,opera van
Dresden verbonden is, door West-
Duitsland. Dan zit zijn Oostduitse
'avontuur' erop.
Al eerder had Vonk te kennen ge
geven, mede in het belang van zijn
gezondheid, zijn activiteiten te con
centreren op het Haagse orkest. De
combinatie van werkzaamheden
valt hem te zwaar. Vonk is nog niet
zo lang geleden hersteld van een
ernstige ziekte.
Het is de bedoeling dat Vonk zes
tien weken per jaar het Residentie
Orkest leidt. Dat de dirigent te zij
ner tijd zal ingaan op andere, 'dich
terbij gelegen' aanbiedingen, moet
niet worden uitgesloten.
UTRECHT (GPD) - Wim Hofman,
vereerd en verlegen, voelde zich gis
teravond naar eigen zeggen 'heen
en weer gewenteld als een worstje
in de braadpan'. Uit handen van rec
tor magnificus J. A. van Ginkel van
de Rijksuniversiteit Utrecht nam
hij in de Senaatszaal van het Acade
miegebouw in Utrecht Gouden
Griffel voor het beste jeugdboek
van 1988 in ontvangst. Hij kreeg de
prijs voor zijn jeugdroman Het Vlot.
Hofman was de laatste van de
prijswinnaar die naar voren trad om
zijn prijs in ontvangst te nemen. Hij
vond dat de 'grauwe en onbenullige
jeugd' die hij in zijn autobiografi
sche roman beschrijft, mooi goud
omfloerst wordt door de onder
scheiding.
Joke Linders-Nouwens, voorzit
ter van de Griffeljury merkte op dat
het aanbod van jeugdliteratuur in
1988 meer gekenmerkt werd door
kwantiteit dan kwaliteit. De jury
had de keus uit 200 aangeboden ti
tels. Er is veel beweging op het ge
bied van de jeugdliteratuur, aldus
Linders-Nouwens, hetgeen blijkt
uit een toenemend aantal symposia,
exposities en forums. De criteria
waarop de Griffeljury boeken be
oordeelt zijn, zei zij, van literaire
aard. Gelet wordt op structuur, sti
listische en vernieuwende kenmer
ken. Bij de categorie informatieve
boeken let men bovendien op de
juistheid van de informatie en bij
prentenboeken op de samenhang
tussen tekst en illustraties.
Zilveren Griffels werden gister
avond in ontvangst genomen door
Ivo de Wijs (voor Dat rijmt), de En-
3M Muzieklaureaat
ZOETERWOUDE - De jury van het
zogenaamde '3M Muzieklaureaat'
heeft een selectie van vier gemaakt
uit ongeveer twintig namen en'una-
niem is een van deze vier tot win
naar gekozen. In het Amsterdamse
Okurahotel zal op 6 oktober tijdens
een lunch bekend worden gemaakt
welke musicus de gelukkige win
naar is van de honderdduizend gul
den. Bij het zoeken naar geschikte
kandidaten zijn alle genres in ogen
schouw genomen, van klassiek tot
pop.
gelse auteur en illustrator Anthony
Browne (voor Gorilla), Margriet
Heymans (voor Lieveling, boter
bloem), de Engelsman John Bur-
ningham (voor De jongen die altijd
te laat kwam), de Amerikaan Tor
Seidler (voor Het Ratteplan), Ted
van Lieshout (voor de dichtbundel
Ach ik elleboog me er wel door
heen), en Imme Dros (voor De rei
zen van de slimme man).
Het Gouden Penseel, de jaarlijkse
CPNB-hoofdprijs voor de beste illu
straties in een kinder- of jeugdboek,
werd uitgereikt aan Alphons van
Heusden, voor Dat rijmt, het pren
tenboek dat tevens een Zilveren
Griffel kreeg. Zilveren Penselen
waren er voor Joep Bertrams (voor
Johan Edelgans), en Roberto Inno-
centi (voor zijn Pinokkio-bewer-
king). De Italiaan Innocenti liet zich
door zijn Nederlandse uitgeverij
Ploegsma vertegenwoordigen.
In de categorie 'informatief
kreeg Joke van Leeuwen een Zilve
ren Griffel voor haar toneelboek We
zijn allang begonnen, en Midas
Dekkers ontving een Zilveren Grif
fel 'informatief voor het eetboek
Eten is weten. De avond werd beslo
ten met een lezing van criticus en li
teratuurwetenschapper Kees Fens.
De Kinderboekenweek heeft dit
jaar als thema 'Kijk verder dan je
neus lang is, over uitvinden en ont
dekken' en wordt morgen, woens
dag 4 oktober, geopend met een Uit-
vindersmarkt in de Utrechtse Jans-
kerk. De Kinderboekenweek duurt
tot en met 14 oktober.
Gily Airoy (links) en So.nd.ro. Schonwold demonstreren een von de bewegingen die zij maken t
theaterstuk 'Ladders', dat is geschreven door Oshra Elkayam. Met dit stuk is Israël uitgenodu
aan het Portugese Internationale Herfstfestival in Lissabon.
DEN BOSCH - Vrijwel iedereén
vindt het aardig om fotojaarboeken
te bekijken. Dat heeft iets nostal
gisch; bovendien hebben de mo
menten van herkenning ook iets be
vredigends. Opvallend is dat in die
fotografische terugblikken de niet
of zelden gepubliceerde foto's meer
aanspreken dan die foto's welke al
eerder zijn afgedrukt in kranten of
tijdschriften. Maar juist die onalle
daagse foto's vertellen dan ook vaak
veel meer over de gebeurtenis en
vooral: de achtergronden.
Dat gevoel krijg je nu ook in
Bosch bij de tentoonstelling 'Foto
in omslag'. Die presentatie, samen
gesteld door de Rijksdienst Beel
dende Kunst, probeert een over
zicht te geven van het Nederlandse
fotoboek na de Tweede Wereldoor
log. De samenstellers -met name
Matti Boom- hebben bijzondere
aandacht geschonken aan een his
torische schets van het documente
rende fotoboek. Een vorm die van
daag de dag helaas nauwelijks meer
bestaat. Het is een aangename ten
toonstelling: de ruim zeventig boe
ken van onder anderen Emmy An-
driesse, Willem Diepraam, Ed van
der Elsken, Cor Jaring, Aart Klein,
Cas Oorthuys en Koen Wessing ge
ven aan dat Nederland in de voor
bije jaren in kwalitatief opzicht
dikwijls vakwerk heeft geleverd.
De samenstellers hebben ge
tracht diverse genres zoals het topo
grafische fotoboek, de beeldro
mans, de bedrijfsfotoboeken en de
stedenboeken in een chrono-
logsiche volgorde te tonen. Daar
mee geef je natuurlijk tegelijkertijd
een heel aardig beeld van de Neder
landse geschiedenis in de afgelopen
veertig jaar. Na de culturele en topo
grafische fotoboeken uit de jaren
dertig, verschenen er na de Tweede
Wereldoorlog (begrijpelijk) veel
meer sociaal getinte werken. De
hongerwinter, de bevrijding: het is
allemaal vastgelegd en in boekvorm
bereikte het de bevolking. Daarna
leek het wel alsof Nederland behept
bleek met een wat nationalistische
getint virus, want de fotoboeken
over het 'schone' en 'fraaie' Neder
land waren niet om aan te slepen.
Het volksleven, maar ook de archi
tectuur en het landschap: tientallen
fotoboeken werden er over samen
gesteld. Ook de Deltawerken -,,daar
zijn we niet weinig trots op..."- wer
den op alle mogelijke en onmogelij
ke manieren op de plaat gezet.
Echter, naast die lovende beeld
verhalen werd door andere Neder
landse fotografen om aandacht ge
vraagd voor zaken die elders plaats
vonden. De politieke strijd in Zuid
en Midde Amerika, de ellende in de
Sahel, Hongarije in 1956: het is
eveneens gevat in fotoboeken en
derhalve te zien in Den Bosch.
Weer wat later -de jaren zestig-
wordt de tijd rijp om te experimen
teren met het fenomeen fotoboek:
er wordt gedicht èn gefotografeerd,
er wordt duchtig nagedacht en ge
ëxperimenteerd met typografie,
vormgeving en daaraan gerelateer
de elementen. Het betekent tevens
het einde van het documenterend
fotoboek in de traditionele beteke
nis van het woord. In de jaren ze
ventig wordt de basis gelegd 'voor
een ander soort fotoboek. Daarover
later.
Het (documenterende) fotoboek
geeft altijd een beeld van de tijd
waarin het boek is gemaakt. Dat is
de kracht van het werk. En tegelij
kertijd de zwakte, want tijdgebon
den kan verwateren tot gedateerd.
Daarom ook wordt van de fotogra
fen (al dan niet samen met de vorm
gevers) veel verwacht. De kwaliteit
telt heel zwaar. Anders dan een ex
positie van foto's -immers zelf een
tijdgebonden aktiviteit- wordt van
een fotoboek verwacht dat het ook
over tien, twintig of vijftig jaar nog
'werkt' of 'staat'.
Raak
Daarom ook dat veel fotografen, an
ders dan fotojournalisten, dikwijls
kijken naar de aktiviteiten achter of
naast 'de' gebeurtenis. Aktiviteiten
die veel mensen op dat moment niet
verklaringen te gaan zoeken
Patricia Kaas: "Ik weiger
lijn succes".
(foto GPD)
CIRCUSTHEATER
zondag 8 okt. - 20.15 uur
Giacomo Puccini
Poolse Staatsopera Poznan
