mhibcm)
'Defensie kost arme
landen te veel geld'
Troep-aandeel' beroert beurzen hevig
Kritiek Wereldbank op besteding leningen
CNVopvang werknemer
na sluiting 'vuil' bedrijf
Italiaanse staalfabriek
bron van ergernis EG
VOC-SCHIP BIJNA KLAAR
mS'W ff;* ,,U
.1M«» V*
EG wil 1,4 miljard extra voor hulp Polen
De BelastingTèlefoon
heeft nu tijdelijk
een speciaal nummer
voorondernemers.
WOENSDAG 27 SEPTEMBER 1989
WASHINGTON (ANP) De president van de Wereldbank. Barber Conable, heeft giste
ren scherpe kritiek geuit op de omvang van de defensie-uitgaven in de Derde Wereld. Ter
wijl bij gebrek aan financiële middelen in veel sectoren is gesnoeid, zijn de bewapenings
uitgaven op een hoog peil gebleven, aldus Conable in een toespraak tot de jaarvergadering
van de Wereldbank.
DEN HAAG (GPD) - Er moet een
fonds komen waaruit werknemers
worden betaald die werkloos zijn
geworden doordat hun vervuilende
werkgever is gesloten als gevolg
van milieumaatregelen. Deze ex-
werknemers moeten op een "trans-
ferlijst' worden gezet en in maxi
maal één jaar worden omgeschoold
of herplaatst bij een ander bedrijf.
Dat is een van de voorstellen in
het milieubeleidsplan van de Indus
trie- en Voedingsbond CNV 'Voor
een schoner milieu', dat voorzitter
F.W. Hanko gisteren aanbood aan
minister Nijpels van milieu. Het
fonds moet ook waarborgen dat de
werknemer in de periode dat hij
werkloos is. zijn laatst verdiende sa
laris volledig krijgt uitbetaald. Het
fonds moet gefinancierd door zowel
de overheid als de werkgevers.
Volgens het CNV-miheubeleids-
plan moet de rechtsbescherming
van werknemers bij het melden van
milieudelicten in hun bedrijf verbe
terd worden. De huidige wetgeving
biedt wat dat betreft te weinig ze
kerheid. Zo moet het mogelijk wor
den dat een werknemer een op
dracht weigert als in zijn bedrijf de
veiligheidsvoorschriften niet goed
worden nageleefd.
Binnen de bedrijven moeten zo
snel mogelijk afspraken gemaakt
worden over de interne milieuzorg.
De voorschriften die daarover ge
maakt worden, moeten worden
vastgelegd in de cao's, omdat deze
automatisch een bindende werking
hebben. Centraal daarbij staat het
raadplegen van de ondernemings
raad en de vakbonden over het
milieubeleid van de onderneming.
Om de werknemer concreet te la
ten meedenken met het milieube
leid van zijn onderneming, is naast
rechtsbescherming ook meer ken
nis nodig. Dat benadrukte minister
Nijpels gisteren bij de aanbieding
van het rapport. Volgens hem ont-
Het was voor het eerst dat de presi
dent van de Wereldbank zich tegen
over een gehoor van de ministers
van financien van alle 152 lidstaten
over dit gevoelige onderwerp uit
liet. "Alle landen hebben het recht
en de verantwoordelijkheid om
zichzelf te verdedigen. Maar laten
we hopen dat de financiële midde
len in het veranderende politieke
klimaat van de jaren negentig in
toenemende mate worden bestemd
voor produktievere doeleinden, zo
wel in de industrielanden als in de
Derde Wereld", aldus Conable.
De Wereldbank-president zei dat
de armste landen gemiddeld 20 pro
cent van de begroting aan bewape
ning besteden. Volgens de meest re
cente cijfers overtreffen de militaire
uitgaven van de ontwikkelingslan
den die voor volksgezondheid en
onderwijs samen.
De totale bewapeningsuitgaven
van de Derde Wereld belopen jaar
lijks 200 miljard dollar. In dat be
drag is de afgelopen jaren nauwe
lijks verandering gekomen, maar
op andere posten is wel flink bezui
nigd. Met de aanschaf van militair
materieel haalt de Derde Wereld
zich forse schulden op de hals. In
verscheidene grote ontwikkelings
landen maken de betalingen daar
over meer dan een derde uit van de
totale schuldbetalingen aan het bui
tenland. zo zei Conable.
Volgens Conable moeten de ont
wikkelingslanden aan de ene kant
en hun wapenleveranciers en credi
teuren aan de andere kant zich
"aanpassen aan de internationale
krapte van de begrotingsmidde
len". Voor beslissingen over militai
re uitgaven moet de zelfde voor
waarden gelden als voor andere uit
gavenposten. Er moet een betere
balans komen tussen defensiebe
stedingen en ontwikkelingspriori
teiten, aldus de Wereldbank-presi
dent.
Conable stipte in zijn toespraak
ook de noodzaak aan om bij de ont
wikkeling van de Derde Wereld
meer aandacht te geven aan het
milieu. De Wereldbank is zich daar
van nog niet zo lang geleden bewust
geworden en probeert dit tot uiting
te brengen in haar kredietverlening
aan de ontwikkelingslanden.
Volgens Conable had in het afge
lopen boekjaar een derde van alle
door de bank gesteunde projecten
een duidelijk verband met het
milieu. In de energiesector was dat
vijftig procent en in de landbouw
zestig procent. Voor zuivere milieu
projecten zal de bank de komende
jaren 1,3 miljard dollar uitlenen. De
kredietverlening voor herbebos
sing wordt verdrievoudigd, zo zei
Conable.
Voorzitter Camdessus van het
BRUSSEL (GPD) - De Europese
Commissie heeft gedreigd Italië
voor het Europees Hof van Justitie
te dagen, als het blijft weigeren om
de staalfabriek in Bagnoli te sluiter).
De Commissie zal de komende we
ken een laatste poging doen om de
Italiaanse regering op andere ge
dachten te brengen.
In het kader van het EG-sane-
ringsplan voor de staalindustrie in
de Gemeenschap, had de fabriek in
Bagnoli in juni moeten worden ge
sloten. Dat was één van de voor
waarden waaronder Italié goedkeu
ring van Brussel kreeg om acht mil
jard gulden in zijn noodlijdende
staalindustrie te steken.
Ook andére landen hebben door
dat saneringsplan staalfabrieken
moeten sluiten, maar de Italianen
zijn hun beloften niet nagekomen.
Zij waren al knarsentandend ak
koord gegaan met de sluiting van
Bagnoli in juni. maar die fabriek
draait nog steeds, tot ergernis van
de andere EG-landen, De Italianen
vrezen grote sociale onrust in het
door een grote werkloosheid ge
plaagde gebied.
De Europese Commissie heeft nu
voorgesteld de Italianen tot maart
volgend jaar respijt te geven. In de
vergadering van de Europese in
dustrie-ministers bleken gisteren in
Brussel Nederland, Groot-Brittan-
nie en Westduitsland tegen zo'n uit
stel te zijn. De andere landen gaan,
zij het aarzelend, akkoord.
De komende weken zal blijken of
de Europese Commissie in Italië
een willig oor vindt. Zo niet, dan
wordt de procedure die al tegen Ita
lië loopt bij het Europees Hof her
opend. Een zaak die ook van belang
is voor de huidige onderhandelin
gen met de Verenigde Staten over
de staalproduktie.
Om sterker te staan tegenover de
Amerikanen, die een forse verla
ging van de Europese staalexport
eisen, moet de Gemeenschap name
lijk kunnen aantonen dat het al
ernst gemaakt heeft bij de beper
king van haar eigen staalproduktie.
De Italiaanse houding verstoort die
politiek.
IMF heeft gisteren een krachtig be
roep gedaan op de commerciële
banken om te zorgen voor voldoen
de nieuwe kredietverlening aan de
Derde Wereld. Dat is noodzakelijk
om de ontwikkelingslanden in staat
te stellen hun schuldproblemen te
boven te komen via economische
groei, aldus Camdessus in een toe
spraak tot de jaarvergadering van
het IMF in Washington.
Camdessus reageerde op signalen
uit de bankwereld dat er weinig be
reidheid is tot nieuwe kredietverle
ning nu de banken oude leningen
gedeeltelijk moeten afschrijven in
het kader van het plan voor schuld
vermindering van de Amerikaanse
minister van financiën Brady. Cam
dessus maakte duidelijk de bijdra
ge van de banken aan het oplossen
van het schuldenprobleem onvol
doende te vinden.
FNV blij met
overname van
Baronie-de Heer
(Van onze verslaggever)
LEIDEN - De voedingsbond FNV
is positief over de overneming van
de Alphense chocolade fabriek Ba
ronie-De Heer door de Schiedamse
jeneverstokerij De Kuyper. Voor
lichter G. Wijnhoven: "De Baronie
is nu veel zekerder van voldoende
financiële middelen. Als het
tijdje wat minder gaat kan er geld
komen van het moederbedrijf in
Schiedam".
Gisterenochtend zijn de vakbon
den op de hoogte gebracht van de
vriendelijke overneming. Wijnho
ven: "De komende week moet er
nog gepraat worden over de details,
dus ik weet niet precies hoe het er
uit zal gaan zien. Maar mijn eerste
indruk is dat de financie'le onder
bouwing goed is".
"De chocolade-industrie is eigen
lijk zeer seizoen-gebonden. Rond
de feestdagen met pasen en Kerst
mis moet er flink worden geïnves
teerd. Tot nu toe was het eigenlijk
een beetje vaag hoe het zat met het
eigendom van de Baronie en wie de
investeringen moest doen. De Baro
nie heeft altijd van de banken moe
ten lenen, maar die zijn niet zo soe
pel als het eens een tijdje slecht
gaat".
De afgelopen jaren ging het niet
zo best met de Baronie. In 1986 en
1987 kwam het verlies op 13 miljoen
gulden. Na saneringen waarbij het
aantal banen van 355 terugliep tot
260, herstelde het bedrijf zich weer
de laatste tijd. De Kuyper heeft in
middels intussen al 47 procent van
de aandelen Baronie in handen
heeft en en van plan is een bod uit
brengen. "Ik heb niet de indruk dat
er veel veranderd bij de Baronie. De
hele overneming is nogal finan-
cieel-technisch van aard".
DSM De belangstelling voor het
tweede pakket DSM-aandelen dat
de staat afstoot is gisteren de eerste
dag waarop tegen 125 gulden pei
stuk kon worden ingeschreven,
overweldigend geweest, zo heeft de
Amrobank laten weten.
|p J
M
"If:'
breekt het de werknemers nogal
eens aan voldoende kennis om
milieugevaarlijke stoffen en situa
ties te herkennen. Om binnen de on
dernemingsraad een zinvolle stem
te hebben, zal die kennis moeten
verbeteren.
De Industrie- en Voedingsbond
CNV vindt ook dat de totale samen
leving. dus ook de werknemer, bij
moet dragen aan de bestrijding van
milieuvervuiling. Als eenvoudigste
oplossing noemt het rapport heffin
gen en belastingen. De extra lasten
die ondernemers daardoor hebben,
mogen ze doorberekenen in prijzen.
Milieulasten moeten echter niet ook
nog eens doorwerken in de inko
mens. "Milieumaatregelen mogen
niet worden betaald uit de onder
handelingsruimte. noch uit de voor
zieningen voor uitkeringsgerechtig
den". aldus de bond.
Kamer verbiedt
makelaars heffing
dubbele courtage
DEN HAAG (ANP) - De Tweede
Kamer heeft gisteren zonder verde
re discussie het wetsvoorstel Twee
zijdige courtageberekening aange
nomen. Het voorstel houdt in dat
een bemiddelaar in onroerend goed
die zowel voor de verkoper of ver
huurder als voor de koper of huur
der optreedt, niet bij beide kanten
courtage in rekening kan brengen.
De regeling is overigens alleen
toepasbaar als tenminste een van
beide partijen optreedt als natuur
lijk persoon, dat wil zeggen als pri-
ve-persoon bij de transactie is be
trokken. Een uitzondering wordt
gemaakt voor de (commerciële) be
middeling bij de verhuur van ka
mers en etages, behorend tot een
zelfstandige woning. Bureaus die
zich daarmee bezig houden mogen
wel aan beide kanten courtage in re
kening brengen, omdat gebleken is
dat deze gang van zaken goed vol
doet.
De eerste aanzet tot herziening
van het courtagestelsel dateert uit
eind jaren zeventig. Klachten van
consumentenorganisaties over mis
standen bij de bemiddeling in ver
koop en verhuur, waarbij de bemid
delaar optrad voor beide kanten
hebben uiteindelijk tot het onder
havige wetsvoorstel geleid. De rege
ling is dan ook met name bedoeld
ter bescherming van de prive-per-
soon die een eigen woning wil ko
pen of huren, dan wel verkopen of
verhuren via niet erkende make
laars. Bij erkende makelaars is het
verbod op tweezijdige courtage al
intern geregeld.
AMSTERDAM - De voltooiing van het VOC-schip 'Amsterdam' is nabij. Op 9 oktober wordt de replica, die aan
de Oostelijke handelskade in de hoofdstad wordt gebouwd, op een ponton gezet en versleept. (foto anpi
BRUSSEL/WASHINGTON
(GPD/ANP/Rtr) Het westen moet
volgend jaar minstens 1,4 miljard
gulden uittrekken voor economi
sche hulp aan Polen en Hongarije.
Een voorstel daartoe van de Eu
ropese Commissie is gisteren in
Brussel positief ontvangen door
vertegenwoordigers van 24 wester
se landen.
Dat geld moet komen bovenop de
al toegezegde (voedsel)hulp. De
helft ervan moet volgens de Com
missie komen van de twaalf EG-lan-
den. De rest moet worden opge
bracht door de zes Westeuropese
niet-EG-landen plus de Verenigde
Staten, Canada, Japan. Australië,
Nieuw-Zeeland en Turkije.
De Commissie wil het EG-budget
voor 1990 met 465 miljoen verho
gen. Daarnaast zouden de twaalf
nog eens 233 miljoen gulden via bi
laterale hulp beschikbaar moeten
stellen. De overige 700 miljoen moe
ten de andere twaalf landen, en dan
vooral de VS, op tafel leggen.
De hulp concentreert zich op Po
len. Doel is de Poolse economie te
versterken en zo het politieke her
vormingsproces te steunen. De
Poolse regering heeft in Brussel een
verlanglijstje gedeponeerd, waar
van uitvoering echter minstens 20
miljard gulden zou kosten.
Nederland steunt alle actiepun
ten uit het plan van de Europese
Commissie. Het hecht vooral veel
belang aan de samenwerking op
milieugebied. Volgens een diplo
maat hing er in de vergadering "een
vastberaden stemming" om Polen
en Hongarije te helpen.
De topman van Deutsche Bank,
Alfred Herrhausen, vindt dat er een
internationale bank moet worden
opgericht om de financiële steun
voor de economische hervormin
gen in Polen te coördineren. De lei
ding daarvan zou in handen kunnen
komen van een Nederlander. De
Nederlanders zijn wat dit betreft
politiek onverdacht en beschikken
over een goede koopmansgeest, al
dus Herrhausen.
De topman van Deutsche Bank
deed zijn voorstel in een toespraak
in Washington ter gelegenheid van
de jaarvergadering van het Interna
tionale Monetaire Fonds (IMF).
Herrhausen zei voor de topfunctie
bij de bank te denken aan een Ne
derlander met ervaring in de ont
wikkelingsproblematiek. Hij ver
klaarde desgevraagd nog geen
naam in zijn hoofd te hebben.
Polen hoopt van de westerse i
Poolse minister van financiën, Les-
zek Balcerowicz, dinsdag ver
klaard. Het krediet dient als onder
steuning van het anti-inflatiepro-
mil- gramma en voor het opbouwen v
LUBECK Een schip met graan op weg naar Pole
Subsidie
De verlaging van de subsidie aan
het bedrijfsleven vooronderzoek en
innovatie (de Instir), die minister
De Korte (economische zaken)
wordt niet uitgesteld. Sinds 1984 zat
er jaarlijks 250 miljoen in de subsi-
diepot. Dat werd later opgetrokken
tot zo'n 450 miljoen.
TDV
Bij het verpakkingsconcern Tho
massen Drijver Verblifa (TDV) drei
gen opnieuw stakingen. De leden
van de vakbonden zullen zich hier
over in de tweede week van oktober
uitspreken. Met de acties willen de
bonden voorkomen dat bij TDV
1500 arbeidsplaatsen verloren gaan.
Brabantia
Door de brand die vorige week en
kele produktieafdelingen van de fa
briek van Brabantia in 'Valkens-
waard in de as heeft gelegd is een
schade ontstaan van ongeveer 40
miljoen gulden. Delen van de pro-
duktie zullen lange tijd stilliggen.
Voor de vervaardigingen van de
meeste produkten van Brabantia
zijn speciale machines nodig.
Diesel
Diesel (autogasolie) wordt morgen
twee cent per liter goedkoper. De
adviesprijs komt daardoor op 91,4
cent per liter. Ook de prijzen van de
andere gasoliesoorten gaan met
twee cent per liter omlaag.
Arbeidsbureaus
De Tweede Kamer heeft de behan
deling van een wet om het werkge
legenheidsbeleid via de arbeidsbu
reaus grotendeels over te hevelen
naar werkgevers, vakbeweging en
gemeenten een voorstel van mi
nister De Koning twee weken uit
gesteld.
ADVERTENTIE
Voor ondernemers die Vragen
hebben over de belasting
herziening ('Oort') heeft de
BelastingTelefoon tijdelijk
een speciaal telefoonnummer
in gebruik genomen.
Het nummer is 06-0443
en is gratis bereikbaar op
werkdagen van 's ochtends 8
tot 5 uur in de middag.
Belastinginformatie voor
ondernemers is ook be
schikbaar via Viditel bladzijde
67846
Belast/ngTelefoon j 06-0443
Voor ondernemers
AMSTERDAM (GPD) - De naam
luidt letterlijk vertaald 'rotzooi-aan-
deel' en het houdt de financiële we
reld met name in de Verenigde Sta
ten al maanden bezig. De zogeheten
'junk bonds', obligaties met een ho
ge rente en dus met een flink risico,
zijn een zeer omstreden vorm van fi
nanciering van overnemingen, die
sommigen steenrijk heeft gemaakt
en anderen aan de bedelstaf heeft
gebracht.
door
Hans Amesz
Obligaties met hoge rente blijven omstreden vorm van financiering
ben. Hetzelfde gold voor de Zweed
se 'luciferkoning' Ivar Kreuger in
Europa. Toen de rekening betaald
moest worden ging Samuel Insull
naar Griekenland en Kreuger toog
naar Parijs om een pistool te kopen
waarmee hij zichzelf neerschoot.
Gaat zoiets weer gebeuren? Gal-
braith denkt van wel en wijst erop
dat uitgerekend de 'tycoon' van de
junk bonds, Michael Milken, nu
door het Amerikaanse openbaar mi
nisterie in staat van beschuldiging
is gesteld wegens marktmanipula-
tie en een kleine honderd andere
overtredingen. Recent pleitte Mil
ken er trouwens voor om junk
bonds om te zetten in aandelenkapi
taal en lager rentende obligaties.
Vanwege het gunstige beurskli-
maat - de krach is immers 'overwon
nen' - zou de tijd daar nu rijp voor
zijn.
Bijna alle economen voorspellen
dat de groei in de Verenigde Saten
(en in de wereld) gestadig zal afne
men. Dan ligt het voor de hand dat
de met junk bonds gefinancierde
bedrijven de eerste klappen krij
gen. Want waar moeten, als er min
der wordt verdiend, de hoge rentes
en aflossingen van betaald worden.
Als junk bond-bedrijven immers nu
al in moeilijkheden komen, zoals de
Canadese projectontwikkelaar
Campeau kort geleden bekend
maakte, wat moet dan worden ver
wacht als er een recessie komt?
Symbool van deze tweeslachtig
heid is de 'wonderboy' van de Ame
rikaanse beurswereld Michael Mil
ken. Na in de afgelopen vele miljar
den te hebben vergaard met de
'junk-bonds' (zijn jaarlijkse inko
men bedroeg in 1987 600 miljoen
gulden) moet hij nu terecht staan
voor honderden aanklachten we
gens malversaties. Zijn opkomst en
ondergang is ook symbolisch voor
de opkomst en verval van de junk-
bond, die na jaren geweldige op
gang te hebben gemaakt enkele
maanden terug in elkaar klapte.
Even leek het er zelfs op dat de
markt letterlijk in zou storten, maar
inmiddels is van het verlies van
ruim 10 procent al weer flink wat
goedgemaakt. Maar er heerst nog
steeds grote bezorgdheid over de
zogenaamde junk bond-markt,
waarmee een deel van het Ameri
kaanse bedrijfsleven is gefinan
cierd, en de bonds zijn sinds twee
weken plotseling minder in trek.
Junk bonds zijn speciale kredie
ten, die in eerste instantie ontwik
keld zijn om overnames te financie
ren. Het Amerikaanse effectenhuis
Drexel Burnham Lambert heeft ze
uitgevonden en 'golden boy' Mi
chael Milken van het huis is er
schatrijk van geworden. Slaagt een
overneming met behulp van deze
nieuwe financieringsinstrumenten
dan wordt door snelle uitverkoop
van onderdelen, 'asset stripping' ge
noemd, weer kapitaal vrijgemaakt
om de leningen terug te betalen.
Risico's
In de afgelopen tien jaar heeft de
markt van junk bonds een omvang
bereikt van ruim 200 miljard dollar
(ongeveer 420 miljard gulden). Ze
worden uitgegeven door effecten-
firma's en gekocht door institutio
nele beleggers, investeringbanken
en kleine beleggers.
De kopers hebben recht op hoge
rentevergoedingen, soms wel zo'n 5
procent meer dan bijvoorbeeld de
rente op staatsobligaties, maar lo
pen een verhoogd risico dat niet aan
de verplichtingen kan worden vol
daan. Inmiddels lijkt na onderzoek
vast te staan dat de junk bond-
markt minder lucratief is dan vele
beleggers en handelaren hadden
aangenomen. Het gerealiseerde ren
dement op de in 1977 en 1978 uitge
geven junk bonds blijkt achteraf
2,61 procent lager te zijn dan oor
spronkelijk bij de uitgifte ervan was
'beloofd'. Volgens onderzoeker
Blume van de Wharton School of
Business houdt dit in dat veel beleg
gers de risico's niet goed hebben
aangevoeld.
Oei
Woordvoerder Oei van de Amster
damse vestiging van Drexel Burn
ham Lambert tekent daar bij aan
dat de junk bonds niet over één kam
mogen worden geschoren. "Het is
belangrijk in welke industrie je zit
en wie ze uitgeeft", aldus Oei. De
kans dat de uitgifte van hoogrenten-
de obligaties succesvol is, hangt we
zenlijk samen met de 'cash flow'
(winst plus afschrijvingen). Die
moet met andere woorden groot ge
noeg zijn om aan de hoge rentever
plichtingen te kunnen voldoen. In
sectoren als staal, gezondheidszorg,
gas en detailhandel is de kasstroom
bij voorbeeld meestal gering.
Ook de uitgevende instelling is
belangrijk. Sommige effectenma
kelaars scoren mislukkingpercen
tages van wel 30 procent, wee.t Oei.
Anderen bereiken aanzienlijk bete
re resulaten met mislukkingen van
minder dan 1 tot een paar procent.
Het beoordelingskantoor Moody's
(dat geeft als het ware rapportcijfers
over de kwaliteit van schuldpapie
ren) schat dat van alle junk bond-le-
ningen die nu uitstaan 17,5 procent
niet geheel zullen worden afbe
taald. Van de topkwaliteit bedrijfso-
bligaties zal slechts 2,3 procent fa
len.
Pistool
In een artikel in The New York Re-
view of Books heeft de bekende
Amerikaanse econoom John Ken
neth Galbraith er vorig jaar op ge
wezen dat er een opmerkelijke over
eenstemming bestaat tussen nu en
de late jaren twintig. Toen werd er
ook 'buitensporig' geleend om be
drijfsactiviteiten te financieren. Sa
muel Insull was door hoge risico-le
ningen volgens Galbraith in staat
om een imperium op te bouwen dat
zo gecompliceerd was dat hij het
zelf nauwelijks begrepen kan heb-
