'Er kan veel minder
worden gestraald'
Sanering bars en dancings bepleit
Duinbeheer en kustverdediging hand in hand
Romeinse soldaten in Alphen
'Taluds van
vuilstort
afdekken en
draineren'
Katwijker betaalt minste belasting
aan gemeente, Leiden het duurste
PAGINA 18
WOENSDAG 27 SEPTEMBER 1989
Leidse Stichting Duinbehoud in themanummer kustbeheer
LEIDEN Duinbeheer en
kustverdediging kunnen hand
in hand gaan. Het werkt niet al
leen kostenbesparend, boven
dien wordt een natuurgebied
beschermd dat uniek in de we
reld is
Die mening verkondigt de Leidse
Stichting Duinbehoud in een the
manummer dat geheel aan kustbe
heer is gewijd. Een hoge vooroever,
op slechts enkele honderden me
ters van de kustlijn, speelt daarin de
voornaamste rol. Die hoge vooroe
ver is vooral van belang bij storm
als het zeewater wordt opgestuwd.
Want dan worden de golven ont
kracht alvorens ze een 'hap' kunnen
nemen uit de duinen.
Albert Salman van de stichting
voegt er echter onmiddellijk aan toe
dat het om de vijfjaar nodig zal zijn
om de vooroevers op bepaalde
plaatsen op te hogen. Het zand dat
hiervoor nodig is moet uit de diepe
re delen van de zee worden gehaald.
Hoewel Salman niet precies kan
aangeven hoeveel goedkoper het is
om de vooroevers te benutten voor
de kustverdediging, beweert hij
toch dat deze manier enkele tiental
len procenten goedkoper is dan de
wijze waarop de kust nu tegen de
zee in bescherming wordt geno
men. Volgens hem vergt het onder
houd van een klinkerdam zeker niet
minder dan het op peil houden van
een zanddam. Zelfs als de zeespie
gel hoger wordt (men hoopt de'ko-
mende jaren op een stijging met
twintig centimeter, maar men ver
wacht zestig centimeter), dan biedt
het verhogen van de vooroever vrij
wel voldoende bescherming.
Helm
Het themanummer van de Stich
ting Duinbehoud is niet uitsluitend
een reactie op de nota kunstverde
diging van het ministerie van water
staat. De stichting geeft tevens aan
dat duinbehoud en kustverdedi
ging in de praktijk goed te combine
ren zijn. Salman: "De afgelopen
eeuwen zijn de duinen onder een
mat van helm bedolven. Op smalle
duinen móet helm worden geplant,
op bredere is de noodzaak niet aan
wezig. Maar de helm staat er wel.
Gevolg hiervan is dat de verstuiving
geen kans krijgt. En dat heeft een
nadelige invloed op de natuur. Zou
je op die brede duinen de verstui
ving een kans geven, dan komen be
paalde planten en vogels vanzelf
weer terug".
Als voorbeeld noemt Salman de
blauwe zeedistel die in korte tijd
met dertig procent is afgenomen.
Zeldzame vogelsoorten als de stern
en de pluvier houden zich nu op an
dere plekken op. Vogels die terug
komen als men de natuurlijke duin-
vormihg en het ontstaan van vallei
en een kans geeft. Nu, zegt Salman,
wordt er direct helm geplant als er
een kuiltje ontstaat.
De technische adviescommissie
voor de waterkering heeft het mi
nisterie geadviseerd om de duinen-
kust op het huidige niveau te hand
haven. Met deze maatregel is een
bedrag van 60 miljoen gulden per
jaar gemoeid.
Handhaving van de duinenkust is
één van de vier alternatieven die
worden genoemd in de discussieno
ta 'Kustverdediging na 1990', die
minister Smit-Kroes in mei presen
teerde. Door aanhoudende erosie
gaat bijna de helft van de kust lang
zaam maar zeker achteruit, aldus
deze nota. problemen die door een
snellere stijging van de zeespiegel
nog worden vergroot. Volgens de
nota moet er worden gekozen tus
sen terugtrekken (alleen ingrijpen
als de Deltaveiligheid wordt be
dreigd), selectief handhaven (ingrij
pen als grote belangen in de duinen
in gevaar komen), handhaven of de
zee tegemoet treden door land in
zee uit te bouwen. De kosten van
deze maatregelen varïeren van 35
tot 80 miljoen gulden per jaar. In de
discussienota wordt nog geen keu
ze gemaakt, maar aangekondigd dat
eerst advies zal worden gevraagd
aan belanghebbende instanties.
De technische adviescommissie
voor de waterkering wijst er in haar
advies op dat nu accepteren van de
kustachteruitgang onomkeerbare
gevolgen heeft voor de situatie van
de kust op langere termijn.
TNO over jaarlijks 100 slachtoffers door röntgenstraling
RIJSWIJK - TNO-stra-
lingsdeskundige H.B. Kal,
werkzaam bij het radio-bio
logisch instituut, bevestigt
dat ziekenhuizen best wat
zuiniger kunnen omsprin
gen met röntgenstralen.
Want ook dan kunnen er dui
delijke foto's worden ge
maakt.
Kal zegt dit naar aanleiding van het
Consumentenbond-onderzoek
waarin wordt beweerd, dat de hoe
veelheid röntgenstraling met 40
procent omlaag kan. Dat zou per
jaar ongeveer 100 kankerslachtof
fers schelen.
De stralingsdeskundige zegt er
dit over: "Als je naar 10 ziekenhui
zen kijkt, dan zie je best verschillen.
Of de straling met 40 procent kan
worden teruggebracht, weet ik niet.
Je moet daarvoor en inventarisatie
over het hele land doen. Maar ik ver
moed dat de dosis wel met enkele
tientallen procenten naar beneden
kan. Daarom durf ik best te stellen
dat er zuiniger kan worden ge
straald".
Over het aantal kankergevallen
dat op deze manier kan worden te
ruggedrongen zegt Kal: "Dat is een
schatting. Ik heb over dit onder
werp zelf ook wel eens wat geschre
ven. Als gevolg van natuurlijke stra
ling krijgen 100 tot 200 mensen kan
ker. En aan die straling kunnen we
niets doen. De bijdrage van de rönt-
gendiagnostiek is ongeveer een
kwart van de natuurlijke straling.
Dan kom je niet uit op honderd kan
kergevallen, maar op een getal dat
tussen de 25 en 50 ligt".
Dubbelop
Een verwijt van de Consumenten
bond is dat foto's vaak dubbelop
ALPHEN AAN DEN RIJN - De
meest aantrekkelijke beheersmaat
regel van de voormalige vuilstort in
de Alphense Coupépolder, gezien
de risico's voor de bevolking en de
kosten, is het afdekken van de ta
luds van de voormalige vuilstort,
het leggen van een ringdrain om de
hele sloot en het afpompen van de
geulafzettingen door middel van
winputten. Het risico van de ver
spreiding van het gif via het grond
water zou door deze maatregel mi
nimaal zijn. Deze maatregel, 'vari
ant 3', kost in totaal ongeveer 15,1
miljoen gulden. Dit staat in een deze
maand verschenen rapport van
Iwaco, Adviesbureau voor Water en
Milieu, die in opdracht van de Pro
vincie Zuid-Holland is gemaakt.
De notitie Beheersmaatregelen
Vuilstort Coupépolder is een ver
volgonderzoek naar de mogelijke
maatregelen om de bodem van de
vuilstort te saneren. In het onder
zoek worden de mogelijke beheers
maatregelen geevalueerd op basis
van de vermindering van de risico's
en de totale kosten van de maatre
gelen. In totaal worden 21 beheers
maatregelen voorgesteld die in acht
varianten worden gecombineerd.
Alleen de technische en financieel
haalbare maatregelen zijn onder
zocht. De beste maatregel is het to
taal afgraven van de gifstort. Deze
maatregel blijft buiten beschou
wing omdat de kosten, totaal zo'n
480 miljoen gulden, veel te hoog
zouden zijn.
De TNO-deskundige: "Als de
straling met enkele tientallen pro
centen omlaag moet, dan moet het
gebruik van die oudere apparaten
worden teruggedrongen. Zijn de
stralingsdosis, film en ontwikkelaar
optimaal op elkaar afgestemd, dan
kun je zo patiëntvriendelijk moge
lijk werken".
Kal vertelt dat het ministerie van
WVC ook bezig is om de stralingbe
lasting te drukken. Dit jaar zijn hier
toe daadwerkelijke initiatieven ge- NOORDWIJK - Het aantal bars en
nomen. Het verwijt van de Consu- dancings in Noordwijk is te groot en
mentenbond luidt anders: 'veel te m0et worden teruggedrongen. Dat
slap en vrijblijvend'. vinden de PvdA, Progressief Ak-
Het aantal bars en dancings in Noordwijk, onder andere aan De Grent, wordt te groot gevonden. (foto iienk Bouwman)
Strenger optreden politie in Noordwijk verlangd
ALPHEN -
Iedereen weet
dat Alphen in
de nabije toe
komst naar alle
wcarschijnlijk-
heid een archeo
logisch thema
park krijgt dat
zijn weerga niet
kent. Archeon
heet het opzien
barende initia
tief van een
groepje mensen
dat de gemeente
wil opzadelen
met een prehis
torisch pret
park van onge
kende omvang.
Het komt er on
geveer op neer
dat bezoekers
via een tijdma
chine terug kun
nen naar de
oudheid. Op die
manier kan
men de wereld
van gisteren
vandaag bele
ven.
men dan terecht
komt is de Ro
meinse tijd. Het
is de bedoeling
dat midden in
het park een
castellum wordt
gereconstrueerd
op ware grootte.
De bouw van
deze Romeinse
vesting wordt
op -zichzelf al
een attractie
want de tim
merlui en metse
laars zullen in
traditionele kle
dij en op
authentieke
wijze het castel
lum tot stand
moeten bren
gen.
Hoe het pre
cies met die tijd
machine zit is
nog onbekend,
ken doet dat
ding in elk ge
val niet. Want
hoe valt het te
verklaren dat er
vorige week
plotseling twee
Romeinen rond
liepen in Alp
hense centrum.
Veel te vroeg na
tuurlijk en nog
op de verkeerde
plaats ook.
Verdwaasd
keken ze om zich
heen, want zij
hadden uiter
aard een wat
andere omge
ving verwacht.
Naarstig gin
gen zij op zoek
naar een voor
hen vertrouwde
omgeving en die
vonden zij in de
Julianastraat.
Daar zijn ar
cheologen im
mers al weken
bezig met op
gravingen op
het terrein waar
het oude pand
van Couvée
heeft gestaan.
Enigszins tot be
daren gebracht
door de brok
stukken van
vroeger en be-
hulpzame bo-
demwroeters
vleiden zij zich
hier neer.
"Nee, wij zijn
hier niet om ste
nen te sjouwen
voor het castel
lum. U kunt toch
zien dat wij sol
daten zijn",
antwoordde een
van de Romei
nen veront
waardigdter
wijl hij schild
en spies hief.
"We leven toch
zeker in de we
reld van van
daag hè, we zijn
niet van giste-
koord Noordwijk (PAN) en Noord-
wijks Belang (NB). In hun algeme
ne beschouwingen over de gemeen
telijke begroting voor 1990 beplei
ten de partijen een actief sanerings-
beleid. De VVD laat zich niet over
het terugdringen van dergelijke ge
legenheden uit.
De bestrijding van de overlast
van avondtoeristen in Noordwijk
blijft de gemoederen bezighouden.
Alle politieke partijen merken in dit
verband op dat de inkrimping van
het politiekorps, opgelegd door de
rijksoverheid, volstrekt onaccepta
bel is.
De VVD plaatst vraagtekens bij
de uitspraak van het college dat de
overlast aardig beteugeld lijkt te
zijn. De PvdA haalt opnieuw een
oud voorstel uit de kast. De socialis
ten willen een uur voor de sluitings
tijd van de bars en dancings geen
nieuwe bezoekers meer toelaten.
Dat zou een spreiding van het ver
trek van de avondtoeristen en daar
mee vermindering van de overlast
tot gevolg hebben. De socialisten
zijn, als de 'uur-maatregel' wordt in
gevoerd, zelfs bereid de slui
tingsuren van de bars te verschui-
Ook een intensievere controle op
het rijden onder invloed zou vol
gens de PvdA verbetering kunnen
brengen. De socialisten verwachten
dat streng politie-optreden een ver
mindering tot gevolg zal hebben
van het aantal mensen dat in de
weekeinden Noordwijk bezoekt.
Overigens maakt de PvdA zich
grote zorgen óver de verkoop van de
dancing Duna Deli aan De Raad
bouwbedrijf. Dit bouwbedrijf wil
de disco slopen en een enorm hotel
bouwen. De socialisten vragen zich
af of'de ongetwijfeld buitensporige
concessies die op ruimtelijke orde-
ningsgebied zullen moeten worden
gedaan, wel opwegen tegen het
voordeel van sloop van een dergelij
ke disco'.
Ook Noordwijks Belang denkt
dat strengere controles van de poli
tie de. overlast kan beperken. NB
bepleit het inzetten van extra poli-
tie-agenten in de woonwijken op
het moment dat de barbezoekers
hun auto's daar weer komen opha
len. In tegenstelling tot de socialis
ten is deze partij van mening dat
spreiding van de sluitingstijden, de
overlast zal verminderen.
DEN HAAG/STREEK - De ge
meente Katwijk blijft met ruime
voorsprong de voordeligste ge
meente voor de inwoners. Het ge
middelde bedrag dat de Katwijker
jaarlijks betaalt aan onroerend-
goedbelasting, reinigings- en riool
rechten stijgt dit jaar tot iets boven
de honderd gulden (104 gulden).
Vorig jaar lag dat er met 97 gulden
nog net onder.
De belastingdruk in Katwijk valt
helemaal gunstig uit ten opzichte
van andere grote gemeenten in de
regio. Leidenaars zijn het duurste
uit (gemiddeld 345 gulden), Alphen
staat voorlaatste met een bedrag
van bijna 300 gulden.
Dat blijkt uit een overzicht van de
provincie Zuid-Holland over de be
lastingdruk in gemeenten. Daaruit
blijkt dat die ten opzichte van vorig
jaar met ruim zes procent is geste
gen, van gemiddeld 306 naar 320
gulden. Leiden uitgezonderd, blij
ven alle gemeenten in de regio Lei
den en in de Rijnstreek onder dat
gemiddelde.
De toename van de belastingdruk
wordt door de provincie vooral toe
geschreven aan de vermindering
van inkomsten van gemeenten door
de lagere uitekringen uit het ge
meentefonds. Ook staan tegenover
het overhevelen van taken van het
rijk naar de gemeenten onvoldoen
de middelen om die taken te kun
nen uitvoeren.
De ogb steeg dit jaar in de 101
Zuiodhollandse gemeenten met bij
na drie procent, de reinigingsrech
ten met ruim tien en het rioolrecht
met. elf procent. De stijging van de
reinigingsrechten wordt veroor
zaakt door de toename van de hoe
veelheid huisafval, maar ook door
de hogere kosten van afvoer en ver
werking. Het rioolrecht is zoveel
duurder geworden, voornamelijk
door de invoering van een nieuwe
heffing door het Rijk en door het
feit dat veel gemeenten zijn begon
nen met een projectmatige aanpak
van het onderhoud en d(
wing van het rioolstelsel.
Rijn-
1988 - 1989
Katwijk 97,71 104,34
Rijnsaterwoude 186,85
171,56
Hazerswoude 164,75 177,06
Noordwijk 179,28 181,18
Noord wij kerhout 174,97 181,19
Nieuwkoop 175,16 185,41
Ter Aar 170,46 185,46
Woubrugge 181,44 185,72
Leimuiden 181,49 192,80
Voorhout 196,14 207,12
Koudekerk 194,54 213,60
Lisse 215,09 227,97
Sassenheim 229,08 238,82
Alkemade 228,34 239,93
Voorschoten 236,31 246,74
Zoeterwoude 242,69 257,84
Wassenaar 257,71 260,23
Leiderdorp 258,64 260,72
Hillegom 252,67 262,83
Boskoop 262,72 272,85
Oegstgeest 253.69 275,38
Alphen 298,16 297,91
Leiden 329,59 345,84
Provincie 306,38 320,28
worden gemaakt of routinematig.
Kal: "Het komt inderdaad voor dat
de röntgenlaborant bepaalt of een
foto opnieuw moet worden ge
maakt. Wellicht had de medicus
toch wel de juiste informatie kun
nen halen uit die wat te donkere fo
to. Ik ben zelf betrokken bij het
schrijven van cursussen voor rónt-
genlaboranten. In elke les drukken
wij de studenten op het hart dat ze
niet voorzichtig genoeg kunnen zijn
met maken van foto's".
Kal stelt dat één van de uitgangs
punten altijd is, dat er een zorgvul
dige afweging wordt gemaakt. Met
andere woorden: alleen een rönt
genfoto maken als daar zekerheid
tegenover moet staan. "Een simpel
voorbeeld is een gebroken arm. Dan
wordt er een foto gemaakt omdat de
chirurg wil zien hoe de botten zit
ten. Maar het komt zelfs wel eens
voor dat het publiek zelf vraagt of er
niet een foto kan worden gemaakt".
Een wettelijke beperking van de
hoeveelheid straling per patiënt
ontbreekt nog steeds. Het gebruik
van röntgenapparatuur is aan een
vergunningenstelsel gebonden. De
Consumentenbond beweert dat er
nauwelijks wordt gecontroleerd.
Kal: "De stralingsfysicus is belast
met het onderhoud en de goede
werking van de apparatuur. Hij is
degeen die beoordeelt of aan alle
voorwaarden is voldaan. Pas als de
stralingsdeskundige zegt dat alles
in orde is wordt er een vergunning
afgegeven. Dat gebeurt per appa
raat".
Oude apparaten
De klacht dat er nog veel oude appa
raten met een hoge straling worden
gebruikt, klinkt Kal niet vreemd in
de oren. "Ik denk dat dat een bron
van zorg is. Je kunt je afvragen of
dat moet. Maar aan de andere kant
rijden er ook auto's van 20 jaar oud
die nog door de beugel kunnen.
Wanneer de apparatuur goed wordt
onderhouden is dat geen punt. Dan
kan er mee worden gewerkt. Je
Kunt er wel je bedenkingen over
hebben".
siastraat 2a, 20.00 u
Praten over cultuurverandering?
Dan ook over het homo-emanci-
paliebeleid'. aanvang 17.00 uur in
Het Gulden Vlies.
informatiepunt gemeenschap-
pel^ wonen, van 20.00 tot 21.00
voorstelling: 'Kouwe Drukte'
van Brigitte Kaandorp, aanvang
20.15 uur in de Leidse Schouw
burg.
dansvoorstelling: 'Concerto',
door Foltz Compagnie, aanvang
20.30 uur in het LAK-theater, Cle-
veringaplaats.
DONDERDAG 28 SEPTEMBER
Alphen
voorstelling: 'Coctailuur', met
Mary Dresselhuys en Ton Len-
sink, aanvang 20.30 uur in het
Parktheater.
Centrum Niet-
Westerse Studies, aanvang 15.15
uur in het Centraal Faciliteitenge
bouw, Cleveringaplaats.
spreekuur Hulp- en Informatie
dienst SP. van 19.00 tot 20.00 uur
in het pand Groenesteeg 33.
lezing prof. dr. Van der Hulst
(Sterrenkunde), over de ontwikke
lingen op zijn vakgebied en zijn
bijdrage daaraan, aanvang 20.00
uur in het Centaal Faciliteitenge
bouw, Cleveringaplaats.
voorstelling' 'Kouwe Drukte'
van Brigitte Kaandorp, aanvang
20.15 uur in de Leidse Schouw
burg.'
dansvoorstelling: 'Concerto',
door Foltz Compagnie, aanvang
20.30 uur in het LAK-theater. Cle
veringaplaats.
Leiderdorp
bewegingsgym (Mensendieck)
voor dames, van 12.30 tot 13.15
uur en van 13.30 tot 14.15 uur in
Sjelter, Heemraadlaan
open huis Squaredanceclub,
van 20.00 tot 22.30 uur in Sjelter.
ontmoetingsavond Gastouder
project met informatie en uitwisse
len van ervaringen, aanvang
20.00 uur in Peuterspeelzaal Dui
melot, Dennenschans.
klavegas- en sjoelavond Con
Bravura, aanvang 20 00 uur club
gebouw Beukenschans.
klaverjassen bij De Buitenge
wonen, aanvang 20.00 uur in Fre-
rikshof.
CARA olv een fysiotherapeute,
van 13.30 tot 14.15 uur en van
14.15 tot 15.00 uur in zwembad
Poelmeer.
Voorschoten
concert Han de Vries (hobo) en
Boris Zarankin (piano), aanvang
VRIJDAG 29 SEPTEMBER
Katwijk
Nederlands Artiestengala, aan
vang 20.15 in de Groentenveiling,
Leiden
algemene ledenvergadering
PvdA, thema 'werkgelegenheid',
sprekers: Jan v.d. Sluis en Frans
Leynse, aanvang 20.00 uur,
buurthuis Aktief, Berlagestraat
klaverjassen in De Linde, He
renstraat 64, aanvang 20.00 uur.
voorstelling Brigitte Kaandorp
20.15 uur in de Leidse Schouw^
Leiderdorp
klaverjassen Supportersvere
niging RCL, aanvang 20.00 uur in
het clubgebouw in-De Bloemerd.
ZATERDAG 30 SEPTEMBER
Leiden
prestatieloop NZH over diverse
afstanden door de Leidse Hout,
start om 13.30 uur bij NZH-gara-
ge, Rijnsburgerweg, aanmelden
tel'220995 of 01718-71419.
voorstelling Brigitte Kaandorp
met 'Kouwe Drukte', 20.15 uur in
de Leidse Schouwburg.
optreden 'Lethal Gospel', mmv
Moengo Tapo, aanvang 21.00 uur
in 't Breehuys, Breestraat 19.