'Italianen kunnen alpen
niet weg demonstreren'
Kerkendag bewijst draagvlak voor verandering'
Reportage
Verbod voor Cable One kan nog
verstrekkende gevolgen hebben
Oostenrijk wijkt niet voor eh a uffeurs bhkkade
MAANDAG 18 SEPTEMBER 1989
VIPITENO - Frans Kappe, chauf
feur bij transportbedrijf Appel
doorn uit Woudenberg, staat met
een vrachtwagen koeiehuiden sinds
vorige week dinsdag op de parkeer
plaats Nosslach, een kilometer of
tien voor de grensovergang naar Ita
lië bij de Brennerpas. "Niks koeie
huiden. Nieuwe uniformen voor de
Oostenrijkse douane zul je bedoe
len", zegt hij lachend.
door
Ad Moerman
De stemming zit er goed in bij een
groepje Nederlandse chauffeurs dat
is getroffen door de grensblokkade
van hun Italiaanse collega's. Toch
zouden de meesten wel naar huis
willen, voornamelijk omdat in Oos
tenrijk geen zware Van Nelle te
koop is. Sommigen zijn dit week
einde ook terug gereisd met bussen.
Maar zij moeten van hun baas op de
wagens blijven passen.
Zijn er aan de Oostenrijkse kant
van de grens nog tientallen chauf
feurs aanwezig, aan de Italiaanse
kant, aan het begin van de blokkade
bij Vipiteno, lijkt het alsof de
atoombom is gevallen. Duizenden
vrachtwagens staan er te blakeren
in de zon, terwijl de meeste 'truc
kers' huiswaarts zijn gekeerd. Het
doet onwerkelijk aan, middenin de
vrijwel uitgestorven blokkade, als
zo nu en dan een koelaggregaat aan
slaat.
Aan beide zijden van de grens zijn
de niet-Oostenrijkse chauffeurs het
roerend met elkaar eens: de Oosten
rijkse douaniers deugen voor geen
cent. Ze meten met twee maten en
bevoordelen chauffeurs uit eigert
land.
"Bovendien", zegt Lucia Utterini,
vertegenwoordigster van de vereni
ging van transportwerkgevers uit
Trento, "moeten wij voor die hon
derd kilometer door Oostenrijk
ruim driehonderd gulden betalen
en kunnen zij bij ons voor vijftien
gulden bij wijze van spreken tot aan
Palermo op Sicilië rijden. En dat
terwijl de aanleg van de Brenner-
autobahn grotendeels door de EG-
landen is betaald".
Gewenning
Aan beide zijden van de grens be
staat al een zekere mate van gewen
ning aan blokkades. De parkeer
plaats Nosslach is er zelfs na de
laatste grote blokkade van decem
ber '84 speciaal voor uitgebreid, zo
dat daar nu dubbel zoveel vracht
wagens kunnen bivakkeren. Het
Italiaanse Witte en het Oostenrijkse
Rode Kruis doen routineus mee.
De twee organisaties rukten dins
dag, toen de blokkade begon,
meteen uit om de verzorging der ge
troffenen ter hand te nemen. "Het
eten is hier prima, en we kunnen ie
dere dag douchen. En we hebben
mooi weer", zegt Harry Ammerlaan
van het Rhoonse oedrijf Ba-
rendrecht. "We krijgen op deze ma
nier nog een geregeld leven. Het is
fantastisch wat die
ons doen. Vanavond gaan we zelfs
naar een Tiroler avond".
Over de oorzaak van de blokkade
zijn de Hollandse chauffeurs het
roerend eens. Bij de Italianen is het
een rommeltje met het verdelen van
de transito-vergunningen, vandaar
dat ze nu door hun quotum voor dit
kwartaal heen zijn. Zo zou een
kwart van de vergunningen 'zoek'
zijn. "Die zijn opgekocht door de
grote Italiaanse transporteurs en
die lachen zich rot omdat de 'klein
tjes', die de blokkade zijn begon
nen, zichzelf nu failliet demonstre
ren", zegt Ammerlaan.
Lucia Utterini, aan de Italiaanse
kant van de grens spreekt dit tegen:
"De kleine bedrijven zijn inderdaad
begonnen, maar meteen hebben de
grote zich solidair verklaard. Wij
zijn hier één".
Stinkbommen
Utterini spreekt ook Oostenrijkse
krantenverhalen tegen. Die meld
den zaterdag dat een Oostenrijkse
chauffeur het ziekenhuis is ingesla
gen en dat van Oostenrijkse wagens
banden zijn lek gestoken en dekkle
den zijn kapot gesneden: "Die foto
van die lekke band was in scene ge
zet. Nee, ook hier is de sfeer ont
spannen."
Intussen weet de Oostenrijkse
verkeersminister Rudolf Streicher
van geen wijken. "Mann kan die Al
pen nicht weg demonstrieren", ver
klaarde hij na het gesprek met zijn
Italiaanse collega Carlo Bernini. Hij
is vastbesloten en wil niet nog meer
'rijdende stinkbommen' op de
'Transitstrecke' dan de vijf- tot ze
venduizend die er nu al dagelijks
'met de vlam in de pijp' overheen
denderen.
Oostenrijk wil niet langer meer de
uitlaatpijp van de EG zijn en betwij
felt of al dat vrachtverkeer van en
naar Italië wel nodig is. Melk gaat
bijvoorbeeld vanuit Duitsland naar
Italië en komt als kaas een paar da
gen later terug. "Maar dat kan niet
anders. Als jij ergens een broek
kunt kopen voor vijf tientjes, dan rij
je toch ook een eindje om, in plaats
van dat je er een van honderd gul
den koopt. Zo werkt nu eenmaal de
vrije markt economie," zegt de
Weertse transportondernemer Van
Heurs die met twee van zijn drie wa
gens vast 2it.
"Oostenrijkse staatsbedrijven la
ten ook produkten half in elkaar zet
ten in Hongarije, omdat het daar
goedkoper is. Nee, dit grapje kost
me per wagen duizend gulden per
dag. En wij zijn altijd al de dupe.
Maar uiteindelijk komt het, omdat
iedereen 's morgens verse kiwi's in
de winkel wil en dat kan niet zonder
internationaal transport".
Ergernis
Hoewel de meest chauffeurs liever
rijden, zijn ze het wel eens over het
feit dat er actie moet worden onder
nomen tegen Oostenrijk. Sinds vo
rig jaar mogen ze tot grote ergernis
's nachts al niet harder rijden dan
zestig kilometer per uur. Na 1 de
cember mag er in de nachtelijke
uren helemaal niet meer worden ge
reden. Vanwege de nodige nacht
rust en frisse lucht wil geen van de
chauffeurs echter ruilen met een
Oostenrijker die in de buurt van de
Brennerautobahn woont.
In de trein als alternatief zien ze
ook niets. Een enkeltje kost per
vrachtwagen meer dan het dubbele
van de tol en 'Strassenbeitrage'. Bo
vendien duurt de reis vier keer zo
lang en is de maximale hoogte per
trein 3.65 meter terwijl een vracht
wagen vier meter meet.
"Én als die spoorwegtunnels over
drie jaar op goede hoogte zijn ge
bracht, moet er elke vijf minuten
een trein vertrekken om het huidige
aanbod te kunnen verwerken. En
wat denk je hoeveel herrie dat
maakt", meent Andries van der
Meulen van het transportbedrijf
Veenstra uit het Friese Heeg, dat
met zeven wagens in de blokkade
staat.
Een pompbediende in het Oos
tenrijkse dorpje Gries denkt er het
zijne van. Zijn dorp ligt precies on
der de op tientallen meters hoge be
tonnen pilaren rustende Autobahn.
"Volgende week zijn hier deelstaat
verkiezingen. Door nu de poot stijf
te houden en voor het milieu op te
komen, willen de politici aan popu
lariteit winnen. Ze zijn gewoon
bang stemmen te verliezen aan de
Grünen".
Broodjes van het Rode Kr
r de Nederlandse chauffeurs. "We worden hier prima verzorgd".
LEIDEN - De strijd om de invoe
ring van commerciële radio en te
levisie in Nederland is in een
stroomversnelling geraakt. Cable
One, het commerciële radiosta
tion van Willem van Kooten, moet
voor 1 oktober van de kabelnet
ten verdwijnen.
door
Gijs Schreuders
De Hilversumse omroepen en
de dagbladuitgevers hebben aan
de overheid gevraagd nu snel dui
delijk te maken dat ook zenders
als TV 10 en Veronique in strijd
zijn met de Mediawet. Als de
commerciële omroep niet valt te
gen te houden, willen de pu-
blieksomroepen en de uitgevers
een vierde net gaan exploiteren,
dat dan door de kabelexploitan
ten verplicht moet worden door
gegeven.
Het zijn spannende dagen voor
Joop van den Ende, Lex Harding
en hun gevolg. Op dit moment is
de grote vraag wat het verbod op
de doorgifte van Cable One via de
kabel nu eigenlijk betekent voor
de anderen die in de startblokken
staan. Ook zij presenteren zich als
'buitenlandse omroepen', die
door de kabelexploitanten mo
gen worden doorgegeven met een
beroep op het vrije verkeer van
diensten binnen de Europese Ge
meenschap. Sleept Willem van
Kooten hen mee in de juridische
val? Zullen ook zij door de mand
vallen als verkapte Nederlandse
omroepen die via de kabel geen
commercie mogen bedrijven?
Hebben de omroepcoryfeeën die
met veel tam-tam de overstap
naar TV 10 maakten dan toch ver
keerd gegokt en wacht hen de
werkloosheid? Kunnen de kabel
exploitanten de miljoenen die zij
in de wacht hopen te slepen voor
het doorgeven van de commercië
le programma's nu wel op hun
buik schrijven?
De roep uit Hilversum om een
verbod is juridisch niet kansloos.
Het aanvankelijke standpunt van
het Commissariaat voor de Me
dia, dat volgens een strikte uitleg
van de Mediawet onmogelijk te
gen de pseudo-buitenlandse zen
ders viel op te treden, is sinds de
uitspraak van de Raad van State
over Cable One niet meer geldig.
Het is niet genoeg dat een om
roepbedrijf alleen maar op papier
in het buitenland is gevestigd.
Het commissariaat moet
voortaan ook letten op 'geest van
de Mediawet' en op de bedoeling
van de wetgever. Die bedoeling
was nu juist het weren van Neder
landse commerciële stations.
Extreem
Aan de andere kant, Cable One,
het eerste slachtoffer van de nieu
we gedragslijn, is wel een heel ex
treem voorbeeld van een schijn
constructie die louter is bedacht
om de in Nederland- geldende
voorschriften te omzeilen. De
Raad van State noemde niet min
der dan zes omstandigheden
waaruit bleek dat het eigenlijk
om een Nederlandse zender ging.
De uitzendingen van Willem
van Kooten werden opgestraald
met een straalzender van de PTT.
Het programma werd in Hilver
sum gemaakt in de Nederlandse
taal. Maar ook het kapitaal was
Nederlands, hetzelfde gold voor
het management, en het program
ma werd vrijwel uitsluitend in
Nederland verspreid.
Hoeveel van deze omstandig
heden moet men wijzigen om te
kunnen doorgaan voor een bui
tenlandse zendér? De uitspraak
van de Raad van State heeft op
zichzelf uitsluitend betrekking
op Cable One en het moet nog
maar worden afgewacht op hoe
veel punten de andere niet door
de beugel kunnen.
Het is natuurlijk mogelijk ver
scheidene aanpassingen te ver
richten om minder het verkapte
Nederlandse karakter van een
omroep te laten zien, bij voor
beeld door het management in
buitenlandse handen te geven of
door aandelen te verkopen aan in
ternationale mediagiganten als
Maxwell of Berlusconi.
De eerstvolgende test betreft
Radio 10, waar de Raad van State
zich binnenkort over uitspreekt.
In veel opzichten is dit geval ge
lijk aan Cable One, .maar met dit
verschil dat. het programma van
Radio 10 wordt opgestraald
vanuit België. Als straks ook TV
10 gaat uitzenden, dan gebeurt
dat in Luxemburg, waarvandaan
de programma's naar de Astra-sa-
telliet worden geseind. Nog iets
krachtiger kan Télé-Veronique
zich presenteren als buitenlandse
zender. Dit bedrijf is namelijk een
dochteronderneming van de
Luxemburgse Omroep Maat
schappij.
De commerciële omroepen met
hun buitenlandse jasjes zijn dus
nog niet ten dode opgeschreven,
al baart het lot van Cable One hen
natuurlijk de nodige hoofdbre
kens. Vast staat dat het uitzenden
in de Nederlandse taal op zichzelf
geen reden is om hen van de ka
bel te weren. De essentie van het
vrije dienstenverkeer in de Eu
ropese Gemeenschap is immers
dat grensoverschrijdende om
roep niet mag worden belem
merd.
Het Europese recht belet Ne
derland echter niet de eigen on
derdanen te discrimineren. De
consequentie van een rigoureus
aanpakken van de buitenlandse
vermommingen zou dan ook kun
nen zijn, dat de commerciële om
roepen letterlijk de grens over
worden gepest en dat de Neder
landse markt wordt voorzien
door ondernemingen met buiten
lands kapitaal, onder buitenlands
management en het gebruik van
buitenlandse PTT-diensten.
Dit alles zal nog scherper ko
men te liggen zodra de EG-richt-
lijn over grensoverschrijdende
omroep tot stand komt, wat mo
gelijk nog deze maand zal gebeu
ren. Commerciële omroep valt
dan niet meer buiten de deur te
houden.
Daarom hebben de Hilversum
se. omroepen nu zelf, samen met
de dagbladuitgevers een plan ge
maakt voor een commercieel
vierde Nederlandse televisienet.
De eerste verliezers daarvan wor
den dan de kabelexploitanten,
die nu eenmaal verplicht zijn tot
de doorgifte van legale Neder
landse omroepprogramma's en
dus niet zonder meer naar de
hoogste bieder kunnen gaan.
Monopoliepositie
Is het dan maar niet het verstan
digste om de kabelexploitanten
volledig vrij te laten in de keuze
van wat zij aan hun klanten door
geven? Daar zitten ook weer de
nodige haken en ogen aan. Want
anders dan bij voorbeeld uitge
vers en verkopers van gedrukte
media, nemen de kabelexploitan
ten (in feite de gemeentebestu
ren) een monopoliepositie in. De
televisiekijker is voor het aanbod
dus afhankelijk van de selectie
van de kabelexploitant. Als deze
alleen nog maar naar de hoogste
bieder hoeft te kijken, kan de con
sument de dupe worden.
Italiaanse vrachtwagenchauffeurs gaan
door met hun blokkade van de Brenner
pas, nadat het overleg tussen de minis
ters van verkeer van Italië en Oosten
rijk op niets is uitgelopen. De files aan
beide kanten van de grensovergang wa
ren zaterdag aangegroeid tot 30 km.
De Italiaanse minister van verkeer
Bernini en zijn Oostenrijkse collega
voerden vrijdag in Wenen overleg, maar
kwamen niet tot een oplossing van het
geschil. De Italiaanse chauffeurs zijn
kwaad over de beperking van doorrei
zend buitenlands vrachtverkeer dat op
de Oostenrijkse wegen is ingesteld.
Streicher verklaarde dat het "uitgeslo
ten" is dat de beperking van het zware
vrachtverkeer zal worden opgeheven.
De Italiaanse truckers willen onbe
perkt door Oostenrijk kunnen rijden,
omdat de Oostenrijkse snelwegen een
belangrijke schakel vormen in de ver
bindingen met hun bestemmingen in
Noord- en Oost-Europa. Per december
zal ook nog eens de snelweg door Tirol
via het Inn-dal 's nachts voor alle zwaar
verkeer worden gesloten. Ook daar zijn
de Italiaanse chauffeurs verbolgen over.
Zij hebben aangekondigd hun blokka
de van de Brenner en twee andere
grensovergangen voor onbepaalde tijd
te zullen voortzetten. Bij de Brenner
staan momenteel zo'n 5.000 trucks, die
aan beide zijden van de pas een lint van
20 kilometer vormen.
Het succes van de Kerkendag
bewijst dat er een breed draag
vlak is voor een politiek van
verandering, van versobering
ter wille van de armsten, de ont
rechten en het aangetaste
milieu. Die conclusie trok ds.
Willem van der Zee, secretaris
van de Raad van Kerken, zater
dag in Utrecht, waar ruim 17.000
christenen uit alle delen van ons
land de eerste oecumenische
Kerkendag beleefden.
Een historische gebeurtenis,
omdat de dag door zoveel kerken
werd gedragen en omdat de
meeste bezoekers officieel waren
afgevaardigd door hun gemeente
of parochie. Vooral dat laatste on
derstreepte dat het conciliair pro
ces voor gerechtigheid, vrede en
schepping geen hobby van enke
lingen is geworden, zoals ge
vreesd werd toen de Wereldraad
van Kerken in 1983 het initiatief
"Het is de urgentie van de grote
maatschappelijke vragen en de
verantwoordelijkheid die kerk
mensen daarvoor voelen, die zo
veel inzet en creativiteit teweeg
brachten", zei Van der Zee, die
zich liet ontvallen dat de dag een
hoogtepunt is in zijn leven. "Ik
heb een feestelijk gevoel, want
het concilair proces heeft de ker
ken vleugels gegeven".
Prof. Mulder, voorzitter van
Raad, had bij de opening gezegd
dat de Kerkendag geen afsluiting
mag zijn van het conciliair proces,
maar een mijlpaal op een weg die
nog veel verder voert. Jan Grui-
ters, organisator van de dag, zei
dat er signalen van de Kerkendag
uitgaan naar de politiek en naar
de kerken. "De brede en oecume
nische deelneming maakt het
maatschappelijk draagvlak zicht
baar voor het streven naar gerech
tigheid, vrede en een schoon
milieu. Hoe breder dit draagvlak,
des te gevoeliger de politiek zich
zal tonen voor de inzet voor de
conciliaire thema's".
"De gezamenlijke inzet voor ge
rechtigheid, vrede en heelheid
van de schepping vraagt van ons
als christenen om ook de eigen
activiteiten en de onderlinge ver
houdingen kritisch te bezien".
Dat is een van de kernzinnen uit
het 'Getuigenis vanuit Utrecht'
van de voorzitters van zestien ker
ken in Nederland, die aanwezig
waren.
De kerkleiders noemen ia hun
getuigenis de zes speerpunten die
de Raad van Kerken voor de Ne
derlandse situatie heeft gekozen
als belangrijkste thema's: het be
vorderen van maatschappelijke
gelijkwaardigheid van mannen
en vrouwen; het verlichten van de
honger en de schuldenlast in
tweederde van de wereld; het be
strijden van elke vorm van discri
minatie en racisme en het schep
pen van ruimte voor de vreemde
lingen in ons midden; het terug
dringen van het proces van verar
ming in onze Nederlandse samen
leving; het afbreken van de mu
ren van vijandschap, vervreem
ding en vooroordelen, en van de
daarop gefundeerde bewape
ningssystemen die de hele schep
ping bedreigen; het werken aan
een nieuwe verhouding met het
natuurlijk leefmilieu.
De kerkleiders spreken na
drukkelijk uit dat de kerken el
kaar nodig hebben bij de bezin
ning, en zij zien daar ook een sti
mulans in voor een verder zoeken
naar eenheid. "Wij zullen elkaai
nodig hebben", aldus het getuige
nis. Tot de ondertekenaars beho
ren kardinaal Ad Simonis, de sy
nodevoorzitters ds. Barend Wal
let (hervormd) en ds. Evert Ove-
reem (gereformeerd) en de leiders
van de kleinere kerken in de
Raad. Als niet-lidkerken hebben
de voorzitters van twee Molukse
kerken in ons land het getuigenis
ondertekend.
"Hoe is het in Gods naam mo
gelijk dat we een Kerkendag be
ginnen zonder gebed?" Woorden
van ir. J. van der Graaf van de Ge
reformeerde Bond zaterdag tij
dens een forumdiscussie over de
'diepgang' van het conciliair pro
ces. Dit programma-onderdeel
was op de valreep toegevoegd, na
dat met name Van der Graaf kri
tiek had geuit op het programma
van de Kerkendag.
Vanuit behoudende en evange-
licale hoek was de Kerkendag te
licht bevonden, te 'horizontalis
tisch'. De 'bekering tot de levende
God', zoals Van der Graaf het uit
drukte, werd naast de zorg voor
een schone wereld gemist.
De gereformeerde predikant J.
Vlaardingerbroek viel hem bij.
"Straks wonen we allemaal in een
Schoonhoven, maar niemand
meer in Vroomshoop", zo maakt
hij een woordgrapje. Volgens
hem beginnen velen aan de ver
keerde kant: 'Wie zich bekeert tot
het milieu, bekeert zich tot God'.
Maar, aldus Vlaardingerbroek,
"papiertjes oprapen is uitste
kend, maar willen die zelfde men
sen ook papiertjes uitdelen waar
de naam van Christus opstaat?"
'Diep geschokt'
Een delegatie van de Raad van
Kerken in Nederland is 'diep ge
schokt' door de wijze waarop in
de door Israël bezette gebieden
de mensenrechten door Israë
lisch optreden worden geschon
den, "hoezeer de delegatie ook
onder de indruk is van Israëls be
dreigde situatie". Voortduring
van de huidige toestand is ten na
dele van zowel Israëliërs als Pa
lestij nen.
Dit heeft de delegatie onder lei
ding van voorzitter prof. dr. D. C.
Mulder na afloop van een tien
daags bezoek aan Israël en de be
zette gebieden in een verklaring
meegedeeld. De overige delega
tieleden waren de rk bisschop
van Haarlem, mgr. H. Bomers, se
cretaris-generaal dr. K. Blei van
de Nederlandse Hervormde
Kerk, praeses ds. E. Overeem van
de Gereformeerde Kerken in Ne
derland en mevr. ir. M. Zeelen, bij
het Hervormd Werelddiakonaat
belast met het Midden-Oosten.
Op basis van het verslag van de
delegatie zal de Raad van Kerken
op korte termijn beslissen welke
praktische consequenties dit be
zoek zal hebben.
Het bezoek vond plaats in een
periode waarin er van joodse zijde
toenemende kritiek op de Raad
van Kerken wordt geuit omdat de
Raad geen uitspraak doet over
het klooster in Auschwitz en de
daarmee samenhangende antise
mitische uitspraken van de Pool
se kardinaal Glemp.
Vredesactivisten. "De vre
desactivisten lijken vermoeid",
meent IKV-voorzitter len van den
Heuvel. "Het grote publiek denkt
dat 't wel goed zit met de ontspan
ning". Op een matig bezochte bij
eenkomst aan het begin van de
vredesweek in Utrecht hamerde
zij erop dat er volop werk is voor
vredesactivisten. In de strijd te
gen de bewapening moet de poli
tiek 'bestookt' worden. "Het lijkt
wel of kernwapens in tijden van
ontspanning minder demonisch
zijn".
Prof. H. Opschoor spreekt
vanavond in het kader van de vre
desweek in Oegstgeest (gemeen
tecentrum Leitweg) een lezing
over 'Modern wereldbeeld en
maatschappij'. Aanvang acht uur.
Beroepen
Hervormde Kerk: benoemd tot
bijstand in het pastoraat te Hen
gelo mw. M. Sudhölter-Risschen
Boekelo; beroepen te Besoijen G.
van Goch kand. Barneveld, te
Wanneperveen/Belt-Schutsloot
A. N. Rietveld Amerongen, te
Zoetermeer A. van Vuuren Al-
blasserdam; aangenomen naar
Wildervank W. Veltman te Oos-
ternijkerk en Morra-Lioessens en
Paesens; bedankt voor Vollenho-
ve W. Wagter Rijnsburg.
Gereformeerde Kerken: be
roepbaarstelling drs. L. van Wijk,
Kleine Houtstraat 4b, 2011 DM
Haarlem, tel. 023-318207.
Nederlands Gereformeerde
Kerken: beroepen te Enschede-
Noord G. Vrooland kand. Apel
doorn; beroepbaarstelling G.
Vrooland, Gentiaanstraat 496.
7322 CH Apeldoorn, tel. 055-
670707.
Christelijke Geref. Kerken:
aangenomen naar Doornspijk D
Slagboom Katwijk aan Zee.
