Mijn vak is andermans hobby'
Dolores Keane: 'Wij krijgen een Europeser geluid'
Scheidend directeur Christie's Harts Nystad:
Vermeulen speelt dat hij optreedt
Kunstprijzen
Ierse muziek zelfbewuster
en steeds eigentijdser
Dansfeest bij New York City Ballet
ZATERDAG 16 SEPTEMBER 1989
JHBliH
PAGINA 39
door
Gerlof Leistra
In de tien jaar dat Harts Ny
stad directeur was van
Christie's in Amsterdam
heeft hij als veilingmeester
34.000 kavels verkocht voor
een totaalbedrag van 57.2
miljoen gulden., Belangrij
ker is echter dat hij de Am
sterdamse vestiging winst
gevend wist te maken. Dezer
dagen nam hij afscheid om
vanaf half september in Pa
rijs de Europese vestigingen
van Christie's voor te berei
den op 1992. Gesprek met
een beminnelijk kunst
manager.
AMSTERDAM - Wanneer een me
dewerker van Harts Nystad (63) ter
loops meedeelt dat er zojuist in de
opslagplaats van schilderijen kort
sluiting is geweest, betrekt zijn ge
zicht. "Laat meteen alles doorme
ten. Ik wil precies wweten hoe dat
kon. We kunnen geen enkel risico
nemen". Met een verontschuldigen
de grijns kijkt hij zijn gast aan. "Je
moet er niet aan denken dat het hele
zaakje in de brand was gevlogen.
We hebben daar voor miljoenen aan
kunst staan".
Het incident lijkt typerend voor
de werkzijze van Nystad. Hij is ie
mand die tien dingen tegelijk kan
doen en toch overzicht behoudt.
Een man die met een vriendelijk ge
zicht opdrachten verstrekt. Over
zijn personeel zegt hij halverwege
ons gesprek: "Wij hebben hier een
onwaarschijnlijk goede staf. Zon
der dat red je het niet. Alle expertise
hebben we in huis".
Zichzelf omschrijft hij als "een re
delijk ontwikkelde generalist. Ik
heb geen kunstgeschiedenis gestu-
"Gezellig": Soloprogramma van Bram
Vermeulen. Gehoord op 1.5 september in
het LAK Theater.
LEIDEN - Gezellig is anders, al
hoewel...? Gelachen werd er
vaak. Niet de uitbundige lach van
rondborstige lol, eerder de lach
die de spanning verbreekt. Leed
vermaak en cynisch gegrinnik
om Bram Vermeulen die voor een
weinig gevuld Lak theater zijn
liedjes zong en ze met verhaaltjes
aan elkaar breide.
In de eerste helft van het pro
gramma stonden zijn persoonlij
ke ervaringen nogal centraal. Wie
kan anders zó weemoedig zingen
over "Een deel van mij is geble
ven in de diepte van jouw ogen".
Gevoelens van grootdoenerij, op
standigheid en berusting, het he
le palet aan emoties die een mens
in bezit nemen wanneer hij een
scheiding doormaakt. Bram
Vermeulen zong het van zich af in
een stijl die door sommige fans en
luisteraars wel bestempeld werd
als lichtelijke smartlapperij.
Met al deze gevoelens wist
Vermeulen zijn publiek wel dege
lijk te boeien. De teksten mogen
dan soms een wat weidse en ver
heven uitstraling hebben, de ma
nier waarop de muziek de woor
den soms ondersteunt en soms re
lativeert is werkelijk talentvol.
Een hanig driekwartsmaatje
van oude-jongens-krentebrood
drukt de volwassenheid uit die hij
zegt nog steeds niet bereikt te
hebben in "Twee en veertig jaar
en nog niets geleerd".
Voor de pauze bespeelt de
duidelijk een jaartje ouder gewor
den vroegere partner van Freek
de Jonge vooral de grote vleugel
die in het vrij sobere decor door
een spot wordt opgelicht. Later
blijken er ook een accordeon met
authentiek vals klankje te staan
en een 'protestsong-gitaar'. Bram
Vermeulen, die eigenlijk niet echt
optreedt, maar eerder speelt dat
hij optreedt, is nu op de vertrou
welijke toer met het publiek;-hij
hangt de gitaar om en rommelt
wat 'Bob Dylan en Donovan' flar
den. Dat is dan de inleiding op het
tweede deel van zijn optreden.
Einde van het' ik-tijdperk' en te
rug naar de wereld waar nog heel
wat ellende voorhanden is.
Schertsenderwijs zet hij de finale
in. 'Ik zing dat ik droomde dat ik
een protestzanger was en toen ik
wakker werd was dat ook zo".
En zo komt Bram Vermeulen
via het leed van Marleentje en de
weemoedige vertwijfeling van de
'snelle jongen' terecht bij de
schaamte van gemartelde gevan
genen en de ogensluiterij van de
mensen om te overleven. Meester
in het overstijgen van zichzelf
toont hij zich in het zonder bege
leiding gezongen lied over woor
den die niet kunnen uitdrukken
wat armoe, honger en pijn beteke-
Gezellig was het niet meer aan
het slot. Bram Vermeulen die tij
dens zijn optreden applaus zoveel
mogelijk wilde voorkomen, kreeg
aan het eind een warm applaus.
MONICA SCHIKS
deerd, maar bezit thuis een sublie
me bibliotheek met kilometers
vakliteratuur. Gelukkig ben ik ge
zegend met een fotografisch geheu
gen. Als ik iets moet opzoeken, weet
ik: het staat in dat boek met die gele
band in het tweede vak links".
Dat Harts Nystad koos voor een
carrière in het veilingwezen, lag
voor de hand. Sinds 1862 had zijn fa
milie in Lochem een goedlopende
kunsthandel: 'Nystad Sculpturen
en glas bv'. Op die manier leerde
Nystad het vak in de praktijk. "En
_dat beviel prima. Toen Christie's
"mij in 1980 vroeg om directeur te
worden, voelde ik daar aanvanke
lijk dan ook weinig voor. Ik wilde
eigen baas blijven".
Voor gek
Iedereen verklaarde hem voor gek
toen hij toch besloot op het aanbod
van Christie's in te gaan. "Het was
een slechte tijd. Christie's had in
Amsterdam alleen een innamekan-
toor op het Rokin. Voor veilingen
week men uit naar het Singer-muse
um in Laren. En wegens ruimtge-
brek stond de meeste kunst opge
slagen in een loods in de haven. Dat
was natuurlijk een onwerkbare si
tuatie die handen vol geld kostte.
Met een lening van zes miljoen gul
den uit Londen heb ik toen het hui
dige pand aan de Cornelis Schuyt-
straat gekocht. Daar konden we ten
minste zelf veilen. Mar het was een
gok. De eerste twee jaar hebben we
met verlies gedraaid en hadden we
een omzet van rond de dertien mil
joen gulden. Daarna is het snel ge
gaan. Alleen het afgelopen half jaar
hadden we al een omzet van 32 mil
joen gulden en de top is nog steeds
niet bereikt. Zelfs de recente crisis
had geen enkele invloed op
omzet. Blijkbaar hebben de r
een grenzeloos vertrouwen in het
object. Maar eens moet die storm
achtige groei stoppen. De bomen
hebben nog nooit tot in de hemel
gegroeid".
Ondanks de enorme groei van
Christie's, is Sotheby's nog altijd
het grootste veilinghuis. Nystad:
"Die concurrentie is alleen mar
goed. Dan word je gedwongen op je
tenen te lopen. Wat dat betreft ben
ik ook benieuwd wat Jan Pieter Ge
lerum met zijn nieuwe veilinghuis
in Den Haag gaat doen. Hij wordt
zonder twijfel een serieuze concur
rent. Glerum is een capabele man.
Zijn vertrek bij Sotheby's was zon
der meer een gevoelige aderlating".
Parijs
Hoewel hij aanvankelijk van plan
was op zijn zestigste met pensioen
te gaan, liet Nystad zich toch door
zijn bazen in Londen overhalen nog
een paar jaar door te werken. "Ik
heb het hier altijd enig gevonden.
Mijn vak is andermans hobby". Zijn
overstap naar Parijs maakt hij we
derom op uitdrukkelijk verzoek
van 'Londen'. Wat het werk precies
in gaat houden, valt moeilijk te zeg
gen. Maar dat er in 1992 het nodige
gaat veranderen, is zeker. Interes
sant is bijvoorbeeld wat Frankrijk
gaat doen. Nu mag je dar als buiten
landers geen veilingen houden. Zelf
zal ik het echter allemaal niet meer
meemaken: mijn dienstverband
houdt per 1 januari op en stop ik
ook echt. Zo langzamerhand wordt
het tijd ook eens wat andere dingen
te doen. Ik heb een schat van een
vrouw en de drie mooiste kleinkin
deren ter wereld. En dat is natuur
lijk onbetaalbaar.
AMSTERDAM (ANP) - Het bestuur
van de Stichting Amsterdams
Fonds voor de Kunst heeft de Sonia
Gaskellprijs 1989 voor choreografie
toegekend aan Jiri Kylian voor zijn
ballet 'No more play'. Dit is donder
dag bekendgemaakt door het fonds.
De jury noemt Kylians choreo
grafische kwaliteiten 'fenomenaal'.
De aanmoedigingsprijs voor cho
reografie gaat naar Johan Greben
voor zijn choreografisch debuut
'Straks'. Zij ontvangen respectieve
lijk tien- en vijfduizend gulden.
De Emmy van Leersumprijs 1989,
voor modevormgeving, is toege
kend aan schoenen-ontwerper Jan
Jansen.
LEIDEN - Rudi Fuchs, directeur van het Haagse Gemeentemuseum, ont
vangt het boek 'Academies of Art, between Renaissance and Romanticism'
uit handen van een van de samenstellers, A. W. W. Boschloo. Het Kunsthisto
risch Instituut van de Rijksuniversiteit Leiden heeft gistermiddag twee
Leidse kunsthistorische jaarboeken aangeboden aan de directeur van het
Haags Gemeentemuseum, Rudi FuchssDe twee jaarboeken (V en VI) zijn
gebundeld in één boekwerk en onder de titel 'Academies of Art, between Re
naissance and Romanticism' uitgegeven door de Staatsdrukkerij. In 38
studies wordt ingegaan op de kunstdebatten die tot 1800 werden gevoerd
binnen Nederlandse en Europese kunstacademies. Fuchs nam het boek met
een milde glimlach in ontvangst van A.W.A Boschloo, een van de samenstel
lers. De uitspraak dat kunstacademies voor kunstenaars hetzelfde zijn als
'vogelkunde voor de vogels', onderschreef hij niet, maar toch klonk er enige
kritiek door in zijn dankwoord. Hij hocpte dat het contact tussen kunste
naar, kunsthistoricus en museum in de toekomst verstevigd zou kunnen
worden. (foto Holvast)
avond getekende stem: "Het nieu
we album krijgt een nog voller en
'Europeser' geluid. Dat betekent
naast de traditionele gitaar, fluit,
fiddle, doedelzak, whistles, mando
line en accordeon nu ook electri-
sche gitaren, bas, drums, sax en
keyboards." In één opzicht verloo
chent ze ook op dit album haar ach
tergrond niet: ze houdt een voor
keur voor de wat langzamere, ver
halende ballades.
De nieuwe plaat, evenals de hit
single 'Lion in a cage' geheten,
komt direct na het optreden in
Ahoy' uit. Daarna volgen tournees
door Ierland en Engeland, inclusief
een optreden in de bekende Terry
Wogan Show van de BBC. De agen
da van volgend jaar vermeldt ook
Ierse festivals in Winnipeg (Canada)
en Milwaukee (VS). En mogelijk
Moskou, waar een documentaire
over Dolores en haar- muziek de
hoofdprijs van jury én publiek won.
Is haar fraai geproduceerde nieu
we single ook inhoudelijk niet een
veelbetekenende stap? "Ja zeker.
Vroeger zaten we vast aan een be
paald repertoire, een historisch
idioom ook. Voor mij telt nu alleen
nog maar de kwaliteit van een tekst.
En dan kan die overal over gaan,
een stukje Keltische mythe, liefde,
politiek geweld of waar dan ook. En
zo heeft John nu een actueel Zuid
afrikaans onderwerp verwoord."
Vrijheid
"Er was sinds vorig jaar al veel be
langstelling voor mijn persoontjes,
maar zo'n nummer 1-hit doet na
tuurlijk helemaal de deur dicht. Op
zich doet het me niet zoveel, het
gaat me om de muziek. Maar het is
wel heel goed voor het zelfvertrou
wen van de band en voor onze rela
tie met de platenmaatschappij. We
krijgen nu meer vrijheid om feuke
dingen te gaan doen. Ik zit trouwens
ook niet in de muziek om er rijk van
te worden. Je bent in dit land al rijk
als je een stukje land hebt om te ver
bouwen en buren om je in nood te
helpen."
De Ierse folk mag dan, beli
chaamd in een artieste als Dolores
Keane. in beweging zijn, helemaal
loskomen van de wortels lijkt on
mogelijk. Lyrisch kan de zangeres
nog worden over het Keltisch: "Een
heel poétische taal, sterk in be
schrijvende woorden. Natuurlijk
zingen en spreken wij Engels, maar
af en toe gebruiken we toch nog
Keltische uitdrukkingen en woor
den waarvoor in het Engels gewoon
geen goede equivalenten voorhan
den zijn".
"In die Keltische cultuur is het
zingen en vertellen van verhalen al
tijd van groot belang geweest. De
onderdrukking van de Ieren door
de eeuwen heen heeft dat para
doxaal genoeg allemaal nog ver
rijkt. Want dat leidde ertoe dat de
mensen zich gewoon wel moesten
uiten, en dat deden ze in toneel, poé-
zie, muziek. Wij Ieren vergelijken
onszelf wel eens met 'wild creeping
flowers', hoe vaker je die afsnijdt of
vertrapt, des te fraaier groeien ze te
gen de verdrukking in".
Jozef van den Berg
stopt plotseling
'Genoeg gewacht'
BRUSSEL (ANP) - De Nederland
se acteur Jozef van den Berg heeft
donderdag bij het Antwerpse thea
ter De Singel er plotseling de brui
aan gegeven. Hij vertelde het 300-
koppige publiek dat hij zijn stuk
'Genoeg gewacht' om persoonlijke
redenen niet langer op de planken
kan brengen.
"Het grijpt me teveel aan, ik heb
er teveel lessen u'it getrokken. Ik
heb er andere gezichtspunten door
gekregen, verder spelen heeft voor
mij geen zin meer", aldus een zwaar
aangeslagen Van den Berg. De ac
teur werd donderdagavond met de
auto naar zijn woning in Nederland
gebracht. Het publiek kreeg zijn
geld terug.
Volgens zijn manager, Hans de
Visser, heeft Van den Berg bij het
schrijven van 'Genoeg gewacht' de
langdurige ziekte en het overlijden
van zijn broer, in juli van dit jaar, in
gedachten gehad. Dat heeft hem
dermate aangegrepen dat hij fysiek
en psychisch niet langer in staat is
het stuk nog te spelen, aldus De Vis
ser. De kwestie zou niets te maken
hebben met de negatieve recensies
die over het stuk zijn verschenen.
'Genoeg gewacht' werd al zeven
tig maal in Nederland opgevoerd en
vier maal in Antwerpen. Volgende
week zou het in Moskou worden ge
speeld en voor oktober en novem
ber stond een tournee door Vlaan
deren op het programma, die nu
waarschijnlijk zal worden afgelast.
Expositie over papier
DEN HAAG (ANP) - De Koninklij
ke Bibliotheek in Den Haag expo
seert van 22 september tot 4 novem
ber een selectie uit de aanwinsten
van de papierhistorische collectie
van de laatste driejaren. Onze natio
nale bibliotheek vervult op dit vak
gebied internationaal de voortrek
kersrol. Onder de titel 'Het liep in de
papieren' kan een indruk worden
gegeven van tweeduizend jaar pa
pier en papierfabricage.
De voortrekkersrol verwierf de
Koninklijke Bibliotheek mede
doordat het niet gebruikelijk is dat
bibliotheken museale taken uitvoe
ren en door de schenking van een
belangrijke collectie.
Het Irish Music Festival krijgt na edities in Leiden ('77),
Eindhoven ('79) en twee maal Zwolle ('81 en '86) op 23
september voorlopig zijn bekroning in het Rotterdamse
Sportpaleis Ahoy'. Deze vijfde aflevering brengt daar
van vier uur 's middags tot middernacht een keur aan
artiesten bijeen: The Dubliners, Jim McCann, Christy
Moore, Furey's and Davey Arthur, Davy Spillane
Friends, Dolores Keane Band en The Doonan Family.
Een verzameling van talenten zoals die zelfs in het
moederland Ierland nooit tegelijk bijeen is gebracht.
Een goede gelegenheid om te ontdekken dat Ierse
muziek heel wat meer omvat dan folk alleen, en dat de
folk een steeds eigentijdser gezicht krijgt.
DUBLIN De melancholieke een
tonigheid van een doedelzak op een
straathoek in Dublin roept onweer
staanbaar beelden op. Beelden van
boomloze hellingen, van een meer
in de mist, van rook van turfvuren,
waarboven mout wordt gedroogd
voor het stoken van whiskey. Een
betere voedingsbodem voor my
then lijkt niet denkbaar. Maar een
van de meest hardnekkige mythen
moet nu zelf op de helling: die van
de Ierse (volks)muziek. Die maakt
zich met rasse schreden los van een
Keltische traditie van vijftien eeu
wen her.
Dat Ierse muziek schromelijk te
kort wordt gedaan door er het etiket
'folk' op te plakken, is door arties
ten van wereldnaam als Van Mor
rison, U2, the Pogues en Enya over
tuigend aangetoond. Tussen hun
moderne geluid en de pure traditie
van de Chieftains en de Dubliners
ligt een wereld van verschil en een
heel levendige scene waarin hon-
Dolores Kea- derden groepen en groepjes en trou
we: ze houdt een badours hun dagelijkse brood en
voorkeur voor pint verdienen. Muziek is zo diep
de wat langza- geworteld in de Ierse cultuur dat
mere, verhalen- het op een lijn kan worden gesteld
de ballades. met eten en drinken en ademen.
(foto gpd) Die diepe worteling is er tegelijk
door
Peter Dicker
de oorzaak van dat de Ierse volks
muziek altijd zeer traditioneel is ge
bleven, zowel qua instrumentatie
als qua tekst. Maar het succes van
mega-sterren als U2 lijkt dit bol
werk de laatste jaren aan te tasten.
De folk staat steeds nadrukkelijker
open voor eigentijdse omstandighe
den en studiotechnieken. De ver
nieuwing van de grote rockbands
filtert door, het geloof in eigen kun
nen neemt toe en de vraag naar
nieuwe nummers van Ierse tekst
en toondichters is groter dan ooit.
Dolores Keane
Een sprekend voorbeeld van deze
ontwikkeling is Dolores Keane, op
dit moment de trotse aanvoerster
van de Ierse hitlijsten met het door
haar Britse echtgenote John Faul
kner geschreven nummer 'Lion in a
cage'. Een roerende popballade
over Nelson Mandela, door Dolores
betoverend en meeslepend ver
tolkt. Slechts heel in de verte sche-
Aan de basis van haar jongste suc
ces lag Keanes beslissing van vorige
zomer om na een lange carrière als
zangeres in diverse groepen op de
solotoer te gaan. gesteund door haar
echtgenoot op gitaar, bouzouki en
zang, Brendan O'Regan op gitaar en
mandoline en Martin O'Connor op
accordeon. Met haar debuutelpee
brak ze in eigen land door naar de
top. Ze werd uitgeroepen tot de bes
te folk/balladzangeres van 1988 en
kreeg optredens op grote festivals
in Newfoundland. Tonder (Dene
marken), Hong Kong en Belfast.
Die werden gevolgd door tournees
in Engeland, Ierland West-Duits-
land en de Verenigde Staten.
De nu 35-jarige Dolores Keane
woont nog altijd in Caherhstrane in
het door de Atlantische oceaan be-
spoelde district Galway waar ze
werd geboren en opgroeide. Zo'n
klein dorpje aan de Ierse westkust
dat bestaat uit een kerk, een pub en
een paar boerderijtjes in de verte.
Haar ouders, broers, zusters en tan
tes deden allemaal 'iets' in de mu
ziek en Dolores drukte moeiteloos
hun voetsporen. Ze leerde net zo
goed varkens slachten en kalkoe
nen voeren als de hoge 'c' pakken,
met haar gaandeweg steviger en ka
rakteristieker stemgeluid. Daar
naast ging ze fluit spelen en accor
deon, fiddle en mandoline. Vier jaar
oud was ze op de radio te beluiste
ren en op haar elfde werkte ze al aan
een plaatopname mee.
Dolores werd al spoedig beroeps
muzikant in het folk-circuit. Ze
maakte plaatopnamen met de
Chieftains, ging op tournee met
Planxty, formeerde met John Faul
kner de groepen Reel Union en Kin-
vara en maakte twee jaar deel uit
van De Dannan, met welke groep ze
het vorige Irish Music Festival in
Zwolle aandeed.
Getekend
flDe vorige elpee was al een forse
stap bij het traditionele folkgeluid
vandaan. Maar met een vrij simpele
begeleiding", aldus de zangeres.
Prachtig golvend, rossig blond haar
tot op het middel, een wat hese,
door het repeteren van de vorige
Holland Dance Festival. Het New York City
Ballet, derde programma met Symphony in
three movements van G. Balanchine/I. Stra
vinsky; The Waltz-project van Peter Marl
ins/diverse componisten; Glasspieces van
Jerome Robbins/Philips Glass. Residentie
Orkest o.l.v.. Huogo Fiorato. Gezien op 15
september in het AT T danstheater in Den
Haag alwaar nog vanavond en morgen.
DEN HAAG - Het derde program
ma van het New York City Ballet,
het bekendste gezelschap in het
Holland Dance Festival deze
maand, was ook het mooiste. Na
de traktatie op de choreografieén
van deze fabuleuze George Balan-
chine in de eerste twee program
ma's deze week, kwamen nu ook
de uiteenlopende balletten van de
huidige artistiek leiders aan bod:
Peter Martins en Jerome Rob-
bins. Behalve dat zij de werken
van de in 1983 overleden Balan-
chine met verve in ere houden,
slaan zij ook nieuwe en moderne
re wegen in.
Robbins Glasspieces uit 1983
op de muziek van Philips Glass, is
een monumentaal ballet. Met 43
dansers op het toneel is het een
drukte van jewelste die afgewis
seld wordt door een klein groepje
van zes dansers. Maar op de ach
tergrond wiegt het corps de ballet
even minimaal als Glass' muziek.
Met prachtige bewegingspatro
nen en een fenomenaal ruimtege
brek a la Balanchine, is Glasspie
ces een waar dansjuweel.
Zo mogelijk nog mooier is Pe
ter Martins' The Waltz-project uit
1988. Geïnspireerd door de wals
gebruikt Martins korte walsfrag-
menten van allerlei componisten.
De daarop gechoreografeerde du
etten verschillen sterk van sfeer:
het ene stel is droevig en lyrisch,
het andere doet een acrobatische
en komische rock roll act op
gymschoenen. Maar in alle duet
ten laat Martins zeer originele be
wegingsfrases zien waarin de
dansers zich op onmogelijke ma
nieren in elkaar verstrengelen.
George Balanchine's Sympho
ny iun three movements (1972) op
de muziek van zijn onafscheide
lijke componist Stravinsky, is in
één woord prachtig. Kortom, van
avond of morgen dus op naar het
New York City Ballet voor dit
unieke dansfeest.
INGRID
VAN FRANKENHUYZEN
Harts Nystad: "Die concurrentie is alleen
gpd)
