'Wereldhandel ook
voor arme landen'
Matte vertoning op vele internationale markten
Problemen Philips groeien
GATT over forse groei internationale handel:
Zakenman kan opstijgen bij
'klein broertje Schiphol'
Bouw dankt aan Nijpels
lichter en veiliger werk
Blokkade grensovergang
Italiaanse vrachtwagens
Geen bungalowpark in
Belgische natuur
VRIJDAG 15 SEPTEMBER 1989
ECONOMIE
PAGINA 7
GENEVE (ANP) De industrielanden moeten de ontwikkelingslanden niet op de achter
grond houden. De beleidsmakers in de westerse wereld moeten de Derde Wereld stimule
ren om meer mee te draaien in de wereldeconomie, en dan in het bijzonder in de wereld
handel. Nadat eerder deze week het Internationaal Monetair Fonds een dergelijke oproep
heeft gedaan, schrijft nu ook de internationale organisatie voor wereldhandel GATT dit in
haar jongste rapport over de wereldhandel.
LELYSTAD (GPD) - De beschei-
den luchthaven Lelystad maakt
zich op voor fikse uitbreiding van
het aantal vluchten in de commer
ciële luchtvaart. Naar verwachting
eind volgend jaar is een investe
ringsprogramma van 5,5 miljoen
gulden afgerond. Zakenlieden zou
den dan met kleine toestellen van
Lelystad kunnen opstijgen in plaats
het volle Schiphol.
Om het zakelijk verkeer naar Le- en waterstaat en door de provinc
lystad te trekken, is inmiddels een Flevoland en Noord-Holland woi
reisbureau opgericht: Business Air al openlijk met de gedachte ge-
'We mikken op de top-manager Taxis. Het heeft een vestiging op speeldderol
die voor een dag vanuit Europa hier Schiphol en in Lelystad. Bosma:
"Het bedrijf regelt zakelijk verkeer
in Europa. Het zoekt de dichtstbij
zijnde kleine luchthavens uit voor
vertrek en aankomst en regelt een
vliegtuig voor de opdrachtgev
De huidige ontwikkeling
r toe vliegt voor een vergadering
of van hier vertrekt. Schiphol is
daarvoor te groot, je moet te lang
wachten, voordat je de lucht ingaat
en de luchthaven is door files moei
lijk bereikbaar".
Directeur Jo Bosma verwacht dat
Lelystad binnen tien jaar een vol
waardige regionale vliegveld is met
ook speciaal vrachtvervoer. Cöncre-
len bij het ontlasten van de luchtha
ven Schiphol. Bosma: "Schiphol is
de concurrentie aangegaan met de
overige luchthavens in Europa,
zoals Londen, Parijs en Frankfurt.
Bij de andere luchthavens zie je dat
er wordt samengewerkt met kleine
re vliegvelden in de omgeving".
Als Lelystad zich de komende ja
ren als satelliet van Schiphol ont
wikkelt, dan zijn er hoge investerin-
r gerust dat je
liegveld moet
bouwen. Dat vergt zeker een inves-
dag huren. Dat wacht tering van een half miljard gulden,
de terugvlucht. Met Dat kan de huidige NV Luchthave
Lelystad te vergro- gen nodig. "Zeg
dan een heel
Bosma: "Je kunt hier een vlieg
tuig
dan op
lijnvlucht moet je je aanpassen Lelystad niet opbrengen. Het ligt
de vertrektijden. Wij verwach-
de ten dat het zakenleven in het Gooi,
luchthaven valt in het niet bij de rol Flevoland, de Veluwestreek en de ken met Schiphol. We willen geen,
die Lelystad zou kunnen gaan spe- kop van Noord-Holland gaat kiezen concurrent worden van de nationa-'
Lelystad. Want dat is veel beter le luchthaven,
nog niet,
in verkeer bereikbaar".
vuile
juist
Afrika zijn De internationale gemeenschap
hun devie- moet de Derde Wereld blijven steu
nen met een combinatie van schuld
verlichting en nieuwe leningen
De armste landen
voor ruim viervijfde
zeninkomsten aangewezen op han
delsbetrekkingen met landen bui o o
ten Afrika. Voor de schuldenlanden moeten de ontwikkelingslanden be-
in Latijns-Amerika geldt ongeveer ter toegang krijgen tot hun export
markten. De ontwikkelingslanden
moeten de toezegging krijgen dat ze
s Latijns-Amerika zal de komende met hun pogingen om hun export
jaren niet veel verandering in de de- industrie te ontwikkelen niet stuk-
viezeninkomsten optreden. Het kan lopen op starheden en protectie op
dan ook niet vaak genoeg worden de belangrijkste afzetmarkten, al-
gezegd dat een doelmatig en open dus de GATT.
wereldhandelsstelsel voor de be- De wereldhandel zal de komende
treffende landen van groot belang jaren alle records breken, nadat dit
is, aldus de GATT. jaar het record van 1984 is geëve-
*OAK BROOK Een groepje Russen wordt ni
geleid om de MacDonalds hamburgertent, die i
gaan leiden.
de Verenigde Staten op- jen
Moskou geopend wordt, te
naard met een waarde 2.840 miljard
dollar. Dat komt onder meer door
de technologische vernieuwing en
de toeneming van het aantal joint-
ventures en fusies. Andere gunstige
ontwikkelingen, die verantwoorde
lijk zijn voor de verwachte groei van
de wereldhandel van 7 procent dit
jaar zijn onder andere privatisering
en het vertrouwen in het vermogen
van centrale banken om te voorko
men dat de inflatie in de industrie
landen weer de kop opsteekt. Ver
der wijst de GATT op de economi
sche veranderingen in de Sovjetu
nie en enkele andere Oostbloklan
den en op de ontwikkelingen in de
Uruguay-ronde, de lopende ronde
van wereldhandelsoverleg.
Informatie wordt economisch ge
zien steeds belangrijker en de spec
taculaire exportgroei van kapitaal
goederen (bijvoorbeeld machines)
met maar liefst 20 procent is voor
een groot deel te danken aan inves
teringen in de telecommunicatie
naast die in kantoren. De internatio
nale export van kapitaalgoederen is
in het afgelopen jaar goed geweest
voor 850 miljard dollar, twintig pro
cent meer dan in 1987. Daarmee is
deze export een belangrijke factor
geworden in de groei van de wereld
handel. Kapitaalgoederen vormden
inmiddels 30 procent van de totale
wereldexport tegen 24 procent in
1970 en 22 procent in 1980.
De Europese Gemeenschap heeft
gisteren gezegd de handelsgeschil
len met de Verenigde Staten te wil
len oplossen via de GATT. "Han
delspartners hebben geen andere
keuze dan te onderhandelen op ba-
agenda die de VS opstel-
op basis van Amerikaanse
zichten, Amerikaanse oordelen,
Amerikaanse spoorboekjes en bin
nenlandse Amerikaanse wetge
ving", zei Horst Krenzler, directeur-
generaal buitenlandse betrekkin
gen bij de Europese Commissie.
Met de wetgeving doelde Krenzler
op de jongste Amerikaanse han
delswet. Daarin wordt een aantal
landen genoemd die in de ogen
maakte: de zeer hoge kosten i
de Amerikanen sancties treffen. geneesmiddel AZT.
WOERDEN (ANP) - Minister Nij- pleidooi' tot de bedrijfstak en ande
pels van volkshuisvesting, ruimte- re bewindslieden om arbeidsom- o
lijke ordening en milieubeheer standigheden een belangrijke Z\j hun regels niet aanpassen zullen
heeft vanmiddag de Eimert Sinoop- plaats in het beleid te geven,
rijs 1989 gekregen. Deze prijs, twee Ten slotte is er waardering voor
jaar geleden ingesteld door de het "zoals het er naar uitziet succes-
Bouw- en Houtbond FNV, onder- volle initiatief om de overheid met
scheidt 'markante bijdragen' aan de sociale partners in de bouwnijver-
verbetering van arbeidsomstandig- heid een overeenkomst over de ar-
heden. beidsomstandigheden te laten af
sluiten". Bovendien vindt het jury
De jury onder leiding van Ar- het bijzonder dat de minister plan-
boraad-voorzitter W. Spit toonde nen heeft gemaakt, zonder dat dit
zich onder de indruk van Nijpels' vanuit de bedrijfstak of de politiek
initiatieven om de arbeidsomstan- van hem werd gevraagd,
digheden in de bouwnijverheid aan Twee tweede prijzen gingen naar
te pakken. De bewindsman kreeg directeur J. van Vliet van een slo-
de prijs (10.000 gulden) uit handen pers- en koppensnelbedrijf in Al-
van bondsvoorzitter J. Schuller. phen aan den Rijn (voor een sys-
Het juryrapport noemde Nijpels' teem van hydraulisch koppensnel-
steun aan pogingen om ongezonde Ier met een palenkraker) en naar in-
en onveilige materialen van de specteur R. Baneman van de ar-
bouwplaats te weren en vooral zijn beidsinspectie. Baneman bedacht
steun aan het uitbannen van de 50 een systeem van leuninghouders
kilo-zak en asbest via de cao en aan voor vloerbeveiliging bij het lijmen
de invoering van een arbo-keur- van kalkzandsteenblokken en een
merk voor bouwmaterialen. Verder beveiligingssysteem voor het wer-
roemde de jury 'zijn niet aflatende ken op platte daken.
BOLZANO/DEN HAAG (ANP) - of uit'
Italiaanse vrachtwagenchauffeurs
hebben gisteren alle grensovergan
gen met Oostenrijk geblokkeerd, al
'oordvoerster
NI WO tegenover het ANP.
Duizenden vrachtwagens waren
woensdag al vast komen te zitten op'
dus de Nederlandse Internationale de Brennerpas. De actie v
Wegvervoersorganisatie (NIWO).
vrachtwagenchauffeurs is be-
Murdoch zou
7; achter bod op
W MGM/UA zitten
BEVERLY HILLS (Rtr) - Het bod
op MGM/UA lijkt afkomstig te zijn
van Rupert Murdoch. Murdoch zelf
heeft gisteren verklaard in discus
sie te zijn met MGM/UA, maar nog
geen definitief bod te hebben uitge
bracht. Murdoch heeft sinds 1985
een belang in Hollywood. Hij nam
toen de filmmaatschappij 20th Cen
tury Fox over.
MGM/UA maakte woensdag be
kend een bod van 1,2 miljard dollar
te hebben ontvangen van een aan de
beurs van New York genoteerde on
derneming. Op het concern liep al
een bod van het Australische con
cern Qintex. Dat had in een inge
wikkelde overeenkomst 1,05 mil
jard dollar geboden voor met name
de studio en het archief van United
Artists. Daarna zou Tracinda, het
bedrijf van Kerkorian, bepaalde on
derdelen terugkopen waaronder
het logo met de leeuw en de naam
van MGM, alsmede het archief van
MGM met 34 films die zijn gemaakt
na juni 1986. Daaronder zijn kassuc
cessen als 'Rain man', 'Moonstruck'
en 'A fish called Wanda'. MGM/UA
is één van 's werelds grootste onder-
Binnen in de beurs nan New York stonden de handelaren als vanouds op- nemingen in de amusementssector.
gewonden met opgeheven armen, nu omdat de aandelenkoersen gisteren Qintex zou voornamelijk de stu-
de VS "belemmeringen opwerpen flink zakten met een daling van de Dow Jones-index van dertig industriële dio en het archief van United Artists
voor de Amerikaanse export. De VS fondsen met 14,63 punten omlaag tot 2.664,89. Buiten lagen demonstranten overhouden. In die verzameling be
gaan met deze landen praten en als van de homosexuele actiegroep Act Up, die zich heel ergens druk over vindt zich de legendarische
vast. Met de doeld als protest tegen de trage
niet meer in strekking van transitovergunr.in-
gen (doorreisvergunningen) door
de Oostenrijkse autoriteiten. Vol
gens het NIWO gaan de acties tot na
het weekeinde door. Ook de Re-
schenpas is door Italiaanse vracht
wagenchauffeurs geblokkeerd. Al
leen personenwagens en autobus
sen mogen om de beurt passe-
Bij de wegvervoerdersorganisatie
NOB Wegtransport in Rijswijk zijn
tientallen telefoontjes binnengeko
men van Nederlandse bedrijven die
vrachtwagencombinaties hebben
vastzitten op de Brenner. Hoeveel*
precies is niet bekend. Maar gezien
het aantal telefoontjes en gezien het
feit dat er paar honderd bedrijven
op Italië rijden, wordt aangenomen
dat het om een fors aantal gaat.
Ieder jaar verlenen de Oostenrijk
se autoriteiten zo'n 230.000 vergun-
Italiaanse vrachtwagens
het gebruik van het Oosten
rijkse wegennet op weg naar be
stemmingen in het noorden van Eu
ropa.
i behand
BRUSSEL (ANP) De Nederlandse onderneming Center Pares moet
afzien van de plannen voor een groots opgezet bungalowpark in het
Belgisch-Limburgse Maasmechelen. De bouw van de bungalows is uit
milieu-oogpunt onverantwoord. De Vlaamse minister van ruimtelijke
ordening, Louis Waltniel, zal het miljoenenproject daarom niet voor
leggen aan de Vlaamse deelregering, zo heeft hij gisteren laten weten.
Volgens Waltniel toont een rapport over de milieu-effecten aan dat
het bungalowpark op langere termijn zou leiden tot het verdwijnen van
een uniek natuurgebied. Met name het zogenaamde 'Ven onder de
Berg' zou door het doorboren van de ondiepe leemlaag ter plaatse wor
den bedreigd. Deze en andere ingrepen zijn onaanvaardbaar, aldus
Waltniel.
Als mogelijk alternatief noemt de Vlaamse bewindsman het terrein
rond de voormalige steenkoolmijn in het nabijgelegen Eisden. De Lim
burgse mijnstreek zit na de sluiting van de mijnen dringend verlegen
om projecten die nieuwe welvaart en werkgelegenheid opleveren.
Overneming Groningen op de tocht
GRONINGEN (GPD) - De kunst- geen vertrouwen hebben, omdat a
i vele malen slechter eindrésul-
stoffenfabrikant Schuttersveld Hol- beidsonrust die levering in gevaar taat kan opleveren, dan de stakers
ding bv dreigt de overneming
bijna 150 werknemers en de gebou
wen van Philips in Groningen te
schrappen. Het bedrijf wil een snel- Snelheid is geboden".
le oplossing
in Groningen,
gestaakt.
Directeur Wolters
het arbeidsconflict
al drie dagen
brengt. Bovendien dreigen goede beogen. Volgens een woordvoerder
van de FNV is onderhandelen uitge
sloten zolang Philips niet met voor
stellen komt: "Philips heeft
maakt onderdeel uit van Philips-
plannen om de produktie van kof-
Schutters- fiezetters, door verhuizing
Schuttersveld probleem en moet dat oplossen.
Schuttersveld is gebaat bij het c
nemen van tevreden werknemers".
De bonden voor midden
veld: "We hebben inmiddels andere Hoogeveen, financieel gezond te ger persopeel Unie BHLP en FHPP
opties
den. En we
ringsbedrijf
kunnen uitbrei-
willen geen toeleve-
iVaarin onze klanten
maken. De Philips-directie zelf hebben vanochtend
heeft in een brief aan alle werkne- poort in Groningen zonder suc<
mers al laten weten dat de staking geprobeerd de industriebonden v
FNV en CNV
r de c
KLM-personeel
Ongeveer 200 personeelsleden van
de technische dienst van de KLM
hebben gisteren tussen 3 en 5 uur
een demonstratieve werkonderbre
king gehouden. Zij eisen dat de
KLM vaart zet achter herwaarde
ring van hun functies, op basis
waarvan ze worden ingedeeld in
een salarisschaal.
Bejaardenoorden
Ongeveer 300 werkers in de bejaar
denzorg hebben premier Lubbers
gisteren bij Het Torentje een petitie
aangeboden waarin zij de minister
president verzoeken mee te werken
aan een oplossing in het cao-con
flict. De onderhandelingen voor een
nieuwe cao verlopen stroef. In veel
bejaardenhuizen wordt a) enige tijd
actie gevoerd.
Statiegeldtas
Klanten van Nederlandse slijters
kunnen vanaf morgen hun inkopen
meenemen in een draagtas waar een
kwartje statiegeld op zit. De tas is
steviger dus meermalen bruik
baar - en van polyethyleen, na ge
bruik onschadelijk ih de vuilver
branding.
Koffie
De prijs van koffie op de wereld
markt is de afgelopen twee maan
den met 50 procent gedaald. Tegelij
kertijd is de vraag «naar de nu
goedkopere koffie slechts met 10
procent gestegen. Als deze situatie
niet verbeterd, lijden de koffiepro-
ducerende landen in een jaar een
verlies van ongeveer vier miljard
dollar (negen miljard gulden), aldus
de voorzitter van de Nationale Fe
deratie van Koffietelers in Colom-
AMSTERDAM - Het zat het inter
nationale effectenbeurswezen deze
week niet mee. Vier belangrijke fi-
nancieel-economische indicatoren
in de Verenigde Staten waarop met
spanning werd gewacht zouden pas
vandaag in de loop van de dag wor
den vrijgegeven. De meeste effec
tenbeurzen hadden daardoor te
weinig tijd om er goed op te reage
ren, terwijl Tokio de werkweek al
volledig achter de rug had. Het wa
ren de handelscijfers over juli en de
industriële produktie, de bezet
tingsgraad van de fabrieken en het
beloop van de groothandelsprijzen,
alledrie over de maand augustus
waarop gewacht moest worden. Elk
voor zich belangrijk genoeg om er
rekening mee te houden.
door
Jan Wagenaar
Het is dus begrijpelijk dat er op
vele dagen van deze week weinig te
doen viel en dat menige effecten
beurs een matte vertoning liet zien.
En niet alleen daar maar ook op de
valutamarkten kon vrijwel geen
richting gevonden worden. Wall
Street had daarbij nog het extra na
deel dat vrijdag, de dag van de pu-
blikaties, ook nog het beruchte drie
luik van de optiemarkt moest wor
den verwerkt. Dit 'driedubbele hek-
senuur' waarin de normale maande
lijkse aandelenopties samen aflo
pen met de september-termijncon-
tracten en de opties op termijncon
tracten komt elke drie maanden
voor als besluit van een kwartaal.
Alles was dus op vrijdag gericht en
daarmee op de volgende week
waarin voldoende ruimte zal zijn
om op de vrijdag te reageren.
Dit nam niet weg dat er hier en
daar al enigszins op de verwachtin-
werd vooruitgelopen. Zo druk-
- Hoogovens moest deze week 5 procent van de beurswaarde inleveren. Het
:oncem opende gisteren in Velsen een nieuwe dompélverzinkerij.
(foto
over juli veel ongunstiger zouden
uitpakken dan het beloop in juni
had aangegeven, de dollarkoers te
rug. Ergens was dat positief want in
de eerste helft van de week moest er
nog hard gedreigd worden met in
terventies om de prijs beneden de
psychologische barière van twee
Duitse marken te houden.
De strijd om de dollar enigszins
rustig te houden is funest voor het
rentepeil buiten de Verenigde Sta
ten. Dat bleek deze week opnieuw
in ons land en de Duitse Bondsre
publiek. Daar zakten de obligatie-
markten gestadig terug en in Bonn
begon alweer het gerucht de ronde
te doen dat er een discontoverho
ging voor de deur stond. Daarbij
komt voor de Westduitse mark nog
het extra vervelende verschijnsel
van zwakte binnen het Europees
Monetair Stelsel waar vooral de
ïseta en de Italiaanse lire
den zijn. Beide landen houden een
extreem hoog renteniveau in stand.
Voor de gulden geldt dit niet,
want onze munt ligt nog altijd bij
zijn bovengrens. Dit kan doordat de
geldmarkt krap wordt gehouden.
De hier geldende rentetarieven
staan al vele maanden boven die
van de kapitaalmarkt en deze zoge
naamde omgekeerde rentecurve,
waarbij de rente dus niet stijgt met
de looptijd, lijkt langzamerhand
een blijvertje te worden. Maar dit
leidt wel tot blijvende opwaartse
rentedruk.
Zo verhoogde de Nederlandsche
Bank afgelopen weekeinde de spe
ciale beleningsrente met 0,1 pro
cent tot 7,2 procent en bleef de kapi
taalmarktrente oplopen door aan
houdende koersdalingen op onze
obligatiemarkt. Toenemende ge
ruchten over discontoverhogingen
West-Duitsland
dollar die zijn haussekracht erdoor
ziet ondermijnd.
Aan de andere kant zal het duide
lijk zijn dat in een dergelijk klimaat
de aandelenmarkten nauwelijks
nog kunnen leven. Die hadden een
moeilijke week en op de meeste da
gen liep het gros in de vrije wereld
flink terug. Alleen Brussel vestigde
een nieuw historisch hoogterecord
door de vaste stemming voor een
paar belangrijke aandelen, maar
Frankfurt en Zürich waren flauw en
in Amsterdam was de stemming
mat. Na vier dagen handel liep de
afbrokkeling op de algemene stem-
gsindex op tot 1,5 punt.
Vooral de lokale marktfondsen
moesten flink inleveren omdat daar
in de laatste weken juist het meest
was gespeculeerd. De lokale index
volgens de CBS-peiling verloor
zelfs 2,5 punt. Maar ook Wall Street
was niet gerust. Deze beurs heeft
duidelijk moeite na Labourday z'n
draai te vinden. Volgende week, als
ook de kosten van levensonder
houd over augustus bekend zijn,
komt er misschien meer zicht op de
toekomst. Deze week was de lijn per
saldo opnieuw omlaag gericht,
maar nog altijd uit vrees dat de eco
nomie meer door oververhitting
dan recessie bedreigd wordt.
Voor Beursplein 5 is daar een po
litiek aftasten bij gekomen. De
zwenking in de mogelijke oplossin
gen van centrum-rechts, wat sterk
de voorkeur in beurskringen heeft,
naar centrum-links maakte een on
gunstige indruk. Het koerspeil kon
zich gisteren dan ook niet herstellen
toen bleek dat Bonn geen discon
toverhoging wil doorvoeren. Frank
furt reageerde daar positief op maar
onze beurs bleef omlaag gericht. De
saldoverliezen overwogen deze
week sterk. De Olies konden enkele
guldens aantrekken door een hoge
re oliemarkt. Maar Unilever en Phi
lips waren lager. Hoogovens moest
zelfs 5 procent van de beurswaarde
inleveren, wat ook het geval was
voor Wessanen, Grasso en de Amro-
bank. CKK verloor zelfs 10 procent.
Maar er waren ook winnaars zoals
Océ van der Grinten en Bols die elk
5 procent in koers konden stijgen.
En CSM, die zelfs 10 procent aan
trok.
De Europese optiebeurs had het
aanvankelijk enorm druk met Phi
lips die op sommige dagen bijna 40
procent van de totale dagomzet van
de beurs voor z'n rekening nam. Na
dien nam Koninklijke Olie het voor
touw. Hoogovens kwam regelmatig
op de tweede plaats. De weekomzet
kwam uit op het relatief hoge aantal
van 328.000 contracten..
derhandelingstafel te krijgen. De
vakorganisaties voor hoger Philips
personeel, vrezen dat alle vijfhon
derd arbeidsplaatsen bij Philips in
Groningen verloren gaan wanneer
de directie van Philips en de vak
bonden niet snel overeenstemming
bereiken over een reorganisatie bij
Philips Groningen.
De Groeps Ondernemingsraad
van Philips Huishoudelijke Appa
raten heeft het overleg met de direc
tie van Philips over de toekomst
van de Philips vestiging in Gronin
gen opgeschort. Dat maakte een
woordvoerder van de Groeps On-
dernemingsraad gisteren bekend
tijdens een vergadering van sta
kend Philips personeel. Pas wan
neer dat probleem over de vër-
huizing van de produktie van kof
fiezetapparaten van Groningen
naar Hoogeveen is opgelost wil
de Groeps Ondernemingsraad ver
der praten met de directie van Phi
lips.
In Almelo zal Philips i+e (indus
trial electro-acoustical products)
de werkzaamheden op het gebied
van optische analyse-apparatuur
(om de samenstelling van stoffen te
analyseren, de apparatuur wordt
onder meer gebruikt in de industrie
en in laboratoria) op korte termijn
beeïndigen. De markt voor dit soort
apparatuur krimpt, wat gepaard
gaat met een prijsdaling, waardoor
winstgevende produktie onmoge
lijk wordt, aldus Philips. Door deze
maatregel zullen in 1990 in Almelo
45 arbeidsplaatsen komen te verval
len. Tot ontslagen zal dat niet lei
den.
Kamsteeg Auto Lease 071-317436/01720-31102
