I DE STERKE
LICHTGEWICHT
PvdA houdt
nog vast aan
Democraten
Dolman: uitmuntend voorzitter
DE NIEUWSTE RETOURFLES VAN SPRITE
Thuislozenzorg moet
steeds meer weigeren
Deetman toch kamervoorzitter
Economie en wiskunde
moeilijkst bij examen
VRIJDAG 15 SEPTEMBER 1989
WD-wethouder stemde tegen de
wet voor eigen varkensmesterij
ZUIDBROEK (GPD) WD-wethouder Gastman van Oosterbroek
heeft tegen de wet gehandeld door afgelopen maandag te stemmen
voor de uitbreiding van een varkensmesterij waarvan hij mede-eige
naar is. Het besluit is inmiddels ter vernietiging voorgedragen aan de
Kroon. De wethouder had als belanghebbende niet mogen stemmen.
Het raadsvoorstel werd dankzij de stem van Gastman met zes tegen vijf
stemmen goedgekeurd.
De wethouder had volgens de gemeentewet van stemming uitgeslo
ten moeten worden. Een raadslid mag namelijk niet stemmen over een
zaak waar hij persoonlijk voordeel van kan hebben.
De bouw- en hinderwetvergunning voor de varkenshouderij waren
aangevraagd door de schoonzoon van de wethouder, In de oorspronke
lijke versie van het raadsstuk wordt echter de naam van de wethouder
als aanvrager opgevoerd. De varkensmesterij zou in een schuur bij de
boerderij van Gastman moeten komen. De boerderij moest om die re
den worden verbouwd. Tijdens de raadsvergadering is gebleken dat de
varkens al in de schuur zitten.
De zaak is aangeslingerd door het PSP-raadslid Siersema. Siersema
woont in de buurt van de boerderij en zegt als burger bezwaar te heb
ben aangetekend tegen de varkensmesterij. Het PSP-raadslid mocht
wel stemmen, omdat zij niet direct voordeel heeft. Het raadsvoorstel
prijkt mogelijk volgende maand weer op de agenda van de gemeente
raad.
Eerste ronde over centrum-links
DEN HAAG (GPD/ANP) - De PvdA blijft vasthouden aan
een plaatsje in het kabinet voor D66, zo heeft PvdA-leider
Kok gisteren aan informateur Lubbers in een eerste ver
kennend gesprek laten weten. Lubbers ontving gisteren
naast Kok ook D66-leider Van Mierlo en CDA-onderhande-
laar De Vries. De laatste liet nog eens weten D66 er niet bij
te willen hebben.
UTRECHT (ANP) - Een beperking
van de verblijfsduur in de interna
ten voor thuislozen is de enige op
lossing om nieuwe gevallen te kun
nen opvangen. De internaten moe
ten nu steeds vaker nee zeggen te
gen mensen die onderdak zoeken,
zo constateren onderzoekers van
Nijmeegse universtiteit.
Het is een harde oplossing omdat
de internaten voor veel thuislozen
de laatste toevlucht zijn. Maar het
nemen van géén beslissing is ook
een keuze, aldus de onderzoekers.
In dat geval wordt namelijk een
steeds grotere groep thuislozen
vanwege plaatsgebrek uitgesloten.
Dat bij de 1600 beschikbare bedden
bij de stichting voor Thuislozenzorg
en Onderdak steeds minder door
stroming plaatsvindt, schrijven de
onderzoekers toe aan lacunes in de
geestelijke en de maatschappelijke
gezondheidszorg. Er zijn bijvoor
beeld veel mensen bij die niet
(meer) terecht kunnen in psychia
trische ziekenhuizen, beschermen
de woonvormen of (crisis)opvang-
voorzieningen.
Van de mensen in de tehuizen is
ruim eenderde ouder dan 65 jaar. Zij
hebben meer verzorging nodig en
bij velen is sprake van een of andere
psychische aandoening. Voor jon
geren kan het internaat daardoor
een zeer onaantrekkelijke verblijf
plaats worden.
Uitbreiding is hooguit een tijde
lijk oplossing, menen de onderzoe
kers, omdat zonder fundamentele
wijzigingen van het beleid deze
plaatsen snel weer zullen dichtslib
ben. Ze pleiten wel voor een meer
gedifferentieerd en kleinschaliger
woonaanbod. Het huidige internaat
krijgt vaak teveel het karakter van
een pseudo-verzorgingstehuis voor
psychiatrische patiënten.
kamerlid Mateman was de enige die
hem een hand gaf na zijn verkie
zing,
Deetman
De uitverkiezing van Deetman tot
kamervoorzitter was tot het laatste
moment onzeker. Binnen de Partij
van de Arbeid kwam dinsdag een
actie op gang om Dolman, die tien
jaar voorzitter was, te handhaven.
Het CDA meende als grootste partij
aanspraak te kunnen maken op de
voorzitterszetel. Gróen Links en
D66 steunden de kandidatuur van
Dolman, maar de WD besloot vlak
voor de vergadering Deetman te
steunen.
Volgens WD-leider Voorhoeve
zijn er 'onvoldoende bijzondere om
standigheden' om af te wijken van
de ongeschreven regel dat de groot
ste fractie de voorzitter levert. CDA-
woordvoerder De Vries eiste met
datzelfde argument de baan op, en
prees Deetman als een jongere kan
didaat. Groen Links-leidster Bec
kers noemde Deetman een misluk
te minister die gezag mist.
De PvdA wees er tevergeefs op
dat de laatste honderd jaar de ka
mervoorzitter 44 jaar lang niet af
komstig was uit de grootste partij,
en dat het deze eeuw nooit is voor
gekomen dat een zittend voorzitter
niet werd herkozen. Maar al bij de
eerste stemming moest Dolman
met 68 tegen 75 stemmen voor Deet
man wijken. Deetman oogste
slechts een dun applausje voor de
loftuitingen aan het adres van zijn
voorganger.
Volgens Kok heeft Lubbers hem
gisteren niet gevraagd om D66 te la
ten vallen, en voegde daar aan toe
dat 'onze argumenten in deze infor
matiefase voluit zullen klinken'.
Kok noemde de benoeming woens
dagmiddag van Lubbers als infor-
Nederland:lozen
zout koppelen
aan waterstand
DEN HAAG (ANP) - Nederland
heeft vandaag op het ambtelijk
vooroverleg voor de ministerscon
ferentie van de Rijn-oeverstaten
eind november een nieuw voorstel
gedaan om de lozing van zout op de
Rijn door Franse kalimijnen in de
Elzas te beperken. Directe aanlei
ding is dat mede door de zoutlozin-
gen het natriumgehalte van een
deel van het Noordhollands drink
water spoedig te hoog zal worden.
Vorig jaar zegde de inmiddels de
missionaire minister Smit-Kroes
van verkeer en waterstaat de Neder
landse medewerking aan de tweede
fase van het Rijn-zoutverdrag op. In
deze fase, waaraan Nederland met
100 miljoen gulden zou bijdragen,
zou de zoutinjectie vanuit de Elzas
met 40 kilo per seconde terugge
bracht worden. De weigering van
Smit kwam voort uit het feit dat het
opgeslagen zout in 1998 mogelijk
alsnog in de Rijn gestort wordt.
Het nieuwe voorstel houdt in dat
de Fransen met hun .zoutlozing
meer rekening houden met de wa
terstand. De gemiddelde verminde
ring zou dan uitkomen op ongeveer
20 kilo per seconde. De Nederland
se bijdrage kan in dat geval beperkt
blijven tot circa zestig miljoen..
Aan dit voorstel koppelt Neder
land de bereidheid om de lozing van
zogeheten zout uitslagwater vanuit
de Wieringermeer in het IJsselmeer
stop te zetten. Volgens directeur
Sprey van het Provinciale Waterbe
drijf Noord-Holland maakt het Ne
derlandse voorstel over de Franse
zoutlozing een goede kans van sla
gen.
Asielzoekers
Nederland beraadt zich nog over
het Duitse verzoek om tijdelijk tus
sen de 500 en 600 asielzoekers op te
nemen, omdat de Duitsers zélf hun
handen vol hebben aan de opvang
van de duizenden Oostduitsers die
het land binnenstromen. Voor de
regering in Bonn is het politiek vrij
wel onmogelijk om Duitsers uit de
DDR zelfs maar tijdelijk in het bui
tenland onder te brengen. Door de
grote toevloed van asielzoekers
dreigt in Nederland echter zelf een
tekort aan opvangplaatsen.
Olielozing
De Vogelbescherming eist via de
rechter een kwart miljoen van de
Roemeense reder van het schip
Borcea. Dat bedrag heeft de Vogel
bescherming uitgegeven aan de op
vang en verzorging van circa 5000
vogels die het slachtoffer werden
van een olielozing door de Borcea
vorig jaar januari voor de Zeeuwse
en Zuidhollandse kust. De reder
weigert tot nu toe om met geld over
de brug te komen. Bij de lozing
kwamen tienduizenden vogels om
het leven.
Vrijspraak
Het Amsterdamse gerechtshof
heeft gisteren een 30-jarige Rotter
dammer vrijgesproken van één van
de grootste heroïnesmokkels van
de laatste jaren. De officier had vier
jaar geëist, dezelfde straf waartoe
hij eerder door de rechtbank was
veroordeeld. De man heeft altijd
ontkend en zal schadevergoeding
eisen. Daarbij wordt ook meegere
kend dat de man, vorig jaar nog tot
beste Turkse rijschoolhouder uitge
roepen, na een jaar voorarrest zijn
bedrijf weer van de grond af moet
gaan opbouwen.
Toetanchamon
Een tot twee jaar cel veroordeelde
ex-mede'werker van het Scheve-
ningse bedrijf Toetanchamon, dat
vorig jaar in het nieuws kwam door
aanslagen op de Haagse uitgeverij
Sijthoff, heeft bij de politie aangifte
gedaan van mishandeling door vier
mede-gedetineerden in de Scheve-
ningse gevangenis. De 28-jarige
Amsterdammer zou niet goed meer
kunnen horen. De man vermoedt
dat de mishandeling een wraakactie
is van zijn voormalige werkgever,
tegen wie hij belastende verklarin-
ppn hppft afcrplpcrH
mateur 'een verrassende
ontwikkeling', zeker gezien het
standpunt eerder die dag van Lub
bers als CDA-fractieleider dat D66
buiten een centrum-lïnkse combi
natie moet blijven. Dat Lubbers de
benoeming niettemin heeft aan
vaard, geeft volgens Kok 'mis
schien ook aan dat Lubbers niet al
leen een eigen opvatting had en
heeft, maar ook bereid is naar argu
menten van anderen te luisteren'.
Van Mierlo zei na zijn gesprek dat
hij niet met Lubbers heeft gespro
ken over de euthanasiekwestie. "Er
is geen inhoudelijke discussie ge
voerd", aldus Van Mierlo. De deel
name van de Democraten aan een
centrum-links kabinet was wel on
derwerp van gesprek, maar de De
mocraat wilde niet zeggen wat de
uitkomst daarvan was.
Het-CDA handhaaft zijn bezwa
ren tegen deelname van D66, aldus
CDA-onderhandelaar De Vries na
zijn gesprek met Lubbers. Hij be
aamde Lubbers' woorden dat het
gaat om een moeilijke informatie-
opdracht. "Maar de informateur is
een optimistisch mens die vele
moeilijke opdrachten tot een goed
einde heeft gebracht". Voorlopig
zullen de onderhandelaars van
CDA, PvdA en D66 apart met de in
formateur praten, zo schat De Vries
De politieke voorlieden prateri
vandaag wederom apart met Lub
bers. Die is op dit moment bezig
met het opstellen van een 'plan van
aanpak', waarin staat op welke ma
nier en in welke volgorde de ver
schillende politieke hangijzers ter
sprake gebracht moeten worden.
Het gaat daarbij vooral om de zetel
verdeling, euthanasie, en het socir
aal-economisch beleid.
Informateur en gedoodverfde nieuwe premier Lubbers legt als 'gewoon kamerlid' de ambtseed af. Recht voor
hem demissionair staatssecretaris Van Rooy en demissionair minister Brinkman. De laatste wordt waarschijn
lijk fractievoorzitter. (foto anp)
HAAG (GPD/ANP) Demissionair
onderwijsminister Deetman (CDA)
is gisteren gekozen tot voorzitter
van de Tweede Kamer. Deetman
versloeg in een schriftelijke stem
ming met kleine meerderheid de
PvdA'er Dolman, die tien jaar voor
zitter van de Kamer was. De instal
latie van de nieuwe kamerleden
werd onderbroken door incidenten
rond demonstranten en de cen
trum-democraat Janmaat.
Het 150ste kamerlid, de liberaal
Weisglas, werd apart beëdigd. Zijn
herbenoeming tot kamerlid was tot
het laatste moment onzeker, omdat
hij ondanks zijn vijftiende plaats op
de lijst op 6 september bij de verde
ling van restzetels buiten de boot
was gevallen. Pas toen de liberale
kandidaat Van Erp, die volgens het
Centraal Stembureau in Weisglas'
plaats-in de nieuwe Kamer mocht
plaatsnemen, afzag van een voort
zetting van zijn kamerlidmaat
schap, kon Weisglas worden be
noemd. Naast Van Erp, die op de
23ste plaats van de WD-lijst stond,
moesten nog 29 WD-kandidaten
schrifteliik bevestigen dat ze geen
aanspraak wensten te maken op de
liberale kamerzetel.
De installatie van de kamerleden
werd korte tijd onderbroken om de
politie de gelegenheid te geven drie
demonstranten van de publieke tri
bune te verwijderen. Zij schreeuw
den leuzen tegen het vasthouden
van gevangenen in de islamitische
republiek Iran.
Scheidend voorzitter Dolman, die
de nieuwe kamerleden'installeerde,
had het kort daarvoor al aan de stok
gekregen met de Centrumdemo
craat Janmaat. Die vroeg tijdens de
installatie onverwacht het woord.
Dolman onderbrak dat met de hard
ste klap met de voorzittershamer uit
zijn carrière: "Dit is een heilige be
zigheid" en even later: "Houd je
mond". De partijen in de Tweede
Kamer hebben besloten de ex-
treem-rechtse Janmaat net als vier
jaar geleden volstrekt te negeren.
Dat blijkt ook uif zijn plaats: hij zit
in een bankje voor hem alleen links
achterin de Kamer bij de PvdA-
fractie. PvdA'ers met wie hij pro
beerde een praatje aan te knopen,
negeerden hem volledig. Het CDA-
DEN HAAG (ANP) - "Een uitmun
tende voorzitter. In mijn 26 jaren als
kamerlid is de functie van voorzit
ter van de Tweede Kamer nooit be
ter bekleed". Lovende woorden aan
het adres van dr. Dick Dolman,
woensdag uitgesproken door de
scheidende WD-parlementariër
Theo Joekes. Gisteren verloor Dol
man evenwel de race van zijn CDA-
concurrent Deetman, die de voor
zittershamer na ruim tien jaar van
hem overnam.
De socialist Dolman nam in 1979
het kamervoorzitterschap over van
zijn partijgenoot dr. Anne Vonde
ling, die in dat jaar lid werd van het
Europees Parlement. In 1986, toen
het tweede kabinet-Lubbers aan
trad, mocht Dolman aanblijven,
hoewel het CDA toen als grootste
partij de kamervoorzitter mocht le-
De PvdA kreeg het kamervoorzit
terschap in 1986 niet geheel van het
CDA cadeau. Zij moest daarvoor
een prijs betalen die bestond uit een
wisseling van een aantal voorzitter
schappen van kamercommissies.
D.e PvdA leverde vóór '86 als groot
ste fractie in de Tweede Kanjer de
voorzitters van grote commissies
als buitenlandse zaken, economi
sche zaken, justitie, onderwijs en
wetenschappen, emancipatiebeleid
en verkeer en waterstaat. "Het is
een leuke baan. Elke dag-wat an
ders", zei Dolman in reactie op zijn
herverkiezing.
De econoom Dick Dolman (54)
werd in 1970 kamerlid voor de
PvdA. Daarvoor werkte hij op het
ministerie van economische zaken
(1966-1970) en daarvoor (van 1963
tot 1966) bij het ministerie van soci
ale zaken en volksgezondheid.
Karakter
Dolman toonde zich in de afgelopen
tien jaar een kamervoorzitter van
bijzonder karakter. In 1986 veroor
zaakte hij gefronste wenkbrauwen
toen hij zich door het tijdschrift
Playboy liet interviewen, "door een
blad met foto's van vrouwen zonder
kleren", zoals hij het zelf uitlegde.
Hij haalde zich de woede van de
CD A-fractie op de hals toen hij zich
vorig jaar tegen het Eindhovens
Dagblad uitliet over de kerk. Hij
had "tegen kerken in het algemeen
grote bezwaren". "Uit de hele ge
schiedenis blijkt dat kerken intole
rant zijn".
Dat zou de reden zijn - zo werd ge
opperd - dat hij tijdens het bezoek
van de paus aan Nederland in het
voorjaar van 1985 maar liever in het
buitenland bleef. In een interview
twee jaar later bestreed hij deze sug
gestie. "Als ik in Nederland was ge
weest toen de paus hier was, had ik
een uitnodiging aanvaard. Ik vind
hem geen aardige man en ik heb
grote bezwaren tegen zijn beleid,
maar ik had het niet correct gevon
den om niet te gaan", aldus Dolman.
Dolman lacht manmoedig zijn opvolger Deetman toe bij de overhandi
ging van de voorzittershamer: "Ik geloof niet dat ik ooit buitenzinnig
kwaad ben geweest". (foto gpd)
werden door Dolman op de kast ge
jaagd door zijn herhaalde opmer
kingen over de wenselijkheid van
een kiesdrempel. De kamervoorzit
ter liet meer dan eens blijken dat de
batten en besluitvorming vlotter
zouden kunnen verlopen als het
aantal partijen in de volksvertegen
woordiging zou zijn uitgedund.
Dolman maakte die opmerkingen
steeds als lid van de PvdA-fractie,
maar wist daarmee niet te voorko
men dat zowel klein links als klein
rechts kritiek over hem uitstortten,
omdat hij de rol van de kleinere
fracties niet serieus genoeg zou ne-
Ijskoud
Minister heeft Dolman volgens ei
gen zeggen nooit willen worden.
"Als de Kamer het me toestaat blijf
ik liever voorzitter", zei hij vorig
jaar. Toch moet Dolman wel met het
idee van een ministerschap hebben
gespeeld, want hij voegde eraan toe
"als ze zouden zeggen, Dolman,
voorzitter kan je in elk geval niet
blijven maar je kan wel minister
worden, ja dan ligt het een slag an
ders".
In april vorig jaar haalde hij op
nieuw de nieuwskolommen toen
hij, tijdens een bezoek aan Israël,
nogal kritisch naar zijn gastheren
uithaalde en ze verweet een "bezet
tende mogendheid" te zijn. De VN
kan "er niet mee instemmen dat de
grenzen van 1967 blijvend geschon
den worden en dat de door haar er
kende aanspraken van het Pales
tijnse volk niet worden gerespec
teerd".
Ook over de emoties van Dolman
is veel geschreven. Variërend van
kille woede, ervaren, kundig, ijs
koud, tot ijskoude hartstocht. Over
terview met Vrij Nederland: "Emo
tie, daar moet ik me niet voor scha
men, ik moet gewoon even wach
ten, diep ademhalen zodra ik die
spanning voel aankomen". Dit naar
aanleiding van uitingen van de me
dia die gewag maakten van de kou
de hartstocht van Dolman. "Ik ge
loof niet dat ik ooit buitenzinnig
kwaad ben geweest. Ik voel wel
woede in me trillen in een debat als
een tegenstander zich eraf probeert
te maken met verkeerde argumen
ten. Dan formuleer ik het beste".
Corruptie
Dolman verraste vriend en vijand
van tijd tot tijd met met zijn opmer
kelijke uitlatingen in de media. Zo
toonde hij zich in april voorstander
van een situatie waarin de politieke
ambtsdragers afzien van de auto
met chauffeur. Een OV-jaarkaart
voor deze mensen noemde hij een
goede gedachte.
Verder vond hij dat de kabinet-
ten-Lubbers wel erg lang treuzel
den met het indienen van wetsvoor
stellen en dat Lubbers zich als mi
nister-president teveel met de ka
meragenda bemoeide.
Aan de ene kant is het misschien
een geluk voor Dolman dat hij de
nieuwe Kamer niet meer hoeft voor
te zitten. Aan de Centrumdemo
craat Janmaat had hij namelijk èen
grote hekel. In 1986 uitte hij de vuri
ge wens dat deze man nooit meer in
de kamer terug zou komen. "Kijk,
wanneer Janmaat de staatssecreta
ris van justitie vroeg of ze goed
vindt dat 'dit allemaal zomaar bin
nenkomt' zat ik net als de anderen
te knarsetanden", aldus Dolman in
een interview met Vrij Nederland.
"Maar ik grijp alleen in wegens be
ledigende woorden, niet wegens
laatdunkendheid. Laten we hopen
Haf hpf t.nf haf vprlpHpn hphnnrt"
ARNHEM (GPD) Economie en
wiskunde zijn gezien de percenta
ges onvoldoendes op het eindexa
men de moeilijkste vakken in het
voortgezet onderwijs, zo blijkt uit
een overzicht van het Cito. De helft
van de mavo-leerlingen, 54 procent
van de havo-scholieren en 38 pro
cent van de vwo'ers scoorden in mei
een onvoldoende voor dit vak. Ook
wiskunde blijkt moeilijk. De per
centages onvoldoendes zijn 57 voor
mavo/lbo, 40 op het havo, en voor
het vwó 37 voor wiskunde A en 33
procent voor wiskunde B.
Het Cito geeft als de examens zijn
opgesteld, ook aan waar de norm
ligt voor voldoende-onvoldoende.
Als blijkt dat op grond van die norm
een te groot aantal kandidaten zou
zakken, wordt de norm aangepast.
Dat is bij de examens van dit jaar in
acht gevallen gebeurd. Onder ande
re de examens aardrijkskunde ha
vo, geschiedenis havo en geschiede
nis vwo bleken te moeilijk.
Volgens het Cito is niet te zeggen
hoe gerechtvaardigd de normbij
stelling is ten opzichte van kandida
ten van voorgaande jaren. Het Cito
streeft ernaar om voor alle vakken
elk jaar vragen te maken van een ge
lijke moeilijkheidsgraad. Daarbij
tekent het Cito aan dat de bijstellin
gen bij latijn vwo, aardrijkskunde
havo en bij geschiedenis gerecht
vaardigd waren, omdat de examen
opgaven moeilijker waren dan die
van voorgaande jaren.
