'Op het toneel
heeft 'n vrouw
meer krediet'
'Ik ben een verscheurd wezen'
'Perfectioniste' Jasperina de Jong komt met nieuwe Tour de Chant
Marjol Flore met première Nederlandse show in Leidse Schouwburg
VRIJDAG 15 SEPTEMBER 1989
AMSTERDAM - "Ik ben niet ie
mand die zich in een hokje laat stop
pen. Na het programma 'Victoria',
een regelrechte uitputtingsslag, wil
de ik eigenlijk een jaar vrij nemen.
Daar is niets van gekomen. 'Tour de
Chant' werd door mijn 'mannen'
met gejuich ontvangen. En het erge
is: er zijn ook alweer plannen voor
een nieuw programma. Dus ik zet
het idee,om eens een keer geen Hol
landse winter te hoeven meemaken
maar weer even opzij".
Jasperina de Jong lijdt niét onder
haar tomeloze energie. Ze is 51 jaar
en ziet er patent uit. De jaren lijken
haar milder, zachter, te hebben ge
maakt. Haar overleden man Eric
Herfst is nog altijd aanwezig. Als
het zo uitkomt, spreekt ze liefdevol
over hem als het befaamde 'Lurelei-
beginsel'.
Na twee solo-voorstellingen
(Gekkin van de Gracht en Victora)
met een doorlopend verhaal vond
Jasperina de Jong het tijd worden
om de musical-formule los te laten.
"Bij mij weten ze nooit welk pro
gramma ze krijgen. Ik wil alleen wat
kwaliteit betreft aan een verwach
tingspatroon beantwoorden". Haar
vaste ploeg ontving het nieuwe plan
met instemming. Componist Joop
Stokkermans vindt dat een voor
stelling zonder vastomlijnd kader
meer mogelijkheden bezit voor mu
zikale verrassingen, terwijl tekst
dichter Ivo de Wijs dolbij is dat los
se liederen in dit programma hun
kans krijgen. En costumier Yan Tax
was opgetogen dat hij eendelijk
weer eens wat kostuums mocht ont
werpen waarmee geen ladders of
bureaus hoefden te worden be
klommen.
Trouw
De cabaretière en chansonnière is
zeer ingenomen met de geleverde
teksten en muziek. Haar stem stijgt
en daalt als ze er oyer vertelt. "De
lijn beviel me meteen. En hoe meer
ik eraan werk, hoe blijer ik word.
Het is een 'rustig' programma, hoe
wel....dat rapnummer. Nee, hef zijn
lieve liedjes, harde Jiedjes...oh dat
één na laatste nummer. Veenbrand,
is werkelijk schitterend".
Ze schrijft zelf geen letter. "Ik sti-
muieer' mijn omgeving kennelijk, j
Door veel te praten met Ivo kan ik
hem leuke dingen laten doen.. Hij j
heeft alle facetten aangeboord, ook
de gevoelige kant is hij niet verge-
De teksten van De Wijs worden
op muziek gezet door Joop Stokker-
mans. "Muziek is heel belangrijk.
Een goede tekst met slechte muziek
valt weg. Zo'n zes weken voor de
uitvoering begin ik met" repeteren.
Dan wordt er geschaafd aan tekst en
muziek. Pas als je ermee aan de slag
gaat, merk je dat Ivo af en toe de nei
ging heeft, zoals hij dat zelf noemt,
een 'piemelgrapje' in mijn teksten
te stoppen. Dat zijn van die hele
kleine grapjes, die niet overko-
"Wat voor publiek ik wil? Het la-
chen-gi'eren-brullen-publiek hoort
niet bij mij. Dat wil puur geamü-
V/ 'S'JIV(> PAGINA3)
Het repeteren ging vandaag niet goed. "Ik was vreselijk
aan het knoeien". Tijdens het gesprek laat ze
voortdurend merken dat dat haar niet lekker zit.
Jasperina de Jong is een perfectioniste. Ze heeft dan ook
veel vertrouwen in haar nieuwe programma 'Tour dé
Chant', waarin ze schitterende liedjes zingt en scherpe
conférences brengt. In de Leidse Schouwburg probeert
ze vandaag en morgen het een en ander uit. "Steeds is de
vraag: hoe bouw je zo'n programma op? Doet dat liedje
het wel of niet? Nu heb ik het gevoel de perfecte
volgorde te hebben, maar je zult zien dat er nog veel gaat
veranderen".
door
Saskia Stoelinga
seërd worden. Maar er is ook een ta
lentvol. publiek.' een publiek dat
stemmingen aanvoelt. Dat kan la
chen en stil kan zijn".
"Ik. zït nü 3.0'jaar in het vak. Dat
klinkt blase, maar je komt steeds
weer voor an.dère dingen te staan.
Nooit'denk je: dat doe ik eventjes.
Wat moet ik nu? Staand zingen of
zittend?"
De cabaretière gaat zitten op eeri
moderne, zwarte, armstoel met een
rood vlak, die eenzaampjes staat in
de lege repetitieruimte. Als je de re
censies en verhalen over haar werk
zame jaren leest, kun je alleen maar
tot de conclusie komen dat Jasperi
na de Jong een schitterende carriè
re achter de rug heeft. "Ja, ik heb
een hele mooie carrière", zegt ze iet
wat spottend. "Veelzijdig ook. Dat
is bewust gepland. Ik wil niet in een
vakje worden gestopt".
In vogelvlucht gaan we door haar
loopbaan: "Zeven jaar lang cabaret
gedaan, toen. musical. Een' rare
overgang, vond men. Eigen show,
cabaretrevue met dansnummers,
Jasperina solo - een liedjesprogram
ma. Je ziet: ik herhaal mezelf. Musi
cal Fien goed getimed. Begin 40 kun
je dat soort dingen aan. Op je dertig
ste ben je nog niet in staat om al die
emoties te speten. Toneel: een
hoofdrol in 'Bij gebrek aan bewijs',
geregisseerd door Jan Keja."
Ontdekking
Het laatste genre dat werd be
proefd, was de film. Ook hier goede
recensies. Ze deed een ontdekking.
"Mijn kracht is mijn stem. Daar kan
ik ontzettend veel mee doen. In die
film van Ine Schenkkan heb ik ge§n
stem gebruikt. Voor mij was dat nu
juist een enorme ontdekking. Iets
moois öp het doek zetten zonder
stem".,
Die film van. Schenkkan ging
over een ouder echtpaar dat aan de
mentie leed. Wat betekent het ouder
worden voor Jasperina zelf? "Ik
heb nooit een geheim gemaakt van
mijn leeftij.d, ik ben 51 jaar. Ik hoop
Jasperina de
Jong:"Zeuren
en trutten zitten
er ook onder
jonge mensen
dat ik-lang goed blijf. Ik weet niet
wanneer ik ophou. Het moet niet
bespottelijk worden, denk ik. Aan
de andere kant kan ik het niet. uit
staan dat ouderen zo ondergewaar
deerd worden. Zeuren en trutten
zitten er ook'onder jongere mensen.
Meer dan voldoende en dat is net zo
erg. Ik ben er trots op als een oud
mens zegt: ik heb dat en dat gezien.
Fantastisch. Want je weet bij oude
ren tenminste dat ze je vanaf het be
gin hebben gevolgd".
In Frankrijk worden chansonniè-
res aanbeden, in- Amerika worden
vakvrouwen als vedettes behan
deld, in Nederland kennen we die
cultuur niet. "Nee, wij zijn te klein-
talig en te kleinschalig. Je kunt hier
nergens op teren. Je moet je elk jaar
weer bewijzen met een nieuw pro
gramma. Je krijgt niet de gelegen
heid om lui te worden. Liza Minnelli
kan twintig jaar (ze staat op en doet
het even voor): 'Money makes the
world go round' brengen. Maar hier
in Nederland kun je absoluut geen
vedette-neigingen krijgen. Ik vind
het ook prima dat je met rust wordt
gelaten. Dat kleverige is verschrik
kelijk. Wat ik leuk vind, is als ie
mand mij op de markt even aan
stoot om te zeggen: ik ben geweest.
Het was geweldig".
"Het enige waar ik me wel eens
aan erger is aan de ontvangsten van
reizende artiesten. Lege, dode. ge
bouwen waar, als je om kwart voor
zeven aankomt, nog geen hond is.
Waar je eerst een kwartier in je auto
moet blijven zitten voordat het ont
vangstcomité van het avondmaal is
opgestaan. Verschrikkelijk. Dat
moet zich niet verder uitbreiden".
Als ze de stoel waarop ze heeft ge
zeten in een plastic hoes hult - "hij
mag niet beschadigen" - zegt ze:
"Ach. ik wil best naar het buiten
land. Maar dan wil ik wel dat er een
gespreid bedje voor me klaar staat.
Ik ga me niet vreselijk lopen uitslo
ven. En alleen Engelstalige pro
gramma's in Londen en New York".
Voor straf
De cabaretière schraapt haar keel.
Ze drentelt wat rond in de gehuurde
studio. Het irriteert haar nog steeds
mateloos dat ze vanmiddag zo
slecht in vorm was. "Ik heb geen re
gisseur, Carla Meyer, mijn assisten
te, is mijn steun en toeverlaat. Zij
houdt alles in de gaten. Als iets niet
goed gaat. moét ik'het van mezelf
voor straf overdoen. Zo werk ik. Ik
heb één voordeel: de teksten zitten
snel in mijn hoofd".
"Ik weet niet of artiesten nog een
lange carrière plannen in deze tijd.
Het doemdenken overheerst te
veel, denk ik. Voor mij is het een
heel lekker gevoel dat ik zo onaf
hankelijk ben. Mijn eigen baas. Als
ik iets niet wil. gebeurt het niet. Ik
kan daarom ook nooit iets zomaar
doen".
"Een vrouw heeft het op het to
neel gemakkelijker dan een man. Je
trekt iets leuks aan en je hebt
meteen enorm veel krediet. In mijn
programma sta ik tussen mannen.
Dat hindert niet. Mijn eigen stem is
altijd luid aanwezig".
Martijn Breebaart, vaste begeleider van Marjol Flore:"Het publiek klapt
ook wel om de spanning te verbreken''. <foto Loek Zuyderduin)
ben eens bij een optreden geweest
van Gisela May. Ze had nog geen
noot gezongen of ze kreeg al een mi
nutenlange, staande, ovatie. Ik zag
het aan dat hoofd van haar. Ze
dacht: nu zit het erop, ik heb ze in
mijn zak. En toen heeft ze alles afge
raffeld. Er zat geen leven meer in.
En het publiek maar klappen. Ze
klapten hun handen rauw. Zo kan
ik niet werken. Zo wil ik het niet,
dat succes. Ik heb af en toe de nei
ging om zelf om het toneel te gaan
zitten als het publiek voor me gaat
opstaan. Ze moeten niet te gauw
iets goed vinden. Iedereen maakt al
tijd een hele hoop shit".
Op dit moment mengt Flores vaste
begeleider. Martijn Breebaart, zich
even in het gesprek. "Ja", zegt hij,
"het is een vreemd verschijnsel, dat
applaus. Je ziet het publiek ook wel
gaan klappen als de spanning te
hoog oploopt. Dan klappen ze hun
emoties wèg. Die emoties zijn in Ne
derland nog steeds verboden ter-
De stem van Marjol Flore is in de
loop der tijd voller geworden, die
per, intrigerender. Volgens Martijn
Breebaart komt dat omdat er 'nu
een heel leven achter zit'. Dankzij
die stem kreeg de zangeres enkele
jaren geleden in Knokke de gele
genheid om te bewijzen wat ze er al
lemaal mee kon. Ze kijkt nog wel
eens naar een videoband, waarop
dat succesvolle optreden is vastge
legd. "In het begin zie je dan dat af
wachtende publiek. Die stijve he
ren. Die dames die bang zijn dat ze
uit hun avondtoilet zullen knappen
als ze één keer te diep ademhalen.
En dar. zie ik daar die vrouw staan
die ze ineens weet mee te sleuren,
die ze enthousiast maakt. Dat doet
me wel wat. Dan is het alsof ik naar
een vreemde kijk. Maar gek. ik ben
het zelf'.
De zangeres maakte haar debuut
bij Ramses Chaffy, in het program
ma 'Shaffy Chantate'. Met enige
weemoed denkt ze terug aan dat be
gin. "Ramses is mijn eerste werk-
miyinaar geweest. Ik denk aan hem
met evenveel warmte terug als aan
mijn eerste liefde. Wij die daar zon
gen, dachten: dit gaat nooit voorbij,
we blijven altijd bij elkaar. Maar
Ramses zei .tegen ons: 'Ik ben een
brug, dapr ga je overheenEn zo is
het gegaan".
Als Marjol 'Flore ergens binnen
komt. komt er ook echt iemand bin
nen. Alle ogen in het Leidse etablis
sement 'Bellevue' zijn meteen op
haar gericht. Haar houding is uitda
gend. Wordt dit een vraaggesprek of
is ze alleen maar even naai' neutraal
terrein gekomen om te onderhande
len over oorlog of vrede? Maar na
wat aftastend gepraat ontdooit ze,
gaat de donkere zonnebril af. wor
den de ogen zichtbaar. Vriendelijke
ogen, met iets. kwetsbaars erin.
Wie Marjol Flore volgt, wiè die or
kaan ziet razen, weet het: hier staat
een vrouW op het toneel die de fak
kel heeft overgenomen van zange
ressen als Sophie Tucker, Zarah
Leartder en Edith Piaf. Maar is zij
niet verdwaald, is zij niet terechtge
komen. in eenWerkeerde tijd? Heeft
het genre dat zij tot nu toe zong nog
bestaansrecht?
Flore geeft het antwoord als een
nuchtere constatering. "Wat ik tot
nu toe deed", zegt ze. "is een feno
meen dat aan het uitsterven is. Dat
wil zeggen: in Nederland. Ik werkte
keihard, maar het bleef toch vooral
bij schnabbelwerk en veel optre
dens in kleine theaters, waar ik het
publiek bij wijze van spreken bij de
revers kon pakken. Dat wordt dus
nu anders. Ik had voor mezelf het
gevoel dat ik toe was aan een show
waarin ik nu eens veel van mezelf
kwijt zou kunnen. In 'Marjol gaat
vreemd' zitten heel wat autobiogra
fische stukken. Mijn verleden is een
Fundgrube, een vergaarbak. Soms
zijn de dingen die ik daar in aantrof
natuurlijk mooier gemaakt dan ze
waren. En soms is er wat bij verzon-,
nen. Maar dat mag. Ook zangeres
sen, als het tenminste zangeressen
zijn,die iets te vertellen hebben over
het leven, liegen de waarheid".
Voor schouwburgdirecteur Frans
Boelen mag het wat haar betreft 'ro
te Rosen regnen'.'"Afgezien van
mijn man, en mijn vaste begeleider
Martijn Breebaart, heb ik weinig
goede mensen om mij heen gehad,
mensen die mij verder konden
brengen, begeleiden. Nu, voor deze
show. heb ik een team waarop ik
volledig vertrouw. Rients Gratama
en Jaap Bakker, uitstekende tekst
schrijvers en leveranciers van idee
ën. En natuurlijk Frans Boelen. Ik
ben een verscheurd wezen, een twij
felaarster, en Frans is iemand die
mij vertrouwen in de hele onderne
ming heeft weten te geven. Hij is
een echt 'Mensch'. Ik hou van echte
"Hij is pok een regisseur die goed
bij mij past. Ik vergelijk regisseurs
wel eens met kappers. De meeste
kappers zeggen: mevrouw, dat en
dat kapsel moet u nemen, dat staat
u goed. Maar ze vergeten daarbij
vaak dat het niet om hun hoofd gaat.
Je moetje met een kapsel natuurlijk
LEIDEN - Zangeres en entertainer Marjol Flore zag ooit
een rol In een musical aan haar neus voorbijgaan omdat
ze 'te veel persoonlijkheid' had. Voor
schouwburgdirecteur Frans Boelen was die
persoonlijkheid juist reden om met Marjol Flore in zee
te gaan. In de Leidse Schouwburg gaat onder zijn regie
op 13 oktober de one-womanshow 'Marjol gaat vreemd'
in première. In dit programma blijft Marjol met haar
grenzeloze stem voor het eerst binnen de landsgrenzen:
met Nederlandse liedjes en conférences, geschreven
door Jaap Bakker en Rients Gratama en op muziek gezet
door Martijn Breebaart en Steven Koudijs, geeft de
zangeres, die geboren is uit een Noordafrikaanse vader
en een Franse moeder, het publick een blik in haar
woelige verleden.
door
Cees van Hoore
ook lekker voelen. Frans is nou zo'n
'kapper'1 die ook aandacht heeft
voor wat je zelf mooi vindt. Hij is
gèen tiran. Ik bèn dan ook met mijn
hele hebben en houwen in dit pro
ject gedoken. Iets half doen, dat kan
ik niet".
Marjol Flore is de dochter van Fran
chise Flore, die als revuester en zan
geres zowel in Nederland als daar
buiten werkzaam is geweest. In
1952 was zij leading lady van de
Londense Follies Bergère. Marjol
was toen vier jaar en had inmiddels
al vier stiefvaders gehad, onder wie
de acteur Guus Hermus en ene Hol-
trust, die dooï Interpol werd ont
maskerd als een internationaal frau
deur. Haar echte vader heeft ze
nooit 'gekend. Het was een Noord
afrikaanse violist die speelde in het
gezelschap The Vienna Boys. De
moeder van Marjol ontmoette hem
tijdens een tournee door Noordafri-
ka. Uit de kortstondige verhouding
die ze met hem had, is Marjol Flore
geboren. "Het was een wat dikkige,
kale man", zegt Marjol, "mijn moe
der had een voorkeur voor dat type.
Misschien heb ik dat volslanke wel
van hem. Ik zit er niet mee. Die stem
van mij moet toch ergens vandaan
komen".
In 1967 ging ze naar de Klein
kunstacademie aan de Linden-
gracht in Amsterdam. Veel geleerd
heeft ze er niet. "Die kleinkunstaca
demie stelde toen nog niet veel
voor. Die werd geleid door een paar
mislukte dansers. Je had één uur
zangles en achtentachtig uur
dansles, zoiets. Dat vond ik maar
niks. Ik kwam daar om te zingen, te
acteren. Vaak ging ik tijdens die
danslessen dan ook maar in een van
de lege lokalen beneden zitten.
Daar improviseerde ik wat op de
piano en ik zong natuurlijk. Nog
niet zoals ik het nu doe, maar met
van die opera-uithalen. Het was net
op muziek gezette ruzie. Maar dat
volume had ik toen ook al. Töen ik
daar eens zo bezig was, kwam Kika
Mol, de dochter van Albert, een keer
in haar tutu naar beneden. De dans
lerares had haar gestuurd en gezegd
dat ze tegen dat mens van Flore
moest zeggen dat ze de deuren
moest dichtdoen. Ze kon zichzelf
niet verstaan tijdens het lesgeven.
En toen is Kika teruggegaan naar
Marjol Flore: "De deur
boven en heeft ze tegen die dame
gezegd: 'De deuren waren dicht,
Mijn kind
Dat Marjol Flore nu op de Neder
landse toer gaat, betekent niet dat
ze zal stoppen met het zingen van
haar internationale repertoire.
Naast de show zal er altijd plaats in
geruimd kunnen worden voor het
maken van een elpee in dat genre.
Ze is door de kritiek vaak vergele
ken met vrouwen als Zarah Lean-
der. Piaf en Sophie Tucker. Flore
bewondert ze, en ze weet waarom ze
dat doet. "Wat m'e zo aantrekt in die
vrouwen is dat ze 'bigger than life'
zijn. Ze hebben eeri soort oerkracht.
WraaauuwlüMaar aan, de andere
kant zie je dat ze zeer kwetsbaar
zijn, vaak verslingerd juist aan die
ene klootzak van een man. Ze zin
gen dat ze blij zijn dat hij is opgeso
demieterd. Maar als-ie dan weg is,
missen ze hem. Het is zoals Brecht
in Surabaya Johnny heeft geschre
ven: 'Du hast kein Herz Johnny.
Und Ich Tjiebe dich so". Ik zoek
nooit artiesten op in hun kleedka
mer, maar toen Zarah Leander haar
laatste concert in Nederland gaf,
dacht ik: haar moet ik even zien. Met
die zware, doorrookte, stem van
haar zei ze tegen me: 'Wer sind Sie,
mein Kind?' Dat heeft grote indruk
e gemaakt. Ik was overdon-
Dat zo'n vrouw intuïtief zo'n
2 verwantschap met je kan
n. En dat dan uitspreekt. Alsof
herken
efde. liefhebben, maakt erg
sbaar. Ik ben erg kwetsbaar.
I bang dat de mensen me niet
jpen. Ik blijf maar uitleggen en
[gen. Honderden zinnen ter-
k het misschien in drie woor-
Ook met het pu-
s een soort ge
in de
wel uit willen
me, hou van me!
is je vijand toch
zeggen? Dat is het wel.
lierbare vijand die
wilt bestoken".
nses Shaffy
>1 Flore weigert i
aan dat publiek. Maar daarei
geeft ze zich totaal. Ze wil
veel voor doen, zo niet alles. Op ee
goedkoop succes is ze niet uit. "I
