Kon. Schouwburg parel aan het
Voorhout
'Een goed idee krijgt hier de ruimte'
Gevelrestauratie symbool van vernieuwing
Alphen begint seizoen in nieuw theater
j/m
HEATERKRANT891'90
VRIJDAG 15 SEPTEMBER 1989
weer Shakespeare in
ruimtelijke opstelling.
De Appel zet de Shakespeare-cy-
clus voort met 'Antonius Cleo
patra'. Eric Schneider en Geert de
Jong gaan de titelrollen vertolken.
Volgens de programma-informatie
zal deze voorstelling worden geën
sceneerd op het dek van een im
mens schip naar een ontwerp van
Tom Schenk. In het daartoe op
nieuw aangepaste Appeltheater zit
ten de toeschouwers niet zoals bij
de Hamlet-enscenering van vorig
seizoen aan twee zijden met een
speelvlak, maar worden de tribunes
meer in overeenstemming gebracht
met de vorm van Shakespeares oor
spronkelijke Globe-theater, waarbij
het publiek het speelvlak aan drie
zijden omringde.
De verwachtingen zijn hoogge
spannen. De Appel heeft in Neder
land een unieke reputatie als het
gaat om dit soort superprojecten.
Met enorm veel inventiviteit en in
tensiteit worden deze voorstellin
gen gemaakt. Eric Schneider speel
de al eerder de rol van Antonius, na
melijk in het seizoen 80-81 bij het
toenmalige Publiekstheater en re
gisseur %Erik Vos ensceneerde 'An
tonius Cleopatra' al tweemaal
eerder in Amerika. Om deze kostba- 1
re voorstelling, waaraan het gehele
ensemble met musici en extra ac
teurs zullen meewerken, mogelijk
te maken, heeft De Appel een be
roep gedaan op rijk en gemeente
voor extra steun.
Voordat 'Antonius Cleopatra'
medio oktober in première gaat,
wordt eerst 'Rosencrantz en Guil-
denstern zijn dood' van Tom Stop-
pard (eind vorig seizoen uitge
bracht) nog even doorgespeeld.
Nog niet eerder speelde toneel
groep De Appel een stuk van Tho
mas Bernhard. Daar komt nu veran
dering in: eind september gaat
'Plaats van bestemming' onder re
gie van Mark Timmer in première.
In de tweede helft van het seizoen
volgen dan nóg 'Noodlot' naar de
gelijknamige roman van Louis Cou
perus onder regie van Aram Adri-
aanse en 'Prins van Homburg' van
Heinrich von Kleist onder regie
van de uit Tjechoslowakije afkom
stige Jaroslav Chundela.
De Appel in Leiden
Leidse Schouwburg
12/01 Plaats van bestemming
(Bernhard)
24/03 Noodlot (Couperus)
4/04 Prins van Homburg (Von
Kleist)
Het Nationale Toneel in Leiden
Leidse schouwburg
23/12 Shirley Valentine (Russell)
13/01 Tussen ons (Ayckbourne)
14/04 De Kersentuin (Tjechov)
LAK-theater
6/10 Een hond begraven (Woud
stra)
7/10 Een hond begraven
9/03 Penthesilea (Von Kleist)
27/04 Daad zonder genade (Norén)
28/04 Daad zonder genade
Gevarieerd programma Parktheater
ALPHEN AAN DEN RIJN - Het programma van het Alphense
Parktheater is ondanks de startproblemen redelijk gevarieerd van
opzet. 'Echte Mannen' opent op 16 september met Zomer in Rimini.
In Cocktailuur vormen Mary Dresselhuys, Ton Lensink, Ramses
Shaffy en Marlous Fluitsma voor de buitenwereld een liefdevol ge
zinnetje (28 september).
De familie krijgt het echter benauwd als zoonlief tijdens het bor
reluur aankomt met zijn laatste werk. Het toneelstuk van zijn hand
is een zeer getrouwe weergave van hun gezinsleven. Het borrelen,
met alle komische verwikkelingen van dien, blijft dan ook niet be
perkt tot een uurtje.
In Laat je niet kisten (7 oktober) krijgt Joop Doderer te maken
met een stel wonderbaarlijke erfenisjagers. Ze hebben niet alleen
een zeer scherp oog voor hun eigen belangen, maar proberen ook de
concurrentie voortdurend een hak te zetten. In dit blijspel heeft
Doderer onder meer Maya Bouma en Diana Dobbelman als tegen
spelers.
Peter Faber en Olga Zuiderhoek voeren in Eén nacht ijs (30 no
vember) een welles-nietes-spelletje op. Hij wil wel een relatie, zij
niet. Het geworstel met de vraag of ze naast vrijen nog meer met el
kaar kunnen, levert een pittige komedie op. Ook in Antigone's ver
sterf blijft toneelgroep Independance ver van de gulden midden
weg (20 december). Het weigeren van concessies loopt dan ook uit
op oorlog.
Pandora brengt op 14 oktober Sometimes without music. Hoewel
de titel anders doet vermoeden, maken de dansers wel degelijk ge
bruik van muziek tijdens hun optreden. Truus Bronkhorst probeert
in haar Homo universalis (14 december) te verbeelden wat dans is.
En vooral alles wat dans niet is.
Kleinkunst
Onder het kopje kleinkunst staat naast het humoristisch duo Waar
denburg en De Jong (4 november) ook de groep Flairck (25 novem
ber) op het programma. Harry Jekkers kreeg als zanger van het
Klein Orkest ooit bekendheid met zijn loflied op Den Haag. Op 21
oktober staat hij in het Parktheater met satirische en vrolijke lied
jes en alles wat daar tussenin zit.
Hans Dorrestein komt op 11 november naar Alphen met zijn Lie
deren van wanhoop en geloof, deel twee. Hoe droef hij het leven ook
afschildert, zijn publiek moet er voornamelijk om lachen.
Percossa opent op 17 september de serie koffieconcerten met een
mengeling van muziekstijlen. Basklarinist Hein Pijnenburg en het
Nederlands Marimba Duo zijn wel op een en dezelfde dag (8 okto
ber) te beluisteren in het Parktheater, maar geven elk een eigen op
treden. Frans van der Tak en Reggy Meyler spelen wel samen en
brengen op 19 november een pianorecital met kamermuziek. De
Vlaamse groep 't Kliekske brengt op 17 december een op volksmu
ziek gëinspireerd repertoire met zo'n dertig verschillende, en veel
al zelfgemaakte, instrumenten.
Jeugd
Het Parktheater brengt voor de jeugd vier voorstellingen. Studio
Peer geeft op 30 september zowel 's middags als 's avonds een optre
den, waarbij dromen een grote rol spelen. Theater Eldorado pro
beert in De Koning en de rest de dood wat minder ver van het bed te
laten staan. Deze voorstelling op 19 oktober belooft naast ernst ook
de nodige humor. Peter Pan Produkties komt op 28 december met
Het verhaal van Karei Kees. Na jarenlang alleen wonen stuit een
overdreven nette, maar verder best aardige, jongen op een merk
waardig wezentje. En dat zet zijn wereld nogal op zijn kop.
Veel en voor elk wat wils.
Dat is de programma-opzet
van het Alphense
Parktheater, dat dit jaar
aan zijn eerste volledige
seizoen begint. Naast
coryfeëen als Mary
Dresselhuys en Ton
Lensink staan ook minder
bekende grootheden op het
programma. Toneelgroep
Echte Mannen valt de eer
te beurt het spits af te
bijten in de tot schouwburg
omgebouwde school in
park Rijnstroom. Op
zaterdag 16 september
openen die kerels het
seizoen met 'Zomer in
Rimini'. 'Een intelligent
liefdesdrama vol humor'
zeggen ze zelf.
door
Letty Stam
ALPHEN AAN DEN RIJN - "Ie
dereen moet hier naar toe kunnen,
want we willen absoluut geen elitair
theater zijn", vindt Anneke van der
Vlis, één van de zes leden van de
programmacommissie. "Aan grote
namen ontkom je dan ook niet. On
bekend maakt nu eenmaal onbe
mind. Jammer, want er zitten vaak
heel mooie stukken tussen. Eigen
lijk zou het zo moeten zijn datje ge
woon naar het theater gaat zonder te
weten wat er op het' programma
staat".
De abonnementen op voorstellin
gen met Joop Doderer, Mary Dres
selhuys en Peter Faber zijn al uit
verkocht. "Dat heeft ons al een eer
ste boze telefonade opgeleverd",
vertelt Van der Vlis grinnikend.
"Bij dè abonnementen geldt nu een
maal: wie het eerst komt, het eerst
maalt". De resterende kaarten, mi
nimaal twintig procent, gaan in de
losse verkoop. De voorverkoop be
gint de twintigste van de maand.
Anneke van der Vlis, lid van de programmacommissie: 'Niet alleen dat z
wangen stromen'.
voorafgaande aan de maand van het
optreden.
Ondanks het elk-wat-wils-princi-
pe, blijft kritiek onvermijdelijk.
"Het publiek dat ons voorheen op
zocht in het oude Hooftstraatthea-
ter vindt dat er te weinig avant-gar-
detoneel op het programma staat",
vertelt Van der Vlis berustend.
"Maar dat publiek komt nog wel
aan zijn trekken wanneer het reper
toire-toneel op gang komt. Deze
groepen zijn vaak op korte termijn
te boeken en komen tussen de vaste
voorstellingen door. We hebben na
tuurlijk ook leuke reacties gehad.
Mensen die voorheen een abonne
ment in Amsterdam of Den Haag
hadden en nu bij ons komen. Dat
zegt toch wel iets".
Uitverkocht
Het programma biedt nog ruimte
voor optredens tussendoor. "We
konden pas laat beginnen met de
programmering. Eerst hadden we
de verhuizing van de Hooftstraat
naar hier. Toen was er enige tijd on
duidelijkheid hoe groot het budget
zou zijn. Vele groepen waren tegen
die tijd al geboekt. Een Herman Fin
kers is bijvoorbeeld voor de eerst
komende vier jaar uitverkocht.
Vandaar dat we nu met een half pro
gramma komen dat tot januari is ge
vuld. Die ruimte in het programma
biedt aan de andere kant ook voor
delen. Zo hebben we onlangs Paul
de Leeuw weten te strikken voor
een optreden op 24 november".
"We willen ook meer aandacht
aan dans besteden. Op dit moment
staan twee voorstellingen op het
programma, omdat het merendeel
al was volgeboekt. Om het kort te
houden: we willen veel en voor ie
dereen wat. Naast een onvervalste
tragedie als 'Antigone's versterf, is
zo'n voorstelling van Peter Faber en
Olga Zuiderhoek echt lachen gebla
zen. Het hoeft allemaal niet zo zwaar
dat de tranen over je wangen rol
len".
Parktheater is niet van plan al
leen voorstellingen te bieden met
bekende namen. "We willen ook
een springplankfunctie hebben",
zegt Van der Vlis. "Aanstormend ta
lent krijgt bij' ons een kans zich te
presenteren. Net zoals voorheen al
gebeurde in ons oude onderkomen.
Een Youp van 't Hek is bijvoorbeeld
in het Hooftstraattheater begonnen
met anderhalve man en een paarde-
kop als publiek. Ook de operette-
vereniging uit, zeg Boskoop, kan bij
ons een zaal huren. En we willen de
eigen theatergroepen, zoals bijvoor
beeld het Alphense Per Expres, sti
muleren. Je moet het gewoon zo
zien dat iedereen met een goed idee
de ruimte krijgt in het Parktheater".
Film
Die diversiteit aan activiteiten
weerspiegelt zich niet alleen in het
programma. Het Parktheater is
multifunctioneel van opzet en heeft
meer dan een schouwburg met 244
stoelen. In het voormalige Wilhel-
minagebouw is ook het Filmhuis
gevestigd, dat op 15 september het
seizoen opent met 'Het verhaal van
de wind' van Joris Ivens.
Tevens hebben een jazzclub, een
folkclub en het Literair Café hier
hun onderdak. Deelnemers aan de
creativiteitscursussen van Expres
sie '70 volgen hier niet alleen onder
richt, maar weten zich ook verze
kerd van expositieruimte. De foyer
is tevens galerie en ook de eerste
verdieping biedt plaats aan een ten-,
toonstellingsruimte.
Voor het gebouw is een podium
gebouwd voor openluchtvoorstel
lingen. "We hopen op goed weer
met de Alphense Jaarmarkt op 20
september. De plaatselijke dichters,
schrijvers en performers kunnen
dan ook daar optreden. Een soort
Uitmarkt-idee, maar dan in Alphen.
En ik hoop met de bijbehorende ge
zelligheid".
Wie zich via het Korte
Voorhout naar het centrum
van Den Haag begeeft,
kijkt onwillekeurig naar
links. De fraai
gerestaureerde gevel van
de statige Koninklijke
Schouwburg trekt alle
aandacht van de
voorbijganger. De Haagse
cultuurtempel is weer
markant aanwezig in het
straatbeeld van de
Residentie. Misschien
heeft dat zelfs wel enige
symbolische betekenis. Na
de glorie en het verval van
de Haagse Comedie streeft
immers het Nationale
Toneel, het nieuwe
huisgezelschap van de
schouwburg, naar een
prominente plaats in de
Nederlandse
theaterwereld. Het
gezelschap bereidt zich
inmiddels voor op zijn
tweede seizoen, en hoopt
als grootste
repcrtoiretoneelgroep in
Nederland met nieuw elan
de mensen enthousiast te
maken voor het moderne
en klassieke
wereldrepertoire.
door
Wijnand Zeilstra
DEN HAAG - Onder leiding van
architect Job Roos is de ernstig ver
vuilde gevel van de Koninklijke
Schouwburg schoongemaakt en
hersteld. Het gebouw heeft een
kleurrijke metamorfose ondergaan,
waarbij met lichte tintverschillen
de architectonische accenten van
het gebouw worden aangegeven.
Met het restaureren van de gevel en
de daken van het voorhuis is de eer-
sye fase afgerond in een reeks van
herstelwerkzaamheden en verbou
wingen die voor de komende jaren
op het programma staat.
De laatste ingrijpende verbou
wing dateert van 1929. In een door
Monumentenzorg samengestelde
brochure over de huidige restaura
tie van de Koninklijke Schouwburg
wordt vermeld dat in de geschiede
nis van het gebouw - van 1766 tot
1774 verrezen, oorspronkelijk als
vleugel van een paleis voor vorst
Carel van Nassau Weilburg - telkens
met een tussenpoze van zo'n zestig
jaar tot een grondige aanpak is be
sloten. En telkens is. naast het
grootonderhoud, het gebouw aan
gepast aan de eisen des tijds voor
het functioneren als theater. Op
middellange termijn zal met name
De fraai gerestaureerde gevel van de Koninklijke Schouwburg aan het Korte Voorhout in Den Haag.
het toneelhuis verbeterd moeten
worden. Zo is bijvoorbeeld de 'trek
kenwand' - voor het halen en laten
zakken van decorstukken - voor de
moderne theatertechniek te licht
geworden en laat de bouwtechni
sche staat van de toneeltoren te
Volgens Oscar Wibaut, plaatsver
vangend directeur van de Konink
lijke Schouwburg en als zodanig
verantwoordelijk voor programme
ring en publiekswerving, hoopt
men rond het jaar 2004 het gebouw
weer helemaal te hebben aangepast
aan de eisen van de tijd. Omstreeks
die tijd viert men het tweehonderd
jarig bestaan van de schouwburg.
In 1802 namelijk kreeg het gebouw
zijn uiteindelijk bestemming van
schouwburg: op 30 april 1804 had de
opening plaats met een opvoering
van Voltaire's 'Semiramis'.
Ontvangsthal
Op korte termijn - fase twee in de
reeks verbouwingen - wil men de
ontvangsthal verbeteren. In de hui
dige staat is volgens Oscar Wibaut
de grote voorhal de directie 'een
doorn in het oog'. Door de jaren
heen zijn er tal van obstakels, hok
jes en afgesloten ruimten ontstaan.
Men wil een andere sfeer scheppen
en een grotere functionaliteit berei
ken. Daartoe heeft men de Belgi
sche architect Charles Vandenhove,
die onder meer betrokken was bij
de restauratie van de Koninklijke
Muntschouwburg in Brussel, ge
vraagd om een plan uit te werken.
In hoofdlijnen komen zijn voorstel
len neer op het 'schoonvegen' van
de huidige hal om aldus een weids
heid te verkrijgen. Er dient één gro
te heldere ruimte te ontstaan, waar
door het afgesloten karakter van de
hal wordt opengebroken.
De gesloten deuren in het midden
van het gebouw bijvoorbeeld zullen
worden opengewerkt. Dat levert
meer contact op tussen binnen (in
de schouwburg) en buiten (aan het
Voorhout). Daardoor zal ook de
overgang van buiten naar binnen
geleidelijker verlopen. De ruimere
voorhal dient beter 'leesbaar' te zijn,
dat wil zeggen in één oogopslag
moet duidelijk zijn, waar wat te vin
den is. Bovendien zal de hal door de
extra verkregen ruimte beter ge
schikt zijn voor uiteenlopende ma
nifestaties. De kassa's zullen vol
gens de plannen van Charles Van
denhove worden ondergebracht in
een lichtglazen constructie aan de
linkerzijvleugel van het gebouw.
Tevens onderzoekt men de moge
lijkheden om een liftinstallatie te
bouwen. Net als voor'de gevelres
tauratie het geval was, worden de
kosten van de verbouwing van de
voorhal op ongeveer 1,2 miljoen
gulden geruimd.
Toneeltheater
De Koninklijke Schouwburg is vol
gens plaatsvervangend directeur
Wibaut een 'toneeltheater': voor
zo'n zestig a zeventig procent be
staat de programmering uit toneel
voorstellingen. Op de eerste plaats
is er de vaste bespeler. Het Nationa
le Toneel neemt als 'huisgezel
schap' tweederde van de voorstel
lingen voor zijn rekening. Dat stelt
specifieke eisen aan de bespeling.
Alleen al voor repetities en dergelij
ke is de schouwburg ongeveer 25
dagen per seizoen gesloten. Naast
de produkties van het Nationale To
neel beoogt men een representatief
beeld te geven van kwalitatief hoog
waardig repertoiretoneel zoals dat
elders in Nederland wordt gemaakt.
Daarmee zit men uit oogpunt van
bezoekersaantallen in de moeilijke
hoek. De publieke belangstelling
voor dit soort toneel is nu eenmaal
beperkt. In de programmering
maakt men dan ook een selectie uit
het aanbod van vrije produkties
voor een breder publiek. Men kiest
de 'krenten uit de pap' en program
meert die in kortlopende series van
drie a vier avonden.
Bewust wordt ook voor meer 'en
tertainment' gekozen. Jasperina de
Jong, Toon Hermans en kleinere
musicals als 'Sweet Charity' bij
voorbeeld haalt de Koninklijke
Schouwburg naar Den Haag. Ten
slotte ligt het in de bedoeling om de
komende jaren meer aan jeugdthea
ter en aan buitenlandse voorstellin
gen te gaan doen. Wat dat laatste be
treft gaat de aandacht van de Ko
ninklijke Schouwburg - alleen al
om historische redenen - vooral uit
naar Franstalig theater: het komen
de seizoen brengt de eerbiedwaar
dige Comédie Frangaise de 'Mi
santhrope' van Molière, en er is in
de categorie van goede vrije pro
dukties 'Une Absence' van de Fran
se schrijfster Loleh Bellon te zien.
Nat. Toneel
Komend seizoen brengt het Natio
nale Toneel vijf grote produkties in
de Koninklijke Schouwburg uit.
Onder regie van artistiek leider
Hans Croiset is dezer dagen 'De tijd
en het vertrek' van de Duitse schrij
ver Botho Strauss in première ge
gaan. De tweede produktie is even
eens een toneelstuk van een heden
daags auteur: 'Tussen ons' van de
uiterst produktieve Engelse Schrij
ver Alan Ayckbourn, die de afgelo
pen een indrukwekkend aantal
scherpzinnige komedies heeft ge
schreven. De overige drie grote pro
dukties zijn echte klassiekers te
noemen: 'Professor Bernhardi' van
Arthur Schnitzler, 'De Kersentuin'
van Anton Tsjechov en -in de regie
van Franz Marijnen - 'Macbeth' van
William Shakespeare.
Naast de grote-zaalprodukties
brengt het Nationale Toneel drie
kleine-zaalvoorstellingen uit: 'Daad
zonder genade' van Lars Norén,
'Penthesilea' van Heinrich von
Kleist en 'Een hond begraven' van
auteur/regisseur Karst Woudstra.
Tenslotte zijn er nog drie reprises te
zien. Anne-Wil Blankers speelt haar
schitterende solo-voorstelling
'Shirley Valentine' door. 'Hebriana'
van Lars Norén is ook weer op het
repertoire genomen. Een prachtig
voorbeeld van het soort repertoire-
theater van hoog niveau, waar het
Nationale Toneel naar streeft. Het is
een indrukwekkende voorstelling
in een topbezetting. De persreacties
naar aanleiding van Molières 'Bour
geois Gentilhomme' in de regie van
Leonard Frank waren niet alle on
verdeeld gunstig. Desondanks is tot
een reprise besloten van deze rigou
reus bewerkte klassieker.
De Appel
Over verbouwingen gesproken: De
Appel heeft vorig jaar in het eigen
Appeltheater ingrijpende wijzigin
gen aangebracht. Het gebouw is aan
één zijde uitgebroken', waardoor het
theater in breedte is vergroot. Dat
betekent meer speelruimte voor de
acteurs, meer stoelen voor het pu
bliek. De verbouwde Appelpassage,
de entree van het theater, kreeg een
overkapping en is als garderobe in
gericht. Voor de Appelmedewer
kers zijn eveneens een aantal voor
zieningen aangebracht. De moge
lijkheden van de vernieuwde thea
terzaal heeft artistiek leider Erik
Vos al aan het begin van het vorig
seizoen uitgeprobeerd in zijn regie
van de 'Hamlet'. Die lijn wordt het
komend seizoen doorgetrokken:
