'De islam wordt zonder
enig begrip veroordeeld
i
'Identificatieplicht leidt tot jacht op
■7
Vrijgemaakten tonen zich bezorgd over milieu
PAGINA 2
DONDERDAG 14 SEPTEMBER 1989
Koranvertaler Leemhuis wil tegenwicht bieden aan negatief imago
GRONINGEN - "De christenen in het Midden-Oosten hebben
de moslims in het verleden heel vaak begroet als hun bevrij
ders. Dat gebeurde onder meer, toen ze door de Byzantijnse
christenen onderdrukt werden. Heel opvallend is ook dat het
jodendom onder de moslims een grote bloei heeft gekend".
De man die de koran in het Neder
lands heeft vertaald, dr. Fred Leem
huis, moet niets hebben van de ver
halen waarin moslims als intoleran
te godsdienstfanaten worden afge-
tuut in Cairo woonde hij een aantal
jaren in Egypte, een belangrijk isla-
mitiscn land met een grote christe
lijke minderheid.
De bevolking i
schilderd. Het stuit hem tegen de tolerant en respecteert andermans
borst dat alle moslims over een kam opvattingei
worden geschoren: waarbij extre- feestdagen
mistische fundamentalisten het bevolking gevierd", illustreert
Leemhuis "maar het houden van
processies zit er niet in". Terwijl hij
grip veroordeeld". Leemhuis be- wat blauwe wolken in de rondte
treurt dat. Hij haalt een kloeke si- blaast, stelt de vertaler nuchter vast
gaar tevoorschijn, steekt er de dat dat in Nederland ook lang niet
brand in en constateert: "In China overal mag. "Het is daar een solidai-
kijken ze ook niet alleen naar re en gastvrije samenleving en die
Noord-Ierland om zich een oordeel facetten mochten hier wel weer
te vormen over de christelijke be- eens wat opleven",
schaving".
De Groningse arabist hoopt dat G6W00I1
zijn vertaling van de koran, het hei- Leemhuis is niet de eerste die een
lige boek van de moslims, bijdraagt Nederlandse vertaling maakt van
aan het corrigeren van die verkeer- "de bron van de islam". Maar het
de opvattingen. Hoewel hij zelf verouderde taalgebruik heeft eerde-
geen moslim is, kent Leemhuis de re versies ontoegankelijk en nage-
islamitische wereld van nabij. Als noeg onbruikbaar gemaakt. Hoewel
directeur van het Nederlands Insti- Leemhuis er naar streefde het taal-
i,Vt4 ,C< s/A.&U*
Ti'
v™. llrr, .1,. II., hr, rrn
(rn rn lijahlrn ,hM J-ll .Ln .Ir 1.(L.
^Trów^ rl"'M Ifc.TJ! '1L
(■II Z.| .Ik- «rfcir... ll.r hrl Ir.nl.-.. itun-
Ur.'..r .UR Rrk.vrn r„ .1» .lr..,.lrl.1l Ir... i..*
n. li-,
"i' iz' üCirrrr.;
£L u \JL Jp 'iv ay,
Fragment uit Leemhuis' koranvertaling.
MIELE
INBOUWAPPARATEN.
VOOR OPTIMAAL
KOMFORT IN UW KEUKEN.
Miele-Keuken-Centrum
"Leiden"
Leiden: Korevaarstraat 11. Tel.: 071-149859
gebruik "zo gewoon mogelijk" te
houden, is ook zijn vertaling niet al
tijd even makkelijk, want "de koran
is geen boek voor kleuters". Leem
huis gaat er echter vanuit dat een
middelbare scholier in staat is het
verk te begrijpen.
Vervelend blijft dat verscheidene
stukken voor verschillende uitleg
vatbaar zijn, maar in welk literair
werk is niet het geval? Leemhuis
ziet geen bezwaar: "Heilige teksten
vormen een inspiratiebron voor
nieuwe gedachten en extra verge
zichten. Als de vertaling te simpel
wordt, vervalt die dimensie".
Op een aantal plaatsen heeft de
vertaler zijn toevlucht genomen tot
formuleringen die niet de schoon
heidsprijs verdienen. Dat kon niet
anders, omdat juist met die formu
leringen naar andere teksten wordt
verwezen. Deze verwijzingen kon
den alleen met een 'passe-partout-
vertaling' overeind worden gehou
den. 'Mooi Nederlands' zou ze on
herkenbaar maken.
Leemhuis looft het taalgebruik
en de literaire vorm van de koran en
noemt die "heel wonderbaarlijk.
Het is een eigen stijl die het midden
houdt tussen proza en poëzie". Het
belang van het geschrift reikt ver
der dan de religieuze boodschap.
Tekst en vormgeving zijn inspire
rend. Niet voor niets is het in Egyp
te heel gewoon dat een taxi-chauf
feur een cassettebandje opzet met
gezongen koran-fragmenten.
Het reciteren luistert heel nauw.
Slechts een enkeling zoals Abdel-
Basit Abdel-Samat, beheerst deze
kunst tot in de perfectie. Zijn werk,
dat van Egypte tot Marokko in bre
de kring wordt gewaardeerd, laat
zich vergelijken met dat van een
concertpianist die eruit springt
door zijn lichte touché en perfecte
timing.
Willekeurig
De koran omvat 114 soera's, lange
en korte hoofdstukken. De eerste
soera, tevens de kortste, telt slechts
enkele regels. Het is een ode aan Al
lah, die iedere moslim uit het hoofd
kent. De tweede soera is de langste
van allemaal en de daarop volgende
worden steeds korter.
Leemhuis zuigt aan zijn Havanna.
Dikke wolken vervagen het zicht op
de wandkaart met het schematische
overzicht van de vorstenhuizen in
het Midden-Oosten: "De hoofdstuk
indeling is willekeurig en niet chro
nologisch". Opmerkelijk is boven
dien dat lessen worden getrokken
uit tal van verhalen - over Abraham,
Jacob, Isaak en over Jezus en Jona -
die zelf niet in het boek zijn opgeno
men, omdat ze bekend worden ver
ondersteld. Het zijn de verhalen die
ook in de bijbel en de joodse ge
schriften voorkomen, slechts de de
tails zijn anders.
Dat de koran niet alle - bekend
veronderstelde - verhalen opnieuw
opdist, ziet Leemhuis niet als
bezwaar. "Wie er niet uitkomt, moet
maar een praatje gaan maken met
zijn Marokkaanse of Turkse buur
man. En als meneer Abdallah het
niet weet, kent hij ongetwijfeld ie
mand die het precies kan uitleg
gen".
Essentieel zijn de lessen en leefre
gels die uit de verhalen naar voren
komen. Bij omstreden kwesties - er
circuleren zeven gezaghebbende
commentaren - streefde de vertaler
steeds naar een middenkoers.
Bij het vertaalwerk, dat acht jaar
in beslag nam, is Leemhuis bijge
staan door twee islamitische geeste
lijken, een van Surinaamse en een
van Indonesische afkomst, maar
beiden "goed ondergedompeld in
de Nederlandse taal en cultuur". Zij
hielpen de arabist in het rechte
spoor te blijven en hij toont zich
over het resultaat van die samen
werking zeer tevreden. "Moslim of
islam kun je vertalen met 'de onder
werping' of 'de onderworpenen aan
god', maar dat klinkt nogal negatief.
Daar was ik me niet van bewust. Nu
staat er: 'degenen die zich hebben
overgegeven aan god'. Dat is beter".
De vertaling, die in de laatste week
van september op de markt komt,
verschijnt in een oplage van 10.000
stuks. Het boek - met op de linker
helft van de pagina's de Nederland-
Leemhuis wijdde acht jaar aan het vertalen van de koran. "Heilige teksten vormen een inspiratiebron voor
zieuwe gedachten en extra vergezichten. Als de vertaling te simpel wordt, vervalt die dimensie". (foto gpd>
se tekst en rechts het arabisch - is
bedoeld voor moslims en geïnteres
seerde andersdenkenden. Leem
huis heeft er een hekel aan daar na
tionaliteiten bij te noemen. "Wie
hier is opgegroeid, is voor mij een
Nederlander".
Geroutineerd snijdt Leemhuis
het mondstuk van weer een verse
Havanna bij, steekt hem op en ver
telt het opmerkelijke levensverhaal
van Mohammed.
De profeet, een weesjongen van
gegoede familie, werkte zich op tot
succesvol zakenman. Op zijn veer
tigste kreeg hij zijn openbaringen
en besloot hij zich te wijden aan de
verspreiding van zijn boodschap.
Het charisma van de profeet staat
buiten kijf: in amper tien jaar was
het hele Saudiarabische schierei
land islamitisch.
Dat proces laat zich goed vergelij
ken met het succes van de Iraanse
ayatollah Khomeiny die zijn land in
eenzelfde periode wist om te vor
men tot een streng-islamitische
staat. "Een charismatisch leider
vermag veel", constateert Leem
huis, terwijl de rookwolken nu ook
de uithoeken van zijn werkkamer
kleuren. "Maar er is één objectief
verschil. Op het moment dat de ara-
bische wereld gehoor gaf aan de
boodschap van Mohammed, brak
een periode aan van ongekende
bloei op economisch en cultureel
gebied en dat kunnen de huidige
leiders van Iran niet zeggen".
Criminoloog voorziet onvermijdelijke selectiviteit marechaussee
UTRECHT (ANP/GPD) - De in
voering van de identificatieplicht
leidt tot het selectief jagen op zwar
ten en ieder ander met een buiten
lands uiterlijk, terwijl door die
plicht nauwelijks mèèr illegalen en
criminelen zullen worden gepakt
dan nu het geval is.
Met deze argumentatie raadt de
Utrechtse hoogleraar criminologie
prof.dr. F. Bovenkerk in zijn giste
ren uitgesproken oratie het de poli
tiek af om door" die identificatiep
licht voor iedereen het vreemdelin
gentoezicht in de grote steden te
verscherpen.
Het is een gegeven dat grens
wachters die binnenkomende reizi
gers moeten controleren ook kijken
naar het uiterlijk van die ïeiziger,
stelt Bovenkerk. Dat is niet te voor
komen: selectie moet er zijn (jaar-
lijks passeren 90 miljoen mensen de
Nederlandse grens), moet boven
dien simpel zijn en iedereen zou
daar op letten.
De minister van justitie heeft
voorgesteld de identificatieplicht in
te voeren om na het openstellen van
de Europese binnengrenzen in 1992
enig zicht te houden op wie en wat
er het land binnenkomt. In verschil
lende andere Europese landen
functioneert dit systeem al. In
plaats van op de grenzen zouden zij
zich moeten concentreren op de
grote steden, waar naar men aan
neemt de meeste illegale vreemde
lingen verblijven.
Het principiële verschil met de
huidige situatie is volgens Boven
kerk gelegen in de partij die het ini
tiatief neemt: wie de grens passeert
weet dat hij gecontroleerd kan wor
den, in het voorgestelde systeem is
het de opsporingsambtenaar die ie
dereen overal kan controleren.
Van de 325 grensbewakers van de
Koninklijke Marechaussee gaan er
straks 70 naar de grenscontrole op
Schiphol en 200 worden ingezet bij
het toezicht op vreemdelingen,
vooral in de grote steden. In het ge
hele korps van de marechaussee
(3.200 mensen) werkt welgeteld één
man die komt uit een etnische min
derheid. Bovenkerk ziet de Konink
lijke Marechaussee dan ook als ver
tegenwoordiger van "het blanke,
protestantse, kleinsteedse deel van
Nederland". De meesten hebben niet te t
Bovenkerk: "Selectie is bij controle
geen ervaring met grote steden en
hun multi-raciale samenlevingen.
Om te kijken hoe zijn hun werk
doen reed de criminoloog met zes
studenten een aantal dagen mee
met de intercitytrein tussen Arn
hem en Oberhausen waarin de Ma
rechaussee paspoorten controleert.
Al snel bleek dat ze zich sterk laten
leiden door kleding, gedrag en ui
terlijk van reizigers. Bovenkerk
stelde vast dat 32 procent van de
'blanke' inzittenden werd gecontro
leerd tegen 68 procent van de men
sen met een 'buitenlands uiterlijk'.
De grensbewakers kwamen er
overigens in latere gesprekken met
Bovenkerk rond voor uit dat ze dat
onderscheid maken. Sommigen
hanteerden eigen methoden om de
schijn van discriminatie te voorko
men: controleer eerst een blanke,
dan een zwarte, dan weer een blan
ke. En controleer vooral ook de
blanke die naast de zwarte zit.
In de opleiding van de mare
chaussee worden geen richtlijnen
gegeven over het selecteren. De
controleur mag dat allemaal zelf re
gelen. Bovenkerk zegt zijn hart vast
te houden-als deze mensen straks in
de grote steden gaan lopen. "Blank
Nederland gaat zwart Nederland
controleren. Ze kunnen naar eigen
willekeur iedereen aanhouden".
Het nut van de controles is vol
gens Bovenkerk beperkt. Van de
60.000 vreemdelingen die in 1988
aan de grens werden aangehouden,
ging het volgens hem in 80 procent
van de gevallen om Duitsers die
geen paspoort bij zich hadden. Zwa
re criminelen hebben zich nooit
door een grens laten stuiten en kun
nen gemakkelijk aan valse papieren
komen.
Daarentegen heeft selectief optre
den van de politie in Engeland en
Frankrijk meermaals 'morele pa
niek' en dientengevolge rassencon
flicten veroorzaakt. Bovenkerk be
nadrukt dat het niet zijn bedoeling
is de Marechaussee 'zwart' te ma
ken, al zou dat, in de andere zin van
het woord, zeker aanbeveling ver
dienen. De overlast voor mensen
met een buitenlands uiterlijk ont
staat niet doordat opsporingsamb
tenaren hun boekje te buiten gaan,
maar juist doordat ze hun werk
goed willen doen.
Ondanks het slechte weer be
volkten gisteren zo'n 7500 gere-
formeerd-vrijgemaakten de
binnenstad van Kampen, al
waar ieder jaar de traditionele
'Schooldag' wordt gehouden.
Zoals vanouds vormde de ont
moeting rond het gebouw van de
Theologische Universiteit aan
de Broederweg een van de char
mes van de dag, terwijl voor het
eerst tijdens de samenkomsten
in zeven kerkgebouwen een
thema centraal stond: 'Omgaan
met de schepping'.
Hoewel de Gereformeerde Ker
ken (vrijgemaakt) zich verre hou
den van het conciliair proces van
gerechtigheid, vrede en behoud
van de schepping, was gisteren
toch bewust gekozen voor dit the
ma. Want, zoals prof. drs. H. M.
Ohmann het uitdrukte, "het
milieu, het schepsel zal ons een
zorg zijn".
Zowel 's ochtends als 's mid
dags werd door de sprekers bena
drukt dat het milieuprobleem de
gereformeerd-vrijgemaakten wel
degelijk aan het hart gaat. De
ethicus prof. dr. J. Douma gaf toe
dat "velen van 'links' ons zijn
voorgegaan". Maar, vervolgde hij,
het zou beschamend zijn wanneer
zijn ons ook voorgingen in een in
grijpende aanpak van de milieu
problematiek.
Volgens Douma staat op de eer
ste bladzijden van de bijbel om
schreven hoe de mensheid met de
schepping, 'Gods huis', om moet
gaan. Dat dit niet altijd zorgvul
dig is gebeurd, is een feit. "We
hebben ons misdragen. Wij waren
geen goede huisbewaarders,
maar hebben er juist huis gehou
den". Toch hield hij vol dat chris
tenen een 'cultuurmandaat' heb
ben, zoals zij evenzeer de op
dracht hebben tot 'vreemdelings
chap' in deze wereld.
Douma waarschuwde: "Wie
echt rentmeester wil zijn, zal
gauw genoeg merken dat-ie in
zijn eigen vlees moet snijden".
Het gaat volgens de vrijgemaakte
ethicus vooral om de vraag: "Zijn
wij mensen van de wereld, die
geen stukje van hun welvaart op
geven als ze er niet toe gedwon
gen worden, of zijn wij vreemde
lingen?"
De 'dag van de school der ker
ken' vormt een hoogtepunt in het
kerkelijk jaar van de gerefor
meerd-vrijgemaakten. Na de
breuk met de Gereformeerde
Kerken in 1944 - de 'Vrijmaking'
en daardoor ook met de school
aan de Kamper Oudestraat, wordt
sindsdien feestelijk de opening
van het seizoen op de eigen
school gevierd. Overigens is de
belangstelling van de kerkleden
in de loop der jaren steeds meer
teruggelopen.
Het organiserend comité koos
daarom dit jaar voor het eerst
voor een iets gewijzigde opzet.
Niet alleen stond er tijdens de
schooldag van gisteren een thema
centraal, ook konden bezoekers 's
middags met enige hooggeleerde
heren hierover in discussie. Over
die eerste verandering in opzet
werden verschillende grapjes ge
maakt. Zoals één dominee het 's
ochtends uitdrukte: "Oudere pre
dikanten houden hun hart vast,
wat moet dat worden?"
Maar voor een groot deel van de
bezoekers, lag het accent op de
buitenactiviteiten, waar bij de ve
le stands van eigen organisaties
en boekhandels oude vrienden en
bekenden de hand geschud werd.
Traditiegetrouw hielden ook dit
maal veel jongeren zicH op bij 'dè
brug' nabij de hogeschool die als
het centrum geldt van het 'huwe
lijksbureau' dat de schooldag
voor hen vormt.
RK Kerk uit Sila
De Rooms-Katholieke Kerk zal
niet langer deelnemen aan de
werkzaamheden van de Stichting
Interkerkelijke Ledenadmini
stratie (SILA). De bisschoppen
verschillen van inzicht met deze
stichting over de besteding van
de 15,5 miljoen gulden die de
overheid beschikbaar stelde voor
de opbouw van een zelfstandige
kerkelijke ledenadmnistratie.
Bij het officiële begin van de
SILA, verleden week maandag,
bleek al dat de RK Kerk ernstig
overwoog niet mee te doen aan de
zogenoemde opbouwfase, waarin
nog eenmaal met de gegevens van
de burgerlijke overheid een le
denbestand kan worden opge
bouwd. Eerder besloten de bis
schoppen aan de definitieve fase
niet deel te nemen.
De aanleiding voor het jongste
besluit van de bisschoppen ligt in
een financieel geschil over een
project dat de kerken in de voor
bereidingsfase hebben moeten
uitvoeren. SILA is bereid de RK
Kerk hiervoor slechts 150.000 gul
den terug te betalen, terwijl de
bisschoppen het hele bedrag van
500.000 op tafel willen zien.
De bisschoppen vragen zich
bovendien af of de kosten van het
project in de toekomst wel be
heersbaar zijn en of het politiek
haalbaar is. Tevens willen zij niet
graag niet afhankelijk worden
van een stichting waarin de RK
kerk slechts een van de deelne
mende kerken is. Tenslotte heeft
de RK Kerk een eigen systeem
van adresmutaties ontworpen.
Hoedemaker
"Het christelijke normen- en
waardenpatroon is tegenwoordig
kennelijk ook voor buitenkerke
lijken een belangrijk oriëntatie
punt". Met dit 'hoedemakeriaan-
se antwoord' verklaarde drs. H.
Eversdijk, vicevoorzitter van de
Tweede-Kamerfractie van het
CDA, gisteren het feit dat zijn par
tij bij de verkiezingen ook veel
niet-kerkelijke kiezers aan zich
heeft weten te binden. Deze om
gekeerde 'doorbraak' is volgens
Eversdijk maar ten dele aan het
fenomeen-Lubbers te danken.
Eversdijk kreeg gisteren in Den
Haag het eerste exemplaar aange
boden van de bundel 'Hoedema
ker herdacht' (uitgave Ten Have
Baarn). Deze bundel verschijnt
ter gelegenheid van de honderd-
vijftigste geboortedag van de her
vormde theoloog Ph. J. Hoede-
maker (1820-1910), die in de ker
kelijke en politieke geschiedenis
van Nederland een bijzondere
plaats inneemt.
Op staatkundig gebied keerde
hij zich tegen de anti-revolutio
nairen en tegen de coalitie van
protestanten en rooms-katholie-
ken. Ook oefende hij met zijn
theocratische visie - de overheid
regeert by de gratie Gods en is
uitsluitend aan God verantwoor
delijk - grote invloed uit in chris-
telijk-historische kring, waar ook
Eversdijk een representant van
is. Overigens bleef Hoedemaker
altijd aan de zijlijn staan. Hij hield
zich verre van partijpolitiek en
kon daardoor scherp analyserend
'zoutend zout zijn voor de confes
sionele politiek'.
Moker. De kerkelijke omroep
Moker besteedt vanavond (van
zeven tot half acht) aandacht aan
de Kerkendag in Utrecht, de inge
bruikname van het Dekenaal
Centrum in de Bollenstreek en de
Oud-Katholieke Kerk in Leiden.
Ontvangst via FM 105.7 en kabel
FM 88.1.
Agenda
Het kerkelijk centrum 'De Re
genboog' in Leiden (Watermolen
1) opent morgenavond feestelijk
het nieuwe seizoen met o.a. een
optreden van het Jongerenkoor
en een optreden van de pastores.
Aanvang acht uur.
Zaterdag is er in 'De Regen
boog' een jongerendag, die om
twee uur begint en in het teken
staat van het 'netwerk voor vre
de'. Tot vier uur zijn de kinderen
in de kindernevendienst welkom.
Drs. A. M. E. Th. Vreeburg
spreekt morgenavond bij de RK
Jongerengroep Leiden over: 'Hoe
werkt ons geloof in het dagelijks
leven?' Plaats: St. Jacobshof
(Doezastr. 25), aanvang: acht uur.
Ds. G. van Roekei wordt mor
genavond bevestigd als predi
kant in de hervormde gemeente
in Nieuw-Vennep. Aanvang acht
Eveneens in Nieuw-Vennep
doet ds. J. D. Kraan intrede, zon
dag in de gereformeerde kerk.
Beroepen
Hervormde Kerk: beroepen te
Strijen J. van Doorn Oud-Beijer-
land, te Uitgeest-Akersloot mevr.
E. Hagen kand. Leiden; aangeno
men naar Rijk-Rijsenhout J.
Ariessen kand. Utrecht.
