'We kijken of er fut in zit'
Dooi blijft uit in bitterkoude gletsjeroorlog
Verhouding oud-katholieken en Rome
verkild
Reportage
WVC selecteert bootvluchtelingen voor komst naar Nederland
PAGINA 2
WOENSDAG 13 SEPTEMBER 1989
ste kansen en mogelijkheden in de
kampen achter blijven. "Het is de
bedoeling dat alle 50.000 vluchtelin
gen door diverse landen worden op
genomen. De VS heeft toegezegd 40
procent van het aantal te accepteren
en Nederland neemt er 1000 op ver
spreid over drie jaar. Daarbij zorgt
ons land er ook voor dat er gehandi
capten, alleenstaande moeders en
misbruikte meisjes meekomen".
In de groep gehandicapten gaat
de voorkeur van WVC uit naar men
sen met oogafwijkingen en in aan
merking komen voor revalidatie,
omdat 'we daar nog wat aan kunnen
doen'.
In 1988 luidde Hongkong de
noodklok over de Vietnamese boot
vluchtelingen, die in een nimmer af
latende stroom het land overspoel
den. Sinds de Vietnamese commu
nistische machtsovername in 1975
ontvluchtten zeker anderhalf mil
joen Vietnamezen op gammele
bootjes hun land en kwamen in aan
grenzende landen terecht of werden
opgepikt door schepen.
Zeker één miljoen heeft inmid
dels politiek asiel gekregen in diver
se landen. Een ander deel is vrijwil
lig teruggekeerd. Maar zo'n hon
derdduizend Vietnamezen wachten
nog steeds in de kampen in Zuid-
oostazië onder erbarmelijke om
standigheden op vertrek.
Uitverkoren
Zij zijn de zogenaamde 'lang-blij-
vers', degenen die niet zijn uitver
koren door de westerse landen en
soms al vijfjaar in de kampen leven.
In sommige kampen is geen elektri
citeit, geen stromend water en zijn
geen toiletten. De vluchtelingen le
ven er in vervallen hutjes of zelfge-
fabriekte tentjes temidden van hun
eigen vuil.
Deze week brak er in een kamp in
Hongkong een cholera-epidemie
uit. In het Sek Kong-kamp werd
eerder gevochten tussen honderden
vluchtelingen, die elkaar met tent-
stokken, flessen en stenen te lijf gin
gen. Uitzichtsloosheid kenmerkt de
situatie in deze kampen die nog het
meeste weghebben van gevangenis
sen.
Hongkong heeft verreweg de
grootste vluchtelingenlast te dra
gen op haar kleine grondgebied:
50.000 mensen wachten daar op een
oplossing en nog eens ongeveer
50.000 in kampen in Tailand, Indo
nesië, Malaysia en de Filipijnen. Vo
DEN HAAG Een delegatie van de ministeries van WVC
en justitie gaat vanaf 18 september precies duizend Vietna
mese bootvluchtelingen in kampen in Hongkong selecte
ren voor verblijf in Nederland. Dat is een moeilijke keuze,
omdat er inmiddels zo'n 50.000 Vietnamezen in Hongkong
zijn. "Je kijkt of ze de mogelijkheid hebben zich aan onze
samenleving aan te passen", zegt Trienke Kok.
door
Tineke Bennema
Aan de vooravond van haar vertrek
vertelt ze hoe de selectie tot stand
komt. "We bekijken of er fut in die
mensen zit, of ze initiatief tonen. En
of ze het vermogen hebben om zich
aan te passen. Hoe jonger hoe beter,
is onze ervaring".
Per geval wordt gekeken of de
vluchteling in aanmerking komt
om naar Nederland te gaan. In een
gesprek probeert de delegatie er
achter te komen of de vluchteling
analfabeet is, wat voor opleiding hij
heeft gehad en of hij enige werker
varing heeft. "In zo'n anderhalf uur
durend gesprek met de vluchteling
probeer je er achter te komen hoe
hij zich heeft gedragen in het op
vangkamp, of hij er misschien een
baantje heeft gehad. Je kijkt of moe
ders met kinderen 's avonds mis
schien ook naar de Engelse lessen
zijn geweest inplaats van alleen
maar voor de kinderen te hebben
gezorgd. We peilen of zij er met hun
beperkte mogelijkheden wat van
hebben gemaakt".
Kok ontkent dat door een dergelij
ke selectie de mensen met de min
rig jaar zwelde de stroom weer aan.
Tailand begon toen de vluchtelin
gen zonder pardon weer de zee op te
sturen. Indonesië zou zelfs hebben
geschoten.
De autoriteiten in Hongkong be
sloten een andere uitweg te kiezen.
Al degenen die na 15 juni 1988 bin
nenkwamen, konden niet meer au
tomatisch als politieke vluchteling
worden erkend. Om te onderzoeken
of de Vietnamezen geen economi
sche motieven hadden om hun land
te verlaten, zouden zij stuk voor
stuk moeten worden doorgelicht.
Als uit deze persoonlijke gesprek
ken zou blijken dat de vluchtelin
gen niet om politieke redenen ver
volgd zijn, dan dienen zij terug te
keren of zouden zij permanent in
detentiekampen in Hongkong wor
den ondergebracht.
Analfabeet
Achterliggende gedachte hierbij
was dat de Vietnamezen die in de
tweede helft van de zeventigerjaren
hun land ontvluchtten en afkomstig
waren uit het communistiche Zuid-
vietnam, vervolgd waren of in her
opvoedingskampen hadden geze
ten. De laatste jaren bestaat de
vluchtelingenstroom echter voor
namelijk uit Noordvietnamezen en
zij zouden als motief hebben de ar
moede achter zich te laten.
In juni dit jaar gaf VN-secretaris
Perez de Cuellar gehoor aan de
noodkreten uit de Zuidoostaziati-
sche landen en kwamen onder zijn
leiding 50 landen in Genève bijeen
om een oplossing te vinden voor het
nijpende probleem.
Besloten werd tot een actieplan,
waarin het onderscheid tussen eco
nomische en politieke vluchtelin
gen duidelijk naar voren komt. De
economische vluchtelingen zullen
'vrijwillig' moeten terugkeren,
maar over de uitvoering hiervan
werd men het niet eens. Vietnam
weigerde om mensen op te nemen
die tegen hun wil worden terugge
stuurd.
Op de conferentie zegden ver
scheidene westerse landen wel toe
vluchtelingen op te nemen. Frank
rijk beloofde 4400 van de boot
vluchtelingen te accepteren, Groot-
briitanië 2000, en België waar
schijnlijk 600.
De duizend die in Nederland zul
len worden uitgenodigd passen in
het quotum van vluchtelingen, dat
ons land per jaar vaststelt. Volgens
Vluchtelingen in een kampwachtend op een land dat hen wil opnemen. Sinds de communistische machtsover
name in 1975 ontvluchtten zeker anderhalf miljoen Vietnamezen hun land en kwamen in aangrenzende landen
terecht". (archieffoto)
Kok is het niet zo dat er nu dus min
der plaats zal zijn voor andere
vluchtelingen, zoals bijvoorbeeld
Iraniërs en Tamils, omdat Vietna
mese bootvluchtelingen de laatste
jaren al prioriteit hadden.
Kok geeft toe dat WVC bij de se
lectie de voorkeur geeft aan gezin
nen met kinderen, en het liever
geen individuen heeft, zeker als ze
analfabeet zijn, omdat dezen moei
lijker integreren in de samenleving.
Daarom streeft het ministerie er
naar de vluchtelingen groepsgewijs
te selecteren en op te vangen.
Humanitair
Er wordt daarbij rekening gehou
den met overeenkomsten in af
komst. Volgens Kok is het ook goed
als er ouderen en een aantal perso
nen met een redelijke opleiding in
zitten 'die het niveau van de groep
wat opvijzelen'.
Toch willen de humanitaire doel
stellingen van WVC nog wel eens
botsen met die van Justitiq^die
vooral oog heeft voor de juridische
mogelijkheden om snel de vluchte
lingen-status te verlenen.
Kok: "Het komt voor dat een
Vietnamees met een goed vlucht
verhaal op het lijstje van justitie
wordt gezet, maar dat wij niets met
zo iemand kunnen, omdat hij anal
fabeet is. Wij hebben dan bijvoor
beeld iemand anders op het oog die
wel wat kan". De kwestie wordt dan
volgens Kok opgelost na enig on
derhandelen en het kan dan voorko
men dat Justitie zwicht voor de ar
gumenten van WVC.
In Nederland krijgen de boot
vluchtelingen de status van 'uitge
nodigde' vluchtelingen, die meer
voorzieningen biedt dat de gewone
vluchtelingen status. Zij worden in
Apeldoorn opgevangen in een spe
ciaal centrum die een spoed cursus
Nederlands geeft en de Vietname
zen in drie maanden klaarstoomt
voor de Nederlandse maatschappij.
Daarna wordt woonruimte ge
zocht, met behulp van de rijksrege
ling die 5 procent van de nieuw-
bouw-woningen toewijst aan vluch
telingen. De 'uitgenodigde' vluchte
lingen volgen nog een programma
van een jaar, waarna ze op het wer
kelijke leven worden losgelaten.
Uit cijfers blijkt dat zo'n 80 pro
cent van de ex-bootvluchtelingen
werkloos wordt. Kok: "Het duurt
een tijd voor ze zich hebben aange
past. En veel Vietnamezen zijn jong
en moeten nog een lange opleiding
volgen, ze gaan bijvoorbeeld naar
de universiteit. Maar ze moeten wel
de kans krijgen".
SIACHEN GLETSJER - Op een
van de hoogste bergen van de we
reld woedt een grotendeels onbe-
kende en onverklaarde oorlog tus
sen strijdkrachten van India en
Pakistan. De soldaten van beide
landen bevechten elkaar, maar hun
grootste vijand is gemeenschappe
lijk: het klimaat.
door
Sharon Herbaugh/AP
De inzet van de strijd is het natio
nale prestige en de controle over de
Siachen, een uithoek tussen het
door Pakistan bezette deel van
Kashmir en het meest westelijke
deel van China, die ogenschijnlijk
alleen voor de Himalaya-goden, de
incidentele kluizenaar en de
bergsport van belang lijkt.
Als gevolg van de betrekkelijke
dooi in de betrekkingen tussen In
dia en Pakistan na de installatie van
de Pakistaanse premier Benazir
Bhutto en haar ontmoetingen met
de Indiase premier Rajiv Gandhi lij
ken beide landen ook ten aanzien
van de oorlogvoering in de Siachen
nader tot elkaar te komen. Maar ter
wijl op hoog niveau wordt gespro
ken over het begraven van de strijd
bijl, gaat het ai tilleriegeschut on
verminderd door de stilte van het
berglandschap te verstoren.
Vijftien jaar geleden hielden wei
nig mensen het voor mogelijk dat in
de hoger gelegen delen van het Ka-
rakoram-gebergte een oorlog kon
worden uitgevochten. Nooit eerder
was dit gebied, waar ruim de helft
van 's werelds hoogste bergen is ge
legen, het schouwtoneel van mili
taire manoeuvres. De toppen reiken
tot 7.000 meter en op die hoogte be
vat de lucht minder dan de helft van
de hoeveelheid zuurstof op zeeni
veau; de temperatuur komt zelden
boven de 10 graden Celsius en gere
geld tot 45 graden onder nul.
Tijdens een recent bezoek van
buitenlandse journalisten aan de 75
kilometer lange en 10 kilometer bre
de gletsjer merkte de Indiase bevel
hebber, brigade-generaal V.R. Rag-
havan, dan ook met nauwelijks
"Beklim waar dan
;n 7.000 meter hoge
en onderscheiding.
7.000 meter hoge
zier maanden". De
de periode die In-
het gebied moeten
ook ter wereld
top en je krijgt i
Beklim hier ee
top en je krijgt
vier maanden
diase soldaten i
opknappen.
Geen van beide landen wil cijfers
vrijgeven over het aantal slachtof
fers van de oorlogvoering, hoewel
Raghavan schat dat slechts eender
de van de slachtoffers valt in de
strijd. "De natuur stelt haar beper
kingen aan dit conflict", aldus Rag
havan. "Hier moet je voortdurend
en zelfs harder vechten om te over
leven. Er hangt zoveel af van zo wei-
De Pakistaanse presidente Benazir Bhutto na onlangs poolshoogte op de
Siachen gletsjer, al jaren lang het toneel van grensschermutselingen tussen
Pakistan en India. (foto epa>
Bestandslijn
De wortels van het conflict gaan te
rug tot de geboorte van de Pakis
taanse islamitische natie in 1947.
Beide landen eisten indertijd Jam-
mu-Kashmir op, een gebied van
220.000 vierkante kilometer, maar
de overwegend door islamieten be
woonde staat viel toe aan het door
hindoes bewoonde India. Het ge
schil bracht Pakistan ertoe om on
geveer eenderde deel van de staat te
bezetten.
In 1949 sloten beide landen een
overeenkomst waarbij een be
standslijn werd getrokken tot een
punt op de zuidelijke helling van de
Saltoro-keten die langs de westelij
ke rand van de gletsjer in de rich
ting van de Chinese grens loopt. De
onderhandelaars vonden het niet
nodig de lijn verder door te trekken,
aangezien in het gebied toch niet
werd gevochten en het moeilijk is
gletsjers in kaart te brengen.
Hoewel er na de oorlogen van
1965 en 1971 kleine wijzigingen wer
den aangebracht, bleef het Siachen-
vraagstuk onopgelost. India stelde
zich van het begin af aan op het
standpunt dat het aanspraak kan
maken op het gehele gebied
Kashmir. Pakistan voerde evenwel
aan dat het de Siachen altijd in han
den heeft gehad. Islamabad wees
erop dat bergbeklimmers zich bij de
Pakistaanse autoriteiten vervoeg
den om toestemming te krijgen
voor het betreden van het gebied.
Ook wordt gerefereerd aan atlassen
die nog in de jaren tachtig in de Ver
enigde Staten en Groot-Brittannië
zijn gepubliceerd.
India zond voor de eerste maal
troepen naar de Siachen in april
1984, een maatregel die volgens de
Indiase regering werd genomen
met het oog op een ophanden zijnde
aanval van Pakistan. Islamabad
heeft die beschuldiging altijd tegen
gesproken. Het conflict escaleerde
geleidelijk en er verschenen militai
re buitenposten op de meest onmo
gelijke pieken en hellingen.
Beide legers houden elkaar voort
durend in de gaten, teneinde op de
hoogte te blijven van eikaars troe
penbewegingen en bevoorrading.
De verkenningsactiviteiten vergen
speciale kwaliteiten van de man
schappen. Vanuit het basiskamp in
India klimmen soldaten uitgerust
met pikhouwelen, ski's, scheppen,
touwen en 30 kilogram zware be
pakking door het gletsjerpuin, door
knie-hoge sneeuw en over 65 meter
diepe ravijnen, naar hun post. De
tocht duurt zes tot acht dagen. In de
kleine buitenposten, bunkers diep
uitgegraven in het ijs en de sneeuw,
zijn de soldaten veroordeeld tot een
maandenlang verblijf in bijna volle
dig isolement.
In april dit jaar kwam het tot een
treffen van een maand toen Pakis
tan binnen bereik van de Indiase ar
tillerie poogde een nieuwe post te
vestigen. Beide landen zonden sol
daten naar een 7.100 meter hoge top.
De lezingen varieren, maar India
verzocht kennelijk uiteindelijk om
een ontmoeting "van beide bevel
hebbers. Na drie zittingen kwamen
beide partijen overeen hun man
schappen terug te trekken en accep
teerde India de aanwezigheid van
de post, die er volgens de Pakista-
nen altijd al was geweest.
Sinds januari 1986 zijn beide rege
ringen vijf maal bijeen geweest om
te spreken over de terugtrekking
van hun troepen van de gletsjer en
de uitroeping van het gebied tot een
gedemilitariseerde zone. Van beide
zijden wordt er evenwel op gewezen
dat de oplossing van het conflict
een gecompliceerde aangelegen
heid is. In India worden over enkele
maanden verkiezingen gehouden;
Bhutto heeft te maken met opposi
tieleiders die geneigd zijn haar aan
te wrijven dat zij zich te gemakke
lijk onderwerpt aan India.
Generaal Raghavan kan niet
meer doen dan afwachten. "Of er
een regeling komt, is een kwestie
tussen beide staten. Zolang hebben
wij ons werk te doen".
Terwijl de Oud-Katholieke
Kerken zich inspannen voor de
oecumene, is de verhouding met
de Rooms-Katholieke Kerk niet
zo best. Onder de huidige paus
is de relatie verkild, zo meent
mgr. Marinus Kok. emeritus
aartsbisschop van Utrecht van
de oud-katholieken, die op 22 en
23 september herdenken dat
honderd jaar geleden de inter
nationale Unie van Utrecht
plaatsvond.
Dc Oud-Katholieke Kerk in ons
land ontstond in het begin van de
achttiende eeuw door een breuk
met het Vaticaan. Veel Neder
landse katholieken, die in navol
ging van de opvattingen van de
oude bisschop Jansenius een
aparte positie in de kerk inna
men, liepen vast op het centralis
me van Rome. De bom barstte
toen in 1703 Petrus Codde,
aartbisschop van Utrecht, door
Rome werd geschorst.
In het 1723 werd de scheuring
definitief, toen door het kapittel
van Utrecht een nieuwe bisschop
werd gekozen, Cornelis Steen
oven. De oud-katholieken menen
dat hij. evenels de huidige aarts
bisschop mgr. Antonius Jan Gla-
zerhaker, de rechtstreekse opvol
ger is van Willibrord, de eerste
aartsbisschop van Utrecht.
-Een wezenlijk verschil met de
RK Kerk is, dat de oud-katholie
ken van opvatting zijn dat bis
schop van Rome (de paus) niet
meer is dan de 'meeste onder zijn
gelijken'. In navolging van de
apostelen vormen de bisschop
pen samen het bestuur van de
kerk. De Oud-Katholieke Kerk,
zo benadrukte Glazemaker giste
ren. is daarmee trouw aan de tra
ditie.
In 1889 sloten de eerste, zich
oud-katholiek noemende, kerken
in de wereld zich aaneen tijdens
de Unie van Utrecht. In totaal telt
het oud-katholicisme waarin
de eucharistieviering het hoogte
punt is van het kerkelijk leven
nu ruim een half miljoen gelovi
gen, waarvan het grootste deel in
Amerika leeft, terwijl de Neder
landse kerk ongeveer achtdui
zend zielen telt.
Volgens Glazemaker vormt
'zijn' kerk een levende kerkge
meenschap, hoewel hij moet toe
geven dat er sprake is van een ze
kere afkalving. Aan jonge pries
ters is volgens prof. dr. Jan Visser
van de Rijksuniversiteit Utrecht,
waar de priesteropleiding plaats
vindt, geen gebrek: één op de drie
van de ruim dertig priesters is
jonger dan 35 jaar. De oud-katho
lieken hebben al jaren geleden
het verplichte celibaat opgehe-
De oud-katholieken, die van
meet af aan lid zijn van de Wereld
raad van Kerken en nauwe con
tacten onderhouden met onder
meer de anglicanen en oosters-or-
thodoxen, geven aan dat sinds de
komst van paus Jonannes Paulus
II de relatie met Rome verslech
terd is. Visser sprak zelfs van een
'concurrentieslag'. Kok maakte
hier met een zekere spijt melding
van, daar hij daardoor ondanks de
gunstige ontwikkeling na het
Tweede Vaticaanse Concilie op
het laatste moment een pastorale
overeenkomst tussen beide ker
ken niet door zag gaan.
Kok gaf aan dat in de praktijk
de kerken weinig scheidt. Ter il
lustratie vertelde hij dat hij regel
matig in de rooms-katholieke pa
rochie van Oosterwolde in Fries
land kerkt. "Ik merk dan prak
tisch geen verschil. Ik voel me er
volkomen thuis". Volgens zijn
opvolger zullen de oud-katholie
ken hun uiterste best blijven
doen om aan de 'katholiciteit' (ou-
cumenp) hun bijdrage te leveren.
"Wij kunnen alleen maar functio
neren als we geïntegreerd onze
plaats weten".
Klacht Unesco
Het Joods Wereldcongres heeft
een klacht ingediend bij de Unes
co omdat de vestiging van het
klooster in het voormalig concen
tratiekamp Auschwitz in strijd
zou zijn met een verdrag van de
Verenigde Naties uit 1972. Dit
heeft vicevoorzitter Kalman Sul-
tanik te New York bekend ge
maakt.
"Op grond van het verdrag is
Polen verplicht te garanderen dat
het karakter van Auschwitz niet
wordt aangetast. Daarom is de
vestiging van het klooster, vijf
jaar nadat Auschwitz als monu
ment werd aangewezen, een ern
stige schending van het Unesco-
verdrag".
Het is overigens onduidelijk
wat de Unesco kan doen als
wordt vastgesteld dat de aanwe
zigheid van het klooster in strijd
met het verdrag is. Het verdrag
voor het behoud van het culturele
en nationale erfgoed is bedoeld
om plaatsen die van uitzonderlijk
belang zijn, te conserveren. Op
voorstel van de Poolse regering
werd het voormalig concentratie
kamp in 1979 aan de internationa
le lijst toegevoegd. Het voorstel
omvatte ook het gebouw waarin
het klooster is gevestigd.
Anti-zionisme
Het anti-zionistisch comité in de
Sovjetunie heeft een felle aanval
gedaan op de activiteiten van de
kortgeleden opgerichte zionis
tische unie. Volgens een verkla
ring van het comité in het dag
blad 'Sovjetskaja Rossija' zal de
zionistische unie "het antisemi
tisme in het land alleen maar aan
wakkeren".
De unie heeft volgens het comi
té ten doel de Sovjet-joden te 'zio-
niseren en te israëliseren'. Daar
mee zijn de belangen van de jo
den niet gediend. Sterker nog, al
dus het comité, de nieuwe organi
satie staat in de lijn van de 'Zwar
te Honderd', een antisemitische
groep van voor de Russische re
volutie. Verder belemmert de zio
nistische unie de perestrojka om
dat er een zoveelste bron voor
spanningen tussen de bevol
kingsgroepen wordt gecreerd.
Het anti-zionistisch comité
werd in 1983 opgericht om te age
ren tegen het zionisme dat "een
mengsel van extreem nationalis-
me, chauvinisme en raciale on
verdraagzaamheid" werd ge
noemd. Het comité werd door de
Sovjet-regering vooral gebruikt
om tegenwicht te bieden tegen
berichten over Sovjet-joden die
wilden emigreren, en om Israël in
diskrediet te brengen.
Lege kas. De Youth for Christ
in Driebergen zit met een lege
kas. Dit meldt directeur ds. Niek
van Exel in een brief .die aan alle
donateurs is verstuurd. Na een
opsomming van diverse activitei
ten van de organisatie in deze zo
mer met als hoogtepunt het
Flevo Totaal Festival dat zo'n ne
genduizend jongeren trok
roept Van Exel de 'vrienden' van
de YfC een extra financiële on
dersteuning te geven. Hij spreekt
van 'een heel zorgelijke start voor
het nieuwe seizoen'.
Schoolreglement. Het
schoolreglement van bisschop
Gijsen van Roermond en het ge
zamenlijk reglement van de ande
re Nederlandse bisschoppen zijn
beide niet in strijd met het kerke
lijk recht. Tot deze conclusie
komt de bisschoppenconferentie
na lezing van brieven van de pau
selijke raad voor de interpretatie
van de wetten van de Kerk.
Beroepen
Hervormde Kerk: beroepen te
Goedereede C. van Duijn Hei- en
Boeicop, te Haamstede J. van
Popering Windesheim, te Hattem
A. N. Rietveld Amerongen, te
Hengelo P. F. de Vries Oostburg
c.a., te streekgem. De Gouwe me
vr. H.J. Buijs kand. Leiden, Ter
Aar J. L. Ravesloot Westerhaar;
aangenomen naar Baarn W.
Schaap Nieuwleusen, naar Hau-
lerwijk A. Elverdink kand. Opein-
de.
Geref. Kerken vrijgemaakt: be
roepbaarstelling drs. C.J. Harry-
van Groningen.
Nederlands Geref. Kerken: be
roepen te 's-Gravenhage H.
Schuurman Dronten.
