'Ik hoop dat de slaap van Toto geen coma is'
Kammen laten hun tanden zien
Gitarist Steve Lukather (31) begint aan een tweede carrière
KAMERADEN
Opmerkelijke expositie in museum Boymans-Van Beuningen
Stnpschappnjs Overheid geeft kunst weg
WOENSDAG 13 SEPTEMBER 1989
PAGINA 25
AMSTERDAM - Toto-gitarist Steve Lukather staat be
kend als één van de meest begaafde studio-muzikanten van
de Amerikaanse popindustrie. Lukather werd een aantal ja
ren achter elkaar in verkiezingen onder lezers van muziek
bladen uitgeroepen tot 's werelds beste gitarist. Hij was ter
gelegenheid van zijn solo-debuutalbum eventjes in Neder
land en keert in november terug met een van Jeff Beck ge
leende begeleidingsband om de promotie van zijn elpee
'Lukather' metterdaad ter hand te nemen. 'Lukather' is de
afgezwakte versie van de naam die de gitarist aanvankelijk
voor zijn eersteling in gedachten had. Die luidde 'I hate
every bone in your body except mine', maar op aandrang
van zijn platenmaatschappij heeft Lukather zijn agressie
uitsluitend in zijn muziek afgereageerd.
Voor de goede verstaander was het
geen verrassing, maar de opper
vlakkige Toto-fan werd toch even
opgeschrikt door het lekker stevige
geluid van Steve Lukathers solo-de
buut. Wie de hemel en aarde-bewe-
gende gitaarpartij op 'Hold the line'
op waarde had weten te schatten,
wist dat er een dierentuin vol wilde
beesten moest schuilgaan achter
die voorgevel van gepolijste pop
songs. Met het solo-album 'Luka
ther' is de kooi geopend
van de dam. Het enige wat liefheb
bers van
studio-pop nu nog kunnen doen
hun ziel in lijdzaamheid bezitten
afwachten of hun eigen Toto nu n
als eerste zal worden verslonden,
Genoemde voorgevel
door
Dirk Willem Rosie
vooralsnog uit springerig peenhaar
en een reflecterende zonnebril. Uit
een mouwloos t-shirt puilen pasver-
worven spierpartijen. Niet alleen
zijn solo-album maar zijn hele ver
schijning is een niet mis te verstaan
het hek statement over 'the new Luke'.
"Klopt", grinnikt Steve Luka-
de betere Amerikaanse ther. "Het zal duidelijk zijn dat ik
mijn wilde jaren met drugs en der
gelijke achter me heb. Ik heb jaren-
niet lang echt als een idioot geleefd. Als
je gefrustreerd bent, heb je geen
bestaat idee wat je jezelf allemaal aandoet.
Charlie Watts (links) en leadzanger Mick
'buddy' Elton John (midden) achter de
met hun concert in het Alpine Valley Mu-
Maar nu ben ik getrouwd, ik ben va
der van twee kleine kinderen, ik
moet zien dat ik aan de kost kom en
in mijn vrije tijd werk ik aan mijn li
chaam en mijn conditie. Ik ben nu
31, maar ik ben sterker, beter en jon
ger dan toen ik 25 was".
Coma Lukather komt nu 'aan de
kost' als kleine zelfstandige, maar
dat wil niet zeggen dat hij zijn le
vensverzekering genaamd Toto aan
de kant heeft gezet. "Absoluut niet.
Ik heb net nog een uur met de jon
gens aan de telefoon gehangen. Al
leen vind ik wel, dat we na het uit
brengen van de 'Greatest hits'-plaat
met iets nieuws moeten komen. An
ders heeft het voor mij helemaal
geen zin meer. Ook als groep kun je
niet blijven staan bij het copiëren
van je eigen geluid. Je moet je be
staansrecht verdienen met muzika
le ontwikkeling. En welke kant het
dan uit moet met Toto... Mischien
wat steviger, in elk geval iets min
der in het keurslijf van de typische
popmuziek. Misschien een wat Eu-
ropeser geluid. Dan denk ik bijvoor
beeld aan Genesis. Niet om dat dan
weer te copiëren; ik bedoel het om
de diepte van hun muziek aan te ge
ven. In Toto zit nog een complete
goudader aan talent die nooit is ge
ëxploiteerd. Naar dat nieuwe ge
bied zullen we op zoek moeten.
Maar het komende jaar wordt er in
elk geval geen plaat gemaakt. Je zou
kunnen zeggen dat Toto slaapt. N014
maar hopen dat het geen coma
blijkt te zijn".
Naar eigen zeggen huist er een
beest in Steve Lukather. "En nog
een heel gemeen beest ook", voegt
hij eraan toe ter omschrijving van
zijn voorkeur voor de stevige adult
orientated rock, zeg maar rock-
voor-volwassenen. Hoe komt het
dat hij het ruim elf Toto-jaren zon
der de uitlaatklep van een solo-al
bum heeft kunnen stellen? "Na af
loop van de laatste Toto-toernee be
sloten we om het er een paar jaar
van te nemen. Ik wilde nu eindelijk
wel eens rock and roll maken, 'cau
se that's what I'm all about. En die
afgelopen elf jaar had ik gewoon de
tijd en de energie niet. Ik deed Toto
en een heleboel sessies. Vooral dat
werken voor andere mensen zuigt je
helemaal leeg. Met mijn solo-album
zijn de rollen omgedraaid en ben ik
nu eens degene die zuigt. Nice for a
change. Het waren allemaal vrien
den van me met wie ik deze plaat
heb opgenomen en dat was een heel
bijzondere ervaring. Zelfs mensen
die ik heel goed ken heb ik dingen
horen doen die ik niet van hun ken
de, die ze misschien voor het eerst
Gitarist Steve
Lukather:"! ha-
te every bone in
your body ex
cept mine', (foto
deden. Dat was echt fantastisch.
Vooral 'Fall into velvet' (een bijna
experimenteel te noemen composi
tie die zich via meesterlijk improvi
serende solo's van Jan Hammer,
Steve Stevens en Lukather zelf ont-
volgende te maken en loop al met
een hele rij ideeën daarvoor in mijn
hoofd rond".
"Als het aan mij had gelegen had ik
allemaal Fall into velvets opgeno
men. Maar je hebt natuurlijk met
een platenbaas te maken die eisen
stelt aan commerciële kwaliteiten.
Die man is geen weldoener die zegt:
'Hier heb je wat geld, maak maar
een hoop lol'. Ik heb rekening ge
houden met de hitlijsten, omdat je
dat in het begin nu eenmaal moet
doen. Ik denk wel dat je je publiek
(en dus je platéhbaas) kunt opvoe
den, maar die verandering moet je
geleidelijk tot stand brengen door
ze zo af en toe naar iets merkwaar
digs te laten luisteren, iets wat bij
nader inzien eigenlijk verschrikke
lijk mooi blijkt te zijn. Op mijn vol
gende album zal waarschijnlijk iets
meer van dat maffe spul staan. Je
moet niet denken dat ik het leuk
vind om mijn plaat direct na Rick
Astley op de radio te horen".
Tijdens de toernee van november
staat niet alleen de nieuwe elpee op
het programma. "De jongens van de
band moeten ook tot hun recht ko
men", vindt Lukather. "Dus als zij
zin hebben in een stukje blues, of in
een oud Jimi Hendrix-nummer,
dan moeten ze hun gang kunnen
gaan. Ik wil in kleinere zalen een in
timiteit bereiken waar we met Toto
nooit aan toe zijn gekomen. Toto
was van begin af aan een soort su
per-act. Dat was soms beangstigend
en ik heb wel eens gedacht dat het
beter voor ons was geweest als we
het iets meer hadden kunnen op
bouwen. Niet dat ik klaag hoor-
...Voor mij is dit een soort tweede
carrière. Alleen wil ik mezelf dit
keer niet voorbij hollen en uit een
enorme hoeveelheid mogelijkhe
den de juiste keuze dóen".
Eén van de mensen die Lukather
daarbij terzijde staan is Eddie Van
Halen, met wie Steve 'Twist the kni
fe' samen schreef en opnam. Luka
ther heeft een aan verafgoding gren
zende bewondering voor de hard-
rock-gigant van Hollandse komaf
en het grappige is dat de omschrij
ving die hij van Van Halen geeft
heel goed op hemzelf van toepas
sing zou kunnen zijn: "Eddie is de
meest invloedrijke gitarist van de
afgelopen 12 jaar. Hij is briljant en
ik houd van hem als een broer. Bij al
zijn talent en al zijn succes is hij
toch heel nederig en reëel gebleven,
wikkelt tot een soort rock-symfo- men. Daar zaten vijf jongens in de Als je hem tegenkomt zou je niet
nie, red.) was een ongelooflijke er- studio and they were jamming their zeggen dat dat nou de jongen is die
varing. De vocals aan het begin en head off. Aan het maken van deze het aanzien van rock and roll veran-
aan het eind stonden al op de band, plaat heb ik meer plezier beleefd derde. Vind jij dat dat ook voor mij
maar het totale middendeel met alle dan aan alle voorafgaande platen bij opgaat? Well I don't know, I do my
solo's is in één keer live opgeno- elkaar. Ik kan niet wachten om de thing".
dergelijke opdracht hebben/Zij zijn
nu eenmaal meer vertrouwd, en
gaan dus anders om met begrippen
als functionaliteit en handzaamheid
dan een schilder of beeldhouwer.
Ofschoon dat niet altijd opgaat. Zo
hebben sommige van de ontwer
pers objecten vervaardigd die als
unica of autonoom werk zijn te be
schouwen. Van vermenigvuldiging
is in die gevallen al helemaal geen
sprake. Hoe oogstrelend ook, dat
zijn meestal niet de beste ontwer
pen die in Rotterdam worden ge;
toond. De kam als object gaat bij
voorbeeld op voor het gouden
exemplaar van Annelies Planteydt,
het uit goud en hout opgebouwde
object van Johannes Oppermann of
het uit diverse materialen vervaar
digde werkstuk van Bruce Metcalf.
Ook het zeer fraaie exemplaar dat
een van Nederlands bekendste ont
werpers Gijs Bakker heeft ingezon
den, heeft weinig meer met het be
grip kam van doen. De in plastic ge
goten foto van bloemen, in combi
natie met verguld metaal doet het
prima als haar-sieraad, maar kan ab
soluut geen orde scheppen in een
warrige haardos.
Komisch
Heel anders,hebben onder anderen
Jan Matthesius en Wilhelm Mattar
de opdracht geïnterpreteerd. Zij
hebben een duidelijk komische kijk
op 'de kam' willen geven en zijn
daarin uistekend geslaagd. Het uit
plastic opgebouwde exemplaar van
Mattar heeft, mede dankzij de vro
lijke kleuren, iets van een spoor
boom. En Matthesius moet bij het
ontwerpen van zijn uit aluminium
geconstrueerde object een plant in
een bloempot in zijn hoofd hebben
gehad. Overigens kunnen beide
exemplaren, met een beetje goede
wil, zeker wel als kam dienst doen.
Eenvoud was klaarblijkelijk een
sleutelbergip bij ontwerpers als
Susanne Kolb en Katharina Issler.
Laatstgenoemde nam eenvoudig
weg een stukje rondhout en stak
daar vervolgens een twintigtal spel
den in. Kolb heeft een kleine kam
gemaakt, waarbij de kap bestaat uit
een gouden rechthoek met gebogen
vorm en daarin negen zilveren tan
den geplaatst. Het geheel is iets
meer dan vijf centimeter lang.
Nog kleiner is de ring-kam of
kam-ring van Okinari Kurokawa.
Het gouden kleinood is inderdaad
als ring te dragen en kan waar
schijnlijk het beste dienst doen
voor het bijwerken van de snor of
de wenkbrauw (een kam hoeft ten
slotte niet alleen voor het hoofdhaar
te worden gebruikt). Wat orginali-
teit en functionaliteit betreft vallen
onder meer de kammen op van Nel
Linssen en Andreas Wachter. Lins-
sen ontwierp een houten, opvouw
bare kam en Wachters exemplaar
kun je oprollen en opbergen in een
bijpassend kokertje. De kam die de
Japanner Tatsuo Kawaguchi heeft
ingezonden ziet er ogenschijnlijk
simpel en wat traditioneel uit. De
houten tanden zijn gevat in een lo
den kap. Het bijzondere aan zijn
kam is dat in de loden kap zaadjes
van planten zijn gestopt. Wat dat
voor uitwerking heeft op het haar,
laat zich slechts raden.
Het is verleidelijk om de verschil
lende ontwerpen naar nationaliteit
te rangschikken. De manier van
aanpak en verwerking bij zoiets
simpels als een kam (de vorm van
de kam zoals wij die kennen bestaat
immers al eeuwen en is vrijwel niets
veranderd) geeft ruimte om verge
lijkingen te maken. Maar, net als bij
meubel-ontwerpen of anderssoorti-
ge design, is er ook in dit geval niet
of nauwelijks aan te geven of een
ontwerp iets land-eigens heeft. Na
tuurlijk vallen de Japanners op
door een zeer evenwichtig gebruik
van beeldelementen. Maar even
goed gaat dat op voor de ontwerpen
van sommige Nederlanders en
Duitsers. En zo zijn er meer ver
meende kenmerken te noemen die
zonder probleem ook op anderen
kunnen worden toegepast. En strikt
genomen is dat ook logisch: zoiets
universeels als een kam kan haast
niet anders dan op een universele
wijze worden verbeeld. Dat univer
seel niet betekent: eenduidig, geeft
de expositie in Boymans- van Beu
ningen heel duidelijk aan.
Tentoonstelling: 'Kammen';
honderd haarkammen ontworpen
door binnen- en buitelandse kun
stenaars. Museum Boymans- van
Beuningen. Matherncsscrlaan
18/20, Rotterdam. Open: di. t/m za
van 10-17 uur, zo. van 11-17 uur.
Tot en met 15 oktober.
Een kam van Johanna Dahm.
ROTTERDAM (GPD) -
Vraag aan iemand om een
persoon te beschrijven en
tien tegen een wordt na het
aangeven van de sekse en de
lengte iets gezegd over het
haar. De kleur, de lengte
en/of het model: het zijn in
derdaad zeer typerende ken
merken van een persoon.
Niet voor niets besteden we
per dag behoorlijk wat aan
dacht aan onze haardos of
wat door (nog) voor door
gaat. Zoiets als een kam is
daarbij een enigszins onder
schat, essentiëel hulpmid
del. Museum Boymans-Van
Beuningen in Rotterdam
wijdt een tentoonstelling
aan 'this thing of beauty'.
Kam, gemaakt door Barbara Huck.
AMSTERDAM fANP1 Dp Strin.
AMSTERDAM (ANP) - De Strip-
schapprijs 1989 is toegekend aan
Theo van den Boogaard voor zijn
gehele oeuvre. Dit is bekendge
maakt door het bestuur van het
Stripschap, het Nederlands Cen
trum voor Belangstellenden in
Strips.
De prijs bestaat uit een bronzen
plastiek en een oorkonde en wordt
sinds 1974 jaarlijks toegekend aan
een stripmaker "wiens werk van
groot belang moet worden geacht
voor het Nederlandse taalgebied".
De prijs wordt op 28 oktober uit
gereikt tijdens Het Stripgala in het
Congresgebouw in Den Haag. Het
gala vormt een onderdeel van de
Strip3daagse, die van 27 tot en met
29 oktober wordt gehouden. Dan
wordt ook de Publieksprijs 1989 uit
gereikt voor twee nog te selecteren
'Albums van het Jaar 1989' en één
'Jeugd-Stripalbum van het Jaar'.
DEN HAAG (ANP) - De Rijksdienst Beeldende Kunst geeft 30.000 a
40.000 kunstwerken weg. De schenkingsoperatië betreft de voorwerpen,
vooral schilderijen, waarmee overheidsinstellingen en andere publieke
niet-rijksinstanties al jarenlang hun gebouwen verfraaien.
De RBK heeft alle relaties deze week over de vrijwel geheel papieren
operatie ingelicht. De dienst beheert de rijkscollectie beeldende kunst, die
verdeeld is in ongeveer 120.000 voorwerpen van bijzondere culturele waar
de en circa 180.000 van culturele waarde.
Gezocht is naar mogelijkheden om de overige kunstwerken recht te
doen. In het kader hiervan is besloten tot de schenkingsoperatie. De geluk
kigen zijn overheden en rechtspersonen die eerder leenden. Ze moeten
wel verklaren de voorwerpen niet te zullen verkopen en ze te beheren zoals
het een goed huisvader betaamt.
De nieuwe eigenaren dienen hun kunst ook uit te lenen voor tijdelijke
tentoonstelling als de kunstenaar hier om verzoekt. Verder moet de kun
stenaar er in toestemmen dat derden de werken willen huren of lenen. Zo
zijn de belangen van de kunstenaar, met wie het allemaal begonnen is, ge
waarborgd, aldus de RBK.
Om het tienjarig bestaan van haar
Nijmeegse galerie Marzee te vieren
vroeg Marijke Hilhorst twee jaar ge
leden verschillende sieraad-kunste
naars uit binnen- en buitenland een
kam te ontwerpen. Dat bleek een in
teressante opdracht, want Hilhorst -
en later de inderhaast opgerichte
Stichting Kammen- ontving ruim
vierhonderd kammen van ruim
driehonderd kunstenaars. Grappi
ge kammen, oogstrelende kammen,
simpele kammen of ingewikkelde
kammen, die meer zijn dan een
hulpmiddel om de haren in orde te
brengen.
Die uitgebreide collectie, waar
van een selectie nu voor het eerst is
geëxposeerd in museum Boymans-
van Beuningen in Rotterdam, mag
dan opvallen door de variatie in
ziens-, werkwijze en materiaalkeu
ze; vrijwel allemaal voldoen ze aan
de drie, door Hilhorst opgestelde,
criteria. De te ontwerpen kam
moest functioneel en handzaam zijn
en moest vermenigvuldigd kunnen
worden. Afgezien van enkele exem
plaren -meer halssieraad dan kam
of te breekbaar om (lang) te functio
neren- zijn de getoonde objecten
daadwerkelijk te gebruiken als
kam. Het pleit voor Hilhorst dat ze
de opdracht met nadruk heeft gege
ven aan sieraad-ontwerpers en niet
aan autonoom werkende kunste
naars. Dat had mogelijk ook boeien
de ontwerpen opgeleverd, maar de
presentatie geeft aan dat ontwer
pers toch een bijzondere kijk op een
door
Rob Schoonen
