Geen overwinning
van extreem-rechts
VERBIJSTEREN
Vrijheid DDR-burgers begint
na grens Hongarije-Oostenrijk
Noorse socialisten overleven verlies zetels
Mazowiecki presenteert
regeringsbeleid Polen
Jeltsin: revolutie als Gorbatsjovs
perestrojka-beleid geen succes is
Commissie eist
vervolging van
Papandreou
Kohl krijgt de wind van
voren op partijcongres
de Bijenkorf
DINSDAG 12 SEPTEMBER 1989
PAGINA 5
OSLO De grote zegetocht van extreem-rechts in de Noorse politiek is gisteren uitgeble
ven. Ofschoon de Vooruitgangspartij van Carl Hagen 21 zetels haalde, bleef de partij ver
van de voorspelde 30 zetels. Een zekere teleurstelling was gisteravond dan ook van Hagens
gezicht af te lezen. Zijn droom over een premierschap kan de omstreden leider voorlopig
vergeten. Wel blijft hij een onberekenbare joker in de Noorse politiek.
De regerende Arbeiderspartij van
premier Gro Harlem Brundtland
haalde met 64 zetels het slechtste
na-oorlogse resultaat. Dit diepte
punt werd door de bewindsvrouw
toegeschreven aan drie regerings
verantwoordelijkheid. "We hebben
een aantal maatregelen moeten ne
men die bijzonder impopulair zijn
geweest. Bovendien zijn de hoge
werkloosheidscijfers desastreus
voor een partij waar werkgelegen
heid zoveel betekent".
door
John Versleijen
de uiterst linkse en rechtse laatste kans om de regeringsmacht
vleugel in de Noorse politiek geko- te veroveren. Een mislukking bete-
rechts die tevens een verschuiving banken.
gaven naar uiterst links".
Voor de conservatieven, de groot
ste oppositiepartij, verliepen de1
Een rechtse coalitie blijft voorlo
pig afhankelijk van de omstreden
Vooruitgangspartij van Carl Hagen.
kiezingen zoals verwacht bijzonder De onberekenbare fractieleider
slecht. De partij van Jan Syse
loor 13 zetels maar mag zich toch
nog tot de een na grootste partij van
Noorwegen noemen. Syse noemde
de nederlaag 'ongelukkig'. "We
hebben de slag verloren. De laatste
twee jaar hebben we het slecht ge
daan. Het resultaat is echter beter
heeft al eerder een rechts kabinet
naar huis gestuurd. "Wat de drie
rechtse partijen moeten leren is dat
we meedoen of niet. Anders blijven
we trouw aan onze partijprogram
ma", waarschuwde Hagen gister
avond.
Voorlopig wil de Christelijke
dan de catastrofale gemeenteraads- Volkspartij en de Centrum Demo-
Toch toonde Brundtland zich gis-
verkiezingen van 1987"
Syse toonde zich gelijktijdig be
teravond niet geheel ontevreden zorgd dat de uiterste vleugels
met de uitslag. "Er is geen sprake Noorse politiek aan terrein hadden
van een verrechtsing binnen de gewonnen. Een ontwikkeling die
Noorse politiek", onderstreepte zij. volgens hem
Gelijktijdig
dat het linkse blok slechts twee
tels af is van een absolute meerder
heid. Een verdienste die voor reke
ning komt van de socialistische
Volkspartij, die haar aanhang ver
rassend verdubbelde tot 10 procent.
Volgens de Noorse verkiezings
expert Henry Valen is er daarmee
instabiliteit
de premier erop het parlement, het Stortinget
brengt. Ondanks zijn aanzienlijk
verlies gaat Syse vandaag proberen
om een rechtse coalitieregering te
vormen met de Christelijke Volks
partij en de Centrum Democraten.
Zijn poging heeft volgens experts
nauwelijks kans van slagen. Daar
voor zijn de tegenstellingen op eco-
WARSCHAU (AP) - De Poolse tie waarin alle politieke krachten
premier Mazowiecki heeft vandaag rol moeten herzien".
het par-
ernstige
toespraak de
regering gepresenteerd
lement, de Sejm.
Mazowiecki, de eerste niet-<
munistische premier die Polen
sinds 40 jaar heeft, beloofde hervor
mingen op vrijwel alle gebieden van
de Poolse samenleving, en legde
vooral veel nadruk op de 'chaos in
de
Mazowiecki, die door de leden
i de Sejm met een ovatie was ont-
welluidende Na 40 minuten gesproken te heb-
zijn ben, waarbij hij herhaaldelijk water
dronk, vroeg Mazowiecki om een
pauze. Daarin werd hij volgens de
Poolse televisie door een arts onder-
werd uit voorzorg een hart-
onderzoek gedaan. Drie kwartier la
ter keerde hij echter weer terug op
het spreekgestoelte, en veront
schuldigde zich voor het opont
houd.
Hij zei dat dit het gevolg was var
"verscheidene weken van te hard
vangen, refereerde aan de dagen werken, en ik ben in dezelfde toe-
i augustus 1980, toen tijdens de stand gekomen als de Poolse
stakingsgolf het onafhankelijke
vakverbond Solidariteit werd opge
richt.
"Tot de erfenis van augustus be
hoort ook het vermogen om me
ningsverschillen en verdeeldheid te
craten niets te maken hebben met
extreem-rechts. Zeker is dat het
eindresultaat een wankel minder
heidskabinet zal worden. Daarmee
wordt de stabiliteit in de Noorse po
litiek wederom een slechte dienst
bewezen.
Oud-burgemeester
Medellin vermoord
MEDELLIN (Rtr/UPI/AP/AFP) -
Een voormalig burgemeester van
de Colombiaanse stad Medellin is
gisteren op straat vermoord. De 45-
gels toen hij in een taxi op weg was
naar zijn werk. Zijn chauffeur werd
eveneens gedood, aldus de politie in
Medellin.
De acht daders wisten te ontko
men. Niemand stelde zich verant
woordelijk voor de moord. Gonza
lez was jurist en lid van de regeren
de Liberale partij van president
Barco, die op 18 augustus de
drugsmaffia in zijn land de oorlog
verklaarde. Politiefunctionarissen
durfden niet te zeggen of de dood
van de industrieel ook verband
houdt met deze drugsoorlog.
Het slachtoffer was van 1983 tot
1986 burgemeester van Medellin,
het bolwerk van het gelijknamige
machtige drugskartel.
In de stad Medellin werd gisteren
de avondklok voor onbepaalde tijd
verlengd. Burgemeester Juan
Gomez Martinez besloot hiertoe om
het geweld van de drugsmaffia in de
stad tegen te gaan.
Intussen maakte de Amerikaanse
NEW YORK (Rtr/AFP/DPA) -
Sovjet-president Gorbatsjov heeft
nog maar zes maanden tot een jaar
de tijd om zijn perestrojka-beleid
tot een succes te maken, anders
dreigt er een 'revolutie van onder
op'. Dat zei gisteren de Sovjet-poli-
in de Sovjetunie voordoen, een
voorbode van een dergelijke revolu
tie. "Er zal een omwenteling plaats
vinden als deze brandhaarden zich
over het hele land zullen versprei
den".
De Sovjet-politicus zou graag met
de Amerikaanse regering willen
overleggen over Gorbatsjovs voor-
De hervormingsgezinde Jeltsin, uitzichten. President George Bush
die sinds zijn ontslag uit het Polit- heeft echter nog niet besloten of hij
buro een horzelfunctie vervult in de Jeltsin zal ontvangen. Jeltsin is een
Sovjet-politiek, wijst de mogelijk- van de belangrijkste critici van Gor-
heid van een staatsgreep af. batsjov, die volgens hem niet ver ge-
In
i vraaggesprek met ABC-te- noeg gaat met de hervormingen.
levisie verklaarde hij echter dat
Gorbatsjov
meer dan ee
maar zes maanden" de tijd heeft
vooruitgang te boeken. Als resulta
ten uitblijven, kunnen de moeilijk
heden uitlopen op een revolutie van
onderop
In Washington wordt veronder
zijn mening "niet steld dat Gorbatsjov, die Bush nog
jaar, en waarschijnlijk niet heeft ontmoet in diens hoeda
nigheid van Amerikaans president,
het niet op prijs zou stellen als Jelt
sin hem voor zou gaan.
Intussen hebben de stakingslei
ders in de Sovjet-republiek Azerba-
Volgens Jeltsin zijn de stakingen jdzjan hun staking gisteren beeïn-
etnische spanningen die zich nu digd omdat zij, in ieder geval a
het moment, tevreden zijn met de
concessies van de overheid.
De leiders van het Azerbaidzjaan-
se Volksfront, dat vorige week had
opgeroepen tot de staking, versche
nen zondagavond op de televisie en
verklaarden dat de meeste van hun
politieke eisen waren ingewilligd,
zo werd van plaatselijke journalis
ten vernomen.
Het Azerbajdzjaanse Volksfront
zal officieel erkend worden en zal
vrijdag een speciale bijeenkomst
van de Opperste Sovjet van de repu
bliek mogen toespreken, verklaar
de woordvoerder Mamedov. De Op
perste Sovjet zal zich ook bezig hou
den met de voornaamste eis van de
stakers, dat de omstreden enclave
Nagorno Karabach weer onder het
bestuur van Azerbajdzjan wordt ge
bracht. Als er echter iets onge
woons gebeurt "gaat de staking ge
woon door", zei Mamedov.
ATHENE (AP) - Een commissie
van het Griekse parlement heeft
gisteren geadviseerd de socialisti
sche oud-premier Andreas Papan
dreou door een speciale rechtbank
te laten vervolgen in verband met
het omvangrijke afluisterschandaal
in het land.
Volgens de commissie heeft Pa
pandreou via het hoofd van de na
tionale inlichtingendienst Kostas
Tsimas en andere leden van de in
lichtingendienst "opzettelijk aange
zet tot wetsovertredingen en het af
luisteren van telefoongesprekken"
Papandreou was niet aanwezig toen
commissievooorzitter Anagno-
stopoulos het onderzoeksverslag
aan parlementsvoorzitter Tsaldaris
overhandigde.
De 70-jarige socialistenleider
wordt er in het rapport van beschul
digd van mei 1987 tot medio april
van dit jaar de telefoons van zijn po
litieke tegenstanders en van partij
genoten te hebben laten afluisteren.
Tot degenen wier telefoon werd
afgeluisterd behoorden partijleider
Mitsotakis van de toenmalige oppo
sitiepartij Nea Demokratia, de kan
toren van de communistische par
tij, oud-president Konstantine Ka-
ramanlis, verscheidene kranten-uit
gevers, journalisten, drie van Pa-
pandreou's ministers en leden van
zijn eigen lijfwacht, aldus het rap
port.
Als het parlement de bevindin
gen van de commissie volgende
week overneemt, zal de zaak tegen
de ex-premier verder worden on
derzocht en eventueel vervolgd
door een speciale rechtbank, be
staande uit de president van het
Hooggerechtshof en 12 leden van
dit rechtscollege.
Opmerking over
Veil valt slecht
BRUSSEL (GPD) Het Europarle
ment heeft gisteravond zijn vroege
re voorzitter Simone Veil in be
scherming genomen tegen de racis
tische aanval op haar door ex-Euro-
parlementarier Autant-Lara. Deze
88-jarige Fransman is aanhanger
van het extreem-rechtse Front Na
tional van Le Pen. Hij zei onlangs
dat "ze vergeten waren moeder Veil
in de oorlog te vergassen". Het Eu
roparlement veroordeelde de
schandalige aanval op Veil en zei
dat Autant-Lara niet alleen haar had
beledigd, maar de hele Europese
volksvertegenwoordiging.
overwinnen, het vermogen om part- gedragen voor ministersposten. De
Maar ik ben het te boven geko
men, en ik hoop dat de economie
dat ook zal doen".
De Sejm moet vandaag ook haar
goedkeuring geven aan de perso- president Bush bekend dat er geen
die door Mazowiecki zijn
te vinden, en het idee te
werpen dat er wraak moet worden
genomen voor het verleden,
moest veel gebeuren
premier van Solidariteit hier vooi
deze hoge instantie kan staan," al
dus Mazowiecki.
afgelopen vier dagen zijn de kandi- jn de Amerikaanse pers en het Con-
gres is de afgelopen dagen enige be-
daten door verschillende o
sies uit het parlement intensief oh- zorgdheid ontstaan
oordat de dervraagd, waarbij drie kandidaten meende bereidheid van de presi-
werden verworpen. De aanbevelin- dent om op verzoek van Latijn
gen van de commissies zijn voor het samerikaanse landen troepen te
parlement overigens niet bindend, sturen.
BREMEN (GPD/DPA/Rtr/AFP) -
Bondskanselier Kohl is gisteren op
het partijcongres van de CDU her
kozen als partijvoorzitter. Kohl
kreeg slechts 77,4 procent van de
stemmen en ondervond veel kritiek
op zijn beleid. Het CDU moet, vol
gens Kohl, na alle onrust van de af
gelopen maanden de gelederen slui
ten en een offensieve campagne in
zetten voor het 'superverkie
zingsjaar' 1990.
Het CDU-congres verweet Kohl
gebrek aan stijl, overleg en samen
werking met de partij. Kohl had een
maand geleden met een ruw gebaar
dit ambt weggeduwd
vangen door Rühe. Die is verant- nog i
druk, dat vooral ook de jongeren
weinig interesse
zijn secretaris-generaal Geissler uit en christelijke geweten
hebben. Zijn wij misschien niet
de open en geïnteresseerd genoeg in
partij. Maar Geissler geniet vertrou- discussies?" vroeg Geissler in zijn
toespraak voor de partij afgevaar
digden.
Het zijn dit soort vragen w
Geissler de op de economische
Hij vertegenwoordigt het sociale
de
Hij riep op tot hervorming van het
politie-apparaat en het rechtsstel
sel, liberalisering van de wetgeving
op vergadering, vereniging en cen
suur, de opstelling van een nieuwe
democratische grondwet, opheffing
van de politieke en ideologische
hindernissen voor promotie, volle
dige autonomie voor de universitei
ten. en bestrijding van de 'catastro
fale' milieuvervuiling.
Hij zei dat de nieuwe regering
CDU. "Het kan ons niet onverschil- cessen van de CDU bogende bonds-
lig laten, dat onze politieke veranke- kanselier Kohl terugriep. Maar Ko
ring in de kerkelijke sfeer steeds hl kon deze waakhond naast zich
zwakker wordt. Vaak heb ik de in- niet verdragen. Elders verklaarde
Kohl, dat het er ook om ging of "een
secretaris-generaal meer generaal
of secretaris moest zijn".
Geissler heeft zich laten kiezen
als één van de zeven vice-voorzit-
ters van de partij, maar niet nadat
hij duidelijke concessies had afge
dwongen over de herwaardering
van dit tot nu toe kleurloze orgaan
van de CDU. Het is zijn bedoeling,
dat in het presidium van de partij de
leden nu een duidelijke persoonlij
ke gekleurde verantwoording voor
de verschillende gebieden gaan
krijgen. Het hele partijcongres
wenste meer zeggenschap. En daar
mee heeft Kohl in plaats van een
waakhond in de vorm van de secre
taris-generaal nu misschien zeven
politieke waakhonden naast zich
gekregen.
oNICKELSDORF - Ze kunnen het
heV'werk"moet"onder'de druk dat nog steeds niet goed begrijpen. Dit
Oostenrijk. Hier begint het vrije
Westen. De Oostduitsers die net
naar de grensovergang van Honga-
Hij hekelde het verle- rije met Oostenrijk uit de autobus
op ieder moment de opbouw
democratie, die juist is begonnen,
kan instorten onder de
sche
den, toen de regering "niet alleen
over het leven, maar ook
geest" van de Polen wilde regeren,
De premier riep op tot samenwer
king "in een volledig nieuwe situa-
Kernfusie
Amerikaanse atoomfysici van een
onderzoekscentrum in Brookhaven
zijn erin geslaagd op nieuwe wijze
een kernfusie bij hoge temperatuur
tot stand te brengen. Bij het experi
ment werden groepjes moleculen
zwaar water, die elektrisch werden
geladen en versneld, in botsing ge
bracht met atomen van een vaste
stof.
Honecker
Het Westduitse dagblad 'Bild-Zei-
tung' is morgen opnieuw ingegaan
op "aanhoudende geruchten" dat
de Oostduitse partijleider Honecker
al lang zou zijn overleden aan kan
ker van de alvleesklier. Volgens de
Oostduitse media ziet Bild spoken.
Amnestie
Het Argentijnse volk moet zich in
een volksstemming uitspreken over
het voornemen van de regering am
nestie te verlenen aan militairen die
de mensenrechten hebben ge
schonden. Dit voorstel werd giste
ren gelanceerd door een aantal link
se organisaties en partijen.
Israël
Israëlische soldaten hebben 19 Pa
lestijnse jongeren in een vuurge
vecht verwond. Voorts hebben zich
in het Israëlisch-Libanees grensge
bied gisteren confrontaties voorge
daan tussen het Israëlische leger en
een groep guerrillastrijders. Daarbij
vielen twee doden.
het Rode Kruis stappen, kijken
de wat verwonderd rond.
door
Weert Schenk
Hun gezichten zijn blij, maar ze ui
ten zich moeilijk. Slechts een paar
mensen omhelzen elkaar. Lütz pakt
zijn achtjarig zoontje Marco op,
geeft hem een kus en drukt Barbel,
zijn vrouw tegen zich aan. "Het ge
voel om hier te zijn is onbeschrijfe
lijk", glundert hij. "Het is alsof ik
droom. Zo onwerkelijk is het".
De blijdschap verdwijnt even als
ze weer terugdenken aan vrijdag
toen ze vanuit Budapest hun ouders
opbelden met de mededeling dat ze
niet meer naar huis zouden terugke
ren. De naar schatting zevendui
zend Oostduitsers die gisteren via
een kier in het IJzeren Gordijn naar
het Westen vluchtten, lieten hun he
le hebben en houden achter in Oost-
duitsland. Familie, vrienden, wo
ning en andere bezittingen bleken
niet zo waardevol als het idee van
vrijheid in de westerse wereld.
Lopend, per bus, trein, of met hun
eigen Trabant-autootje en met
meestal niet meer dan een reistas
aan bagage, passeerden ze de grens,
die zondagavond onverwacht werd
opengezet. De exodus wordt ge
vormd door meest jonge mensen,
van wie een behoorlijk aantal al kin
deren heeft. Sommigen hadden
lang gewacht op het moment dat ze
weg konden. De onzekerheid of het»
werkelijk zou gebeuren, kwelde.
Maar zondagavond kwam het ver
lossende bericht. Hongarije wilde
niet langer opgescheept zitten met
de duizenden Oostduitse 'vakantie-
de grens van het Rode Kruis 150
gulden benzinegeld gekregen om
Westduitsland te halen. Ze kunnen
naar Passau
zijn ingericht.
De vluchtelingenstroom naar het
Zuidduitse Beieren is in volle gang,
nadat Hongarije gisternacht de
grens met Oostenrijk openstelde.
(ANP Infographic)
gangers', die niet meer naar huis
wilden, maar bleven afwachten of
het IJzeren Gordijn misschien een
stukje zou worden opgerold.
De weg naar het ideale Westen lag
open. Al om middernacht kwam de
volksverhuizing op gang. Bij de
grensovergang Nickelsdorf stond
een file van 250 Oostduitse auto's.
Een jonge kelner uit Dresden, die
anoniem wil blijven, hoorde het
nieuws zondag op de televisie. Hij
besloot meteen dat hij die kans niet
mocht laten lopen. In de gauwig
heid verkocht hij voor een prik al
zijn eigendommen, haalde zijn
vriendin op en reisde samen in zes
tien uur per trein naar Hongarije en
Oostenrijk.
"Het is waanzinnig als je hier de
grens passeert", zegt hij in een ter\t
van het Rode Kruis, waar wat eten
en drinken wordt aangeboden. "Het
is verschrikkelijk in de DDR. Met
geen pen te beschrijven. Niemand
kan daar doen wat hij wil. De mond
wordt gesnoerd. Er is geld genoeg,
maar er is niets te koop".
De stoet Trabantjes passeert toe
kerend. Mensen hangen uit de raam
pjes en zwaaien. Zij hebben net bij
"Die mensen hebben een goede
stap gezet", zegt Dieter goedkeu
rend. Hij is al een jaar in Westduitsr
land. Als vrachtwagenchauffeur
heeft hij immers heel Europa door
gereden. "Ik word alleen niet toege
laten in Oostduitsland. Daar ben ik
ongewenst".
"Ze krijgen het nog heel zwaar",
zegt hij, "van Oost naar West is een
hele omschakeling. Je krijgt niks
voorgezet. In het begin was het voor
mij heel moeilijk. Ik kon meteen
werk krijgen. Maar toch...Het valt
niet mee".
Dieter werd in Oostduitsland tot
anderhalf jaar gevangenis veroor
deeld nadat hij naast zijn huis een
spandoek had opgehangen met de
mededeling dat hij naar het Westen
wilde. Na tien maanden werd hij het
land uitgegooid. Dieter kon naar
zijn 'beloofde land'.
Hij had familie en bekenden in
Westduitsland wonen, zoals veel
Oostduisters die nu het land verla
ten. "Vrienden zijn veel meer waard
dan familie", zegt de chauffeur,
„zonder de hulp van vrienden was
ik nog niet zo ver op weg geweest
als nu".
Maar vond hij in het Westen wat
hij verwachtte? "Menselijk gezien
ben ik tevreden. Het is niet super,
maar ik leef tevreden. Ik heb het ge
daan voor mijn kinderen. Het be
langrijkste is dat ik in elk geval mijn
vrijheid heb".
JOHANNESBURG (UPI) - De
Zuidafrikaanse politie heeft giste
ren het gebruik van de zweep afge
schaft bij het uiteenslaan van de
monstraties en rellen, teneinde bin
nen- en buitenlandse protesten te
gen het optreden van de politie te
doen verstommen. Dit heeft politie
woordvoerder Bonhuys verklaard.
Bonhuys zei dat de maatregel
opvangkampen slechts geldt voor de zogenoemde
sjamboks (plastic karwatsen). An
dere middelen om een protesteren
de menigte te verspreiden, zoals
traangas en de wapenstok, blijven
gehandhaafd.
Politie Zuidafrika
schaft gebruik
van zwepen af
"De Zuidafrikaanse politie was
tot het gebruik van zwepen overge
gaan omdat die volgens haar min
der zware verwondingen toebren
gen dan de wapenstok", zei Bon
huys. "Zij vindt dat nog steeds,
maar besloot desondanks met on
middellijke ingang het gebruik i
van af te schaffen omdat dat zou
nationaal als internationaal veel r
gatieve reacties kreeg".
Intussen maakten de Anglic
aartsbisschop Desmond Tutu en
dominee Allan Boesak bekend dat
niet het parlement maar het stad
huis van Kaapstad het einddoel zal
zijn van een demonstratieve mars.
"Wij willen geen enkele geloofwaar
digheid verlenen aan een parlement
dat een miniscuul percentage van
de bevolking vertegenwoordigt",
zei Tutu op een persconferentie.
ADVERTENTIE
12 DESSINS
Omslagdoek, royaal formaat,
120 120 cm. In 12 fraaie
dessins en diverse modekleuren.
Normaal 39.95 Nu voor de ver
bijsterende prijs van EETB
