Samenwerking Groen Links al bijna in de knop gebroken
D66 viert onbekommerd feest
De Tweede Kamer
PvdA verKest fors in grote steden
Mislopen zetel
stelt SP teleur
DONDERDAG 7 SEPTEMBER 1989
BINNENLAND
PAGIN
STEMGEDRAG 4 GROTE GEMEENTEN
IN PROCENTEN
CDA
PvdA
VVD
D66
SGP
Gr.Links
GPV
RPF
Janmaat
Overige
argument waar we niets maar dan
ook niets tegen kunnen inbrengen",
aldus een moeilijk slikkende PPR-
kandidaat die ongelovig naar de
tussenuitslagen kijkt, want het
Delftsch Studenten Salonorkest
maakt luisteren zo nu en dan schier
onmogelijk. De huilerige zigeuner-
wijfjes waarmee het orkest van
start ging gaan meedogenloos over
in steeds vrolijker wijsjes die opge
wekter worden naarmate het ze
telaantal daalt. "Deze uitslag kan ze
ker consequenties hebben voor de
samenwerking", sombert Van Ojik.
"Veel mensen zullen toch denken:
het is mislukt! Eerlijk gezegd denk
ik dat zelf ook".
Klein
Niets, maar dan ook niets is gewon
nen dringt het tot iedereen door.
CDA en VVD zijn niet of nauwelijks
van hun meerderheid beroofd, de
natuurlijke bondgenoot (de PvdA)
is verzwakt in plaats gesterkt uit de
strijd gekomen en Groen Links is
nog altijd klein links. "We zijn ver
malen in de strijd om de regerings
macht". constateert de CPN'er Ma-
rius Ernsting, nummer acht op de
Groen Linkse lijst. "We zijn ge
slachtofferd in de strijd tussen CDA
en PvdA", aldus Ernsting, die niet
temin in de Groen Linkse samen
werking blijft geloven. "Anders was
klein links vermalen geweest", al
dus Ernsting.
Pas als Andrée van Es zich koel
bloedig voor de camera's posteert
lijkt het tij zich te keren. "Ik heb
nooit geloofd in tien of twaalf ze
tels", aldus Van Es. "Veranderin
gen in Nederland breng je niet zo
snel teweeg, dat is gewoon ondenk
baar. Maar met zes mensen in de
Tweede Kamer die dezelfde rich
ting op werken en hetzelfde doel na
streven, dat vind ik al heel wat", al
dus haar nuchtere commentaar.
"Maar ik moet eerlijk toegeven als
we slechts 5 in plaats van 6 zetels ha
len dan ben ik echt teleurgesteld,
dat is waar". "Maar daar staat tegen
over, als we niet hadden samenge
werkt waren we absoluut versplin
terd tot twee zetels of misschien wel
minder. De uitslag van vanavond
bewijst dat. Maar wat me het aller
meest teleurstelt is dat rechts het
grootste blijft. Drie zetels winst
voor D66 kun je wegstrepen tegen
drie zetels verlies voor de PvdA. De
drie extra zëtels voor ons, dat bete
kent drie zetels winst in totaal voor
de linkse partijen dat is echt margi
naal", aldus Van Es.
Schouderklopj es
Maar haar woorden hebben effect.
Tegen negenen, na vele schouder
klopjes. zoenen en andere tekenen
van genegenheid slaat de sfeer om.
"Jarenlang kalfden de linkse partij
en af. Die teneur hebben we niet al
leen tot staan gebracht, maar omge
zet in winst, pure winst", aldus een
onverstoorbare Van Es. Bij elke tus
senuitslag, hoe onbetekenend ook,
wordt gejoeld, geklapt en gejuicht
als er winst is voor Groen Links en
verlies voor de WD.
Ook al gaat het om tienden van
procenten, het alsmaar toestromen
de publiek wordt immer opgetoge-
ner. "Een verdubbeling van de ze
tels, wie doet ons dat na", klinkt de
boodschap. Men beklopt en aait en
zoent elkaar tevreden. Blijkbaar is
het juist verdriet dat verbroedert.
Met de komst van Ria Beckers te
gen half tien is de stemming haast
euforisoh. "We hebben ons een
beétje gek laten maken door de opi
niepeilers", aldus Beckers. "Ria,
Ria. Ria", scanderen de Groen
Linksen als de lijsttrekker zes zetels
een 'enorme prestatie' noemt. Tot
haar grote verbazing klinkt als af
scheid van de voorvrouwen harts
tochtelijk de Internationale. De
eenling die daarna 'We are the
champions' inzet krijgt echter wei
nig bijval.
DEN HAAG
UTRECHT - In het haveloze en
klamme Utrechtse grachtenpand
leek het even of Groen Links al in
zijn derde levensmaand de genade
slag had gekregen. "Zes zetels",
stond in ieders verschrikte ogen te
lezen. "Geen twaalf, geen tien. Ook
geen acht. maar zes". De Groen
Linkse kandidaten kregen bij bin
nenkomst alvast de verschrikkelij
ke waarheid door de campagnelei
ding ingefluisterd. Geknakte carriè
res, ongeloof en onbegrip en nauwe
lijks verholen verbijstering. "Ik zat
te janken toen ik het op de autora
dio hoorde", bekent een actief PPR-
lid.
door
Margreet Vermeulen
In' het grotendeels verlaten en
vervallen zaaltje is alle hoop gericht
op Ina Brouwer die met een bevro
ren glimlach onder de televisielam
pen zit te wachten. "Een verdubbe
ling van het zetelaantal probeert
ze blijmoedig. "Dat kan niet iedere
partij zeggen", aldus Brouwer die
zich ten onrechte, naar .zal later blij
ken, nog altijd aan een zetelaantal
van zeven vastklampt. Haar woor
den worden hardvochtig weer
kaatst door kale muren, de weinige
toeschouwers wenden zich af. Het
zou nog ruim twee uur. tot negen
uur 's avonds, duren voordat Groen
Links zich van de schok zou hebben
hersteld.
"Ik ga ervan uit, tenminste ik ging
ervan uit dat ik in de Tweede Kamer
zou komen", aldus een heftig kauw
gom kauwende Bram van Ojik,
nummer zeven op de lijst van Groen
Links. "Nee, nu niet meer nee. Maar
ik was er al bang voor, ik was er al
bang voor. In mijn omgeving zag ik
iedereen op het laatste moment
voor de PvdA zwichten, want men
wil een ander beleid. En dat is een
de race naar het Catshuis en de illu
sies van Groen Links", aldus Van
Mierlo. Hij benadrukt dat de Demo
craten kans hebben gezien om 15
procent van de nieuwe kiezers te
trekken. "Dat maakt D66 tot de
grootste winnaar van de avond. Die
stemmen betekenen e'en optimis
tisch vooruitzicht voor de toe
komst". Hij besluit met de toepasse
lijke woorden: "En nu gaan we fees
ten".
De vrees van de Democraten om
te worden gedegradeerd tot vijfde
partij en daarmee tot een onbeteke-
AMSTERDAM (GPD/ANP) - D66
is opgetogen en opgelucht. De intie
me binnenplaats van het West-In
disch Huis in Amsterdam is dan ook
al vroeg in de avond te klein voor al
le opgetogen D66-aanhangers die
het feest van de verkiezingswinst
willen meevieren. Als een breed
glimlachende lijstaanvoerder Hans
van Mierlo op het bordes verschijnt
voor de zegespeech wordt hij als
een held toegejuichd.
"Het is ons gelukt. We hebben ons
bestaansrecht verzilverd. De kie
zers hebben ons zien zitten tussen
nende politieke splinter, is geen
werkelijkheid geworden. De twee
de man van de Democraten, Gerrit-
Jan Wolffensperger, wil best toege
ven enkele weken geleden beoorlijk
in de rats te hebben gezeten toen de
peilingen aangaven dat D66 zou ver
liezen en kleiner dan Groen Links
zou worden. "In de loop van de
campagne is dat gevoel vrij snel ver
dwenen. We merkten dat we inhou
delijk goed overkwamen. Dat heeft
kennelijk toch gewerkt. De uitslag
bevestigt dat we een stabiele vierde
partij zijn", aldus Wolffensperger.
Ook de milieuman van de Demo-
Een tevreden Van Mierlo begroet e
nemen. De mogelijke deelname aan
goed als afgegrendeld.
i uitzinnige Olga Scheltema, die straks ook in de kamerbankjes mag plaats
en voortgezette coalitie van CDA en VVD werd gisteravond door iedereen zo
craten, het kamerlid Dick Tommei,
was er even bang voor dat Groen
Links er met het milieu-item van
door zou gaan. "Mij bekroop het ge
voel dat het niet eerlijk zou zijn ge
weest. Zeven jaar lang hadden we
ons er de benen voor uit het lijf gelo
pen terwijl de kleine linkse partijen
zich bij heel wat debatten over het
milieu niet eens liet zien. Dan steekt
het toch wel wanneer Groen Links
goede sier dreigt te gaan maken met
het milieu".
De Democraten constateren dan
ook met grote tevredenheid dat de
kiezers op tijd hebben ingezien dat
veel van de ideeën van Groen Links
niet altijd even reëel zijn. Voor de
toekomst hebben de Democraten
zich voorgenomen niet opnieuw te
laten vermalen in een kabinet. Het
trauma van de afgang van Terlouw
is nog steeds niet geheel en al verge
ten. Kamerlid Doeke Eisma laat we
ten dat D66 in een kabinet, bij voor
keur in een combinatie met CDA en
PvdA, geen genadebrood wenst te
eten". Geen bijwagenrol dus.
"Ik denk dat we in zo'n kabinet
wel wat te melden zouden hebben.
Onze inbreng zou in zo'n kabiet ook
duidelijk moeten doorklinken", al
dus Wolffensperger. Volgens hem
zou D66 in een combinatie van
PvdA en .CDA kunnen gaan funge
ren'als 'katalysator van de besluit
vorming'. Maar, voegt hij er aan toe,
getalsmatig gezien ligt deelname
van D66 aan een PvdA-CDA-kabi-
net niet voor de hand. Hoewel de
PvdA heeft laten weten D66 bij een
nieuw kabinet te willen betrekken,
voegen de 12 zetels van de Demo
craten weinig toe aan de 103 zetel
die christen-democraten en socii
democraten samen in het gew
brengen. In een CDA-WD-kabi
zou D66 echter een sleutelrol k
nen vervullen. Maar hoewel Wiege
D66 in Bleiswijk nog opriep om
zo'n kabinet deel te nemen,
gisteren in Amsterdam over die op
tie maar één geluid te horen: uiters
onwaarschijnlijk.
Gekozen kandidaten CDA
R.F.M. Lubbers
B. de Vries
H. van den Broek
G.J.M. Braks
Y.M.C.T. van Rooy
W. J.. Deetman
L.C. Brinkman
P. Bukman
H. Eversdijk
E. Heerma
F.J. Laning geb. Boersema
H.J.B. Aarts
A.G.W.J. Lansink
P.R.H.M. van der Linden
F.L.A.J. Wolters
G. Gerritse
M.H.J. Soutendijk geb. Van Appel
doorn
B.M.J. Hennekam
A.B.M. Frinking
A. Doelman geb. Pel
J. van Noord
V.A.M. van der Burg
M.J.J. van Amelsvoort
J. van Houwelingen
B.J. Baron van Voorst tot Voorst
M. Beinema
W.A. Mateman
H.J. Schartman
M.H.A. Boers geb. Wijnberg
M.B.M.J. van Vlijmen
A.J. Hermes
G. van Leijenhorst
F. Borgman
G. de Jong
J.P. van Iers al
M.J.J. Roosen geb. Van Pelt
F.J. van der Heijden
J.F. de Leeuw
J. Nij land
J.G. de Hoop Scheffer
G. Koffeman
G.H. Terpstra
A.W. Paulis
J.S.L. Gualtherie van Weezei
A.H. Esselink
W.G.J.M. van de Camp
J.G.H. Krajenbrink
L.J.P.M. Frissen
J. Reitsma
H. Tegelaar geb. Boonacker
P.J. Biesheuvel
H. Koetje
M. Smits
J.F. Huibers
PvdA
W. Kok
J.G.M. Alders
D. Dolman
A. Stemerdink
F.W.C. Castricum
J.C. Kombrink
G.J.P. van Otterloo
J.L.N. Schaefer
A. Kosto
P R. Stoffelen
J.J. Lilipaly
E. ter Veld
K. Zijlstra
J.F. Buurmeijer
R.M. Haas geb. Berger
A.L. ter Beek
M.A.M. Wöltgens
E.L. Herfkens
W.A.F.G. Vermeend
J. Achttienribbe geb. Buijs
G.A.Q. Niessen
F. Moor
J. van Nieuwenhoven
H. Vos.
T. Netelenbos geb. Koomen
W.J. van Gelder
W.A. de Pree
J.A.H. Lonink
J. Wallage
J.C. Witteveen geb. Hevinga
J.P. Pronk
F. Leijnse
L. van Rijn geb. Vellekoop
D.W. de Cloe
R. van Gijzel
D.J. Beijlen geb. Geerts
J.S. Huys
M. van Traa
J. van der Vaart
A.M. Vliegenthart
N.A. Kalsbeek geb. Jasperse
A.P.W. Melkert
L.M. Schoots
W J.C. Swildens geb. Rozendaal
A. Apostolou
J.H. van den Berg
B. Spieker
M.C.A.A. Ruigrok geb. Verreijt
VVD
J.J.C. Voorhoeve
L.M.L.H.A. Hermans
F. Bolkestein
E.G. Terpstra
E.H.T.M. Nijpels
H.E. Koning
F. Korthals Altes
R.W. de Korte
N.J. Ginjaar geb. Maas
F.H.G. de Grave
J. Franssen
J.G.C. Wiebenga
R.L.O. Linschcten
P.M. Blauw
F.W. Weisglas
A. Jorritsma geb. Lebbink
H.F. Dijkstal
D.J.D. Dees
A.J. te Veldhuis
S. van Heemskerk Pillis geb. Duve
kot
D66
H.A.F.M.O. van Mierlo
G.J. Wolffensperger
J. Kohnstamm
L.Ö. Groenman
D.K.J. Tommei
A. Nuis
D. Eisma
O. Scheltema geb. De Nie
A. Schimmel
P.K. ter Veer
M.J. Versnel geb. Schmitz
G. Ybema
i der Vlies
n Dis
den Berg
J.T.
Groen Links
M.B.C. Beckers geb. De Bruijn
A.C. van Es
I. Brouwer
P. Rosenmóller
P.A. Lankhorst
W.J. Willems
GPV
G.J. Schutte
E. van Middelkoop
CDA
PvdA
VVD
D66
SGP
Gr.Links
GPV
RPF
Janmaat
ROTTERDAM
DEN HAAG (ANP) - De Partij van
de Arbeid heeft vooral veel stem
men verloren in de grote steden. In
socialistische bolwerken als Am
sterdam en Rotterdam verloren de
sociaal-democraten maar liefst res
pectievelijk vijf en 4,4 procent in
vergelijking met de kamerverkie
zingen van drie jaar geleden.
Maar ook in andere grote of mid
delgrote steden zag de PvdA" haar
aanhang fors slinken. In Utrecht
ROTTERDAM (ANP) - "We gaan
gewoon door en dan maar hopen
dat het de volgende keer wel lukt."
Dat zegt Remi Poppe. nummer
twee op de lijst voor de Tweede Ka
merverkiezingen voor de Socialis-
tiese Partij.
Poppe wijt het mislopen van een
zetel aan de onbekendheid die er
vooral bij televisiekijkend Neder
land nog steeds hestaat over de SP.
"Wij worden niet uitgenodigd voor
de debatten. Het argument daar
voor is dat je dan alle kleine partijen
en dus ook de CD moet uitnodigen.
Dat is toch belachelijk. Die veeg je
toch zo van tafel."
Bij plaatselijke verkiezingen doet
de SP het goed. In een groot aantal
gemeenteraden heeft de SP één en
vaak meer zetels.
Lijsttrekker Jan Manjnissen zegt
dat zijn partij "sympathie heeft voor
vijf zetels" maar dat de "machten
van de media ons parten hebben ge
speeld".
Marijnissen was gisteren niet bij
de bijeenkomst van zijn partij in
Rotterdam: in de verwachting dat
de SP een zetel zou halen, was hij
uitgenodigd om in Hilversum com-
r te geven voor radio en tele-
werd drie procent verloren, in Den
Haag 2,6 procent, in Leiden 3,1 pro
cent, in Zaanstad 2,9 en in Den
Bosch, Nijmegen en Groningen 2,8
procent.
Ook in het zuiden zijn de sociaal
democraten er niet in geslaagd om
de resultaten van de kamerverkie
zingen van 1986 te consolideren,
toen de partij goede resultaten
boekte in Brabant en Limburg.
In bijna alle grote steden in het
zuiden verloor de PvdA in vergelij
king met drie jaar geleden. In Heer
len moest de PvdA 0,7 procent inle
veren, in Tilburg 1.3. in Eindhoven
1.7 en in Venlo 2,1 procent. In
Maastricht liep het verlies zelfs tot
drie procent op. Kerkrade vormde
voor de sociaal-democraten een po
sitieve uitzondering in het zuiden:
in deze plaats won de PvdA zelfs 0,9
procent in vergelijking met de ka
merverkiezingen van '86.
De nieuwe Groen Linkse fractie sa
kamp op het verkiezingspodium. Ar
BeckersPeter Lankhorst. Ina Brouu
met verslaggever Pieter Varen- weinig reden om de fles champagne op de voorgrond te ontkurken. De
i van Es. Paul Rosenmöller, Ria Groen Linkse samenwerking heeft veel minder zetels opgeleverd dan op
•n Wilbert Willems (vlnr) hadden grond van de opiniepeilingen kon worden verwacht. (fotoANi')
CDA
PvdA
VVD
D66
SGP
Gr.Links
GPV
RPF
Janmaat
Overige
UTRECHT
CDA
PvdA
VVD
D66
SGP
Gr.Links
GPV
RPF
Janmaat
Overige
w AMSTERDAM
