Gemengde gevoelens bij jubileum van St. Bavo
Modernisering haven
IJmuiden is begonnen
Toegankelijker voor grote vissersschepen
DONDERDAG 7 SEPTEMBER 1989
IJMUIDEN/KATWIJK -
Met het slaan van de eerste
paal voor in totaal 650 meter
nieuwe kade, is gisteren in
IJmuiden een grote operatie
begonnen om de haven te
moderniseren. In de komen
de periode moeten de facili
teiten voor de visserij aan
merkelijk verbeteren en
denkt de eigenaar van het
gebied, de Zeehaven IJmui
den nv, ook allerlei nieuwe
activiteiten aan te trekken.
Er wordt dan vooral gedacht
aan de overslag van goede
ren.
De verbetering van de havenaccom
modatie heeft voorlopig voorrang
gekregen in de uitvoering van de
moderniseringsplannen, in ver
band met het verstrijken van de ter
mijn waarbinnen subsidie voor de
werkzaamheden beschikbaar
wordt gesteld. Deze eerste fase be
staat behalve uit het slaan van nieu
we kademuren ook het uitdiepen
van de haven tot tien meter en het
verbeteren van de toegang vanuit
zee. De havenmond wordt daarvoor
verbreed van 80 tot 230 meter.
Met deze werkzaamheden, die in
het voorjaar van 1990 moeten zijn
afgerond, is een bedrag van ruim
10,7 miljoen gulden gemoeid. Aan
vankelijk zou minister Smit-Kroes
het startsein voor de operatie geven,
maar zij moest gisteren op het aller
laatste moment om gezondheidsre
denen verstek laten gaan. Zij werd
vervangen door één van haar amb
tenaren.
Vooral de grotere schepen zullen
in eerste instantie van de investerin
gen in de IJmuidense haven profite
ren. Woordvoerders van de rederij
en Kennemerland en Vrolijk uit
IJmuiden, die over vistrawlers van
rond de 100 pieter lang beschikken,
toonden zich dan ook ingenomen
met de plannen. Directeur B. Daal
der van de Katw^kse/IJmuidense
rederij Kennemerland: "Als ons
grootste schip, de Katwijk 20, tege
lijk met de Scheveningen 171 van
Vrolijk binnenkomt, moeten we als
het ware lootje gooien om het enige
plekje aan de kade te bemachtigen
waar schepen met een dergelijke
diepgang nu kunnen lossen. En die
plek ligt voor ons bedrijf dan ook
nog aan de andere kant van onze be
drijfsgebouwen aan de Rijnlandka
de, wat allerlei problemen met het
vervoer en de opslag van de vis met
zich meebrengt".
Een ander voordeel van het uit
diepen van de haven is voor deze
visserijbedrijven dat nu ook de gro
tere vrachtvaarders IJmuiden mak
kelijker kunnen aandoen. "Voor het
vervoer van vis over zee zijn we tot
nog toe vaak aangewezen op de ha
vens van Vlissingen of Amsterdam.
In de toekomst kunnen we dat in
feite bij ons voor de deur regelen",
aldus directeur C. Vrolijk van de ge
lijknamige visserijmaatschappij.
Studie
Voorzitter L. Jansen van de raad
van corhmissarissen van de Zeeha
ven IJmuiden nv, de onderneming
die vijf maanden geleden het haven
bedrijf overnam van de rijksover
heid, zei gistermorgen te verwach
ten dat de scheepsbewegingen de
komende jaren flink zullen toene
men. "Die tendens is nu al waar te
nemen. Het gaat dan zowel om de
overslag van vis als van andere pro-
dukten zoals vlees, groenten, fruit
en aardappelen", aldus Jansen.
Ook de instelling van een eerste
lijndienst tussen IJmuiden en Har
wich, begin volgend jaar, noemde
de voorzitter een goede zaak voor de
haven, zowel voor de exploitatie als
voor de werkgelegenheid. Een nieu
we terminal voor het zogenaamde
roll-on/roll-offvervoer moet in janu
ari gereed zijn. De ferryschepen die
dagelijks de verbinding met Enge
land zullen onderhouden, hebben
nogal wat ruimte nodig om vanaf
het Noordzeekanaal de draai naar
de Haringhaven te maken. Om die
reden is de verbreding van de ha
venmond noodzakelijk.
Ook in de nieuwe opzet blijft de
visserij voor de IJmuidense haven
overigens prioriteit, nummer één.
de nieuwe kademuren.
Jansen kondigde in dit verband aan
dat de studie naar de modernisering
van de visafslag in volle gang is.
"IJmuiden heeft op dit terrein een
flinke achterstand opgelopen ten
opzichte van andere vissersplaatsen
en er zal hard moeten worden ge
werkt om die achterstand in te lo
pen". Hij verwacht dat aan het eind
van dit jaar een definitief plan ge
reed is. Aan het begin van 1990 zou
dan kunnen worden begonnen met
de uitvoering, waarvoor de Zeeha
ven IJmuiden nv flinke EG-subsi-
dies wil binnenhalen.
in de haven van IJmuiden gisteren
In de Zeehaven IJmuiden nv zijn
behalve een groot aantal onderne
mers met vestigingen in het haven
gebied, ook de provincie Noord-
Holland en de gemeenten Velsen en
Katwijk vertegenwoordigd. Het
aandeel van Katwijk is betrekkelijk
klein, maar de kustplaats wil toch
betrokken blijven het reilen en zei
len van de thuishaven van de plaat
selijke vissersvloot. De Katwijkse
wethouder W. van der Plas is verte
genwoordigd in de stichting die
fungeert als 'klankbord' voor de
raad van commissarissen van het
havenbedrijf. Hij beschouwt het als
met het slaan van de eerste paal voor
(foto United Photos de Boer)
zijn taak erop toe te zien dat de vis
serij-activiteiten niet in het gedrang
komen als gevolg van de vele nieu
we activiteiten die het havenbedrijf
wil aantrekken.
Van der Plas: "Er zullen ongetwij
feld strijdpunten komen, maar ik
verwacht dat zowel het vrachtver
voer als de visserij van de nieuwe
ontwikkelingen kunnen profiteren.
Door deze investering verbetert
verder het imago van de IJmuiden
se haven en ook die uitstraling zal
van positieve invloed zijn op beide
sectoren".
Pleidooi Alphens
bedrijf voor
behoud afdeling
hartbewaking
ALPHEN AAN DEN RIJN - De
met opheffing bedreigde hartbewa-
kingsafdeling in het Alphense zie
kenhuis Rijnoord heeft steun ge
kregen uit onverwachte hoek. Het
Alphense bedrijf Van der Neut in
Alphen spreekt in een brief aan de
directies van Rijnoord en het EZL
in Leiderdorp zijn ongerustheid uit
over het eventuele verdwijnen van
de afdeling bij de fusie van beide
ziekenhuizen. De brief is vandaag
verstuurd naar Rijnoord en EZL.
In het schrijven meldt de directie
van de mastenmakerij: "Wij willen
voor het voortbestaan van deze af
deling een lans breken, mede omdat
wij drie maanden geleden onder
vonden hebben van hoe groot be
lang het is, dat deze afdeling in Al
phen blijft".
Een medewerker van de firma
werd begin juni onwel. Een collega
constateerde een hartstilstand en
reanimeerde de werknemer. "Aan
vankelijk liet het zich zeer ernstig
aanzien, maar later bleek dat door
onmiddellijke opname in het zie
kenhuis Rijnoord, het leven van on
ze werknemer werd gered. Of dit
ook zo zou zijn geweest indien een
afstand naar een ziekenhuis buiten
Alphen afgelegd had moeten wor
den, roept grote vraagtekens op", zo
staat in de brief.
De cjirectie van de firma meent
dan ook 'dat een plaats als Alphen
met 60.000 inwoners een ziekenhuis
met hartbewaking moet hebben.
Zo'n afdeling mag in Alphen niet
verloren gaan en voorziet in een le
vensbehoefte'.
Verhuizing van Noordwijkerhout naar Rotterdam komt bij sommigen hard aan
NOORDWIJKERHOUT -
"Er is bij ons zeker sprake
van respect voor het verle
den van de St. Bavo, maar
we zijn nu op een belang
rijk punt aangeland waar
alleen maar naar de toe
komst wordt gekeken. Er
wordt na 75 jaar als het wa
re opnieuw begonnen".
Dat zegt algemeen direc
teur J.L. van de Lande van
het psychiatrisch zieken
huis St. Bavo in Noordwij
kerhout over de toekomst
van de jubilerende instel
ling.
door
Kees van Kuilenburg
Dit jaar is het 75 jaar geleden dat
de congregatie van de Broeders
van Liefde in Noordwijkerhout
begon met de hulpverlening aan
katholieken die in die tijd als
'gek' te boek stonden. Een jubile
um dat niet door iedereen als
feest wordt ervaren, nu een deel
van de instelling naar Rotterdam
wordt verplaatst en de afdelingen
die in de bollengemeente achter
blijven grotendeels onder de pa
raplu van het psychiatrisch zie
kenhuis Sancta Maria komen.
"Ik kan me voorstellen dat de
verhuizing hard aankomt bij veel
die zich het wel en wee
van de Bavo aantrekken. Vooral
ook omdat het in wezen het einde
betekent van de huidige vorm
van de psychiatrische zorg. Ter
wijl in Noordwijkerhout alles was
geconcentreerd tussen de dui
nen, wordt de zorg voor de patiën
ten in Rotterdam verdeeld over
tien plaatsen aan de noord-oever
van de stad. Weg uit het beschutte
Noordwijkerhout naar de drukke
stad".
Golfbewegingen
Volgens Van de Lande is een en
ander voor een deel het gevolg
van een andere benadering door
de maatschappij van psychiatri
sche patiënten. "Je kunt spreken
van golfbewegingen. Vroeger
stonden gekkengestichten,zoals
ze werden genoemd, in de stad.
Ze werden op een gegeven mo
ment naar landelijke gebieden
verplaatst. Nu moeten ze weer
naar de stad en worden opgeno
men in het geheel. Uiteindelijk is
er geen verschil of je nu een been
breekt of je ziel. Zo simpel ligt het
tegenwoordig in het denken over
psychiatrische patiënten", zegt
de algemeen directeur van de
Bavo. Ondanks het aanstaande
vertrek van het grootste deel van
de Bavo, wordt er toch volop aan
dacht besteed aan het jubileum in
de bollengemeente. Zo staan er
volgende week tal van festivitei
ten op het programma.
Het vertrek van de Bavo uit
Noordwijkerhout betekent het
einde van een bewogen geschie
denis. De Bavo is eigenlijk uit
nood geboren. In het begin van
deze eeuw beschikte de provincie
Zuid-Holland niet over een
rooms-katholieke inrichting voor
de verpleging van katholieke
geesteszieken. Die moesten
noodgedwongen worden onder
gebracht in een gelijkgestemd op
vanghuis in het Limburgse Ven-
ray. "Voor familie was het bijna
onmogelijk om een bezoek aan de
patiënten te brengen. Een on
menselijke situatie", zegt Hennie
van Scharenburg, die als beheer
der van de archieven van de Bavo
als geen ander de geschiedenis
van het centrum kent. Op een ge
geven moment eiste de provincie
Limburg dat Zuid-Hollandse pa
tiënten elders moesten worden
ondergebracht. De provincie had
de plaatsen in de inrichting nodig
voor patiënten uit Limburg.
Broeders
Dat betekende dat voor de Zuid
hollandse zieken naar een ander
onderkomen moest worden uit
gezien. Die keuze viel op een
duingebied in Noordwijkerhout.
De congegratie van de Broeders
van Liefde uit het Belgische
Gent, die ook de zorg voor de
Limburgse patiënten had, werd
bereid gevonden ook in Noord
wijkerhout te gaan werken. "Ook
toen^ was er dus sprake van een
verhuizing van patiënten en ver
zorgers", merkt Van Scharen
burg op.
De congregatie kreeg in eerste
instantie de beschikking over 35
hectare duingebied. Eind 1913
Het markante
pand van de
Bavo in Noord
wijkerhout. Het
gebouw was
een ontwerp
van architect
Bekkers.
werd begonnen met het 'ontgin
nen' van de grond. "Een niet ge
ringe klus. Na een flinke storm
moest er vaak weer opnieuw wor
den begonnen met de werkzaam
heden, omdat alles weer was on-
dergestoven", merkt Van Scha
renburg op.
Een jaar later eind december
was de eerste bouwfase afge
rond. In de daarop volgende twee
maanden vertrokken vanuit Ven-
ray de patiënten. Per trein arri
veerden ze bij het station Piet
Gys. Daarna nog ongeveer 40 mi
nuten lopen naar het nieuwe on
derkomen. "Nu maakt de Bavo
deel uit van de bebouwing van
Noordwijkerhout, maar 75 jaar
geleden was dat wel anders en la
gen de gebouwen ver van de be
woonde wereld", vertelt Van
Scharenburg.
Alle activiteiten speelden zich
dan ook in een besloten gemeen
schap af. Van Scharenburg: "De
Noordwijkerhouters merkten er
nauwelijks iets van. De Bavo had
een eigen bakker, slager, een
boerderij en dergelijke. Wat er
zelf niet werd geproduceerd,
werd door de congregatie betrok
ken van rooms-katholieke leve
ranciers uit Brabant. Dus was het
niet noodzakelijk om contacten, te
leggen met de Noord wij kerhout-
se gemeenschap. Dat gebeurde
pas veel later".
Geld
De zorg van de patiënten was de
eerste jaren in handen van de
broeders. "Onbeschrijflijk hoe
hard er door die mensen is ge
werkt. Geen baantje van 's mor
gens acht tot 's middags vijf, maar
ze waren altijd beschikbaar", al
dus Van Scharenburg. Ook de pa
tiënten hadden het moeilijk in die
tijd. De leiding van de Bavo ging
er vanuit dat intensieve en zware
arbeid een heilzame werking had
op de geestesgesteldheid van de
mensen. Dus werden ze ingezet
bij de afzanding van de duinen,
de aanleg van plantsoenen en kre
gen taken in de huishoudelijke
dienst. Arbeid waarvoor zij be
taald werden in speciaal voor de
Bavo geslagen munten. "Het ge
bruik van dat geld had in die tijd
een duidelijke bedoeling. Men
was namelijk bang dat verpleeg
den misbruik zouden maken van
normaal geld. Als zij ontvlucht
ten, kwamen zij met het vreemde
geld ook niet ver", merkt Van
Scharenburg op. Deze gestichts
penningen zyn tot aan de Tweede
Wereldoorlog in de Bavo ge
bruikt.
Het leven op de Bavo heeft zich
jarenlang afgespeeld zonder con
tacten met de 'normale' Noord
wijkerhouters. "Pas toen er le
kenbroeders kwamen, verander
de er ietsf Van Scharenburg: "Die
kregen toestemming om te trou
wen en mochten ook in Noordwij
kerhout gaan wonen. Dat was
min of meer het eerste contact
met de dorpelingen. Pas veel later
werd het gemeengoed dat ook de
verpleegden naar het dorp kon
den gaan. Maar dat was lang na de
Tweede Wereldoorlog. Ik herin
ner me bijvoorbeeld nog voetbal
wedstrijden van de Voetbal Vere
niging Sint Bavo. Als de club
thuis speelde, stond het publiek
gescheiden van elkaar naar de
wedstrijd te kijken".
Processies
Ook mochten de Noordwijker
houters als er een processie was
naar het Bavo-terrein komen.
"Op de openbare weg mocht de
processie niet, vandaar dat werd
uitgeweken naar het Bavo-ter
rein. Massaal kwamen de Noord
wijkerhouters dan naar de stich
ting", weet Van Scharenburg.
Pas in het begin van de zeventi
ger jaren verdwenen de slagbo
men voor St. Bavo. Een 'omwen
teling' die niet zomaar tot stand
kwam. Een zogenoemde dorps
contactcommissie heeft toen on
derzocht of de dorpelingen het
wel leuk zouden vinden als deze
integratie tot stand kwam. In deze
commissie zaten bewoners en
personeel van de Bavo en dorpe
lingen. "Je kunt je voorstellen dat
er wel problemen ontstonden,
zoals bijvoorbeeld het winkelen
van patiënten zonder te betalen.
Al met al zeg ik dat die integratie
positief is verlopen en dat men
ons bij eventuele problemen weet
te vinden. Dat voorkomt dat er
wrijvingen tussen beide groepen
ontstaan".
Het 'rijke roomse leven' ver
dween uiteindelijk ook uit de St.
Bavo. Van Scharenburg: "Verple
gers moesten bijvoorbeeld eerst
hun godsdienstdiploma halen,
voordat zij aan het werk mochten,
weet ik uit eigen ervaring. Voor
dat het werk werd begonnen bad
de verpleger met de patiënten het
morgengebed. En' zo zijn er nog
wel meer voorbeelden te geven
van die roomse invloed, zoals elke
dag een eucharistieviering".
Aan die roomse invloed is dui
delijk een einde gekomen. Dat ge
beurde in 1973 met het vertrek
van de broeders. Voor de broe
ders werd een pensioenregeling
in het leven geroepen. Tot 1980
was er voor een afgevaardigde
van de congregatie nog een be
stuurszetel beschikbaar. Daarna
werd het een algemeen zieken
huis. "Een periode waar wij met
veel dankbaarheid op terugkij
ken. Tenslotte nam de congrega
tie indertijd de verantwoordelijk
heid voor de zieken, daar waar de
overheid het liet afweten. Dat
wordt wel eens vergeten, maar
het is wel het geval".
DONDERDAG 7 SEPTEMBER
Hazerswoude/Rijndijk
tent-evangelisatie, Swee-
lincklaan, aanvang 20.00 uur.
Leiderdorp
klaverjassen en sjoelen bij Ta-
marco, Splinterlaan, aanvang
Noordwijk
vergadering commissie Wel
zijn, aanvang 19.00 uur in het ge
meentehuis.
informatie-avond Horeca FNV,
met gelegenheid tot looncontröle,
aanvang 20.30 uur in café De
Wels, Abraham van Royenstraat.
Voorschoten
openbare les cursus zelfverde
diging voor vrouwen (15 jaar en
ouder), aanvang 20.00 uur in het
Bondsgebouw, Leidseweg 100.
Warmond
lezing Transcendente Medita
tie, aanvang 20.00 uur in de Kaag
zaal van Dekker Tennis, Veerpol-
VRIJDAG 8 SEPTEMBER
Alphen
themadag incontinentie in de
Mediatheek, Troubadourweg,
vanaf 9.00 uur.
symposium Veenweidegebied,
aanvang 9.30 uur in Avifauna.
opening seizoen Jazz Club Al
phen door Vaalbeek Vokaal, aan
vang 21.30 uur in het Parktheater.
Hazerswoude/Rijndijk
tent-evangelisatiek, Swee-
lincklaan, aanvang 20.00 uur.
concert Kamiel d'Hooge, op het
Van den Heuvelorgel van de Nieu
we Kerk, aanvang 20.15 uur.
Leidato Huishoudshow in de
Groenoordhallen, van 13.00 tot
17.00 uur en van 19.00 tot 22.30
n 15.30
opening tentoonstelling 'Monu
mentaal', aanvang 20.00 uur in
het Ambachts- en Baljuwhuis.
ZATERDAG 9 SEPTEMBER
postzegeltentoonstelling in St.
Jozefzaal, Paradijslaan, aanvang
10.30 uur.
zomerinstuif Alphense red
dingsbrigade van 15.00 tot 17.00
uur in zwembad De Dillen.
orgelconcert in oe Oudshoorn-
se kerk, aanvang 20.15 uur.
optreden gelegenheidsforma
tie 'Aus dem Mauer' in Het Kas
teel, aanvang 21.00 uur.
Hazerswoude/Rijndijk
Katwijk
laatste stoomtreinritten door de
Zuidduinen, ieder heel uur van
10.00 tot 17.00 uur vanaf De
Vriesche Wei.
Leiden
informatie en inschrijven voor
van lo.OO tot 15.00 uur bijK&o!
Oude Vest, ingang Haze-
windsteeg.
open dag met diverse aktivitei-
ten in buurthuis Mirt/Honkert, Drift
straat. van 13.00 tot 16.00 uur.
dag met diverse aktiviteiten' i
prestatieloop (11.00 uur), van
10.00 tot 14.00 uur in de brand
weerkazerne. Simon Smitweg.
kinderbingo de Buitengewo
nen. aanvang 14.00 uur in de Mu-
zenhof.
opening van de Open Monu
mentendag door wethouder Sal
man, aanvang 10.00 uur in de
Grote Kerk, Voorstraat.
