Criniinaliteit man
en vrouw verschilt
DIA!
Inspectie gaat knokken voor verpleeghuizen
FOTOVAN
Rommelig debat bij einde campagne
m o.65
TROS pas commercieel
bij wettelijke regeling
O» 075
Man vaker en ernstiger over de schreef
DEN HAAG (GPD) Het crimineel gedrag van mannen en vrouwen vertoont grote ver
schillen. Die zijn niet alleen maatschappelijk verklaarbaar, maar vooral biologisch en psy
chologisch. Vrouwen zijn aanzienlijk minder crimineel: in de laatste twintig jaar slechts
tien procent van het totaal. Bovendien zijn de daden veel minder ernstig dan die van man
nen. Vrouwen beperken zich vooral tot kleine vermogensdelicten zoals winkeldiefstal.
Daarnaast is de recidive (herhaling) bij vrouwen veel lager dan bij mannen.
Dat stelt de Nijmeegse criminoloog
Rutenfrans in zijn proefschrift Cri
minaliteit en Sekse, waarop hij vol
gende week dinsdag promoveert.
Volgens de onderzoeker zijn er twee
fundamentele verschillen in het cri
mineel gedrag van mannen en vrou
wen: "Vrouwen vertonen een zeke
re stabiliteit en mannen zijn meer
geneigd tot variabiliteit. Daaronder
versta ik de neiging van vrouwen
om het gemeenschappelijke, de
eenheid en verbondenheid te bena
drukken. De variabiliteit van man
nen komt tot uiting in afwijking van
het gemeenschappelijke en het leg
gen van nadruk op onderscheid".
Verder zijn mannen veel meer ge
richt op dominantie en status, vrou
wen zijn meer gericht op gelijk
waardige relaties met anderen.
"Die verschillen komen univer
seel voor: ze zijn zichtbaar in het ge
drag van heel jonge kinderen en in
het gedrag van apen en mensapen",
aldus de onderzoeker. De Nijmeeg
se criminoloog vermoedt dat de ver
schillen worden veroorzaakt door
het verschil in ontwikkelingstempo
van jongens en meisjes en de bloot
stelling aan hormonen die aanwezig
waren in de prenatale fase (voor de
geboorte). "Bij mannen is sprake
van een trager ontwikkelingstempo
dan bij vrouwen. Hierdoor zijn jon
getjes aanvankelijk kwetsbaarder
en prikkelbaarder dan meisjes, en
later actiever en meer naar buiten
gericht".
De tweede factor die bij het crimi
neel gedrag een rol speelt, is van
psychologische aard. "Vrouwen en
mannen maken een verschillende
psychische ontwikkeling door als
gevolg van het feit dat de moederfi
guur altijd een vrouw is. Op grond
van haar geslacht is de moeder ge
neigd haar kinderen verschillend te
behandelen, waarbij de psychische
eenheid met haar zoon eerder wordt
beëindigd dan die met haar doch
ter".
Relatieprobleem
De derde factor die het crimineel
gedrag beïnvloedt, is van sociaal-
culturele aard en bestaat uit het aan
leren van gedrag dat hoort bij de
sekse. Daarnaast spelen uiteraard
maatschappelijke omstandigheden
een rol bij het begaan van criminele
activiteiten.
De verschillen in crimineel ge
drag bij vrouwen en mannen ko
men volgens Rutenfrans in alle cul
turen voor. "Ook de twee eerder ge
noemde fundamentele verschillen
vindt men in alle culturen, maar de
grootte ervan varieert. In de West-
europese cultuur bijvoorbeeld zijn
mannen aanmerkelijk minder
agressief dan in de Amerikaanse".
Dat vrouwen, hoewel minder ern
stig, toch crimineel gedrag verto
nen, is volgens de onderzoeker op
twee manieren te verklaren. Soms
zijn er omstandigheden die zo sterk
aanzetten tot criminele activiteiten
(armoede bijvoorbeeld) dat de bij
vrouwen relatief sterk aanwezige
factoren om dat te belemmeren niet
voldoende zijn om de druk te weer
staan. Ten tweede kunnen die facto
ren, die bij vrouwen als groep sterk
aanwezig zijn, bij individuele vrou
wen relatief afwezig zijn. Zo is ge
bleken dat meer meisjes dan jon
gens die delinquent gedrag verto
nen, ernstige relatieproblemen heb
ben.
AMSTERDAM Op de drukste markt van Amsterdam, de Albert Cuijp, speelden zich gisteren chaotische tafe
relen af toen PvdA-lijsttrekker Kok samen met de Britse Labourleider Neil Kinnock rozen uitdeelde. Kinnock
werd door een verrasend groot aantal marktgangers herkend en aangesproken. Omstuwd door de media knoopte
hij hier en daar een gesprek aan.
Over de volgende verkiezingen in Engeland zei Kinnock te hopen dat Kok als Nederlandse premier de Labour-
campagne zal steunen. Het zou ons meer geloofwaardigheid geven, aldus Kinnock, die in zijn eentje de show op de
Albert Cuijp stal. Naast de vele opbeurende woorden die Kok van de Amsterdammers ontving werden er ook kriti
sche noten gekraakt. Een marktvrouw aan wie Kok een roos overhandigde, nam hem met een sceptische blik op en
liet zich ontvallen: "Jij kan ook niets garanderen""Nee, maar ik beloof wel wat", repliceerde Kok. "Daar hebben
wij in Amsterdam een mooi spreekwoord voor", aldus de marktverkoopster. "Veel beloven en weinig geven doet
alle gekken in vreugde leven". Even na het vertrek van de Kok-karavaan passeerde de blauwe tram van Groen
Links de inmiddels weer riLStig geworden Albert Cuijp. (foto ANP)
HILVERSUM (ANP) - De TROS
gaat alleen op de commerciële toer
als dat wettelijk mogelijk is, zo heeft
voorzitter Minderop gisteren ge
zegd bij de presentatie van het ko
mende winterseizoen. Algemeen di
recteur Wolzak zei tijdens de pre-
CLAUS JARIG
sentatie 'op termijn een fusie met
een commerciële partner toe te jui
chen'. Wie dat zou moeten worden,
zei hij niet.
De TROS heeft momenteel een
samenwerkingsovereenkomst met
de commerciële zender TV10. "De
TROS heeft daarmee een uitgangs
positie gekozen die moet leiden tot
de realisatie van ons hoofddoel: een
commerciële omroep", aldus Wol
zak. TROS en TV 10 krijgen door het
gezamenlijk produceren progam
ma's als bijvoorbeeld de Honey
moon Quiz aanzienlijk goedkoper.
De twee hebben verder afgespro
ken dat zij niet gelijktijdig of over
lappend topamusement zullen uit
zenden. De twee hebben hun uit
zendschema's op elkaar afgestemd.
Minderop viel tijdens de presen
tatie uit naar de KRO, NCRV en de
VARA, die hij beschuldigde van
van twee walletjes te willen eten.
"De drie zijn volledig vertroste om
roepen. Zij schreeuwen enerzijds
van de daken dat zij ideeël geïnspi
reerd zijn, terwijl zij in de praktijk
hun televisiepakket vrijwel alleen
voor het grote publiek programme
ren. Als je het huidige omroepbestel
wil handhaven moeten de omroe
pen kiezen voor geprofileerde pro
gramma's of gewoon commercieel
worden".
DEN HAAG (GPD/ANP) - De ver
kiezingscampagne is geëindigd met
het tv-debat dat zij verdiende: rom
melig en zonder enige verrassing.
De discussie tussen de lijsttrekkers
van de vijf grote partijen verliep vol
gens alle vertrouwde patronen.
Het meest opmerkelijk was de
verdeling van de spreektijd: Ria
Beckers (Groen Links), Hans van
Mierlo (D66) en Ruud Lubbers.
(CDA) waren het meest aan het
woord, Joris Voorhoeve (WD)
mengde zich nauwelijks in de dis
cussie. Mede dank zij de slechte ge
spreksleiding (Lubbers, stekelig: 'U
gaat over de orde') spraken de vijf
lijsttrekkers al snel door elkaar, in
plaats van met elkaar.
PvdA-leider Kok en de CDA'er
Lubbers kwamen tijdens het debat
wederom zeer hard met elkaar in
botsing over de belastingverlaging
voor de hoogste inkomens, die vol
gend jaar zal plaatsvinden. Lubbers
verweet de socialistische voorman
demagogie, maar Kok herhaalde
dat de hoogste inkomens onnodig
veel profiteren van de belastingver
laging. Volgens D66-leider Van
Mierlo, de laatste tijd in Den Haag
veel genoemd als degene die een be
langrijke rol moet spelen als brug
genbouwer in een centrum-links
kabinet, zijn de meningsverschillen
op dit punt overbrugbaar.
Aan het eind van het debat pro
beerde Lubbers zijn beproefde me
thode nog eens uit om zich te profi
leren als de staatsman boven de par
tijen. Het scheelde weinig, maar bij
na pleitte hij voor een nationaal ka-
r de laatste maal in actie. Vanavond weten ze wat hun inspanningen i
binet van alle partijen. In een inter
view in deze krant zei de premier
enige maanden geleden, dat wan
neer hij de keuze heeft, het voor het
CDA het aantrekkelijkst is om met
een kleine coalitiepartner te rege
ren: de WD dus. In het tv-debat zei
de premier: "De taken van een
nieuw kabinet zijn zo nationaal en
zo breed dat ik weiger te zeggen:
hoe kan ik zoveel mogelijk macht
uitoefenen. Ik sluit geen partijen
uit. Het gaat niet om de macht van
één politieke partij, maar om een
krachtige regering".
De kiezers wezen Lubbers als
winnaar van het debat aan. zo bleek
uit een bliksemonderzoek van het
NIPO. Van de 400 ondervraagden
vond 36 procent hem de beste, ter
wijl Kok met 19 procent ver achter
bleef. Ria Beckers van Groen Links
werd slechts door 3 procent de bes
te gevonden en door 51 procent de
slechtste.
Vooral op de aanhang voor Groen
Links lijkt het debat slecht uitge
werkt te hebben. Slechts 78 procent
van de ondervraagden die zeiden op
Groen Links te zullen stemmen,
bleef ook na het debat nog bij die
keuze. Zestien procent zei op een
andere partij te zullen gaan stem
men. Bovendien zei 3 procent aan
het twijfelen te zijn geraakt. Daar
stond overigens tegenover dat ook 3
procent die nog twijfelde over een
stem op Groen Links nu besloten
heeft wel op die partij te stemmen.
Bij de andere partijen zijn de ver
schuivingen als gevolg van het de
bat geringer. Van de aanhang van
D66 houdt 88 procent vast aan de
keuze, tegen 92 procent voor de
WD. De aanhang van CDA (95 pro
cent) en PvdA (96 procent) was het
meest standvastig.
in koffieshops
AMSTERDAM (ANP) De handel
in softdrugs in het centrum van Am
sterdam vindt voor 95 procent
plaats in ongeveer honderd koffie
shops in de binnenstad, waar geen
harddrugs worden verhandeld. Dat
betekent dat de overheid er bijna
volledig in is.geslaagd de circuits te
scheiden en softdrugs uit het crimi
nele circuit te krijgen.
De totale omzet in marihuana en
hasj in het centrum bedraagt rond
de 42 miljoen. Daarmee is het in
meer dan een opzicht een gevestig
de handel geworden, concludeert
economisch geograaf Jansen na een
onderzoek van driejaar. De resulta
ten zijn gebundeld in het boekje
'Cannabis in Amsterdam'.
Slechts bij 5 procent van de kof
fieshops in de stad (in totaal 300)
worden tevens illegaal harddrugs
verkocht, ontdekte hij, 'hetgeen be
tekent dat de beleidsdoelstelling
voor het grootste deel is gehaald. In
minder dan tien jaar is er een be
trekkelijk absolute scheiding ont
staan'.
Het succes van de liberalisering is
tevens te danken, aldus Jansen, aan
de combinatie met harde sancties
tegen handelaars in harddrugs. De
vrees van het buitenland dat er in
Nederland een explosie in het soft-
drugsgebruik zou ontstaan is niet
uitgekomen, vindt Jansen. Uit an
dere onderzoeken, waaronder die
van de sociaal geograaf Korf, is zelfs
gebleken dat er sprake is van een af
name. Het succes van het toestaan
van softdrugsgebruik is voor Jan
sen geen aanleiding om dezelfde be
leidslijn te propageren met betrek
king tot harddrugs. "Beslist niet.
Dat is vragen om problemen".
Jansen vreest hoe dan ook dat Ne
derland na het wegvallen van de
grenzen met het Europees drugs
probleem opgezadeld dreigt te ra
ken. "Tenzij de partnerlanden op
tijd hun verstand gebruiken en
eveneens tot een scheiding van de
circuits overgaan. Anders zullen de
gevolgen rampzalig zijn".
Van uw mooiste dia
maken wij een prach
tige foto 10x15 cm.
Standaard formaa
9x13 cm.
Prins Claus is vandaag jarig en
wordt 63. De echtgenoot van konin
gin Beatrix viert zijn verjaardag in
huiselijke kring. (foto anpi
Binnenland kort
Buitenlanders
De Vrije Universiteit in Amsterdam
kan de stroom studenten uit ont
wikkelingslanden nauwelijks, ver
werken en heeft zelfs gedurende en
kele maanden het spreekuur voor
buitenlandse belangstellenden
stopgezet. Dit jaar meldden zich
1700 liefhebbers tegen 1000 driejaar
geleden. De oorzaak is vermoede
lijk het wegvallen van de Europese
binnengrenzen in 1992, die kunnen
resulteren in een moeilijker toela
ting van studenten uit niet EG-lan-
den.
Spoorlijn
De NS schenken het Nederlandse
gedeelte van de voormalige goede
renspoorlijn tussen Winterswijk en
het Westduitse Borken aan Natuur
monumenten en de Stichting Het
Geldersch Landschap ter gelegen
heid van het 150-jarig bestaan. NS
komen daarmee tegemoet aan het
verzoek de lijn niet af te breken om
dat zich sinds de sluiting van de lijn
eind jaren zeventig de zes kilometer
lange dijk zich spontaan heeft ont
wikkeld tot een natuurgebied met
een zeldzame flora en fauna.
Vechtplassen
De toestand van de Utrechtse en
Noord-Hollandse Vechtplassen is
volgens het Zuiveringschap Am-
stel- en Gooiland rampzalig. Er is te
weinig water in de plassen aanwe
zig en de kwaliteit ervan is de
laatste jaren sterk achteruitgegaan.
Er zijn minstens tien jaar en enige
honderden miljoenen guldens no
dig om de plassen te herstellen.
RIJSWIJK - Het is nu we
tenschappelijk bewezen: de situatie
van de ongeveer 50.000 patiënten in
verpleeghuizen is zeer zorgelijk.
Voor ingewijden was het al jaren
duidelijk dat de verpleeghuizen
kampen met een groot gebrek aan
verzorgend personeel, waardoor de
patiënten te kort gedaan wordt. Die
klachten zijn eindelijk officieel be
vestigd door de geneeskundige in
spectie voor de volksgezondheid.
door
Weert Schenk
Inspecteur in algemene dienst Bie-
senbeek ontkent dat de inspectie
doof is geweest voor de problemen
van de verpleeghuizen. Hij wijst er
op dat in de jaarverslagen regelma
tig is gewezen op de knelpunten,
hoewel gedacht werd dat die moge
lijk mede te maken hadden met ver
keerd management. Door reorgani
saties op het ministerie van welzijn,
volksgezondheid en cultuur (wvc)
was de inspectie niet eerder toege
komen aan een degelijk onderzoek.
"Dit is het eerste objectieve rap
port".
Ook in dit rapport staan weer de
schrijnende verhalen over patiën
ten die geheel afhankelijk zijn van
het verzorgend personeel. Door het
gebrek aan mankracht kunnen de
zieke of demente ouderen vaak niet
meer dan een keer in de week ge
heel worden gewassen, kunnen ze
niet op elk gewenst moment .naar
het toilet en worden ze soms, zij het
vaak voor hun eigen veiligheid, in
de stoel vastgebonden. Voor indivi
duele begeleiding of activiteiten
met patiënt en familie is vrijwel he
lemaal geen tijd.
Werkdruk
Voor het personeel is het werk de
afgelopen jaren steeds moeilijker
geworden. De chronische onderbe
zetting is niet het enige dat de zware
werklast veroorzaakt. Ook de om
gang met de patiënt drukt zwaar op
de vaak jonge schouders. In de loop
der tijd is de lichamelijke en geeste
lijke conditie van de patiënten hard
achteruit gehold. Er worden alleen
nog patiënten opgenomen die er
slecht aan toe zijn, omdat er lange
wachtlijsten zijn en het beleid erop
gericht is de mensen zo lang moge
lijk thuis of in de dagopvang te be
handelen. Als gevolg van deze
werkomstandigheden verlaten veel
verpleegsters al na enkele jaren uit
geblust het vak.
Het rapport, waaraan de regiona
le inspectie in Utrecht anderhalf
jaar heeft gewerkt, is gebaseerd op
gesprekken met verzorgend en ver
plegend personeel van 34 verpleeg-
afdelingen voor lichamelijk zieken
of psycho-geriatrische patiënten.
Het is inmiddels naar de Tweede
Kamer gestuurd.
Inspecteur Biesenbeek vindt het
Utrechtse rapport representatief ge
noeg voor de situatie in het hele
land. "We zijn van plan dit onder
zoek landelijk te herhalen. Dan zal
het ook zwaarder worden aangezet.
Dat betekent niet dat dit rapport
niets betekent. Het ligt er en er zal
rekening mee moeten worden ge-
houden".
Hij ontkent dat het rapport be
wust net voor de verkiezingen is ge
publiceerd: "Zo geslepen zijn we
niet". Maar het tijdstip komt hem
evenwel niet slecht uit: "Ik hoop dat
het een rol zal spelen bij de formatie
van het nieuwe kabinet. Dan kun
nen we meteen zien of de partijen
hun verkiezingsbeloften nako-.
Gisteren besprak Biesenbeek de
resultaten van het rapport met de
directie ouderenbeleid van het mi
nisterie van wvc. "Bij die directie
zitten de beleidsmakers. Zij moeten
er voor zorgen dat de minister het
beleid bijstelt. Wij kunnen niet
meer doen dan daar op aan te drin
gen".
Volgens hem moet het werk in de
verpleeghuizen aantrekkelijker
worden gemaakt. "Die verpleeghui
zen hebben nu een slecht imago.
Schoolverlaters voelen er niet veel
voor om daar aan de slag te gaan. Er
zal iets aan de salariëring moeten
worden gedaan. Dus meer geld en
Biesenbeek onderstreept dat al
wel eerder op de 'ongestructureer
de signalen' uit de verpleeghuizen
is gereageerd. "Bij de bezuinigin
gen zijn de verpleeghuizen wel de
gelijk ontzien. Dat blijkt nu niet af
doende. Maar dat is nog maar sinds
kort. Het is plotseling erger gewor
den. Eerst zie je het geleidelijk berg
afwaarts gaan, maar ineens is dat
over de hele linie in een stroomver
snelling gekomen. Ik heb geen idee
waar dat omslagpunt ligt".
De inspecteur kan niet precies
zeggen tot welk niveau de kwaliteit
van de zorg minstens moet worden
opgetrokken. "Dat ligt voor elk huis
verschillend. Je kan er geen meetlat
naast leggen. Watje wel kan zeggen
is dat de huidige situatie niet deugt.
Als inspecteur zal ik knokken voor
dit onderdeel van de gezondheids
zorg. Maar de macht ligt bij de
volksvertegenwoordiging. Die zal
de prioriteiten moeten bepalen".
Stichting luidt
noodklok over
gokverslaafden
ALMELO (ANP) - Om aan de snel
groeiende vraag naar hulp te kun
nen voldoen heeft de landelijke
groep van anonieme gokkers de
stichting Gamblers Anonymous
(GA) opgericht. De organisatie
komt op voor de belangen van circa
tienduizend gokkers in Nederland.
De nieuwe stichting in Almelo
gaat zich toeleggen op de organisa
tie van de hulp aan gokverslaafden.
Hieraan komen de zelfhulpgroepen
van de gokkers als gevolg van de
grote werkdruk nauwelijks nog toe.
De stichting GA rekent het zich on
der andere tot haar taak 20 nieuwe
zelfhulpgroepen te vormen.
De stichting stelt vast dat de pro
blemen rond de gokverslaving dra
matisch toenemen terwijl de over
heid de hulpverlening aan de gok
kers in de steek dreigt te laten. In dit
verband wijst de organisatie op het
verbod van staatssecretaris Dees
(volksgezondheid) aan de Consulta
tiebureaus voor Drugs en Alcohol
gokverslaafden te helpen, tenzij ze
verslaafd zijn aan drugs of alcohol.
GEDISTINGEERD GEDESSINEERD. PERFEKTE SHIRTS MET LANGE MOUW. IN DIVERSE
MODIEUZE DESSINS EN KLEUREN. KUNNEN ZOWEL BIJ SPORTIEF ALS GEKLEED.
3M3
Handel softdrugs
Amsterdam vooral
KINNOCK STEELT DE SHOW
