De erfenis van Wiin Beeren
Simenon had graag
Maigret willen zijn'
Musea scheppen ook cultuur
Publieksprijs
voor beste
illustrator
Directie NDT uitgebreid
Prijs voor
dichter Rawie
WOENSDAG 6 SEPTEMBER 1989
PAGINA 21
'Hardware', hedendaagse sculptuur in Boymans-van Beuningen
ROTTERDAM (GPD) -
Voormalig directeur Wim
Beeren is nog nadrukkelijk
aanwezig in museum Boy
mans-van Beuningen. Uit de
tentoonstelling 'Hardware'
die momenteel in Rotterdam
te zien is, spreekt duidelijk
zijn aankoopbeleid. De col
lectie hedendaagse sculp
tuur draagt (nog steeds) het
stempel van 'de vijf kapstok
ken': Joseph Beuys, Walter
de Maria, Richard Serra, An
dy Warhol en Claes Olden
burg. Hun werk - met uitzon
dering van Warhol - bepaalt
dan ook het beeld van deze
expositie.
door
Rob Schoonen
Piet de Jonge, de nieuwe hoofdcon
servator van de afdeling moderne
kunst, is realist genoeg om te besef
fen dat bij een presentatie van de
collectie sculpturen hij niet aan die
grote vijf voorbij kan. Het vijftal
vormde tijdens de periode van Bee
ren meer dan in een opzicht de basis
voor zijn doen en laten. In zijn vijf
jaren-plan, opgesteld in overleg met
de toenmalige hoofdconservator
moderne kunst Martin Visser, was
veel plaats ingeruimd voor de visie
en uiteraard de objecten van die vijf
kunstenaars. In de loop der jaren
zijn er van hen karakteristieke, ster
ke objecten aangekocht. Daarnaast
werd er door Beeren en Visser werk
van jongere kunstenaars geëxpo
seerd èn aangekocht. Werk, dat op
de een of andere manier verwant is,
of juist contrasteert met de objecten
van 'de vijf.
Minimal
Piet de Jonge kijkt aan tegen een
kwalitatief goede, maar in sommige
opzichten gespecialiseerde collec
tie hedendaagse sculptuur. Hoe je
het ook wendt of keert, 'de vijf zijn
kinderen van hun tijd en geven dus
uitdrukking aan de nieuwe invul
ling van het begrip sculptuur welke
leefde in de jaren zestig, zeventig.
De Amerikaanse Minimal-Art-kun-
stenaars (Sol LeWitt, Carl Andre,
Donald Judd of Dan Flavin), zij zijn
nadrukkelijk aanwezig op 'Hardwa
re'.
Maar ook het veelbesproken
werk 'Grond' uit 1981 van Joseph
Beuys staat (wederom) opgesteld.
Het uit hout, koper en allerlei kan
toorattributen opgebouwd object
staat in een van kleinere zalen op de
eerste verdieping en het komt daar
goed tot zijn recht. Beter in ieder ge
val dan in de centrale zaal waar het
een aantal jaren geleden werd ge
toond.
In die grote zaal is nu alle ruimte
gelaten voor één object. 'A Compu
ter Which Solve Every Problem in
the World'. Het is een indringend
object dat Walter de Naria vervaar
digde in 1984. Het is speciaal voor
museum Boymans- van Beuningen
gemaakt. Het is een vloersculptuur
dat bestaat uit 75 roestvrij stalen
staven. Aan een zijde begint de
strikte ordening met staven die
driehoekig van vorm zijn. Het ob
ject eindigt met staven die twaalf-
hoekig (en dus bijna) rond zijn. Alle
elementen liggen evenwijdig aan el
kaar, in een bepaald patroon ge
rangschikt. Vooral door de speciale
belichting veranderen de staven
steeds van toon en structuur. Dat le
vert een spannend spel op. Vooral
wanneer je lang rond of door het ob
ject loopt wordt je je gewaar van al
lerhande aspecten als ruimte, licht
en ritme. Van een bepaalde afstand
lijken de staven op een gegeven mo
ment zelfs los te komen van de
vloer. Het is kortom een eigenzinnig
object dat veel, maar goddank niet
alles prijs geeft.
Alles
Een van de fraaiste objecten die het
museum ooit heeft aangekocht is
voor mij (nog steeds) 'Studio Piece'
uit 1979 van Bruce Naumann. In dat
uit gips en hout opgebouwde werk
zit letterlijk alles wat een goede
sculptuur dient te hebben. Er wor
den vragen gesteld over heel fysie
ke onderdelen, terwijl het er ook al
tijd in slaagt inhoudelijk een en an
der aan de orde te stellen. Ruimte,
licht, structuur, toon... en dat alles
met zoiets simpels als een vierkant
en een cirkel. Ik raak er nooit op uit
gekeken. Het laat zich echter moei
lijk combineren met het er vlak
naast geplaatste object 'Counter III'
van Richard Artschwager. Of
schoon het gladde, haast steriele ob
ject van Artschwager goed contras
teert met de ruwe oppervlakken
van Naumanns object, komt op de
een of andere manier de bedoelde
spanning tussen de twee objecten
niet echt naar buiten.
In de aanpalende, wat kleinere za
len staan vooral recent verworven
objecten opgesteld. Ook hier is sa
mensteller De Jonge zich niet te
buiten gegaan aan een overdadige
en/of al te confronterende verto
ning. Juan Munoz, Thomas Schüt-
te, Leo Vroegindeweij, Niek Kemps
en Erik Wijntjes: ze zijn allemaal na
drukkelijk aanwezig maar zonder
dat er 'vechtpartijen' ontstaan. Die
beelden geven overigens wel aan er
van één, allesbepalende richting in
de sculptuur absoluut geen sprake
is. Alles kan en alles mag, bij wijze
van spreken. Overigens geldt dat
niet alleen voor de beeldhouw
kunst. Daar kun je om treuren -som
migen hebben nu eenmaal behoefte
aan één invloedrijke stroming of fi
guur- aan de andere kant: die
schijnbaar eindeloze ruimte heeft
ook zo zijn voordelen. Bovendien,
de geschiedenis herhaalt zich. Hoe
dan ook. Dat geldt ongetwijfeld ook
voor de beeldhouwkunst. Span
nend is het dan te zien welke jonge
kunstenaar(s) die geschiedenis een
duwtje in een bepaalde richting kan
geven. Ik doe een gokje: let op het
werk van De Maria en Allan McCol-
lum.
Tentoonstelling: 'Hardware',
collectie hedendaagse sculptuur.
Museum Boymans- van Beunin
gen, Mathenesserlaan 18-20, Rot
terdam. Tot en met 1 oktober.
Open: di t/m za van 10-17 uur, zo
van 11-17 uur. Op zaterdag 16 sep
tember wordt er in het museum
een dag over hedendaagse sculp
tuur gehouden met films en lezin
gen. Reserveren: 010-4419400.
'Grond' van Joseph Beuys(1981).
Huygensprijs
voor
Anton Koolhaas
DEN HAAG (ANP) - De Con-
stantijn Huygensprijs van
10.000 gulden heeft de Jan Cam-
pertstichting in Den Haag toe
gekend aan Anton Koolhaas
voor, zijn gehele letterkundige
werk. Dit heeft de stichting
dinsdag bekendgemaakt.
Het bestuur besloot hiertoe
op voordracht van een negen
personen tellende jury. De prijs
wordt met de overige drie letter
kundige prijzen van 5.000 gul
den uitgereikt op 15 december
in Den Haag.
De Jan Campertprijs voor ge
dichten gaat naar Miriam' van
Hee voor haar bundel „Winter
hard". De F. Bordewijkprijs
voor proza is voor Jeroen Brou
wers voor zijn roman „De Zond
vloed". De Nienke van
Hichtumprijs voor kinderboe
ken is Iene Biemans ten deel ge
vallen voor haar bundel kinder
gedichten „Lang zul je leven".
Anton Koolhaas. (foto gpd)
Auteur psychologische misdaadromans overleden
De Belgisch-Franse schrijver Georges Simenon is op 86-
jarige leeftijd in Lausanne overleden. Simenon was de
'vader' van commissaris Maigret, die op zijn beurt in '31 ter
wereld kwam. Simenon verwierf een wereldnaam met 76
politieromans waarin Maigret het rotsvaste middelpunt
vormt. Commissaris Maigret opereert daarin altijd vol
mededogen in een wereld van kleine burgers die meestal
om kleinmenselijke redenen op het verkeerde pad zijn
geraakt. Voor de ware Simenon-adepten zijn er dan ook nog
zijn 117 romans, waarin het leven als een lijdensweg vol
melancholische somberheid wordt uitgebeeld.
PARIJS Simenoh had in '71 zijn
onwaarschijnlijke literaire produc
tie stopgezet en zich in Zwitserland
teruggetrokken in een bescheiden
huis in Lausanne, aan de zijde van
Térésa, zijn laatste en trouwe vrien
din. Hij dicteerde er op een bandre
corder zijn wijdlopige memoires,
die aan zijn roem niet hebben bijge
dragen en leed er in stilte aan de
zelfmoord van zijn dochter Marie-
Jo, die aan het beeld van haar vader
als een onbereikbare minnaar was
bezweken.
door
Rudolph Bakker
Simenon werd in 1903 als de zoon
van een verzekeringsagent in Luik
geboren. In 1916 al besloot Georges
dat hij journalist wilde worden. In
'19 ging hij naar Parijs, waar hij on
der zeventien pseudoniemen in de
jaren '20 ontelbare romannetjes
schreef. Beroemd uit die dagen is de
goede raad die Colette hem gaf om
de grootste emoties in zo min moge
lijk woorden uit te drukken.
Onder eigen naam publiceerde
Simenon voor het eerst in '31. 'Le
relais d'Alsace' werd een politiero
man met alle melancholie die Si-
menons handelsmerk werd. De eer
ste 'Maigret' verscheen eveneens in
'31, al was die al in '29 in Delfzijl ge
schreven, waar Simenon in de ha
ven lag aan boord van zijn zeiljacht
de 'Ostrogoth'. In dit prille werk is
Maigret 45 jaar, gehuwd en kinder
loos en kinderloos zal hij blijven.
1000 Vriendinnen
Simenon zelf had drie tumultueuze
huwelijken en kreeg vier kinderen.
In een gesprek over Casanova met
Charly Chaplin, zittend onder de
boom in zijn tuin in Lausanne, ver
telde Simenon eens zonder opsnij
derij dat hij in zijn leven meer dan
duizend vriendinnen had gehad.
Uit zijn gedicteerde memoires
blijkt echter hoezeer Simenons ei
gen leven van spanningen, onzeker
heid en angst aan elkaar gehangen
had.
In een weinig bekend essay over
de roman schreef Simenon in '45:
"Het eerste gevoel dat een mense
lijk dier net als alle andere bees
ten in zij,n leven ondervindt en
dat misschien wel de basis vormt
van al zijn andere gevoelens is de
angst". Het is de eenzaamheid die
de hoofdrol speelt in een onvergete
lijke roman als 'Trois Chambres a
Manhattan'. De eenzaamheid was
ook Simenons éigen verborgen lij
densweg.
De voor de oorlog beroemde
Franse schrijver André Gide noem
de Simenon 'de enige echte roman
schrijver in de Franse taal'. Maar net
als Gide nu nog maar bij een kleine
kring van ingewijden voortleeft, is
het de vraag hoe het met het oeuvre
van Simenon zal aflopen. De realis
tisch, maar met mededogen, be
schreven uitzichtloosheid van de
kleine man is een 'genre' dat geen
opgeld meer doet. De bijna hinder
lijk aandoende 'nabijheid' van de
succesloze personages zowel in de
'Maigrets' als in de romans heeft een
hallucinerende aantrekkings
kracht, maar hij ruikt tegelijkertijd
naar een uit de mode geraakt par
fum.
De 'Presses de la Cité', die al sinds
jaren Simenon publiceren, zijn
sinds enige tijd bezig met het uitge
ven van zijn volledig werk in vijf
tien ferme reuzenpockets, waarvan
de eerste vijf zijn verschenen.
En dan zijn er de nog steeds popu
laire Maigret-tv-films.In '66 poseer
de Simenon in Delfzijl voor het
beeld van Maigret dat er toen ont
huld werd in tegenwoordigheid van
een internationaal gezelschap Mai-
gret-interpreten. Voor ons land
staat Jan Teulings op die foto. Si
menon had zelden een goed woord
voor de film-commissarissen over.
Zijn films zag hij nooit, de boeken
die hij schreef las hij nimmer. Hij
stierf na jaren van zwijgen en een
ernstige operatie in '86 als een der
meest gefortuneerde schrijvers van
de wereld. Toch merkte hij eens bit
ter op: "De eerste woorden die ik als
baby hoorde, waren: 'geld, geld,
geld". En na een leven als een spek
takel gingen zijn laatste jaren in
Kunst op 06-lijn
DEN HAAG (ANP) Van oktober
tot en met februari kan in ons land
werk van kunstenaars op een 06-lijn
worden beluisterd. Het is geluids-
werk dat de eerste Nederlandse Ge
luidsgalerie biedt met elke maand
een ander programma op 06-
32032899, dat gemiddeld van vijf tot
tien minuten duurt en 50-cent per
minuut kost.
Dit heeft de Stichting Kunststa
tion bekendgemaakt. Het project is
een initiatief van deze stichting met
als gangmakers de kunstenaars
Heiner Holtappels uit Den Haag en
Adriaan Netten uit Amsterdam.
Voor de proef is 25.000 subsidie ver
kregen van de gemeente Amster
dam.
Het is de bedoeling' dat de ge
luidsgalerie op de 06-lijn dag en
nacht zeven dagen per week open
staat. Van elke 50 cent per minuut
gaat een kwartje naar de PTT. De
andere helft wordt besteed aan uit
voering van het project Geluidsga
lerie. Vijf kunstenaars zijn uitgeno
digd speciaal voor het project een
werk te maken. Het zijn: Peter Zeg
veld en Peter Bogers, beiden uit
Amsterdam, Holtappels uit Den
Haag, Cas de Marez uit Rotterdam
en Toine Horvers uit Tilburg.
Lausanne vol klein geluk heen, te- jarenlang commissaris Maigret uit-
samen met de voor de buitenwereld gebeeld in de televisiebewerkingen
onzichtbaar gebleven Térésa. van Simenons roman. "Ik geloof dat
"Voor mij was hij de grootste Simenon wilde dat Maigret een
Franse populaire^uteur, de nieuwe sympathieke man zou zijn", aldus
Balzac", was de reactie van de Fran- Richard. 'Maigret is zonder twijfel
se acteur Jean Richard op het over- de man die Simenon had willen
lijden van Simenon. Richard heeft zijn".
DEN HAAG (ANP) - De musea heb
ben naast een cultuurbrengende
ook een cultuurscheppende taak,
waarvoor concrete, nieuwe plannen
kunnen worden gemaakt voor elk
van de museale vakgebieden. Daar
van is het congres van de internatio
nale vereniging van musea, ICOM,
na elf dagen overleg in Den Haag
overtuigd.
De ongeveer 1.500 deelnemers uit
meer dan honderd landen legden
hun opvatting gisteren bij het af
sluiten van de vergadering in reso
luties vast. Zij beschouwen deze
taak allerminst als een vaag ideaal.
De musea conserveren niet alleen,
cultuur en cultuurgoederen worden
ook nader verklaard en uitgelegd en
opnieuw gewaardeerd, terwijl deze
BAARN (GPD) - In Kasteel Groe-
neveld te Baarn is van 4 september
tot en met 17 december werk te zien
van acht tekenaars en illustratoren,
die zijn genomineerd voor de Pu
blieksprijs voor het Nederlandse
Boek 1989. Zij werden geselecteerd
door een jury onder voorzitterschap
van Hanny van den Horst en verte
genwoordigen diverse genres.
De genomineerden zijn Marjolein
Bastin, Theo van den Boogaard,
Dick Bruna, Rien Poortvliet, Ingrid
en Dieter Schubert, Peter van
Straaten, The Tjong Khing en Peter
Vos. Tot en met 24 oktober kan het
publiek via deelnameformulieren,
die in boekhandels en bibliotheken
verkrijgbaar zijn, een stem op deze
kunstenaars uitbrengen. De uitein
delijke winnaar ontvangt de oeu-
vreprijs, die bestaat uit 15.000 gul
den en een plastiek van Jeroen Hen-
neman. De prijsuitreiking heeft
plaats op 5 november tijdens een li
ve-uitzending van het VARA-pro-
gramma Sonja.
De Publieksprijs voor het Neder
landse Boek werd in 1987 voor de
eerste maal toegekend. Eerdere
winnaars waren Kees van Kooten in
het genre 'Romans en verhalen' en
Annie M.G. Schmidt in de categorie
'Gedichten en verzen'.
instellingen ook inzicht bieden in
nieuwe uitingen van kunst en we
tenschap.
Het congres kende behalve dis
cussies voor vakgebieden en werk
bijeenkomsten ook onderwerpen
als groei van collecties, presentatie
vormen, verbreding van het begrip
museum en wenselijkheden en mo
gelijkheden voor samenwerking.
Het volgende congres, dat in 1992 in
Canada wordt gehouden, heeft als
thema "Musea, zijn er grenzen".
Uit de resoluties spreekt vooral
de noodzaak tot verdere samenwer
king en uitwisseling tussen musea.
Daaraan gaven vrijwel alle interna
tionale comités van de ICOM uiting
in de verslagen van hun discussies.
Het congres stelde tevens een
driejarenplan vast. Tot de activitei
ten uit dit programma behoren: het
op nationale en regionale schaal in
ventariseren van culturele eigen
dommen, het opzetten van her- en
bijscholingscursussen voor de wer
kers in de musea, met name in de
derde-wereldlanden, en het ontwik
kelen van programma's voor sa
menwerking met het onderwijs.
Dit plan wordt uitgevoerd onder
leiding van de nieuwe president,
Alpha Oumar Konaré (43) uit Mali,
voormalig minister van cultuur in
zijn land en al zes jaar vice-voorzit-
ter van de ICOM.
Muziekrecensent
Kees Verhoef
(92) overleden
LEIDEN In zijn woonplaats Lei
den is, naar nu bekendgemaakt, op
2 september de muziekrecensent
Kees Verhoef overleden. Hij is 92
jaar oud geworden.
Verhoef was voor deze krant ge
durende een zeer lange reeks van ja
ren medewerker. Om precies te zijn
van 1947 tot 1980, Hij vervulde deze
functie met niet aflatende trouw en
toewijding. "Recenseren in de pro
vincie is een dienende kunst", zei
hij ooit zelf over zijn vak in een in
terview ter gelegenheid van zijn af
scheid.
Van Kees Verhoef zijn in de loop
der jaren naar schatting zeker 5000
recensies in het Leidsch Dagblad
verschenen. Vitaal als hij altijd was,
verkocht hij zelden of nooit 'nee' als
er een beroep op hem werd gedaan.
Hij was altijd een graag geziene
gast op vrijwel elke uitvoering. Zo
wel omdat Verhoef zelf bekend
stond als een beminnelijk man dan
wel dat zijn muziekverslagen in het
algemeen vriendelijk en mild van
toon waren.
»DEN HAAG (ANP) - Het bestuur
van het Nederlands Dans Theater in
Den Haag heeft besloten de directie
met ingang van 1 september vol
gend jaar uit te breiden met Arlette
van Boven. Zij wordt plaatsvervan
gend zakelijk directeur en zal zake
lijk directeur Carel Birnie bijstaan
en bij afwezigheid vervangen.
De directie wordt voorts gevormd
door artistiek directeur Jiri Kylian.
Door de benoeming van Van Boven
ontstaat een driehoofdige directie.
Daarmee vervalt de functie van za
kelijk leider, waarvoor drie jaar ge
leden Peter Schreider werd aange
trokken. Birnie die dertig jaar gele
den aan de wieg van het gezelschap
stond, blijft tot 1995 in functie.
Arlette van Boven werkt al twin
tig jaar bij het NDT. Zij werd gebo
ren in Antwerpen, kreeg haar oplei
ding in Antwerpen, Parijs en Lon
den en werd op zestienjarige leeftijd
geëngageerd bij het Antwerpse
Operaballet (nu Koninklijk Ballet
van Vlaanderen). Na te hebben ge
danst bij het Ballet du XXëme Siè
cle van Maurice Béjart maakte zij in
1964 kennis met balletten van Hans
van Manen. Na een periode bij de
Royal Ballet Touring Company en
het Western Theatre Ballet (nu
Scottish Ballet), kwam zij in 1969 bij
het NDT, waarvan Hans van Manen
samen met Benjamin Harkarvy de
artistieke leiding had.
Van Boven sloot in 1981 'haar
danscarrière bij het balletgezel
schap af en heeft sindsdien de ju-
niorengroep geleid. Deze groeide
van een jongerenklasje uit tot NDT
2, een dansgroep met eigen gezicht
en internationale faam.
In het tableau de la troupe van het
NDT is met ingang van dit seizoen
ook het een en ander gewijzigd.
Marta Castrillo, Marie Josée Joore,
Vanessa de Lignière en Jan de
Schijnkel verlieten NDT 2. Hun
plaatsen worden ingenomen door
Francoise Constant, Christina Hor-
tiguela, Carolina Armenta, Ina
Broeckx, Zane Booker en Ivan Du-
breuil.
Philippe Blanchard en Lionel Ho-
che verlieten de grote groep. Nacho
Duato, Sabine Kupferberg en Ge
rald Tibbs beëindigden hun dans
carrière. Duato blijft als choreo
graaf aan het gezelschap verbonden
naast Kylian en Van Manen. Kup
ferberg en Tibbs assisteren Van Bo
ven bij NDT 2. Glenn Edgerton is
aangetrokken als nieuwe danser.
"Ik schrijf voor mensen, mijn
mensen", is een gezegde van hem.
Waarmee hij maar wilde zeggen
geen mensen te willen kwetsen.
Kees Verhoef is, overeenkomstig
zijn wens, intussen in stilte begra-
GRONINGEN (ANP) - Het College
van Gedeputeerde Staten van Gro
ningen heeft de culturele prijs van
de provincie voor 1989 toegekend
aan de in Groningen wonende dich
ter Jean Pierre Rawie (38). De Wes-
sel Gansfort Prijs bestaat uit een be
drag van tienduizend gulden en uit
een plastiek.
Rawie, in 1951 geboren in Den
Haag, publiceerde onder meer de
gedichtenbundels 'Het meisje en de
dood' (1979), 'Intensive Care' (1982),
'Kwade Trouw' (1986), 'Oude Ge
dichten' (1987) en samen met de
dichter Van Wissen 'De match Lu-
teyn-Donner' (1985). Volgende
week verschijnt bij uitgeverij Bert
Bakker Rawie's nieuwste bundel
'Woelige Stof.
