lichte arbeid vaak
oorzaak afkeuring
Mooi weer verheugt Poolse boer niet
Buitenlander dubbel de klos
Wao'ers niet alleen mannen met zwaar werk
'Chroom en platina uit
Zuidafrika niet nodig'
Akzo is verfstoffengigant
door aankoop Reliance
Tulip en IBM
leggen ruzie bij
z\ m
DONDERDAG 31 AUGUSTUS 1989
ECONOMIE
PAGINA 7
UTRECHT (ANP) Bij ongeveer 40 procent van de werknemers die door ziekte arbeids
ongeschikt raken, is de ziekte voor een belangrijk deel ontstaan door het werk. Beroepsge
bonden ziekten komen veel meer voor dan gedacht bij mensen die werk met een lichtere
lichamelijke belasting hebben gedaan, zoals schoonmaak-, magazijn- en winkelfuncties.
Een onderzoek van de Gemeen- het bewegingsapparaat. Deze speelt het geslacht van de betrokke-
schappelijke Medische Dienst laatste ziekten komen ook veel voor ne geen rol zo zegt de dienst zelf De
(GMD), de instantie die beoordeelt bij mensen die zowel geestelijk als Sociale Verzekeringsraad stelde in
of mensen arbeidsongeschikt zijn, lichamelijk werk hebben gehad, 1986 nog dat vooroordelen ten op-
ijst dit uit. Tot nu toe ging men er- zoals verpleegkundigen en chauf- zichte van vrouwen wel degelijk
meespeelden bij de beoordeling
van arbeidsongeschiktheid.
DEN HAAG (ANP) - In Zimbabwe
zijn enorme reserves chroom en pla
tina gevonden. Als het Westen helpt
om de winning van deze metalen op
poten te zetten dan kan Zimbabwe
in de toekomst Zuidafrika als voor
naamste leverancier van beide mi
neralen vervangen. Dat betoogt
Paul Jourdan, mijnbouwspecialist
van de Universiteit van Harare, in
de documentaire 'De macht van een
paria, de bodem onder Zuidafrika'
die de VPRO-televisie zondag uit
zendt.
In een studie die hij aan het Euro
pees parlement en het Amerikaans
Congres heeft aangeboden stelt
Jourdan dat er meer aandacht moet
worden geschonken aan de zoge
naamde 'positieve sancties'. Daar
mee doelt hij op maatregelen die het
apartheidsbewind in Zuidafrika be
nadelen en tegelijk een positieve in
vloed hebben op de economie van
de frontlijnstaten, in plaats van boy
cotten en uitsluiting.
Zuidafrika is sterk afhankelijk
van de inkomsten uit de produktie
van goud, platinum en ander mine
ralen. Maar, zegt grondstoffenhan
delaar Peter Robbins in de docu
mentaire: "De wereld zwemt in het
goud. De Zuidafrikaanse produktie
is ingezakt. Bovendien ligt er 35.000
ton goud in bankkluizen opgesla
gen".
Ook hebben westerse landen
steeds meer alternatieven voorhan
den. Omdat het Zuidafrikaanse
goud nu op twaalf kilometer diepte
gedolven wordt, is de produktie erg
duur en worden goedkopere produ-
centenlanden als Australië, Nieuw-
guinea en Brazilië steeds grotere
concurrenten.
Zuidafrika is nog wel onmisbaar
als leverancier van chroom en plati
na. Het voorziet voor ruim de helft
in de westerse behoefte aan chroom
en voor ruim 80 procent in de be
hoefte aan platina, zo rekent Mari
lyn Baviano van het Amerikaanse
bureau of Mines voor.
Uit onderzoeken blijkt echter dat
Zimbabwe grote hoeveelheden
uit dat vooral
zwaar werk verrichten in bijvoor
beeld de bouw en de metaalindus
trie, beroepsgebonden ziekten oplo
pen. Veel meer dan gedacht blijken
vrouwen tussen 35 en 55 jaar door
een aandoening aan het bewegings
apparaat arbeidsongeschikt te ra
ken.
In het onderzoek (een analyse van
een representatieve steekproef on
der 380 wao'ers) is ook nagegaan
welk verband er bestaat tussen
functie en ziekte. Mensen die gees
telijk belastend werk hebben ge
daan (leiding gevende, intellectuele
en administratieve functies), zijn
verhoudingsgewijs vaak uitgeval
len door een psychische ziekte of
door een hart- en vaatziekte.
Wao'ers die zwaar lichamelijk
werk hebben verricht in vooral de
industrie, hebben te maken met
hart- en vaatziekten of ziekten van
feurs.
Bij de beoordeling door de GMD
'Peru wordt snel
uit IMF gezet'
LIMA (IPS/Rtr) Peru wordt op
korte termijn uit het Internationaal
Monetair Fonds (IMF) gezet. De
Peruaanse schrijver en conservatie
ve presidentskandidaat Mario Var
gas Llosa zegt dit uit betrouwbare
bron bij het IMF in Washington te
hebben vernomen.
Vargas Llosa verklaarde voor een
Peruaanse radiostation dat de brief
die het royement aankondigt, al is
getekend en alleen nog aan de Peru
aanse autoriteiten hoeft te worden
overgedragen. Peru is het enige
land van een groep van acht met
achterstallige betalingen aan het
IMF, die de aangeboden mogelijk
heden om de achterstand in te lopen
heeft verworpen. Het IMF heeft het
afgelopen half jaar de druk op het
Zuidamerikaanse land opgevoerd
om 700 miljoen dollar aan achter
stallige rentebetalingen te voldoen.
De Wereldbank zal eind septem
ber tijdens haar gezamenlijke jaar
vergadering met het Internationale
Monetaire Fonds (IMF) nieuwe
voorstellen doen voor verdere ver
lichting van de schuldproblemen.
Die zijn vooral gericht op ontwikke
lingslanden die nauwelijks kunnen
profiteren van de bestaande moge
lijkheden voor de armste landen.
De Wereldbank wil nu voorstellen
de schuldverlichling ook te laten
gelden voor Afrikaanse landen als
Egypte, Nigeria, Ivoorkust, Congo,
Cameroun en Zimbabwe.
Economie kort
Nicaragua
De inflatie in Nicaragua is in augus
tus gedaald tot 5,2 procent. Dat is
het laagste cijfer van de afgelopen
35 maanden. Minister van planning
Alejandro Martinez .Cuenca zei dat
de daling van de inflatie het gevolg
was van het bezuinigingsbeleid dat
de regering begin dit jaar doorvoer
de. Vorig jaar bedroeg de inflatie op
jaarbasis in Nicaragua 36.000 pro
cent. Dit jaar zal hij waarschijnlijk
beperkt blijven tot ruim 800 pro
cent, aldus Martinez Cuenca.
In- en uitvoer
In de eerste zes maanden is in ons
land voor 110,6 miljard gulden aan
goederen ingevoerd. Dit is vijftien
procent meer in vergelijking met de
zelfde periode vorig jaar. De waarde
van de uitvoer steeg in de eerste zes
maanden met zestien procent tot
114,7 miljard gulden. In- en uitvoer
bereikten de hoogste waarde sinds
1985.
Razend
De Industriebond FNV is razend op
de raad van commissarissen en de
raad van bestuur van het verpak
kingsconcern Thomassen Drijver
Verblifa (TDV). Reden voor de woe
de is dat beide colleges zich niet
openlijk willen uitspreken over het
losweken van TDV uit'het Ameri
kaanse concern Continental Can
(CC). Tijdens informele gesprekken
heeft de bedrijfsleiding volgens de
vakbond laten weten dat plannen
worden besproken voor verzelf
standiging van TDV.
Zekerheid
Het kabinet wil de heffing van soci
ale werkgeverspremies voor de so
ciale verzekeringen niet vervangen
door een heffing over de toegevoeg
de waarde van bedrijven (loonsom
plus winst) of door een hogere btw.
Dat schrijft staatssecretaris De
Graaf (van sociale zaken) in een re
actie op een onderzoek naar de ge
volgen van deze alternatieven. De
financieringswijze van de sociale
zekerheid is onderzocht, omdat
aangenomen werd dat de hoge soci
ale premies in ons land arbeid zo
duur maken dat het verdwijnt.
SASSENHEIM (ANP) - Met de i
lijving van het Amerikaanse verffa-
briek Reliance Universal is de
coatings-divisie van het chemiecon
cern Akzo nu een gigant op de we
reldmarkt voor verfstoffen. Na het
Britse ICI staat Akzo-coatings, dat
ondermeer een fabriek heeft in Sas-
senheim, nu op de tweede plaats.
Door de overname van de Ameri
kaanse onderneming (met ongeveer
1500 werknemers en een omzet van
289 miljoen dollar) stijgt de omzet
van de coatingsdivisie in de VS tot
480 miljoen dollar (ruim 1 miljard
gulden). De omzet van de totale di
visie komt hiermee op 4 miljard dol
lar.
De directievoorzitter van de
coatings-divisie van Akzo, C. Zaal,
zei gisteren in een toelichting op de
overname: "De overname biedt ons
een goede mogelijkheid om de pro-
dukten die wij vooral in Europa ont
wikkeld hebben, in veel grotere
schaal te gaan leveren via Reliance.
Voorbeelden hiervan zijn verf voor
"kunstoffen, toepassing van technie
ken met ultraviolet licht op hout, en
produkten met aanzienlijk minder
verdunningsmiddelen voor indus
triële toepassing".
"Anderzijds heeft Reliance tech
nologie in huis waarmee Akzo zijn
voordeel kan gaan doen, vooral op
het gebied van behandeling van me
talen profielen". Er zijn dus geen
overlappingen en Akzo zal dan ook
niet gaan snijden in Reliance. Voor
Akzo betekent Reliance een verste
viging van zijn positie in een markt
waar concurrenten elkaar verdrin
gen, hoewel de marktgroei overeen
komt met de gemiddelde groei
de economie.
De aankoop van deze winstge
vende onderneming wordt onder
meer gefinancierd door het aantal
Akzo-aandelen met bijna vier pro
cent uit te breiden. Toch zal volgens
Akzo-topman Loudon de winst per
aandeel van het concern dit jaar niet
dalen.
AMSTERDAM (GPD) - IBM en
het Nederlandse computerbedrijf
Tulip hebben een conflict over het
gebruik door Tulip van een IBM-pa
tent bijgelegd met een "minnelijke
regeling". Sinds november vorig
jaar werd daarover geprocedeerd.
IBM spande de gerechtelijke pro
cedure aan, nadat het bedrijf had
ontdekt dat Tulip in haar computer
apparatuur een door IBM gepaten
teerd BIOS (Basic In- and Output
System) gebruikte. IBM stelde in
het proces dat Tulip daartoe niet
was gemachtigd en daar ook geen
vergoeding voor betaalde. Tulip ge
bruikt het omstreden BIOS overi
gens al enige tijd niet meer.
Tulip Computers nv heeft in het
eerste halfjaar van 1989 minder
winst gemaakt dan in de vergelijk
bare periode van vorig jaar. Bij een
tot 158,2 miljoen gulden gestegen
winst (vorig jaar 152,1 miljoen) daal
de de nettowinst met bijna een half
miljoen tot 12,5 miljoen gulden (was
13 miljoen).
PEKING - Een gevangene aan het werk in een fabriek, waar voornamelijk gevangenen te werk zijn gesteld als
arbeider. Voor de fabriek heeft dat als voordeel dat de arbeid goedkoop is. Voor de arbeider zijn er vrijwel uitlslui-
tend nadelen. De fabriek is klein, donker en er gebeuren veel ongelukken. (toto ap)
Kleine kans op baan èn leerlingplaats
ZEIST (ANP) Mensen uit etni
sche minderheden die een econo
mische of administratieve beroeps
opleiding via het leerlingstelsel vol
gen, hebben te maken met een dub
bele uitsluiting op de arbeidsmarkt.
Niet alleen faalt het leerlingwezen
als instrument om de (jeugdwerk
loosheid te bestrijden, ook blijkt het
voor buitenlanders bij het verkrij
gen van een praktijkleerplaats wei
nig verschil uit te maken of ze een
primaire (basisschool) of secundai
re (middelbare school) opleiding
hebben gevolgd.
Dit blijkt uit een vandaag gepre
senteerde onderzoek van het leer
lingstelsel Economische en Admi-
Deplorabele toestand landbouw drijft Oosteuropese boer tot wanhoop
WENEN Van de dorre akkers op
de Roemeense staatsboerderijen tót
de lapjes grond van de keuterboer
tjes in Polen en Joegoslavië, zijn de
boeren boos, ondanks de prachtige
zomer. Zelfs in Hongarije, vanouds
een rijke landbouwnatie die jaar
lijks duizenden tonnen agrarische
produkten exporteert, is het succes
verhaal van de boeren aan het ta-
door
Viorel Urma/AP
Tientallen jaren gold in het Oost
blok maar een ding: grootscheepse
industrialisatie. De landbouw was
het stiefkind van de economie,
kreeg nauwelijks moderne machi
nes of kunstmest, en werd gedwon
gen tegen zo laag mogelijke kosten
te produceren. Nu belangengroe
pen zich de laatste jaren steeds dui
delijker manifesteren in het Oost
blok, laten ook de boeren weten dat
zij hët niet lang meer kunnen bol
werken. Ze eisen meer geld van re
geringen die juist gebaat zijn bij
kunstmatig laag gehoudën land
bouwprijzen, die ervoor zorgen dat
de arbeiders niet gaan morren.
Zo is in Polen het landbouwbe
leid één van de gevoeligste zaken
waarmee Mazowiecki, de eerste
niet-communistische premier in
Oost-Europa, te maken zal krijgen.
In de steden wordt gemopperd over
de hoge voedselprijzen, terwijl de
schappen in de winkels leeg zijn. De
Poolse boeren ergerden zich aan de
lage prijzen die zij voor hun produk
ten kregen, en hielden ze uit protest
in juli in hun schuren, waardoor in
de winkels ernstige tekorten ont
stonden.
Hoewel per 1 augustus een vrije
markt voor de boeren is geïntrodu
ceerd en ze van de overheid hogere
prijzen kregen voor hun produkten,
houden veel boeren nog altijd hun
voorraden achter, in de hoop dat de
prijzen nog verder zullen stijgen.
De boeren eisen ook een herver
kaveling van het land, dat nog
steeds voor 80 procent in particulier
bezit is en is opgedeeld in ontelbare
inefficiënte kleine lapjes grond. En
net als in Hongarije en Joegoslavië
klagen ze over de dwang hun voor
raden te kopen bij de staatsbedrij
ven, en de verplichting het grootste
deel van hun produkten aan de
overheid te verkopen.
Graanschuur
In een uniek protest in Joegoslavië
trokken afgelopen maandag zo'n
5.000 boeren uit Vojvodina, de
•graanschuur van het land, met hun
tractoren naar het parlementsge
bouw in Belgrado tegen de veria-
mest. Het gaat de Hongaarse boeren
dus steeds slechter. Half augustus
hielden naar schatting 2 miljoen ar
beiders een waarschuwingsstaking
uit protest tegen het duurder wor
den van vlees.
Voor het oplossen van de land
bouwproblemen in het Oostblok
zijn wellicht drastische maatrege
len nodig. In Hongarije adviseerde
een regeringscommissie dit voor
jaar de mogelijkheden voor het
pachten van landbouwgrond te ver
soepelen en het particuliere boeren
bedrijf te stimuleren. In de Sovjetu
nie wil de overheid om de produktie
te stimuleren boeren in harde bui
tenlandse valuta gaan betalen voor
alles wat ze extra produceren.
In Roemenie is 91 procent van de
landbouwgrond staatseigendom,
en is niets wat op veranderingen
duidt. En de Roemenen lijden hon
ger omdat een zo groot mogelijk
deel van de overvloedige oogsten
naar het buitenland is verkocht om
zo de buitenlandsse schuld af te los-
nistratieve Beroepsopleidingen
(ECABO). Het onderzoeksrapport is
op een bijeenkomst in Zeist aange
boden aan de voorzitters van de
Vaste Kamercommissies voor on
derwijs en minderhedenbeleid. Met
overheid (vooral provincies en
staatsbedrijven) en bedrijfsleven
moeten afspraken worden gemaakt
over het in dienst nemen van bui
tenlanders. In dat kader is al met
het ministerie van sociale zaken en
werkgelegenheid overeengekomen
om volgend jaar vijfhonderd leer
lingen via een ECABO-opleiding
aan werk te helpen.
In beroepsopleidingen van het
leerlingwezen heeft 44 procent van
de buitenlandse cursisten een prak
tij kleerplaats tegen 70 procent bij
Nederlandse leerlingen. In de Pri
maire Beroepsgerichte Volwas
seneneducatie (PBVE) is die ver
houding 8 tegen 21 procent. De
groep Surinaamse leerlingen scoort
qua werk het slechtst. Buitenlan
ders zijn sterk ondervertegenwoor
digd in het bedrijfsleven: 3 procent
van de leerlingen komt uit etnische
minderheden, terwijl bij ECABO
12,5 procent allochtoon is.
Voor het verkrijgen van een prak
tij kleerplaats blijkt het weinig ver
schil te maken welke opleiding
wordt gevolgd. Leeftijd speelt even
min een belangrijke rol. Molukse en
Marokkaanse leerlingen hebben
overigens beduidend vaker een
praktijkleerplaats dan andere groe
pen buitenlanders.
Uit een eveneens vandaag gepre
senteerd onderzoek over de exa
menresultaten blijken grote ver
schillen tussen Nederlandse en bui
tenlandse kandidaten. De buiten
landse kandidaten scoren bedui
dend lager.
chroom van een hoge kwaliteit
bergt. In de documentaire wordt ge
sproken van ten minste 300 miljoen
ton. Dat is voldoende om de wereld
80 jaar van chroom te voorzien, ge
rekend naar de vraag naar chroom
in de wereld op dit moment.
Wat platina betreft zijn er grote
velden ontdekt in Zimbabwe en
Botswana, de Zimbabwaanse reser
ves worden op 170 miljoen ton ge
schat. Zuidafrika is nu de tweede
producent van platina in de wereld,
maar als er geld wordt gestoken in
de ontwikkeling van de mijnbouw
in Zimbabwe kan de Zuidafrikaan
se produktie voor een belangrijk
deel vervangen worden. Jourdan
becijferde dat de exploitatitie zeker
winstgevend is. "Dat is het pro
bleem niet. Het beginkapitaal en de
kosten voor de vervoersverbindin-
gen moeten uit het westen komen",
aldus Jourdan.
Bonden bereiden
stakingen voor
bij de omroepen
HILVERSUM (ANP) - De vakbon
den bereiden stakingen voor bij de
omroepen, nu de onderhandelingen
tussen de omroepen en de vakbon
den voor een cao voor 1989 gister
avond zijn vastgelopen. Volgens on
derhandelaar K. Koornstra van de
Dienstenbond FNV is het gepresen
teerde bod van de omroepwerkge-
vers niet onacceptabel voor de bon
den.
De bonden hebben voor van
avond vergaderingen uitgeschre
ven om de leden te raadplegen.
Daarbij zullen de bonden de leden
adviseren over te gaan tot acties, al
dus Koornstra. Hij schat de actiebe
reidheid onder de leden erg groot.
"Ikzelf geloof dat we moeten den
ken aan complete stakingen en niet
aan een actie in de kantine van een
uurtje of zo", aldus Koornstra.
De bonden en de werkgevers zijn
het niet eens over twee van de veer
tien punten. De bonden blijven bij
hun eis van een eenmalige loonsver
hoging van 2 procent, terwijl de om
roepen niet verder willen gaan dan
1,3 procent.
Ook zijn de bonden het niet eens
met een voorstel van de werkgevers
om te komen tot een herziening van
de salarisschalen. Dat komt erop
neer dat een belangrijk deel van het
personeel in een lagere schaal te
recht zal komen. E. Lohman, leider
van de onderhandelingsdelegatie
van de werkgevers, erkent dat voor
al de hogere salarisklassen door de
herziening er beter van worden.
"Een goede regisseur kan in het
nieuwe systeem twintig- tot dertig
duizend gulden meer verdienen",
aldus Lohman. Dat is nodig omdat
de afgelopen tijd tussen de 100 en
200 'goede krachten' van de Hilver-
sumse omroepen naar de commer
ciële zenders TV-10 en Véronique
vertrokken.
De Bouw- en houtbonden van FNV
en CNV dreigen met harde actie in
de meubelindustrie, als de werkge
vers voor 23 september niet met be
tere voorstellen voor de nieuwe cao
komen. De onderhandelingen over
de cao voor de 18.000 werknemers
in de meubelindustrie zijn op 12 ju
ni vastgelopen. In de afgelopen
twee weken zijn bij meubelfabrie
ken en interieurbetimmeringsbe-
drijven in Zuid-Holland al werkon
derbrekingen gehouden om de
werkgevers onder druk te zetten.
Staking Argentinië
BUENOS AIRES (AP) Onderwij
zers in Argentinië zijn woensdag
voor twee dagen in staking gegaan.
Net als buschauffeurs en zieken
huisartsen in de hoofdstad Buenos
Aires en ambtenaren in de provin
cies, die dinsdag en vorige week
staakten, eisen zij verhoging van de
salarissen, die door de regering voor
een aantal maanden zijn bevroren.
Een confrontatie tussen regering
en vakbonden hing al in de lucht
sinds de Peronist Carlos Menem op
8 juli als president werd geïnstal
leerd. De nieuwe regering, die werd
geconfronteerd met grote tekorten
en een torenhoge inflatie, bevroor
onmiddellijk de salarissen, ver
hoogde de tarieven van de nutsbe
drijven drastisch, voerde prijscon
troles in en kondigde aan verliesge
vende staatsbedrijven te verkopen.
ging van de voedselprijzen. Joego
slavië kampt met een inflatie van
750 procent per jaar. Om een eind te
maken aan de voortdurende prijs
stijgingen van bloem, tarwe, suiker
en andere basisprodukten, sprak de
regering de federale voedselvoorra
den aan en dumpte ze die produk
ten tegen extra lage prijzen op de
markt.
Één van de grootste problemen
voor de Joegoslavische boeren is
het voorschrift dat niemand meer
dan 30 hectare land mag bezitten.
Tot eind vorig jaar lag de limiet zelfs
op 10 hectare. Die kunstmatige be
grenzing maakt een doelmatige be
werking van het land onmogelijk,
zo menen de boeren.
In Hongarije bezitten zelfstandi
ge boeren slechts 5,5 procent van de
landbouwgrond, maar vorige jaar
namen ze wel 36 procent van de to
tale landbouwproduktie voor hun
rekening. Probleem daar is dat de
boerenbevolking vergrijst en in
aantal afneemt. Bovendien houden
de prijsstijgingen van de produkten
geen gelijke tred met de stijging van
de prijzen van bijvoorbeeld kunst-
Sovjetunie wil
hulp Nederland
voor landbouw
DEN HAAG (ANP) - Boerlats-
ki, lid van de Opperste Sovjet
de Sovjetunie, heeft Neder
land om hulp gevraagd bij de
verbetering van de landbouw.
In de eerste plaats gaat het om
het verhogen van de landbouw
produktie rond Moskou. Maar
de Sovjet-Unie wil Nederland
ook in de toekomst een centrale
rol laten spelen bij de herstruc
turering van de Russische land
bouwsector.
Boerlatski heeft de steun ge
vraagd tijdens overleg gisteren
met vertegenwoordigers van de
Nederlandse overheid en het be
drijfsleven. Die steun is in prin
cipe toegezegd.
Volgens Boerlatski bevindt
de landbouw in zijn land zich in
dramtische situatie. "De au
toriteiten realiseren zich dat
buitenlandse hulp noodzakelijk
is om de ontoereikende resulta
ten van deze sector te verbete
ren en denken daarbij in de eer
ste plaats aan Nederland."
Boerlatski bezocht begin deze
maand de Flevopolders. Bij die
gelegenheid sprak hij niet alleen
zijn bewondering uit voor de
produktiecijfers van de Neder
landse landbouw, maar ook
over het Nederlandse pachtsys-
teem en het coöperatieve sys
teem.
We*»'"1® Kort°r"
i Mqeöee
[g EUROPAMEUBEL
Benthuizen
5 BENTHUIZEN T*"»-3«»o
'HETCOMPOTE WONEN IN HET GROENE HART VAN HOLLAND'
