Bonn verwacht nog
duizenden uit DDR
Staking verlamt India
Angst en wantrouwen beheersen formatie in Polen
Rode Kruis richt tentenkampen in
Monica de Greiff (32)
trotseert drugsmaffia
Israël wist allang van
huurlingen Colombia
Oppositie wil Gandhi tot aftreden dwingen
299.-
Leger en politie spelen hoofdrol in machtsspel
DONDERDAG 31 AUGUSTUS 1989
BUITENLAND
PAGINA 5
BONN (GPD) Westduitsland bereidt zich voor op een grote stroom vluchtelingen uit de
DDR. Niemand weet wanneer ze komen en hoeveel het er zullen zijn, maar Westduitsland
weet dat ze zullen komen. Het gaat om de Oostduitsers die nu nog vakantie houden in
Hongarije en niet meer terug willen naar hun land
door
Hans Hoogendijk
In Bonn circuleren aantallen die
variëren van 5.000 tot 20.000. "Nie
mand kan precies zeggen hoeveel
van de 150.000 tot 200.000 DDR-bur-
gers die nu nog in Hongarije zijn
hun vakantie willen verlengen", al
dus de Westduitse regeringswoord
voerder Klein gistermiddag.
Dit weekeinde zal daar duidelijk
heid over komen, omdat dan in
Oostduitsland de schoolvakanties
zijn afgelopen. In Beieren is ieder
een op alles voorbereid. In Passau,
Bad Reichenhall, Freilassing en
Berchtesgaden worden grote ten
tenkampen opgebouwd door het
Rode Kruis. Verder zijn kledingwa-
gens, mobiele sanitaire inrichtingen
en veldhospitalen uit de mottebal-
len gehaald.
Een woordvoerder van de crisis
staf van het Rode Kruis in Mun-
chen: "We kunnen het personeel en
materieel aan". Officieel noemt het
Rode Kruis de maatregelen preven
tief, maar niemand twijfelt er meer
aan dat er duizenden Oostduitsers
zullen komen.
In Bonn wordt ontkend dat het
opheffing van de visumplicht die
tussen Westduitsland en Hongarije
bestaat, een oplossing kan zijn. Een
woordvoerder van buitenlandse za
ken: "Wie naar Hongarije reist,
krijgt een inreisstempel in de pas.
En wie er uit wil moet het inreis
stempel laten zien. Al die Oostduit
sers die van ons een Westduitse pas
krijgen, zitten met het probleem dat
ze geen inreisstempel in hun nieu
we pas kunnen tonen. Ze kunnen
Hongarije dus niet op een legaK
weg verlaten".
Ook de Hongaren, die steeds
meer in hun maag zitten met de dui
zenden zwervende Oostduitsers,
zien in het afschaffing van de vi
sumplicht geen oplossihg. De Hon
gaarse, minister van binnenlandse
zaken Horvath: "Wij bepleiten al
lang dat de visumplicht voor West
duitsers en Hongaren wordt opge
heven, maar voor de DDR-burgers
is dat geen oplossing".
"We zullen de Oostduitsers zeker
niet met geweld terug sturen naar
de DDR, maar het is voor ons een
belasting dat ze zonder vergunning
in ons land blijven. De betrokken
landen moeten een aanvaardbare
oplossing vinden, zodat ze Honga
rije kunnen verlaten. Ook als ze
naar de Bondsrepubliek willen".
In de officiële Oostduitse media
DDR: geruchten
over Honecker
zijn 'kletskoek'
BERLIJN (AP) - De DDR heeft
Westerse persberichten dat de
Oostduitse president en partij
leider Erich Honecker aan kan
ker zou lijden "kletskoek" ge
noemd. Een regeringswoord
voerder verklaarde uitdrukke
lijk dat de 77-jarige Honecker,
die twee weken geleden aan een
galblaas werd geopereerd, aan
de beterende hand is. In West-
Berlijn was bekend gemaakt dat
Honecker geen bezoek zou
brengen aan de Leipziger Mes-
se, de najaarsbeurs in Leipzig
die aanstaande zondag begint.
Volgens zegslieden van de West
duitse regering was Honeckers
operatie niet geheel voltooid,
omdat Honeckers weefsel "niet
in orde" was, een eufemisme
voor kanker. Wel gaf de DDR
toe dat Honecker mogelijk niet
aanwezig zal zijn bij de opening
van de Leipziger Messe.
Buitenland kort
Chemische wapens
Washington en Moskou hebben
hun goedkeuring gehecht aan een
ontwerp-akkoord over de inspectie
van opslagplaatsen voor chemische
wapens, als zulke wapens worden
verboden. De onderhandelingsde
legaties zijn het intussen ook eens
geworden ovej de richtlijnen voor
de vernieting van chemische-wa-
penvoorraden. Dat heeft de Ameri
kaanse onderhandelaar Max Frie-
dersdorf woensdag meegedeeld.
Stropers
De Tanzaniaanse regering heeft
1.500 stropers gearresteerd sinds de
start van een grote campagne tegen
stropen in mei. Verder zijn 961 slag
tanden in beslag genomen met een
totale waarde van ruim twee mil
joen gulden. Naast het ministerie
werken leger en politie mee aan wat
de 'Operatie Leven' is gedoopt.
Sir Peter Scott
De Britse natuurbeschermer, oor
logsheld en Olympisch zeiler Sir
Peter Scott is dinsdag op 79-jarige
leeftijd overleden. Scott, zoon van
de bekende Britse poolreiziger Ro
bert Scott, was in 1961 een van de
oprichters van het Wereld Natuur
Fonds.
wordt met geen woord directe aan
dacht besteed aan de vluchtelingen
golf. Wel werd in de tv-uitzending
van de belangrijkste commentator
Karl Eduard von Schnitzer voor het
eerst toegegeven dat er tot nu toe
ruim 4.000 Oostduitsers via Honga
rije naar het Westen zijn gevlucht.
Von Schnitzer: "Die 'massa',
zoals Westduitsland zegt, is nog
geen twee procent van de reizigers
naar Hongarije. Onze bevolking van
16,8 miljoen mensen bestaat voor 98
procent trouwe staatsburgers.
Daarvan kunnen Bonn en Bildzei-
tung alleen maar dromen. Maar
men organiseert een wilde hetze en
probeert paniek te veroorzaken".
BOGOTA (AP) - Op 32-jarige leef
tijd bezet Monica de Greiff momen
teel een van 's werelds gevaarlijkste
functies: zes weken geleden trad ze
aan als minister van justitie in het
door de drugshandel geteisterde
Colombia. Het duurde niet lang
voordat De Greiff er in een anoniem
telefoontje aan werd herinnerd dat
zij de strijd met de drugsbaronnen
aanbond op gevaar van haar eigen
leven. "U zal de volgende zijn",
waarschuwde een anonieme beller.
Nadat de prominente presidents
kandidaat Luis Carlos Galan op 18
augustus vermoedelijk in opdracht
van de drugsbaronnen om het leven
werd gebracht, begon de Colom
biaanse regering een gevecht op le
ven en dood tegen de drugskartels.
Terwijl duizenden van drugshandel
verdachte Colombianen werden op
gepakt en honderden landgoederen
werden in beslag genomen, mijmer
de De Greiff: "Ik ben niet voorbe
reid op tijden van oorlog zoals nu".
Maar tijdens een persconferentie
dinsdag in Washington verklaarde
ze niet van plan te zijn om af te tre
den.
Sinds 1984 is het ministerschap
van justitie in Colombia een post
waarvoor weinig gegadigden opda
gen. In dat jaar werd de toenmalige
minister van justitie Rodrigo Lara
Bonilla op last van de drugskartels
vermoord. Daarna werd een andere
minister van justitie, Enrique Pare-
jo Gonzalez, gewond bij een aanslag
in Budapest waarheen de regering
hem als ambassadeur had gezonden
nadat hij door de drugsbaronnen
met de dood was bedreigd.
gulden) gevraagd voor de bescher
ming van de Colombiaanse rechters
en gerechtelijke functionarissen,
bovenop het hulppakket ter waarde
van 65 miljoen dollar (143 miljoen
gulden) die de VS haar regering al
hebben toegezegd.
De Greiff studeerde in 1979 af aan
de exclusieve Rosario-universiteit
in Bogota, een traditionele rooms-
katholieke instelling. Nadien werk
te ze enkele maanden met haar va
der, ook een jurist, alvorens in ande
re advocatenkantoren vooral admi
nistratieve ervaring op te doen.
Monica de Greiff.
De Greiff is de achtste Colom
biaanse minister van justitie in drie
jaar ti.jd. In 1986, toen Virgilio Barco
president werd, ging De Greiff in de
politiek. Zij begon haar politieke
carriere in het Stedelijke Ontwikke
lingsbureau in Bogota. Vervolgens
werd ze secretaris-generaal op het
ministerie van energie en daarna
onderminister van justitie. Op 16 ju
li nam ze op dat ministerie het roer
De Greiff verblijft momenteel in
de Verenigde Staten voor overleg
met de Amerikaanse regering over
de strijd tegen de drugshandel. De
bewindsvrouw reageerde snel toen
ze vorige week donderdag nieuwe
doodsbedreigingen ontving. Drie
dagen vroeger dan voorzien nam ze
een vliegtuig naar de VS terwijl het
gerucht de ronde deed dat ze zou af
treden.
De reden van haar overijlde ver
trek naar Washington zal De Greiff
misschien helpen bij haar pogingen
van de VS meer geld loskrijgen voor
de bescherming van de Colom
biaanse rechters. De drugsbaron
nen hebben er immers mee ge
dreigd tien rechters te vermoorden
voor elke drugshandelaar die aan
Washington wordt uitgeleverd.
Zij heeft president George Bush
19 miljoen dollar (biina 42 miljoen
TEL AVIV De Israëlische ambas
sadeur in Colombia heeft gisteren
zijn vakantie in de Verenigde Sta
ten onderbroken en is met spoed te
ruggekeerd naar Bogota. Hij is pas
nu teruggeroepen omdat men in Je
ruzalem bang was dat zo'n maatre
gel in de eerste dagen van de huur
lingenaffaire voor te grote opwin
ding zou hebben gezorgd.
door
Ad Bloemendaal
Uit andere ontwikkelingen blijkt
dat de Israëlische regering al maan
den geleden op de hoogte was van
de dubieuze activiteiten van het mi
litaire adviesbureau Hod Hachanit
in Colombia. In april van dit jaar
heeft het ministerie van defensie in
Tel Aviv de directeur van het bu
reau, reserve luitenant-kolonel
Yair, schriftelijk gewaarschuwd
zijn operaties stop te zetten. Klein
wordt ervan beschuldigd privé-le-
gers van Colombiaanse drugsba
ronnen te hebben oDgeleid.
NEW DELHI (AFP/UPI/Rtr.) - In
India zijn gisteren zeker elf mensen
omgekomen en ruim 350 anderen
gewond geraakt tijdens een door de
oppositie geleide golf van stakingen
die grote delen van het land heeft
verlamd. De politie verrichtte zeker
30.000 arrestaties. Dit hebben ver
scheidene Indische politieke partij
en en media gemeld. De acties zijn
erop gericht de regering van pre
mier Rajiv Gandhi tot aftreden te
dwingen.
Zegslieden zeiden dat de meeste
problemen ontstonden in de noord
oostelijke deelstaat Tripura waar
vijf mensen werden gedood bij een
treffen tussen rivaliserende partij
en. Maar de gevolgen waren minder
ernstig dan vooraf was gevreesd,
voegden zij daaraan toe.
Minister van binnenlandse zaken
Buta Singh verklaarde dat de sta
kingen waren uitgelopen op een
mislukking. "Ondanks bedreigin
gen in december. Het initiatief voor
de acties was afkomstig van de be
langrijkste oppositie partijen (zowel
van rechts als van links) die het ka
binet van corruptie beschuldigen.
De tegenstanders van de premier
werden hierin onlangs gesterkt
door de publikatie van een officieel
rapport over de aankoop van wa
pens bij de Zweedse firma Bofors in
1986, waarin onregelmatigheden
zijn geconstateerd.
gen tegen hun leven en veiligheid
hebben arbeiders in het gehele land
geantwoord op de oproep om niet
deel te nemen aan de actie die de
vooruitgang van het land zou stop
zetten", zei hij. De regering had er
alles aan gedaan om de gevolgen
van de staking zoveel mogelijk te
"beperken. Zo was ambtenaren ge
vraagd op kantoor te overnachten
en waren zij gewaarschuwd niet aan
de actie mee te doen.
Maar oppositieleider Vishwanath
Pratap Singh sprak van een "bijna
volledig succes". Met name in de BOOTVLUCHTELINGEN-(AFP)-
niet door Gandhi's Congres-I-Partij Onder de Vietnamese bootvluchte-
geregeerde deelstaten stond het lingen op het Hongkongse eiland
openbare leven bijna geheel stil, al- Tai Ah Chau zijn drie gevallen van
du de voormalige minister van fi- cholera ontdekt. Dit hebben zegs-
nanciën en defensie. lieden van de gezondheidsdienst
van de Britse kroonkolonie ver-
Waarnemers noemden de stakin- klaard. Het eilandje beschikt niet
gen een 'testcase' voor de populari- over stromend water en elektriciteit
teit van Gandhi en diens Congres-I- en heeft slechts zeer geringe medi-
Partij rnet het oog op de verkiezin- sche faciliteiten.
VROOM DREESM ANN
Dat Hod Hachanit in april werd
gewaarschuwd is gisteren beves
tigd door Israëls minister van de
fensie, Jitschak Rabin. Daaruit valt
af te leiden dat het bureau vier
maanden geleden nog actief was in
Colombia, dit in strijd met eerdere
medelingen van Klein dat hij zijn
werkzaamheden daar al meer dan
een jaar geleden heeft gestaakt.
Minister Rabin zei letterlijk: "In
1987 vroeg Hod Hachanit een ver
gunning, maar die is geweigerd. In
april 1989 ontvingen we informatie,
waaruit bleek dat het bureau in Co
lombia mogelijk de wet had overtre
den. Het ontving daarop een schrif
telijke waarschuwing. In mei kre
gen we een antwoord en wat er
daarna is gebeurd zal moeten blij
ken uit het onderzoek dat nu wordt
uitgevoerd door de politie".
De afdeling ernstige delicten van
de politie in Tel Aviv heeft gisteren
opnieuw twee medewerkers van
Klein ondervraagd. Ditmaal ging
het om Dror Eyal, zakelijk leider
van Hod Hachanit, en tolk Teddy
Melnick.
Uit alles blijkt dat de Israëlische
defensie-autoriteiten de afgelopen
maanden de activiteiten van Klein
en zijn medewerkers in Colombia
op de voet hebben gevolgd. De
waarschuwing in april, waarover
Rabin sprak, is volgens onbevestig
de berichten afgegeven na een uit
voerig onderhoud van de directeur
van Hod Hachanit met stafleden
van de Israëlische ambassade in
Bogota.
Klein zou ook zijn gewaarschuwd
door andere Israëliërs in de Colom
bia, die hem erop wezen dat de groe
pen die hij trainde zich tegen de
overheid richtten. Niettemin zou hij
in de afgelopen maanden opnieuw
een cursus zijn begonnen, daarbij
gebruik makend van binnenge
smokkelde wapens. Kort na de start
van die cursus zou hij door een Is
raëlische bloemenhandelaar, Arik
Afek, zijn gewaarschuwd dat de Co
lombiaanse veiligheidsdienst hem
wilde oppakken. Daarop, nog
steeds volgens onbevestigde be
richten, vluchtte Klein uit het trai
ningskamp en wist hij door omko
ping van ambtenaren het land uit te
komen.
Vrouwen opgepakt
JOHANNESBURG (GPD) - De
politie van Kaapstad heeft gister
middag de echtgenotes van aartb-
sisschop Desmond Tutu en van do
minee Alan Boesak gearresteerd.
WARSCHAU - De kleumende sol
daat in zijn wachthokje bij hét ge
bouw van het centraal comité in
Warschau laat zich niet afschrikken
door de stortregen. Hij snelt op ons
toe, als we het bastion van de partij
willen betreden, op weg naar een in
terview met politburolid Leszek
Miller. De afspraak is keurig geno
teerd, dus wordt ons verder niets in
de weg gelegd.
door
Hans Geleijnse
In elke Volksrepubliek is het
doodnormaal dat de onderkomens
van de 'leidende partij' door leger of
politie worden bewaakt. Maar in het
Polen van nu, waar het normale er
elke dag anders uitziet, rijst onmid
dellijk de vraag: hoe lang staat het
uniform nog ten dienste van een
partij die de staatsmacht met ande
ren moet delen.
Miller, een van de hervormers in
het apparaat, een knap jaar terug
door toen partijleider Jaruzelski uit
de provincie naar Warschau ge
haald, blijft er vaag over. Zeker, hij
reageert welwillend op een in'de
Gazeta Wyborcza, het dagblad van
Solidariteit, geopperd idee. Defen
sie en binnenlandse zaken komen
onder de leiding van communisti
sche ministers, maar binnen die de
partementen zelf zouden mensen
van Solidariteit op verantwoordelij
ke posten moeten worden aange
steld.
Een voorstel dat duidelijk de
angst illustreert die Solidariteit
heeft voor een machtsapparaat dat
onder de controle van de commu
nisten blijft. Miller begrijpt dat. "Er
moeten zeker binnen het ministerie
van binnenlandse zaken verande
ringen komen. Misschien is de op
richting van een soort coördineren
de raad voor alle ministeries een
goede stap".
Als het aan de communistische
partij ligt krijgt Mazowiecki alleen
kans van slagen wanneer de zgn.
'nomenklatura', de één miljoen ka
ders die in bedrijfsleven en over
heid op grond van hun politieke
loyaliteit aan de partij vette banen
kregen, wordt ontzien. Miller zou
dat zou nooit zeggen, maar het is
wel wat hij bedoeld.
Heksenjacht
"Mazowiecki heeft weliswaar be
loofd dat er geen heksenjacht tegen
het apparaat wordt ontketend, maar
dat gevaar is natuurlijk reëel. Veel
partij kaders zijn bang, voelen zich
bedreigd", zegt hij. Dat kan voorko
men worden, argumenteert Miller,
door de communisten 'vertrouwen
wekkende posten' in de regering
aan te bieden. "We hebben ter on
dersteuning van Mazowiecki een
machtig menselijk potentieel tot
onze beschikking. Maar alleen als
we in de juiste proporties in de rege
ring zijn vertegenwoordigd".
Het is niet de enige hint die Miller
maakt over de machtsmiddelen die
de partij in handen heeft. Een klein
voorbeeld: de partij claimt de post
van kabinetschef van de premier, in
Nederlandse verhoudingen ver
taald, secretaris-generaal van het
ministerie van algemene zaken. Een
politieke sleutelfunctie, want in de
Poolse situatie betekent dit de con-
TadexLsz Mazowiecki. (foto ap>
trole over vrijwel het gehele over
heidsapparaat.
Een loyale opstelling van het
staatsapparaat is een levensvoor
waarde voor elke regering. In Polen
kunnen dankzij de ecomische
noodsituatie en de daarmee ge
paard gaande sociale onrust onwil
lige of zelfs saboterende overheids
dienaren een ramp veroorzaken.
Miller: "We huldigen echt niet het
principe: hoe slechter, hoe beter
voor ons. Vergeet niet, extremisten
van beide kanten kunnen zo'n situa
tie uitbuiten". En hij geeft als voor
beeld de noodzakelijke herstructu
rering van de verlieslijdende zware
industrie. Juist daar heeft Solidari
teit veel aanhang, "en conflicten
(tussen Solidariteit en regering) lig
gen dus voor de hand".
Voorwaarde
Een mening die wordt gedeeld, zij
het vanuit een totaal andere politie
ke overtuiging, door Zbigniew Ro-
maszewski, voor Solidariteit in de
Senaat en strijder voor democratie
en rechtsstaat (beloning twee jaar
cel) al voor de geboorte van Solida
riteit.
"Het is een absolute voorwaarde
dat we greep op het machtsapparaat
van de partij krijgen", aldus Romas-
zewski. Volgens hem kan dat d<?or
steeds grotere pressie onder meer
door op de beide ministeries na
mens Solidariteit een onderminis
ter te benoemen, om geheime poli
tie en 'gewone' Hermandad van el
kaar te scheiden.
Bovendien zijn er, zowel in het le
ger, als bij de politie, onderlinge te
genstellingen, weet hij. Romas-
zewski wijst op de stemmen die So
lidariteit kreeg in de kazernes tij
dens de laatste verkiezingen. "En
de politie klaagt over te weinig geld
voor de misdaadbestrijding. Ik heb
er tijdens het laatste debat op gewe
zen, dat de herinnering aan liefst
vier auto's van de geheime dienst,
die me volgden bij het boodschap
pen doen, nog vers is".
Maar dat het voor Mazowiecki,
dus Solidariteit, een uiterst zware
opgave zal worden om het machts
apparaat onder controle of op zijn
minst niet als tegenstander te krij
gen, daarvan is Romaszewski meer
dan overtuigd. Als voorzitter van de
Senaatscommissie die met initia-
tiefwetten moet komen om van Po
len een rechtstaat te maken, staat
het voor hem vast dat Solidariteit de
minister van justitie moet gaan le
veren. Zonder dat is de strijd al bij
voorbaat verloren, meent hij.
De praktijkvoorbeelden schudt
hij uit de mouw. Alleen met onaf
hankelijke rechters kunnen subver
sieve activiteiten, bijvoorbeeld van
de volgens hem bij binnenlandse
zaken aanwezige 'clandestiene
groepen', worden bestreden.
"Kisczcak ontkende het, maar ik
blijf erbij dat dit soort groepen be
staan en verantwoordelijk zijn voor
de moorden op drie priesters", zegt
hij.
De bewijzen zullen moeilijk zijn
te vinden. Romaszewski geeft dat
direct toe. Niet voor niets, zo zegt
hij, hebben onze mensen vastge
steld dat met de laatste communis
tische premier ook karrevrachten
documenten uit diens kabinet zijn
gehaald en verbrand.
Risico
Eigenlijk is hij ervan overtuigd dat
de ontwikkelingen in Polen voor
Solidariteit te snel zijn gegaan. "De
ze regering is een risico, maar er is
geen alternatief. Maar we hadden na
onze verkiezingswinst de Ronde-
Tafelonderhandelingen moeten
heropenen en niet meteen beginnen
aan het formatiespel. We zijn echter
verrast, we hadden nooit gedacht
dat de partij zo zwak zou zijn, zo
snel aan onze eisen toe zou geven".
Nu zitten we in een situatie dat
niets is uitgekristalliseerd. Solidari
teit is en vakbond en politieke par
tij. En dat laatste dan alleen als ver
gaarbak van verschillende stromin
gen. Romaszewski: "En ik zie met
grote zorg dat de democratische
stroming die ik vertegenwoordig ei
genlijk een halt is toegeroepen".
Hij doelt daarmee op het eigen-
machte optreden van Lech Walesa,
die iedereen, inclusief de Solidari-
teitsfracties in de beide huizen van
het parlement, verraste met zijn
voorstel voor een regeringscoalitie
met twee vroegere paladijnen van
de communistische partij, de Boe
ren- en de Democratische Partij.
Maar er is nog een, in zijn ogen
niet minder gevaarlijk, probleem.
"Solidariteit en communisten in
één regering, dat betekent een ein
de aan de simpele tweedeling
vriend-vijand. Er komen compro
missen en die zullen grote weer
stand oproepen, omdat nu eenmaal
offers worden gevraagd. Nu al zie je
dat er stakingen zijn die niet wor
den uitgeroepen door Solidariteit of
de partij-vriendelijke vakcentrale
OPZZ", redeneert Romaszewski.
Sterke man
Zijn conclusie is dat ook een popu
listische dictatuur, gevoed door na
tionalistische gevoelens, mogelijk
is. Een "sterke man" dus, die het
volk met simpele taal en "eenvoudi
ge oplossingen" aan zijn voeten
krijgt. "En ja, Lech Walesa kan zo
iemand zijn, zou aan de leiding van
zo'n beweging kunnen staan. Niet
omdat hij dat objectief wil, maar
omdat de omstandigheden er naar
zijn", waarschuwt Romaszewski.
