'Compleet ben je nooit'
Piet Hein Honig over doden en levenden
Nieuw kunsttijdschrift
Schok der herkenning
Zevende Heineken Jazzfestiva
Raad voor de
Kunst hekelt
benoeming
voorzitter
Jim Kerr als straatvechter
DONDERDAG 31 AUGUSTUS 1989
KUNST
PAGINA 23
AMSTERDAM De nage
dachtenis van de fdmactrice
Claudette Colbert is in diver-,
se serieuze artikelen met een
rouwend karakter ontroe
rend geëerd. Niet geheel te
recht, want ze leeft nog. Piet
Hein Honig uit Holten (32)
vertelt het met een ironisch
lachje. Hij is expert en on
derzoeker op het gebied van
theater, show en aanverwan
te gebieden. Na zijn gymna
siumtijd werd hij in de Zaan
streek iets veelbelovends op
een bank, maar hij wijdt zich
sinds 1981 volledig aan zijn
hobby. Het eerste resultaat
was het Acteurs- en Klein-
kunstlexicon, een gerespec
teerd naslagwerk dat in 1984
verscheen. Aan het eind van
dit jaar komt het inmiddels
hoogst noodzakelijke aan-
vullingsdeel.
door
Jacques J. d'Ancona
Piet Hein Honig verklaart: "Er zijn
veel meer mensen bijgekomen dan
ik dacht. Mensen die er in moeten,
melden zich vaak zélf aap. Eind '84
hadden we 3200 namen van wie er
2000 in leven waren. Van hen zijn
iets meer dan 100 overleden en er
zijn enkele honderden bijgeko-
Piet Hein Honig de laatste hand aan
een nieuwe bijbel. Misschien zijn le
venswerk: 1000 pagina's tekst voor
de 'Encyclopedie van de internatio
nale showbusiness in de 20e eeuw/
De titel vermeldt het getal 100.001.
Zoveel personages komen er vol
gens de auteurs controleerbaar in
voor. Eind september komt het uit.
Onderzoeken vereist een avontu
riersmentaliteit. Piet Hein Honig:
"In diverse publicaties staat ver
meld dat de Amerikaanse, maar van
origine Franse actrice Claudette
Colbert (geboren in 1905) begin sep
tember 1988 is overleden. Dat was
naar aanleiding van een film die in
1988 op de televisie werd uitgezon
den. Ik geloofde het niet zo en ik
kwam aan de weet dat ze niet was
gestorven, maar geridderd was in
het Legioen van Eer. Een Frans
persbureau is in de fout gegaan. Ze
is springlevend. Ik heb haar gebeld
in New York en gehoord dat ze nog
van alles van plan is. Maar niemand
heeft ooit het doodsbericht gerecti
ficeerd."
Anekdotes
Pi-et Hein Honig kan een reeks
anekdotes opsommen. Het is hem
opgevallen dat zelfs goede encyclo
pedieën verschillende gegevens be
vatten omtrent namen, geboorte- en
overlijdensdata. Met Rodek kwam
hij tot de conclusie dat er in 35 pro
cent van de tot nu toe gepubliceerde
biografische gegevens iets hapert.
"Op geen' enkel terrein wordt de
biografische onderzoeker met zo
veel verkeerde gegevens geconfron
teerd als in de showbusiness. Ik ben
vrij veel aan de weet gekomen dat
nooit in gedrukte vorm is versche-
Is de encyclopedie alleen bedoeld
voor vakidioten? "Dat denk ik niet.
Er zijn juist veel geïnteresseerden
buiten het vak als ik afga op tele
foontjes, schriftelijke reacties en
vragen."
Piet Hein Honig heeft een enorm
archief. Puttend uit zijn documen
tatie heeft hij als researcher en au
teur bijgedragen aan de 'Speelfil
mencyclopedie.' Voor het werk
'Wie is Wie in de film?' schreef hij
ongeveer duizend biografieën, een
derde gedeelte van het boek. Men
weet hem te vinden. Zo werkte hij
als documentalist, producer of re
dacteur mèe aan tientallen radio- en
televisieprogramma's, zelfs aan 'In
de Hoofdrol' van Mies Bouwman.
"Dat televisiewerk zie ik niet voor
honderd procent zitten, maar er
moet wel brood op de plank komen.
Ik heb het heel druk, ook al schrijf
ik geen bestsellers."
Hoe houd je alles in hemelsnaam
bij? "Ik lees uiteraard kranten en
tijdschriften, ik knip dingen uit en
bewaar ze. Bovendien heb ik veel
contacten met mensen uit dit vak in
Engeland, Amerika, Frankrijk en
België. Er vormt zich een dynastie,
een soort netwerk van een hogere
orde. Wij spelen elkaar de bal toe.
Ook uit Amerika komen regelmatig
vragen op me af. Er bestaat daar een
drang om te vernemen wat er ge
worden is van... 'Whatever became
of..."
Ik heb de indruk dat je een sys
teem-freak bent. "Dat valt mee. Ik
ben geen overdreven systeem-man.
Er liggen bij mij ook zaken op een
berg, maar ik weet altijd te vinden
in welke hoop het ligt."
De nieuwe encyclopedie bevat al
leen een korte, zakelijke vermel
ding van plaats en dag van geboor
te, sterven en beroep. Maar er staat
niet bij wat iemand allemaal gedaan
heeft gedurende de carrière. Is dat
geen gemis? Want dat was nu net
Nooit compleet
Honig: "Je treft er echt die dingen
in aan die elders moeilijk of niet te
vinden zijn. Daarbij hebben we ons
beperkingen opgelegd. Niet iedere
nieuwslezer van de radio staat er in,
maar néél veel mensen wel! We spe
len in op de situatie vanaf 1900. De
grens ligt bij personen die in deze
eeuw actief zijn geweest. Je moet
kiezen. Compleet ben je nooit.
Showbusiness is van alle landen en
van alle talen. Artistieke prestaties
zijn niet gebonden aan tijd en
plaats. Het enige criterium om de
gegevens van iemand op te nemen
in de '100.001' is bekendheid. Hij of
zij moet tijdens de twintigste eeuw
in het land van herkomst of ergens
anders meer dan regionaal bekend
zijn of bekend zijn geweest. Het
werk op A4 formaat met een dikte
van 6,5 centimeter bestrijkt 150 na
tionaliteiten. Engelstalige artiesten
nemen met 44 procent de belang
rijkste plaats in. Als tweede komen
Duitstalige artiesten met 17 pro
cent. Nederlanders staan met 12
procent op de derde plaats. Daar
zijn platenartiesten bij uit de 78 toe-
ren-tijd, filmmensen, presentatoren
en tv-artiesten. Vergeet niet dat bij
na iedereen die een film ziet zich af
vraagt: Hoe lang is die acteur al
dood?"
Een beetje gek ben je wel.
Piet Hein Honig: "Inderdaad. De
'showbizz' heeft me al van de lagere
school af geinteresseerd. Ik heb al
les altijd willen bijhouden. Sinds ik
fulltime hiermee bezig ben, noem ik
me researcher en redacteur. Via het
lexicon kwam ik Hanns-Georg Ro^
dek op het spoor. We ontdekten dat
we internationaal hetzelfde doen:
documentatie verzamelen en alles
Bladzijde uit de encyclopedie over showbusiness.
Gratis
De telefoon speelt een duidelijke rol
in het werk van Honig. Hij wordt
vaak gebeld door theatergekken en
verstrekt zijn informatie altijd gra
tis, ook aan de omroepen.
Uoto GPDl
"Geen probleem. De omroepen
zijn mij ook van dienst. Ik word
vaak ongenoemd geciteerd, ook
door het ANP. Het is vermakelijk
dat ze in necrologieën geen fantasie
aan de dag leggen en de rollen, data,
feiten en produkties letterlijk over
schrijven uit het lexicon. Daar lach
ik alleen maar om, ik claim geen au
teursrechten."
AMSTERDAM (ANP) - Ons land is
een nieuw kunsttijdschrift rijker.
Door een fusie tussen het Museum
journaal en het blad Dutch Art and
Architecture Today (DA AT) is
het tweetalige 'Kunst Museum
journaal' ontstaan. Het tijdschrift
verschijnt zes keer per jaar en is
vanaf vandaag te koop. De eerste
oplage bedraagt 5.000 exèTnplaren.
'Museumjournaal' bestond sinds
1955 en werd uitgegeven door de be
langrijkste muséa voor moderne
kunst in ons land. DA AT was een
tijdschrift van de Rijksdienst Beel
dende Kunst en diende vöor de pro
motie van Nederlandse kunst in het
buitenland.
De redactie onder 'leiding vart
Philip Peters wil in de-eeFste plaats
aandacht besteden aan internatio
nale actuele ontwikkelingen in de
beeldende kunst zoals die wpr-den
gepresenteerd door de musea iri ons
land. "Nog steeds bestaat nergens
ter wereld op een zo klein grondge
bied een internationaal, gerichte
tentoonstellingspraktijk, van .een
vergelijkbare kwaliteit en rijkdom",
aldu§ de redactionele inleiding.
Aan de hand van bij voorbeeld
het structurele geldgebrek zal het
beleid van musea worden belicht.
De redactie wil zich daarin niet als
'partijganger' manifesteren,
vindt dat 'Kunst -Museumjour
naal' moet dienen als een platform
waarop verschillende meningen
met elkaar in contact komen. Bij de
bespreking van het tentoonstel
lingsaanbod wordt echter wel ge
streefd naar een opiniërende ru
briek die reacties oproept.
In het eerste nummer komt de
problematiek van de afstoting
museumcollecties ,aan -de orde.
Aanleiding daarvoor vormen de
plannen van directeur R. Füchs
het Haags Gemeentemuseum fi
schilderijen van Picassö ei
Monet te verkopen. Deze schilderij
en passen niet in de collectie, zo
mèent Fuchs. Met de rente van het
daardoor verkregen kapitaal
een aankoopfonds moeten worden
gesticht ten behoeve van meer "pas
sende aankopen".
Nederlandse editie Cartoon Aid-boek
AMSTERDAM (ANP) - De Nederlandse afdeling van de Britse organisatie
Cartoon Aid heeft gisteren in Amsterdam de Nederlandse editie van het
stripboek Cartoon Aid 'gepresenteerd. De opbrengst van dit 493 pagina's
tellende boek komt ten goede aan het opvangkamp Wad Sherifay in Soe
dan, waar talloze Ethiopische vluchtelingen tijdelijk onderdak hebben ge
vonden. Het Zwitserse Rode Kruis organiseert daar de hulpverlening.
Het idee voor Cartoon Aid is afgeleid van het Live Aid-project. De Britse
marketing-specialist en stripliefhebber Graham Cooke bedacht in juli 1986
na afloop van het grote Live Aid-concert in Londen dat er niet alleen met
muziek geld op ie halen valt. De gekozen formule, eén stripboek aan de re
alisering waarvan velen belangeloos hun medewerking verleenden, bleek
in Groot-Brittannië een groot succes. Cartoon Aid besloot daarop edities te
gaan uitgeven in 33 talen.
Aan de Nederlandse versie hebben ongeveer 50 striptekenaars bijdragen
geleverd. Daarbij zijn gevestigde tekenaars als Marten Toonder, Peter de
Smet, Jan Kruis en Joost Swarte, maar ook jongeren als Peter van den
Hoogen en Ruud Hulleman. Zo zetten striphelden als Donald Duck, Tom
Poes, Jan, Jans en de kinderen, Doortje Doorzon, Sjors en Sjimmie en De
Generaal zich in voor het goéde doel. Het stripboek kóst 35 gulden en is te
koop in de boekhandels.
Amsterdam. Toneelbeeld: Mirjam Grote
Gansey. Regie: Peter Oosthoek. Gezien in
Theater Bellevue op 30 augustus.
AMSTERDAM Twee jaar na
'De Avonden', voltooide Gerard
(Kornelis van het) Reve de novel
le 'Werther Nieland', een literair
juweel dat in al zijn beknoptheid
misschien nog boven zijn debuut
roman uitsteekt. Veertig jaar later
verzorgt regisseur Peter Oost
hoek samen met bewerker Hugo
Koolschijn bij de Toneelgroep
Amsterdam een project dat tot
mislukken gedoemd lijkt. De no
velle is nog steeds een wonder
vap een tot het uiterste geserreer
de verteltrant, maar het gebrek
aan 'handeling' lijkt een toneelbe
werking in de weg te staan.
Oosthoek - en wie hem in het
verleden bij Centrum gevolgd
heeft, zal daarover misschien niet
eens zo verbaasd zijn heeft ech
ter het onmogelijke gepresteerd.
Niet alleen blijkt 'Werther Nie
land' in deze adaptatie wel dege
lijk een stof met dramatische mo
gelijkheden, maar de uitwerking
verschaft bovendien contouren
aan zaken die in de novelle
slechts schematisch aangeduid
lijken.
Het knappe is echter dat men
geen moment het gevoel heeft,
dat door deze bewerking tot een
stuk van anderhalf uur iets verlo
ren is gegaan. Zo is de hoofdper
soon Elmer nog steeds het irri-
tantste jongetje uit de Nederland
se literatuur, zeker in de virtuoze
afgemetenheid waarmee Joop
Grootse toneelbewerking Werther Nieland
Admiraal hem neerzet. Zijn op
treden roept voortdurend een
glimlach op door de manier waar
op hij de grote wereld door rituele
bezweringen aan zich onderge
schikt tracht te maken, maar tege
lijkertijd is hij in al zijn kinder
lijkheid onuitstaanbaar door de
wellustige, bijna sadistische ma
nier waarop hij alles en iedereen
aan zich ondergeschikt tracht te
maken.
De Reve-kenner wacht daarbij
in elk woord een schok der her
kenning. Door aan Elmer een
commentariërend alter ego (Gijs
de Lange) toe te voegen, werden
namelijk niet alleen uitgebreide
vertelsituaties vermeden, maar
was het bovendien mogelijk zo
veel mogelijk van de oorspronke
lijke teksten in stand te houden.
Een ware vondst is de beslis
sing Elmer en zijn vriendjes niet
te laten spelen door jonge acteurs
die nog iets van jeugd kunnen
suggereren, maar door vijftigers
in korte broek, die geen moment
pogen hun leeftijd te verbergen.
Admiraal draagt de voorstelling,
maar werd op momenten zelfs
overvleugeld door de broze, maar
nooit sentimenteel-zielige Wer
ther van Jacques Commandeur,
terwijl Kitty Courbois, mooi als
Elmers moeder, zonder enige
tekst iets bijzonders, maakte van
Werthers zusje Martha.
Een afwijking van Reves vertel-
lijn lijkt de centrale plaats die
wordt toegekend aan de psy
chisch labiele moeder van Wer
ther (net niet te sterk aangezet
door Catherine ten Bruggencate),
alsmede de nadruk op de caféscè
ne, waar de kinderen een plat
vloers cabaretnummer voorgezet
krijgen. Ook dat alles blijkt bij na
lezing exact in overeenstemming
met de novelle, zodat we hooguit
kunnen spreken van een accentu
ering die niet met een bepaalde,
subjectieve leeservaring overeen
komt.
Dramatisch werkt die caféscè
ne bovendien bijzonder sterk,
oorverdovend van vulgariteit,
daarmee enerzijds aangevend
hoe bevreemdend dit op kinde
ren moet overkomen, maar an
derzijds ook zorgend voor een
enorm contrast met de navrante
verstilling in-de scènes ervoor en
erna. En dat brengt mij bij het
knapste element in deze voorstel
ling: de alom aanwezige eerbied
voor de tekst. Ook als de aan
dacht van de toeschouwer even
door een scènisch effect gegrepen
wordt, blijkt dat uiteindelijk al
tijd in dienst van de dialoog die de
toneelmakers op basis van de
tekst met het publiek zijn aange
gaan. Het nieuwe toneelseizoen is
hiermee op grootse wijze ge
opend.
PAUL KORENHOF
ROTTERDAM (ANP) - Van 10 tot
en met 17 september wordt in Rot
terdam het zevende Heineken Jazz
festivalgehouden. Op diverse loka-
ties zijn in de Maasstad dit jaar weer
binnen- en buitenlandse bekende
en minder bekend jazzcoryfeeën te
zien. Hoogtepunt zal dit jaar de zo
genoemde Jazznight zijn. Dan zui
len er onder andere optredens zijn
van de Big Jay McNeely Rhythm
NAARDEN Op de vestingmuur
van Naarden worden deze maand
in het kader van het Nationale foto
festival foto's geëxposeerd. Het festi
val wordt morgen door premier
Lubbers officieel geopend. Het werk
dat niet in de buitenlucht hangt is
op loopafstand te bewonderen in de
Grote Kerk van Naarden. (foto and
KUNSTMARKT - Op 5 september
begint er op Het Utrechtse Jans
kerkhof een driedaagse kunst
markt, waaraan 24 kunstenaars met
dertig kramen deelnemen. De ge
meente Utrecht heeft voor deze
markt een subsidie van 10.000 gul
den beschikbaar gesteld, waaruit
tien procent per aankoop kan wor
den gesubsidieerd. Op de eerste dag
is de markt geopend van 20.00 tot
23.00 uur en de volgende dagen van
13.00 tot 23.00 uur.
Dreigbrief V&D
boek Rushdie
AMSTERDAM (ANP) - De tot nu
toe onbekende organisatie van Vol
gelingen van de Revolutionaire Ge-
rechtigheids Organisatie heeft van
morgen in een brief aan het ANP in
Amsterdam gedreigd met aansla
gen op Vroom en Dreesmann in ver
band met de verkoop van het boek
,'De Duivelsverzen' van Salman
Rushdie.
De organisatie schrijft "zich ge
noodzaakt te voelen tot harde acties
over te gaan" nu de Nederlandse
vertaling op de markt dreigt te ver
schijnen. Vroom en Dreesmann
moet als voorbeeld dienen "om alle
boekhandelaren te waarschuwen",
aldus de brief. De organisatie kon
digt aan dat het bedrijf - er wordt
niet gezegd welke vestiging - bin
nen enkele dagen het doelwit zal
zijn van harde aanslagen. De Volge
lingen besluiten hun brief met de
dreigende woorden "Bloed zal
vloeien om onze Heilige doel te vol
brengen".
Volgens een woordvoerder van
de directie van Vroom en Drees
mann zijn er nog niet eerder bedrei
gingen geuit naar aanleiding van
het verschijnen van de vertaling. De
woordvoerder weigert verder ieder
commentaar "uit tactische en vei
ligheidsoverwegingen".
Bij de politie in Amsterdam zijn
de Volgelingen van de Revolutio
naire Gerechtigheids Organisatie
niet bekend.
De uitgever van 'De Duivelsver
zen', uitgeverij Veen in Utrecht,
weigerde vanmorgen commentaar
te geven op de dreigbrief. Een
woordvoerder van de uitgeverij wil
de ook niet zeggen of er reeds be
dreigingen zijn geuit aan het adres
van Veen. Tot nu toe zijn er geen
boekhandels geweest die het boek
geweigerd hebben. De Duivelsver
zen is vanaf vandaag in alle boek
handels te koop.
Een woordvoerder van de politie
in Utrecht zei donderdagmorgen
dat dit "voor het eerst is" dat zij
wordt geconfronteerd met een
dreigbrief.
De politie in Utrecht heeft in een
eerder stadium al overleg gevoerd
met Veen in verband met de ver
schijning van het boek. "We hebben
uitgeverij Veen geadviseerd in deze
zaak, maar kunnen daarover geen
mededelingen doen", aldus de
woordvoerder van de politie.
Hij zei dat er tot nu toe vanuit
wordt gegaan dat de Nederlandse
vertaling van Rushdies boek pro
bleemloos op de markt kan ver
schijnen. "In Frankrijk en Duits
land is dat zonder problemen verlo
pen en je zou kunnen verwachten
dat dat hier ook zo zal gaan."
DEN HAAG (ANP) - Minister
Brinkman van WVC heeft voor de
benoeming van een nieuwe voorzit
ter van de Raad voor de Kunst on
voldoende ruggespraak gehouden
met de raad. Het dagelijks bestuur
de raad heeft dit de minister gis
teren geschreven.
De raad stuurde de bewindsman
eind januari een profielschets met
de vereisten waaraan de voorzitter
zou moeten voldoen, De raad zegt
dat het zwaar weegt dat Brinkman
zonder die ruggespraak de benoe
ming van mr.A. Herstel per 1 sep
tember aan de ministerraad heeft
voorgelegd.
De raad stelt op zeer korte termijn
van Brinkman te willen horen wel
ke beweegredenen hij voor de be
noeming van Herstel-heeft. Gaat hij
op dit verzoek niet in, dan gaat de
raad na hoe hij zijn werk eventueel
zal kunnen voortzetten.
Herstel is tot 1 oktober hoofdoffi
cier van justitie in Rotterdam en
wordt dan voorzitter van de NCRV.
Brinkman meent kennelijk dat de
functie van voorzitter van een om
roepvereniging is te combineren
met die van de raad. Het is niet uit
gesloten dat hier een belangencon
flict uit ontstaat, meent het dage
lijks bestuur van de Raad voor de
Kunst.
Blues Hand, Deborah Brown, en
Courtney Pine his band.
Alle stij
len jazz zullen aan bod komen tij
dens het festival en natuurlijk zijn.
er weer dé workshops voor begin
nende jazzmusici en beginnende en
gevorderde zangers. De speciale
compositreopdrachten, dit jaar ver
strekt aan Hans Hoeksema (ope
ning van het festival), Klaas Hek
man, Jos Valster en Marcel Cuy-
pers, en de Hongaarse musicus
Aladar Pe'ge, zullen op verschillen
de tijdstippen gedurende het festi
val worden gespeeld.
ROTTERDAM Er was een dokter in de zaal, gisteravond bij het eerste
concert van Simple Minds in Ahoy'. Voor alle zekerheid, maar hij hoefde
gelukkig niet in te grijpen. Zanger Jim Kerr, maandagavond door een on
gelukkige val tijdens het optreden in de Maastrichtse Mecc-hal behoorlijk
geblesseerd geraakt, gaf geen krimp. Zijn oproep tot hulp aan de bijna
9.000 fans ('Jullie moeten me vanavond helpen, ik heb mijn arm gebroken')
had dan ook best achterwege kunnen blijven.
Vanzelfsprekend ging de zanger, voorzien van een stevig ogend man
chet om zijn rechterelleboog, behoedzamer te werk dan gebruikelijk, voor
al in het begin. Maar afgezien van wat minder spnngwerk was er van zijn
blessure niet veel te merken. Ahoy'. waar de Schotse formatie vanavond
opnieuw voor een volle bak aantreedt, kreeg het volle pond ofwel een drie
uur durende selectie uit het inmiddels tien albums bestaande repertoire.
Jim Kerr heeft de onverwachte tegenslag als een ware straatvechter ge
ïncasseerd, geheel overeenkomstig de stoere codenaam van de jongste
elpee en de bijna afgesloten tournee: 'Street Fighting Years'. Het grote ver
schil met het optreden in de Kuip anderhalve maand geleden zat 'm in de
geluidskwaliteit. De algemene klacht over de slechte verstaanbaarheid in
het Feyenoord-stadion hebben de Schotten zich kennelijk aangetrokken,
want geluidstechnisch hadden ze het sportpaleis helemaal onder controle.
Voor de recidivisten onder de geestdriftige aanhang zal Ahoy' ook veel
meer een belevenis zijn geweest dan de Kuip. Gewoon omdat de 'persoon
lijke eenwording' met de band in het knussere sportpaleis veel sneller zal
zijn verlopen.
Over samensmelting gesproken: in hechtheid waren de (thans) uit acht
leden bestaande Simple Minds opnieuw gegroeid. Maar toch blijft Jim
Kerr onmiskenbaar overheersen, slechts af en toe is er ruimte voor ande
ren (met name gitarist Charlie Burchill en gastvioliste Lisa Germano).
Meer afwisseling zou de groep goed doen. Maar daarvoor is allereerst te
genwicht nodig ofwel een interne revolutie. En of het daar ooit nog van zal
komen?
LOUIS DU MOULIN
