Aarzelen tussen dood en leven
Omvangrijk Beeld '89
Trommelen in
beursgebouw
Balanchine
centraal
Orgelconcert
John Scott
'Metropolis'
weg na verhes
acht miljoen
Musical
KOLOSSALE GELDVERSPILUNG?
BEELD MCMLXXXIX. t/m 26 augustus.
Kunstuitleen/K-Expo, Lammermarkt 35,
Lelden: expositie met tekeningen van Aad
van Houwelingen en installatie van Pieler
Geraedts. De Waag, Aalmarkt 21, Leiden:
expositie met schilderijen van Bert Ju en
beeld van Sjef Oltheten. Stelling, Burgsteeg
14, Leiden expositie met beelden en teke
ningen van Frans de Wit. Openingstijden:
wo. t/m za. van 12-17 uur.
LEIDEN - Beeld MCM
LXXXIX, kortweg Beeld '89. no
digt uit om de route te volgen
langs de verschillende expositie
ruimten die aan dit grote culture
le evenement deelnemen. Verge
leken met de twee voorgaande ja
ren is de manifestatie Beeld '89
omvangrijker en breder van op
zet.
Deze keer is gekozen voor ze
ven solo-presentaties van Leidse
kunstenaars die daarmee hun
werk beter onder de aandacht van
het publiek kunnen brengen dan
op de tot nu toe gebruikelijke
overzichtstentoonstellingen. De
foto-expositie van Wim Lamboo
in de Lakenhal en de Neva-ten-
toonstelling van Rob Schouten
bij Time is Art zijn al onderwerp
geweest van een recensie, maar
ook de andere vijf bijdragen mo
gen niet onbesproken blijven.
In de Leidse Kunstuitleen is
een selectie te zien van de dag
boeknotities van Aad van Houwe
lingen. Deze op doek gemonteer
de dagboekbladen uit 1979 zijn in
Leiden nog niet te zien geweest.
De opeenvolging van deze wer
ken die uit tekeningen en tekst
bestaan, vragen van de bezoeker
tijd en aandacht, maar wie open
staat voor de wijze waarop Van
Houwelingen zijn persoonlijke
gedachten en ervaringen noteert
komt onder de indruk yan dit bij
zondere project.
De installatie van Pieter Ge
raedts in de expositieruimte van
de Kunstuitleen is een kunst
werk, dat in al zijn eenvoud hefti
ge reacties oproept. Geraedts ge
bruikt materialen uit het dage
lijks leven, in dit geval de welbe
kende grijze vuilniszakken en
witte plastic emmers die hij met
gevoel voor ordening op elkaar
stapelde. Deze installatie moet
men van buitenaf bekijken; vanaf
enige afstand worden de voorbij
gangers door het alledaagse mate
riaalgebruik misleid de grijs
witte stapel vormt niet een fase
in de totstandkoming van het
kunstwerk, maar dit IS het kunst
werk.
Stelling heeft alle beschikbare
ruimte gegeven aan nieuw werk
van de Leidse beeldhouwer Frans
de Wit. In de witte zaal komen de
monumentale vormen van deze
beelden goed uit. De spanning en
het evenwicht van de regelmatig
ingedeelde vormen contrasteren
met de uitstraling van het op be
scheiden schaal uitgevoerd stuk
van messing en staal.
Beeld '89 besteedt ook aan
dacht aan werk van een jonge
beeldhouwer Sjef Oltheten.
Diens houten constructie vormt
het middelpunt van de expositie
in de Waag, waar ook schilderijen
van Bert Ju tentoongesteld zijn.
Het subtiele effect van de struc
tuur en de gelaagdheid van de
verf en de geheimzinnige gloed in
de composities van Ju, verbindt
zeven van de in totaal elf werken
met elkaar. De abstracte vormen
taal waarmee Bert Ju sterke asso
ciaties oproept met de natuur en
de leefomgeving, spreekt mij zeer
aan, meer dan de ruw opgezette
geometrische vormen die hij in,
overige composities in blauw ge
bruikt heeft.
De afzonderlijke exposities van
Beeld '89 bezitten ieder hun ver
dienste, maar als geheel geeft de
ze kunstmanifestatie een indruk
van het niveau waarop deze Leid
se kunstenaars werken. Plannen
voor een vervolg hierop worden
al gesmeed; alle reden om reik
halzend uit te zien naar augustus
1990, naar Beeld '90.
NANCY STOOP
DINSDAG 22 AUGUSTUS 1989
MttflUIJL..—II
gal. Het is zijn moment van spelen
en werken.
Hij zegt daarover: "Ik heb een be
paalde situatie in mijn hoofd. Dan
moet ik heel zorgvuldig de juiste
persoon vragen, op verschillende
gronden. De innerlijke houding van
iemand wordt in het gips zichtbaar.
Hij of zij moet de situatie dus kun
nen aanvoelen. Ik ben afhankelijk
van de gevoeligheid en het reactie
vermogen van de mensen die voor
mij exposeren".
"De spieren en botten worden
zichtbaar, omdat het natte gips door
de kleren dringt. De persoon in
kwestie is er zo ongemakkelijk aan
toe, dat hij niet kan doen alsof. Hij
moet zich wel ontspannen en is pre
cies zo stoïcijns en dapper of krij
send en hysterisch als in werkelijk
heid".
"Als ik een helder idee heb van
wat ik wil en het model past daar
volkomen in, dan is alles goed. Maar
meestal gaat het allemaal niet zo
vanzelf en moet ik nadien verande
ringen aanbrengen. Soms hak ik
een arm af of ik geef een andere po
sitie aan het object".
George Segal doet, met andere
woorden, duchtig aan procesbein-
vloeding. Hij manipuleert de bol
ster naar zijn gedachten over de pit.
Op het moment dat buitenkant en
binnenkant volgens de wetten van
Segal in balans zijn, is een nieuwe
sculpturale situatie een feit.
George Segal, sculptures, re
liefs en pasteltekeningen. Tot 3
september, dagelijks van 15 tot 23
uur in het Casino van Knokke-He-
ist. Zeedijk/Albertstrand. Te-
venS: galerie Elisabeth Franck,
Kustlaan 124, Knokke-Heist.
■AMSTERDAM (ANP) - In de Beurs
van Berlage in de hoofdstad wordt
op 10 september een oude Amster
damse traditie in ere hersteld: trom
melen op de beurs. Eeuwen geleden
was het kinderen toegestaan om in
de kermisweek op de beurs te mo
gen trommelen. Het ligt in de be
doeling er opnieuw een jaarlijks
evenement van te maken. Vanaf
14.00 uur zullen vanuit alle delen
van Amsterdam drumbands al spe
lend naar het Beursplein stromen.
Buiten zullen zij allerlei muzikale
demonstraties geven. Vanaf 15.00
uur zullen zij in de Goederenbeurs-
zaal musiceren. Ook het Circle Per
cussion Ensemble met zijn grote Ja
panse trommels zal van de partij
zijn. Trommelen op de beurs is een
project van Nederlands Philharmo-
nisch Orkest, Stichting Beurs van
de Berlage, Bond van Amsterdamse
Amateur Muziekgezelschappen,
Gemeente Amsterdam en Stichting
JAM.
AMSTERDAM (ANP) - Het Natio
nale Ballet opent het dansseizoen
1989/1990 op 6 september in het Am
sterdamse Muziektheater met '4
Balletjuwelen,' van George Balan
chine (1904-1983). De vier balletten
zijn: Serenade, de Tsj^jkovski-pas
de deux (beide op muziek van Tsja-
jkovski), De verloren zoon (Prokof-
jev) en Violin concerto (Stravinsky).
Verder staan enkele premières op
het programma van het dansgezel
schap, onder andere 'Symphonic
variations' van Sir Frederic Ashton
(1904-1988) en het Brahms-Schön-
berg Kwartet van Balanchine.
Overzichtstentoonstelling werk van George Segal in Kriokke
'Paar op twee banken', gipsen houtGeorge Segal (1985).
Het recept is eenvoudig, niet meer
dan een vondst. Na jaren beproefd
gebruik frappeert de uitwerking
nog steeds. Men strikke een willige
vriend of goede buur, verklaart hem
tot object, wikkelt dat van top tot
teen in doeken en bestrijkt het met
gips. Stilzitten, stilstaan én drogen
luidt de opdracht. Na de verharding
volgt de bevrijding. Het object
wordt weer mens, gepeld en uitge
sneden. Het model stapt uit, de kun
stenaar gaat verder met de buiten
kant.
George Segal schept taferelen als
mini-milieus. Hij plukt zijn figuren
uit het gewone leven, zet de klok
even stil en plaatst ze vervolgens in
een alledaags decor dat de klein
schaligheid van de operatie moet
onderlijnen. Dat kan leiden tot een
zekere gezapigheid, het leidt ook tot
de schok der herkenning die men
sen mild en dierbaar stemt.
Pop
Segal heeft een hoge plaats gekre
gen in de rangs'chikking van pop-ar
tiesten. Hij komt het verst bij de be
oordelaars die in Pop Art in elk ge
val de waarde van de reactie willen
zien: geen kunst omwille van die
kunst, maar uitingen die tezamen
een zuiveringsactie moeten vor
men. De stuwende en sturende ge
dachte is duidelijk: wat voorheen
KATWIJK John Scott zal vrij
dagavond 25 augustus het Van den
Heuvel-orgel in de Nieuwe Kerk in
Katwijk aan Zee bespelen. De orga
nist van de St. Paul's Cathedral in
Londen komt naar de badplaats
met een Frans programma. Uitge
voerd zullen worden werken van J.
Langlais (La cinquième trompet),
C. Franck (Cantabile), Ch. Tourne-
mire (Choral-improvisation sur le
Victimae Paschali), L. Vierne Ro
mance uit de symfonie nr. 4) en M.
Dupré (Variations sur un Noël).
Aanvang 20.15 uur.
LONDEN (AP) - De musical 'Metro
polis', de eerste lifeshow van de
Amerikaanse componist van filmm-
muziek Joseph Brooks, zal op 2 sep
tember voor het laatst in Londen te
zien zijn. De musical wordt afgelast
vanwege een verlies van het totale
produktiebudget, namelijk ruim 8
miljoen gulden.
Op 8 maart ging 'Metropolis', een
musical die is gebaseerd op de ge
lijknamige film van Fritz Lang uit
1926, in het Piccadilly Theater in
London in première. Van het begin
af aan kreeg de uitvoering slechte
kritieken. Brooks is ooit bekend ge
worden door zijn lied 'You light up
my life', dat een Oscar won.
De sluiting van de musical is niet
zo verwonderlijk, gezien de ex
treem, warme Engelse zomer waar
veel voorstellingen en shows op
West End onder gebukt gingen. De
stakingen van de Britse spoorwe
gen en metro waren ook niet be
paald bevorderlijk voor de theaters.
Slechts twee shows hebben het dit
jaar goed gedaan op West End: 'Les
Misérables', een musical-adaptie
van Andrew Lloyd Webber, en 'De
koopman van Venetie', waarin de
Amerikaanse acteur Dustin Hoff
man zijn Engelse theaterdebuut
maakte. Maar over het afgemeen
hebben musicals de laatste jaren
weinig succes geoogst in Engeland.
KNOKKE - George Segals Wandelende Man staat zeer stil.
Mensen worden mummies. George Segal is de bevriezer
des dagelijksen levens genoemd, de modelleur van het alle
daagse én een popster van spraakmakende allure. De
kunsthistoricus Segal werd als kunstenaar zijn eigen (suc
cesvolle) happening. In 1960 kreeg hij een voorraadje gips
verband in handen. Vanaf dat moment begon zijn victorie.
Het Casino van Knokke viert die overwinning mee en laat
hoogtepunten zien.
Gestolen tekening Rembrandt na
10 jaar terug in Rembrandthuis
AMSTERDAM (ANP) - De tien jaar
geleden uit het Rembrandthuis in
Amsterdam gestolen tekening van
Rembrandt is weer terug. Directeur
E. Ornstein van het Rembrandthuis
reisde vorige week zelf af naar New
York om het kunstwerk op te halen.
De tekening is onbeschadigd.
Slechts het passepartout moet wor
den vervangen, aldus Ornstein.
Voorlopig kan het publiek het te
ruggevonden kunstwerk nog niet
bewonderen. Het Rembrandthuis
wil over enige tijd een kleine expo
sitie rond de verloren gewaande
Rembrandt organiseren.
De tekening kwam in juli van dit
jaar boven water toen de onbeken
de eigenaar het werk via een kunst
handelaar te koop aanbood bij vei
linghuis Christie's. De experts van
het veilinghuis identificeerden de
tekening echter als een Rembrandt
die als gestolen stond geregistreerd.
Het kunstwerk werd overgedragen
aan de Amerikaanse douane.
Het gaat om een papier van onge
veer 7,5 bij 12,5 centimeter, met op
de ene kant een afbeelding van
Rembrandt's vrouw Saskia en op de
andere kant een portret van hun
zoon Titus.
Het veilinghuis schatte de waarde
op ongeveer 100.000 dollar. Er is
geen aanwijzing dat de eigenaar -
die de tekening tien jaar geleden te
goeder trouw zou hebben gekocht -
van de herkomst op de hoogte was.
Nationale Ballet
naar Oost-Berlijn
AMSTERDAM (ANP) - Het Natio
nale Ballet gaat drie voorstellingen
verzorgen in Oost-Berlijn. Op 29 en
30 september en op 1 oktober zal het
gezelschap deelnemen aan de Berli
ner Festtage in de Deutsche Staats-
oper Berlin. Het programma ver
meldt '4 balletjuwelen' van George
Balanchine (1904-1983) en het Ne
derlandse choreografenprogram-
ma, met drie balletten van respec
tievelijk Rudi van Dantzig, Hans
van Manen en Toer van Schayk. La
ter in het dansseizoen reist Het Na
tionale Ballet naar Athene en naar
diverse Italiaanse steden.
Mauritshuis koopt
Van den Eeckhout
DEN HAAG Het Mauritshuis in
Den Haag heeft een belangrijk
schilderij verworven van Gerbrand
van den Eeckhout uit 1665. Het bij
belse historiestuk beeldt een episo
de uit van het verhaal van Isaak en
Rebekka (Genesis 24).
De schilder was een leerling en
goede vriend van Rembrandt. De
aankoop van het meesterwerk is
mogelijk gemaakt door de stichting
Vrienden van het Mauritshuis en de
Fondation Mauritshuis. Het werk is
een olieverf op doek en meet 129 bij
171 centimeter. Van den Eeckhout
leefde van 1621 tot 1674.
gebeurde, deugt niet voor nu en ze
ker niet voor straks. Schoonmaak
dus. Ruimen. Leegte scheppen om
die te kunnen laten vullen met nieu
we dromen, een ander evangelie, de
nieuwe stijl die pas morgen oud is.
De schoonmaakploeg van Pop Art
heeft het karwei niet zonder humor
geklaard. Beperken we ons tot de
sculptuur, de derde dimensie, dan
zien we duidelijke overeenkomsten
met de spotlijntjes die DaDa uitzet
te. De geplastifceerde Hamburger is
tot beeldhouwkunst verklaard, het
ei en - in de herhaling - het toilet, de
fiets, het aftandse meubelstuk. In
dat rijtje kan en mag de mens niet
ontbreken. Het afgeleid mensbe
grip van de kunstfilosofen staat
naast een haast pijnlijk realisme dat
een antwoord (met een glimlach)
aan de neo-classicisten inhoudt.
Duane Hanson en John de Andrea
streven een genadeloos realisme na,
tot in het fraaiste schaamhaartje in
fiber, en weten op de Kasseier Do-
cumenta de ogen van de wereld op
zich gericht. Net echt luidt de uit
komst. George Segal heeft die fase
overgeslagen. Ook hij steelt stukjes
werkelijkheid om die, in een als
strikt persoonlijk te herkennen ver
vreemding, als eigen goed te signe
ren. Maar de gipswitte, verstilde, ja
levenloze figuren, krijgen in zijn
zetting zoveel ingekeerde beweging
mee dat de kwalificatie van Segals
mentor Kaprow 'levende mum
mies' meteen als waarmerk kan die-
Beklemming
De ontmoeting van Segal met Allan
Kaprow is van grote betekenis. Se
gal "(New York, 1924) schilderde
warm en bevlogen abstract. Hij nam
kennis van en deel aan de lawine
door
André Oosthoek
van grensverleggende activiteiten
die in het begin van de jaren '60 het
beeld gingen bepalen: environ
ment, happening en performance.
George Segal, los van de studieu
ze letter, voegt er onder invloed van
happeningleader en Cage-adept
Kaprow zijn sculptural situations
aan toe. Ze worden, als grap be
doeld, meteen herkend als deel van
de scène. De grap groeit, dijt uit en
wordt van verhaaltje tot zelfstandig
hoofdstuk. De mythe Segal is daar.
Wie deze nazomer in de grote ten
toonstellingszaal van het Casino te
Knokke iets van het verhaal proeft,
zal vooral getroffen worden door de
sfeer van beklemming. De figuren
lijken in hun situering juist een
straat ingelopen, tot staan gebracht,
net om de hoek op een bank gaan
zitten. Maar al die vrienden en bu
ren zijn anoniem, ze kijken zonder
ogen, er is geen tegenspel.
We zouden op het pad van her
kenning misschien iets verder kun
nen komen met te kijken naar de
schouders: een enkele keer licht,
speels en zorgeloos, maar al die an
dere keren gekromd onder de last
van een leven, zonder aangename
ruimte tussen de dag van gisteren
en die van morgen.
Die ruimte is al opgeëist door Se-
Muziekprijs 1989
voor componist
Jacques Bank
AMSTERDAM (ANP) - Het Amster
dams Fonds voor de Kunst heeft de
Matthijs Vermeulen muziekprijs
1989 toegekend aan de componist
Jacques Bank. Bank krijgt de prijs -
een bedrag van 10.000 gulden - voor
zijn in 1985 gecomponeerde 'Requi
em voor een levende'.
Het stuk werd dit jaar voor het
eerst ten gehore gebracht. De jury
waardeerde vooral de originaliteit
van de keuze voor het gebruik van
teksten uit het middeleeuws kerke
lijk uitstotingsritueel, waarmee me
laatsen uit de samenleving werden
verwijderd en 'dood' werden ver
klaard.
Bank is er, aldus de jury, door zijn
persoonlijke stijl van componeren
in geslaagd te ontsnappen aan de
clichématigheid die bij het compo
neren van het requiem voortdurend
op de loer moet hebben gelegen.
Bank heeft gestudeerd aan het
Amsterdams Conservatorium. In
1974 behaalde hij daar de prijs voor
compositie. In 1980 en 1982 kreeg
hij onderscheidingen voor zijn com
posities 'Mesmerised' en 'Minutes
of lives'.
De prijs wordt, samen met twaalf
andere prijzen voor scheppende
kunsten, op 27 oktober in Paradiso
in Amsterdam uitgereikt.
CALLANTSOOG - Op het strand
van Callantsoog wordt de kustvaar
der Koloss na zijn opzettelijke
stranding in twee stukken gesne
den. Na transport over land wordt
het schip in Hoorn weer vaarklaar
gemaakt. Kosten: 300.000 gulden,
WVC betaalt. Daarnaast hebben
talloze bedrijven geld in deze hap
pening gestoken.
De Schippersbond ONS vindt het
maar een 'stompzinnig' project.
Bondsbestuurder De Vries: "Wat die
bedrijven daar voor geld instoppen
is hun zaak. Het gaat ons om het
overheidsgeld en wat is uiteindelijk
de artistieke waarde van het pro
ject. Er is toch iets denkbaar dat
nuttig is, bijvoorbeeld met het geld
een oud scheepswrak restaureren.
De hele Nederlandse bevolking zou
nu moeten zeggen: het is welletjes.
Dat schip moet maar op het strand
blijven staan als monument voor de
verloedering van de kunst".
De kunstenaars Belleman en Bol-
ten geven onomwonden toe dat het
om een geldverspillend project gaat
waar niemand een diepere beteke
nis achter hoeft te zoeken. Zij be
schouwen hun kolos als een uitda
ging om 120 ton staal met mens en
techniek binnen twee weken uit el
kaar te halen en elders weer op te
bouwen. Zij noemen het een strijd
tussen mens, ijzer en secondenwij-
zer. Het publiek is welkom bij het
project en het mag best leiden tot
verhitte discussies. Bondsbestuur
der De Vries is kort in zijn slotreac-
tie. "Elitaire leuterkoek van de kun
stenaars". (foto ANP)
Knuttelboek
LEIDEN - 'J.A.N. Knuttel. Levens
loop'. Zo heet het boek dat op don
derdag 7 september om 16.00 uur
ten doop wordt gehouden in Socië
teit De Burcht aan de Burchtsteeg
14 in Leiden. Theun de Vries
schreef het voorwoord, Jaak Slan
gen maakte een biografisch portret.
Nachtconcert
Piazzolla
in Leiden
LEIDEN - De grootmeester van
de tango, bandoneonist en com
ponist, Astor Piazzolla zal op 14
oktober in de Leidse Schouw
burg een nachtconcert geven.
De avond begint om 24.00 uur.
Door hartklachten van Piazzolla
konden vorig jaar enkele tango-
concerten in Nederland niet
doorgaah.
