CP wil gewichtiger rol in regering GRATIS Politie Praag palet tientallen mensen op POSTER DDR-vluchtelingen steken Hongaars-Oostenrijkse grens over Poolse communisten stellen voorwaarden Einde aan hongerstaking van Turkse gevangenen Politie Zuidafrika jaagt menigte zwarten uiteen Partij Hongarije wil richting van sociaal-democratie op Hz MAANDAG 21 AUGUSTUS 1989 BUITENLAND PAGINA 5 WARSCHAU (Rtr/AFP/AP) Het officiële Poolse persbureau PAP meldde gisteren dat de communistische partij weigert de verantwoordelijkheid voor de politieke toekomst te delen als zij geen gewichtigere rol krijgt in een door Solidariteit geleide regering. In een door het Centraal Comité op- dere destabilisering van het land" economie niet automatisch gepaard gestelde resolutie staat dat de verte- en tot rust wegens de "plaats genwoordiging van de partij in het Polen in de gemeenschap kabinet moet overeenstemmen met listische landen". ATHENE Ruim 150 Turkse poli tieke gevangenen in de Aydin-ge- vangenis, die al 50 dagen in honger staking waren, hebben deze eind vorige week beëindigd. Ook zo'n 3000 anderen in 12 gevangenissen over het hele land verspreid, die zich bij de hongerstaking hadden aangesloten uit protest tegen het overlijden van twee hongerstakers begin deze maand, zijn weer begon nen met eten. door Frans van Hasselt De actie ging begin juli in Denizli van start uit protest tegen het ver harden van het regime voor alle ge vangenen aldaar, nadat twee ont snappingstunnels waren ontdekt. Begin augustus werden de toen nog 282 hongerstakers op rigoureuze wijze overgebracht naar het 350 ki lometer naar het westen gelegen Aydin, een transport dat negatieve door buitenlandse delegaties reacties in de Turkse pers heeft op- den bezocht, geroepen. Het memorandum Op 13 augustus kwam minister ter houdt voor de Turkse regering justitie Sungurlu met de be kendmaking, dat Turkse gevange nissen op westers peil zouden wor den gebracht. Men zou er niet meer worden geslagen, geketend, op wa ter en brood of in duistere isoleer cellen worden gezet. Vergunning tot bezoek zou voortaan niet meer tot naaste familieleden beperkt blij- wijzen steeds ven. ter ontzenuwing Hoewel deze verklaring nog niet beschuldigingen, geheel tegemoetkwam aan de speci- In hoeverre er fieke eisen van de hongerstakers, onmiskenbaar gezichtsverlies De aankondiging dat voortaan geen lijfstraffen meer zullen worden toe gediend doet wat wonderlijk aan. Immers, als vanouds verbiedt arti kel 17 van de Grondwet 'mishande ling en vernederende straffen' uit sloot. Turkse woordvoerders ver- lar dit artikel buitenlandse i enkele dagen toch aanleiding gaan door teams van buitenlandse geworden de actie te beëindigen. De ex-hongerstakers kunnen nu weer door hun familie, maar ook haar belang voor de politiek land, aldus PAP. Het Centraal Co mité kwam zaterdag bijeen voor zijn 14e plenum om zich te beraden over de communistische steun aan de regering van Tadeusz Mazo- wiecki. Volgens waarnemers is de resolu tie een tegemoetkoming aan de mensen van de harde lijn in de par tij. Dezen beschuldigen Solidariteit en de twee kleine niet-communisti- sche partijen (de Boerenpartij en de Democratische Partij) ervan dat zij het in april bereikte ronde-tafelak koord schenden door de commu nistische Partij slechts een onder geschikte rol toe te bedelen in de nieuwe regering. "Noch Solidariteit, noch de partij kan Polen op eigen kracht uit de cri sis halen", aldus de verklaring. "De samenwerking van deze twee krachten moet uitgroeien tot een nieuw wapenfeit in de Poolse ge schiedenis". Maar het communiqué van het Centraal Comité riep ook al le leden van de Communistische Partij op zich te verzetten tegen "ie- Nieuw schandaal met kalveren in Westduitsland BORKEN/WINTERSWIJK (GPD) In de Kreis Borken in Westduits land is opnieuw een schandaal met mestkalveren ontdekt. Bij twee zelfstandige kalvermesters in Barlo en Schöppingen in het grensgebied met Nederland zijn 944 kalveren in beslag genomen, nadat in urine monsters het bronchitus-genees- middel salbutamol werd ontdekt. Het middel werd gebruikt als groei- stimulator. Bij een loonmester in Ahaus kwam hetzelfde middel eveneens aan het licht. Daarop heeft land bouwminister Matthiesen van Nor- drhein-Westfalen op alle 2873 die ren, die zijn ondergebracht bij 19 loonmesters van een kalfsvleesbe- drijf uit Borken, beslag laten leg gen. Deze week wordt een beslis sing over eventuele noodslachting verwacht. Vorig jaar werd in hetzelfde ge bied bij een groot aantal mesters het gebruik van hormoonpreparaten aangetoond. Toen werden 9000 kal veren afgemaakt. De affaire had ook grote gevolgen voor de Nederland se kalfsvleessectoY. De consumptie van kalfsvlees in Westduitsland en Nederland stagneerde maanden lang. Het landbouwministerie van Nordrhein-Westfalen verwacht op nieuw gevoelige afzetverliezen. zie ook pagina 2 Technologie Het Westduitse openbare ministerie stelt een onderzoek in naar een be drijf in Gelnhausen dat in de Vere nigde Staten hoogwaardige nucleai re technologie zou hebben gekocht om het vervolgens illegaal naar Pakistan en India te exporteren. Angola De regering van Angola heeft haar vertegenwoordigers bij het vredes overleg met de rebellenbeweging Unita teruggeroepen. De Angolese regering wil eerst bemiddelaar en president Mobutu van Zaïre verslag laten doen van de voor de komende week geplande topconferentie van Afrikaanse leiders in Harare. Olievervuiling Door een lek in een pijpleiding is 150 ton ruwe olie in zee terechtgeko men voor de westkust van Enge land. Het vogelbestand in de rivier monding van de Mersey bij Liver pool werd door de vervuiling be dreigd en honderden vrijwilligers waren gisteren langs de kust in de weer om de schade te beperken. Pasje In Rafah in de Gaza-strook hebben Palestijnse activisten gisteren een 36-jarige man met messteken en bijlslagen om het leven gebracht, omdat hij weigerde zijn door Israël uitgereikte persoonsbewijs af te ge- Uitsterven Een kwart of meer van de plante- en diersoorten, microben en schim mels op aarde zal uitsterven, als er geen maatregelen worden getroffen om ze te beschermen. Dat staat in een onlangs verschenen studie van de Amerikaanse Nationale Weten schapsstichting. Molotov Het Sovjet-Politburolid Jakovlev heeft het bestaan van de geheime protocollen bij het in 1939 gesloten niet-aanvalsverdrag .tussen de Sov jetunie en nazi-Duitsland openlijk bevestigd. Jakovlev stelde dat deze protocollen, inzake de verdeling in invloedssferen van Oosteuropa "on dubbelzinnig moeten worden ver oordeeld", aldus een bericht van het Sovjet-partijdagblad Pravda. De Sejm, de Poolse Tweede Ka mer, zal naar verwachting woens dag met de benoeming van Mazo- wiecki instemmen. Diens kandida tuur wordt gesteund door de poli tieke vleugel van Solidariteit, de Verenigde Boerenpartij en de De mocratische Partij, die samen de meerderheid bezitten. Intussen werd de beoogde nieu we premier Mazowiecki door menigte van meer dan 10.000 men sen uitbundig toegejuicht, toen hij gisteren naar Gdansk kwam voor een ontmoeting met de leider 1 Solidariteit Lech Walesa en andere vakbondsfuctionarissen. Na het bij wonen van een mis in een afgeladen St. Brygida-kerk, dichtbij de Lenin- scheepswerf waar in 1980 de basis werd gelegd voor het ontstaan van Solidariteit, voerden Mazowiecki en Walesa beiden het woord tot de menigte vanaf de trappen van de kerk. Mazowiecki verklaarde dat een nieuw hoofdstuk in de Poolse ge schiedenis is aangevangen en dat "het gevoel van hopeloosheid en hulpeloosheid" moet worden over- Walesa verklaarde tegenover de menigte: "Dit is ons grootste resul taat sinds Jalta", een verwijzing naar de overeenkomst die Stalin en de Westerse bondgenoten in de Tweede Wereldoorlog sloten. De overeenkomst leidde tot de verde ling van Europa in een communis tisch Oostblok en een kapitalistisch -Westers blok. "Ik vraag jullie allen, verantwoordelijkheid voor Polen te nemen," zei Walesa. Mazowiecki, Walesa en andere vakbondsfunctionarissen hadden vervolgens een ontmoeting met le den van de fractie van Solidariteit in de Sejm, tijdens welke aandacht werd besteed aan de formatie en de moeilijke economische problemen waarvoor Polen staat. Mazowiecki verklaarde na afloop dat zal worden getracht om de deregulering van de experts die vanaf september Turkije kunnen komen om gevan genissen te inspecteren, maar ook ondervragingscentra waar, volgens talloze getuigenissen, de 'ware' fol teringen plaatsvinden. Dit is een uitvloeisel van de Conventie tegen Foltering van de Raad van Europa die door Turkije als eerste is gerati ficeerd. Het initiatief van de minister moet niet alleen worden gezien te gen de achtergrond van de publieke opinie in Europa, maar het moet er ook toe bijdragen in de Verenigde Staten Turkijes 'Midnight Express'- imago te verzachten. Dit imago is ontstaan na de succesfilm over Turkse gevangenissen van 15 jaar geleden, die overigens een grove en onwaarachtige bewerking inhield van het gelijknamige boek. Dezer dagen komt in Amerika weer een gruwelfilm over een Turk se gevangenis uit, gebaseerd op de ervaringen van een Amerikaanse, die enkele jaren bij Izmir werd vast gehouden op verdenking voorwer pen van archeologische waarde het land uit te hebben trachten te smok kelen. Een Afghaans meisje huilt van schrik nadat een raket haar huis heeft geraakt. Zaterdag stelde de Afghaanse president Najibullah een bestand van zes maanden voor, waarna verkiezingen moeten worden gehouden on der toezicht van de Verenigde Naties. De president lanceerde dit nieuiye vredesvoorstel aan de islamtische ver zetsgroepen ter gelegenheid van de zeventigste verjaardag van de onafhankelijkheid van zijn land. (foto ap> PRAAG Tientallen mensen zijn gisteren in de Tsjechische hoofd stad Praag voor korte tijd opgepakt door de politie. Aan de vooravond van de 21e verjaardag van de Rus- door Jacques Schmitz sen (Warschau-pactinvasie), die in augustus 1968 een einde maakte aan het hervormersbewind van Dub- cek, heerste er in Praag een gespan nen sfeer. Verscheidene Tsjechische opposi tiegroepen hadden demonstratieve acties in het vooruitzicht gesteld, maar de massale aanwezigheid van de politie wist voorlopig elke mani festatie te voorkomen. In het centrum van de stad werd intensief gepatrouilleerd en in de zijstraten van het Wenceslasplein stonden bussenvol agenten klaar om te worden ingezet. Van talioze zondagse wandelaars werden de identiteitspapieren ge controleerd en enkele tientallen werden enige tijd vastgehouden in een tweetal autobussen die als pro visorisch politiebureau waren inge richt. In het stadscentrum en op de Karelsbrug werden groepjes jonge ren gemaand door te lopen. Woordvoerders van verschillende bewegingen, onder andere de schrijver Havel, riepen eerder deze week op van demonstraties af te zien. Vele vooraanstaande activis ten van Charta '77 en andere bewe gingen hebben onder druk van de politie voor deze dagen de hoofd stad verlaten. Er is gedreigd met arrestaties en sommigen hebben een voorwaarde lijke gevangenisstraf lopen, die dan in onvoorwaardelijk kan worden omgezet. Ook diplomaten en jour nalisten zijn door de autoriteiten ge waarschuwd dat ze klappen kun nen oplopen als ze bij 'illegale beto gingen' aanwezig ziin. Inmiddels zijn ook zo'n vijftig Hongaarse en een onbekend aantal Poolse opposanten in Praag aange komen, die morgen hun solidariteit met het Tsjechische volk willen be tuigen. Twee leden van de Hongaar se onafhankelijke jongerenorgani satie Fidesz zijn gisteren door de Praagse politie opgepakt en een viertal werd aan de grens terugge stuurd. De Hongaarse premier Nemeth heeft gisteren in een toespraak de invasie van de Warschau-pacttroe- pen, waaraan ook door Hongarije werd meegedaan, veroordeeld en de bondgenoten gevraagd om ga ranties dat zoiets in de toekomst niet meer kan gebeuren. Eerder de ze week veroordeelde ook het Pool se parlement en een Hongaarse par tijfunctionaris de militaire ingreep als een onrechtmatige schending van de Tsjechische soevereiniteit. BUDAPEST (Rtr/AFP) De Communistische Partij in Hongarije ver wijt zichzelf het land in de nationale crisis te hebben doen belanden. De partij wil veranderen in een socialistische partij "waarin sociaal-demo cratische en communistische waarden samengaan" en die tot doel heeft een gemengde markteconomie en een verzorgingsstaat tot stand te brengen. Dit staat in het ontwerpprogramma van de Hongaarse Socialistische Arbeiderspartij, dat zaterdag werd gepubliceerd door het partijblad Nepszabadsag. Hoewel er geen historisch precedent is voor een overgang van het "dictatoriale socialisme naar een democratisch socialisme gebaseerd op markteconomie, moeten het sociale en economische systeem in Hongarije worden gewijzigd", aldus het manifest. "Anders kan Honga rije zich niet aanpassen aan de ontwikkeling van de wereld waarin we tenschap, intellectueel succes en vernieuwing de motoren van de voor uitgang zijn geworden". Minister van buitenlandse zaken, Horn, zei zaterdag in een toespraak dat partijleden "die zich verzetten tegen hervormingen" of deze niet willen begrijpen, uit de partij moeten worden gezet. Hongarije is met Polen koploper in de golf van hervormingen in Oosteuropa, tot ontzet ting van de conservatieve Oosteuropese bewinden, met name in Tsjechoslowakije en de DDR. JOHANNESBURG - De politie Kaapstad is zaterdag hardhan dig opgetreden tegen zwarte acti visten die wilden picknicken op voor blanken gereserveerde stran den. De politie maakte gebruik van wapenstok en zweep, zette honden in, en liet een laagvliegeride heli kopter zandstormen ontketenen die de honderden demonstranten moest verjagen. Als gevolg van poli- tiecharges moest een aantal i met ernstige verwondingen ir kenhuizen worden behandeld. door Peter van Nuijsenburg Bij de acties werd zaterdag in een zwarte woonwijk bij Kaapstad een zwarte politieman doodgestoken door woedende demonstranten. Dat gebeurde nadat de politie had geprobeerd hen met behulp van traangas te verjagen. De demonstratie tegen discrimi natie op stranden maakte deel uit van een grootscheepse campagne van burgelijke ongehoorzaamheid. Met deze campagne wil de zoge naamde Brede Democratische Be weging (BDB), een bundeling van zwarte oppositiegroepen, proteste ren tegen de uitsluiting van de zwar te meerderheid van de parlements verkiezingen van zes september. In Johannesburg en Kaapstad war^n voor gisteren grote manifes taties belegd, waarbij de vrijheids beperkende maatregelen van de noodtoestand zouden worden over treden. Deze bijeenkomsten wer den echter door de autoriteiten ver boden. In Kaapstad leidde aartsbisschop Tutu die ook had deelgenomen aan de strandactie gisteren een massaal bijgewoonde protestdienst, die vreedzaam verliep. In Johannes burg overtrof het aantal politieman- AARDBEVING - De Afrikaanse landen Etiopië en Djibouti zijn gis termiddag getroffen door twee krachtige aardbevingen. De bevin gen, van 6,4 en 6,5 op de schaal van Richter, werden gemeten door een geologisch station in Djibouti en door de Amerikaanse geologische dienst. In Djibouti is lichte schade aangericht, maar uit Etiopië, waar het epicentrum lag, was nog niets bekend. Bij het ontwikke len en afdrukken van uw fotowerk een gratis poster (20 x 30 cm.) van uw negatief ^95 nen royaal het aantal demonstran ten dat had besloten het verbod te trotseren. Het machtsvertoon van met name de politie in Kaapstad heeft bij de oppositie kwaad bloed gezet. De po litie werd ervan beschuldigd er zon der aanziens des persoons op los te hebben geslagen, Onder hun slacht offers zouden zich bejaarden en kin deren hebben bevonden. Vrijdag arresteerde de politie met het oog op de manifestatie in Johan nesburg al een van de kopstukken van de BDB, Mohammed Valli Moosa. Bij de acties van eergisteren en gisteren werd een nog onbekend aantal mensen, onder wie journalis ten, gearresteerd. Voor de zwarte oppositie was het harde politie-optreden het bewijs dat de nieuwe president, F.W. de Klerk, geen haar beter is dan zijn voorganger, P.W. Botha. De liberale parlementaire oppositie vreest dat door het politie-optreden tegen een vreedzame protestactie, in het bui tenland de roep om sancties tegen Zuid-Afrika weer harder zal klin ken. Massaal protest in Azerbajdzjan tegen bestuur MOSKOU (AFP/Rtr) - Honderd duizenden mensen met spandoe ken met teksten zoals 'Weg met Rusland' hebben zaterdag op het centrale plein van Bakoe gedemon streerd voor meer autonomie voor de republiek Azerbajdzjan, beëindi ging van het uitgaansverbod, ophef fing van Moskous bestuur over de Armeense enclave Nagorno-Kara- bach en andere eisen. De betogers hadden gehoor gege ven aan een oproep van het niet-er- kende Azerbajdzjaanse Volksfront. De woordvoerder van het Volks front, Nazim Ragimov, zei dat er minstens 600.000 mensen aan de be toging deelnamen. De betoging was veel massaler dan de demonstratie op het Lenin- plein in Bakoe waaraan vorige week maandag 150.000 mensen deelna men na een dag van staking in de vier grootste bedrijven van Bakoe, zei Ragimov. Sinds eind juli is er el ke zaterdagavond op het Lenin- plein een bijeenkomst waaraan tel kens tienduizenden mensen deelne- Ü.W.V. Het Volksfront heeft gedreigd met ëen algemene staking als de partij niets doet om de politieke en economische autonomie van de re publiek te vergroten. Het front wil officieel worden erkend en eist dat enkele parlementariërs naar huis gestuurd worden die naar de me ning vein het Vqlksfront alleen zich zelf vertegenwoordigen. Het front wil nieuwe verkiezin gen voor die posten. Verder wil het Volksfront een einde aan het direc te bestuur van Moskou over Nagor- no-Karabach. Moskou besloot de enclave onder curatele te stellen na gevechten tussen Azerbqjdzjanen en Armeniërs. Ook willen zij intrek king van het nu al een jaar durende uitgaansverbod in Bakoe en andere steden en terugtrekking van de mi litairen die er wegens de onlusten zijn gestationeerd. BONN Honderden Oostduitse vluchtelingen zijn gisteren met spe ciale treinen en bussen in de op vangkampen Giessen en Schöppin gen aangekomen na hun spectacu laire vlucht over de Oostenrijks- Hongaarse grens. Het was de groot ste collectieve vlucht sinds de bouw van de Muur in 1961. door Hans Hoogendijk De Hongaarse regering veroordeel de de actie, waarbij naar schatting 900 Oostduitsers in het Westen kwa men. Alleen met wapengeweld had de vlucht kunnen worden voorko men, maar daar is vanaf gezien, al dus radio-Budapest. In Bonn wordt aangenomen dat de Hongaren de Oostduitsers be wust hebben laten gaan. De voorge nomen vlucht was geen geheim meer. DDR-burgers hadden fami lieleden in het Westen geïnfor meerd en de Westduitse regering had extra personeel naar de ambas sade in Wenen gestuurd om de nieuwkomers snel van nieuwe pas sen te voorzien. Verder was een trein gecharterd en waren bussen gehuurd. Alleen het aantal vluchte lingen bleek veel groter dan eerst was aangenomen. De vertwijfelde Oostduitsers, van wie velen al weken door Hongarije zwierven op zoek naar een plek om de grens te overschrijden, gebruik ten een bijeenkomst van de Pan-Eu- ropa Unie en de Hongaarse Bond van Vrije Democraten om in het Westen te komen. In een pamflet hadden de organisatoren opgeroe pen de oude prikkeldraadversper ring kapot te knippen en stukjes van het 'IJzeren Gordijn' als heriq- nering mee naar huis te nemen. Ook de Oostduitsers hadden de pamfletten gelezen. Velen waren na drie of vier mislukte pogingen weg te komen, de wanhoop nabij. Ze hadden stempels in hun pas en dat betekent bij terugkeer in de DDR gevangenisstraf wegens 'een vluchtpoging uit de Republiek'. Honderden waren naar Sopron gekomen. Auto's en bagage hadden Oostduitse vluchtelingen lopen door het gat ze achter gelaten. Met kinderen op De Hongaarse en Oostenrijkse grensbewakers grepen niet de arm of aan de hand marcheerden ze kilometers naar de vroegere grensovergang die voor het zoge naamde 'pan-Europese ontbijt' zou worden geopend. Ze verzamelden zich bij het oude metalen hek, dat de president van de Pan-Europa Unie, Von Habsburg en de Hon gaarse minister en lid van het cen traal comité van de communisti sche partij, Pozsgay, zouden ope nen voor een grensoverschrijdende wandeling. Plotseling sprongen tientallen Oostduitsers naar voren, drukten het hek open en renden naar de vrij heid. Honderden mannen, vrouwen en kinderen volgden. Hongaarse en Oostenrijkse grensbewakers wer den onder de voet gelopen. Veel vluchtlingen kusten huilend de Oostenrijkse grond. In het Oostenrijkse dorpje St. Margarethen werden ze door het plaatselijke muziekcorps begroet en kregen ze eten en drinken. Dorpsbewoners nodigden hen uit op de koffie en stopten de berooide vluchtelingen geld toe. De Hongaarse grensbewakers legden hen geen strobreed in de weg en lieten de poort nog drie uur open. Uit alle richtingen stroomden Oostduitsers toe, lieten alles achter en holden door het hek. Een Hon gaarse officier verklaarde dat hij ze liever de grens over liet gaan dan ze te arresteren. Een ander vertelde dat hij keer op keer groepjes DDR- inwoners door de bossen aan de grens had zien ronddwalen, maar nooit had ingegrepen. Waarnemers gaan ervan uit dat de massale vlucht de toch al gespan nen betrekkingen tussen de DDR en Hongarije nog meer zal belasten. Minstens 800 Oostduitsers wachten in Budapest in door de Westduit sers opgebouwde tentenkampen op toestemming weg te mogen. Ge schat wordt dat nog 8000 DDR-bur- gers, die met vakantie in Hongarije zijn, via de grens met Oostenrijk willen vluchten. In de Westduitse diplomatieke missies in Oost-Berlijn, Praag en Budapest zitten nog 337 Oostduitse vluchtelingen. De DDR-leiding heeft hen strafvrijheid beloofd als ze hun bezetting opgeven. Ze ne men daar geen genoegen mee en willen blijven tot ze het land uit mo gen. Een oplossing voor het pro bleem is niet in zicht.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1989 | | pagina 5