'Ut hou rekening met publiek'
Regiedebuut Cora Canne-Meijer in 'Zauberflöte
Stram Lstoelkimst van Ascon de Nijs
Steengroeve Winterswijk decor voor 16 jonge zangtalenten
Wereldcongres museumorganisatie
praat over scheppen van cultuur
Landelijk cultureel 06-nummer
ZATERDAG 19 AUGUSTUS 1989
KUNST
PAGINA 33
ROTTERDAM - Een luizige
hotelkamer in Mexico. Aan een
van de wanden een schilderij.
Niet aan een haakje opgehan
gen, maar met een spijker
dwars door het linnen tegen de
muur geramd. Zoiets inspireert
Ascon de Nijs. Zoals ook de
prullaria uit de kitschwereld
hem op ideeën kunnen bren
gen. "Ik denk dat het de vergan
kelijkheid ervan is die mij boeit.
Dezelfde vergankelijkheid van
een singletje datje grijs draait".
De Nijs: "De schijnwereld van de
rock 'n roll, waarbij je je eigen fanta
sieën kunt oproepen, fascineert me
in hoge mate. Zoiets wilde ik zelf
ook maken. Mijn schilderijen zijn
dan ook vaak geïnspireerd door mu
zieknummers die in m'n hoofd zit
ten. Muziek is een belangrijke voe
dingsbodem voor mij als beeldend
kunstenaar. Veel meer bij voor
beeld dan dat ik door andere schil
ders wordt geïnspireerd. Was ik een
minder matig gitarist geweest dan
ik ben, was ik muzikant geworden,
dan had ik waarschijnlijk country-
liedjes geschreven. Want ik word
sterk aangespoord door een soort
fixatie met Amerika. Ik heb Route
Sixty Six afgereden! Cowboyachti-
ge figuren komen dan ook regelma
tig terug in m'n werk
Muziek, maar ook literatuur.
De Nijs: "De boeken van
Bukowski. De ellendigheid, niks
heeft nut, 't wordt toch nooit wat.
Dat. Ik heb veel slapende manne
tjes geschilderd. De lamlendigheid
van mensen. Een sfeer waar ik zelf
in heb geleefd, toen ik twee jaar
lang in een kraakpand naar het pla
fond heb liggen staren".
Ascon de Nijs 26, Rotterdam
mer maakte naam met auto-ob
jecten als FILE FUN (een file auto
portieren beschilderd met mensen
die hun tijd in de file doden) en
HOLI-day (een reeks met toeristen
beschilderde, op water drijvende
autodaken).
Op het onlangs in Rotterdam ge
houden Teatro Fantastico kon men
een blik werpen in zijn kijkdoos On
derwereld. Je moest er voor op de
knieën en het kostte je een piek,
maar dan werd je ook mee op helle
vaart genomen naar een het dag
licht niet kunnende verdragen on
dergrondse (letterlijk en figuurlijk)
wereld van duivels, dames van lich
te zeden en louche personages van
diverse pluimage.
Met de Friese kunstenaar Dirk
Hakze gaat De Nijs het kijkdoos
idee (bovengronds) uitvergroten.
De Nijs: "Zoals je in nieuwbouw
wijken vaak de tegenstelling ziet
tussen de strakke architectuur en
de interieurs vol kitsch en tierelan
tijnen, waardoor je denkt: die men
sen moeten eigelijk in heel andere
huizen wonen, zo zal Hakze als geo
metrisch kunstenaar een strakke
kist ontwerpen die als karretje ach
ter de auto kan worden meegeno
men om te verhuren aan pretparken
en festivals, terwijl ik op de manier
van mannetjes en vrouwtjes schil
deren die mij eigen is het interieur
van de kijkkist tot leven zal bren
gen".
Handelsmerk
Zijn manier van schilderen, in zijn
eigen woorden: indringend, morbi
de, lawaaierig, kermisachtig, deco
ratief, theatraal, figuratief, cartoon
achtig, dik in de verf, primaire kleu
ren in grote vlakken recht uit de
pot.
Door het veelvuldig beschilderen
van gebruiksvoorwerpen - van gita
ren tot televisietoestellen en van
een koeiehuid (met daarop een lig
gend de liefde bedrijvend paar) tot
de (onderkant van) w.c.-brillen
("door de rat gezien") is ook de te
genstelling tussen (of de combina
tie van) het twee- en driedimensio
nale Ascons handelsmerk gewor
den.
Een recent voorbeeld daarvan
zijn de door hem beschilderde zit
tingen van strandstoelen. Beschil
derd met alles wat men zoal in de
braadpan (letterlijk, en figuurlijk:
het strand) aantreft: van gebakken
ei tot bieflap. "Als je de strandstoel
uitklapt is hij driedimensionaal,
kun je met je kont op een schilderij
gaan zitten. Klapje hem in dan is hij
ineens een tweedimensionaal
kunstwerk in een lijst. Dus: 's zo
mers om op te zitten, 's winters aan
de muur".
De Nijs zegt zich ervan bewust te
zijn te moeten waken voor al te ge
makkelijke trucs, anderzijds heeft
hij met uitzondering van zijn vrije
schilderwerk, "maar dat verkoopt
dan ook voor geen meter" - geen
moeite met 'commercieel' denken.
"Bij de objecten die ik voor festivals
maak houd ik bewust rekening met
het publiek. Ik zie ze als een tussen
vorm tussen een opdracht en het
werk datje zelf leuk vindt om te ma
ken. Ik wil het zoveel mogelijk be
grijpelijk houden. Je moet kunst
kunnen relativeren. Kunst om de
kunst: het verhaal er omheen is
vaak meer dan wat je ziet. Ik voel
me veel meer verwant met de po
diumkunstenaar. Die kijkdoos is
Tien door Ascon de Nijs beschilderde strandstoelen worden tot en met 2 september geëxposeerd in meubelzaak
Frabricati, Nieuwe Binnenweg 72, Rotterdam. (foto GPD/Wapenaan
toch een soort mini-theatertje. Je verkeerd bezig bent als kunstenaar, vast knopen, schoppen ze hem er
maakt iets wat ook leuk moet zijn Maar waarom mag een kunstenaar vanaf! Mijn objecten mogen de
voor de kijkers". niet begrepen worden? Als iemand mensen ook aanraken. En als ze ze
"Je hoort wel eens verkondigen op het toneel dingen staat te doen niet mooi vinden... Ik houd bij voor
dat zodra de mensen je begrijpen je waar niemand een touw aan kan baat rekening met vandalisme".
WINTERSWIJK - Veertig
jaar stond ze zelf op het in
ternationale operatoneel. De
afgelopen dagen draaft ze
heen en weer in Winters
wijk, Cora Canne-Meijer,
zangpedagoge aan het Am
sterdamse Sweelinck- con
servatorium, maar nu drie
weken bedrijvig met de re
gie van de Mozart- opera 'Die
Zauberflöte', die dit week
end in een 30 meter diepe
steengroeve in Winterswijk
wordt opgevoerd door zes
tien jonge zangtalenten.
door
Joh.M. Pameijer
"Nederland zit vol operatalent,
maar of het hier veel kans krijgt is
een ander verhaal. Nederland houdt
niet van opera, wordt beweerd,
maar onze voorstellingen in de
steengroeve, 1500 mensen per voor
stelling, zijn zo snel uitverkocht, dat
er een derde voorstelling moest ko-
Veel Nederlands operatalent ver
dwijnt naar het buitenland. Wij lei
den ze op. Dat kost de staat een
hoop geld. Kennelijk kan het nie
mand wat schelen, dat het buiten
land ervan profiteert. Als je de om
liggende landen zou afstropen naar
Nederlandse zangers zou je de cast
van een flink operagezelschap bij
elkaar kunnen brengen. Het zou mij
een vreugde zijn als de ogen van de
beleidsmakers die daar verantwoor
delijk voor zijn, eens open gingen.
Ik heb zelf ook veel in het buiten
land gewerkt. In Duitsland, Frank
rijk, Zwitserland, België, prachtige
rollen in grote theaters onder be
langrijke dirigenten. Dat weten Winterswijk voor de regie van het
weinig mensen hier. Maar ik ambitieuze project. Dit soort orga-
had liever in Nederland blijven
ken."
Philip Blok
Oost- Achterhoek haalde haar
nisaties doet nog wel eens belang
rijk werk voor de plaatselijke cul-
de Junior Kamer tuur. In de Achterhoek ontstond uit
de Junior Kamer de Stichting Zo
mer Opera. "Die Zauberflöte" is het
eerste project en dat lijkt meteen al
raak. Dank zij een hele ris sponsors
kon de stichting een cast van veel
belovende jonge professionals naar
Winterswijk halen, die compleet
met een orkest en een Russische di
rigent, onder leiding van Cora
Canne-Meijer als regisseuse werken
aan een unieke operagebeurtenis in
de imponerende kuil aan de Steen-
groeveweg. Op die plek, ver van de
schaarse toekijkers, ontwaar je ze
hele dagen door in de diepte; kleine,
bedrijvige poppetjes bezig aan de
voorbereiding van een opera-op
voering.
Ambiance
In de kille leegte van deze ambiance
praten wij met één van de grote
mezzo- sopranen van ons land. Het
kost moeite om haar uit het strakke
repetitieschema los te wrikken. Van
vroeg tot laat gaat het door op een
volstrekt professionele wijze. "Toen
Philip Blok mij vroeg voor 'Die
Zauberflöte' was ik eigenlijk
meteen al enthousiast. Zo vlug ik
kon ben ik naar die kuil gestapt met
laarzen aan en heb er wat staan zin
gen om te horen wat de akoestiek
deed. Die laat zich gunstig aan zien.
De kuil en zijn omgeving passen
fantastisch bij de sfeer van de opera.
Idealer kun je haast niet hebben."
Ze maakt er geen geheim van dan
dit haar regiedebuut is. "Maar ik
ken de opera natuurlijk door en
door. Ik heb redelijk vaak de twee
de dame gezongen, zowel bij de Ne
derlandse Opera als in Glyndebour-
ne met Joan Sutherland als eerste
dame. Dat was ons beider begintijd.
Als mezzo heb je niet zoveel andere
mogelijkheden. Het is natuurlijk
prachtige muziek. Uit die muziek
komt de mens Mozart tevoorschijn.
Het is alsof je die man persoonlijk
kent. Van alle componisten staat
Mozart bij mij ver bovenaan.
Zeker, ik weet van al die verschil-
DEN HAAG (ANP) - In het Con
gresgebouw in Den Haag begint 28
augustus het vijftiende congres van
de International Council of Muse
ums (ICOM), de internationale vak
organisatie voor musea en muse-
umwerk. De tussen de 1.500 en 2.000
deelnemers zullen zich bezighou
den met het thema 'Musea als gene
ratoren van cultuur' en verder tot en
met 5 september tijd hebben voor
specialistisch overleg in de zoge
noemde internationale comités.
De ICOM heeft ruim 8.000 leden
in meer dan 120 landen en komt
driejaarlijks bijeen. Op het laatste
congres in Buenos Aires stond de
rol van musea bij het bewaren van
het culturele erfgoed centraal. De
'werkgroep inhoudelijk' heeft dit
keer een zo op het oog abstracter
thema voorbereid: wat kunnen mu
sea doen om cultuur te genereren,
dat wil zeggen welke actieve rol
kunnen zij spelen om cultuur te
'scheppen'.
Daarbij wordt gedacht aan het
doorgeven van culturele tradities
en het verschaffen van inzicht in
nieuwe uitingen van kunst en cul
tuur. Bij de presentatie daarvan
kunnen musea tegenwoordig ge
bruik maken van nieuwe technolo
gische ontwikkelingen. De organi
satie realiseert zich dat de conferen
tie alleen zin heeft als uit de discus
sie samenwerkingsprojecten op hel
terrein van culturele vernieuwing
voortkomen.
Stedelijk Museum-directeur Bee-
ren is vice-voorzitter van het inter
nationale comité (CIMAM) dat spe
cialisten op het terrein van de mo
derne kunst verenigt en jaarlijks
vergadert. Ook hier een grote ver
scheidenheid: de leden van de CI
MAM komen uit onder meer Brazi
lië, Canada, Costa Rica, Cuba, Ja
pan, Zaïre, Zambia, de Verenigde
Staten, Joegoslavië,, de Sovjetunie
en Israël.
Beeren vertelt dat er daarom bin
nen de CIMAM twijfels leven over
het nut van het comité en dat dit bij
voorbeeld voor zijn collega van het
prestigieuze moderne kunstcen
trum Centre Beaubourg in Parijs re
den is niet naar Nederland te ko-
men. "Je hebt er niet echt iets aan",
zo verwoordt Beeren de mening van
deze collega's.
Hij is zelf een andere mening toe
gedaan: "De contacten binnen de
CIMAM zijn onder meer belangrijk
voor museummensen uit landen
waar de moderne kunst nog in ont
wikkeling is of in een achtergestel
de positie verkeert. We zullen dit
congres in elk geval gaan gebruiken
om te kijken of de organisatie van
het comité niet op een realistischer
leest kan worden geschoeid."
Er bestaat nu niet alleen een on
derscheid tussen leden met en zon
der stemrecht maar ook een ver
schil tussen zogenoemde werkende
en niet-werkende leden. Dit onder
scheid is indertijd gemaakt op
grond van strikte kwaliteitscriteria.
Beeren laat doorschemeren dat de
CIMAM van hem best "een minder
selecte club" mag worden. De Ste
delijk Museum-directeur beschikt
intussen over zijn eigen 'praat-
groepje' met de directeuren van be
langrijke musea voor moderne
kunst in Parijs, New York en Lon
den. Hij heeft de CIMAM duidelijk
niet nodig als het erom gaat een bij
zonder bruikleen of interessante ex
positie naar Amsterdam te halen,
maar vindt het comité om andere re-
denen toch belangrijk.
De CIMAM zal het congres in Den
Haag ook gebruiken om te praten
over de rol van commercie in de
museumwereld. Steeds stijgende
prijzen nopen de musea tot een dui
delijke standpuntbepaling over bij
voorbeeld sponsoring en de eventu
ele verkoop van schilderijen uit de
collectie. Beeren maakt duidelijk
dat het algemene congresthema
voor specialisten in moderne kunst
niet echt relevant is. 'Genereren van
cultuur? Ik doe niet anders", zo zegt
hij daarover.
Het ICOM-congres wordt bege
leid door een expositie over muse
ummaterialen in het Congresge
bouw. Die is georganiseerd door de
Museologische Academie Rein-
wardt Academie uit Leiden en het
Holland Organizing Centre.
lende opvattingen in 'Die Zau
berflöte'. Daar zijn dikke boeken
over geschreven. Ze zijn er van ver
heven tot naïef, maar ook nuchter
en gewoon. Ik heb de opera regel
matig gezien, alleen al om de mu
ziek. Het spel komt uit de muziek
voort.
Inderdaad had ik een belangrijke
stem in de rolbezetting. Het moest
enigszins betaalbaar zijn voor de
Junior Kamer. Een paar jaar gele
den heb ik met de Opera klas in Am
sterdam ook 'Die Zauberflöte' ge
daan. Inmiddels is een aantal van
die mensen afgestudeerd. Het leek
me enig om ze nog eens voor deze
rollen te vragen. Er zit dus een stel
leerlingen van mij in, waarvan ik
vind, dat ze voor bepaalde rollen ge
schikt zijn".
Karaktervastheid
"Wat doe je nou met zo'n opera.
Sommigen zien er een soort klucht
in, anderen benadrukken meer de
mystieke kant. Mijn hoop is. dat ik
iets van de vrijmetselaarsgedachte
er doorheen heb kunnen weven.
Maar je moet het wel simpel maken,
zodat het duidelijk is watje wilt zeg
gen. De figuren in de opera zijn stuk
voor stuk karaktereigenschappen
van Mozart zelf. Pamino maakt in
de opera zijn reis van bewustwor
ding tot geestelijke volwassenheid
en moet dan allerlei proeven afleg
gen, die zijn karaktervastheid be
wijzen. Dat moet herkend worden.
In vrijmetselaarskringen moest de
vrouw zich aan de leiding van de
man onderwerpen. Desondanks
vecht Pamino, zich eveneens, maar
dan onwetend, door de beproevin
gen van Pamino heen. Ieder op zich
heeft zich op deze wijze een weg tot
de ander gebaand. Ze ontmoeten el
kaar op een hoger bewustzijnsni
veau. Die toverfluit is in het stuk
een symbool. Het symbool van een
grotere geest, die probeert de men
sen mee te krijgen. Als je dat over
weet te brengen op de zangers dan
merkje al dat ze de fluit anders in de
handen houden."
Met jeukende handen ging de ge
louterde operaster de uitdaging
aan. Zelden in haar veertigjarige to
neelloopbaan zag ze een landschap,
dat beter paste bij de sfeer van de
opera. "In de partituren is steeds
sprake van een bergachtige omge
ving, bergen die splijten. Waar vind
je die in Nederland? Dit is uniek.
We hebben maar één toneel. We
kunnen niets wisselen. Maar de sce
nes spelen zich op enorm veel ver
schillende plekken af. Door de be
lichting willen we de aandacht naar
die plekken richten. Deze groeve
biedt mogelijkheden, die je op to
neel van z'n leven niet hebt. Vooral
's avonds met die stilte en die bui
tensfeer kan het heel bijzonder wor
den".
Voorbereiding
De repetities zijn destijds al in Am
sterdam binnenskamers begonnen.
"Dat moest wel. Anders zou je het
nooit in twee en een halve week
voor elkaar kunnen hebben. Er is
veel voorbereiding geweest. Nu we
hier een aantal dagen bezig zijn
merk je dat de mensen zelf heel in
tensief met hun rol hebben heleefd.
Het heeft doorgewerkt. Ik weet pre
cies hoe dat gaat. Het verwerken
van mijn rollen was de gewoonste
zaak van de wereld. Je was er altijd
mee bezig. Nieuw is voor mij het ve
le organisatorische werk, wat op me
afkomt. Kijk, ik heb veertig jaar op
het toneel gestaan. Die kant ken ik
op mijn duimpje. Die organisatori
sche dingen, daar nam je zijdelings
kennis van. Ik durfde 'Die Zau
berflöte' aan. Ik denk niet dat ik een
grote kooropera als „Boris Go-
dounov" ook had durven doen.
Maar 'Zauberflöte' biedt zoveel mo
gelijkheden. Voor die zestien men
sen is het de kans om zich in een
goede rol te laten horen."
De pedagoge in de regisseuse
slaapt niet. Die kant van haar per
soon stelt vast dat het belangrijk is
om na voltooiing van je studie iets
meer te mogen doen dan een brief
opbrengen. "Dat gebeurt ook in de
operaklas. Er is net een fantastische
'Nozze di Figaro' gedaan. Een enige
voorstelling, maar die krijgt nauwe
lijks publiciteit. Een heleboel men
sen, die hier in Winterswijk mee
doen hebben de operaklas gevolgd
Deze mensen kunnen zich meten
met het gemiddelde uit het buiten
land. Ik beweer altijd dat het 't beste
voor een zanger is om te groeien in
het normale theaterbedrijf, met nor
maal repertoire, met een orkest,
wennen aan de afmetingen van de
zaal. Eerst kleine rollen, dan grotere
rollen en kijken hoe ver je kunt ko
men. Zo is mijn eigen vorming ook
geweest. De praktijk, daar gaat het
om. Het is leuk om voor een groepje
jeugdige zangers aparte omstandig
heden te scheppen, maar dat moet
een keer afgelopen zijn. Anders
wordt het een kleuterklas. Daarom
verheug ik me erop die mensen hier
in een volwassen opera met volwas
sen rollen en een volwassen orkest
aan het werk te zien, Er is één risico
het weer! Als het giet verplaatsen
we de voorstelling naar de sporthal
en dan gaat het zonder decors, want
we kunnen de steengroeve niet
meenemen. Maar laat het asjeblieft
mooi weer zijn. We bidden er elke
dag voor".
GRONINGEN (GPD) - Dag- en
weekbladen met veel culturele
agenda-informatie lijken er binnen
kort een belangrijke concurrent bij
te krijgen. Per 1 september gaat na
melijk de 'Flexifoon' draaien, een
06-telefoonnummer dat met een
voor ons land relatief nieuw door
kiessysteem de agenda van biosco
pen, musea en theaters 'brengt'. De
'Flexifoon' (06-32032313) zou oor
spronkelijk half augustus al begin
nen, maar een computerstoring
maakte twee weken uitstel noodza
kelijk.
De Nationale Doorkieslijn, zoals
de Flexifoon ook wel wordt ge
noemd, wordt geëxploiteerd door
de zelfstandige BV Explotele in
Amsterdam. De eigenaren staan
ook aan het hoofd van een B.V. die
doorkies-sexlijnen uitbaat. Een te
lefoontje naar de Flexifoon kost 50
cent per minuut. Volgens een
woordvoerster is de dienstverle
ning van het informatienummer
zeer uitgebreid.
Het programma van alle Neder
landse bioscopen (kleine filmhui
zen uitgezonderd) is bijvoorbeeld in
het systeem opgenomen, verdeeld
over de verschillende genres en met
van de nieuwe films een korte re
censie. Bij de agenda' s van musea
en theaters is iets meer selectie toe
gepast, maar ook daar kan in princi
pe iedere Nederlander snel achter
halen wat er bij hem in de buurt (of
elders in het land) te doen is.
Explotele BV wil de dienstverle
ning in de toekomst nog verder uit
breiden met een concert- en een
muzieklijn. Ook wordt gedacht aan
reizen en tweedehands auto's. Het
doorkiessysteem is in Amerika zeer
succesvol gebleken als bron van in
formatie. Na één centraal nummer
gebeld te hebben komt de beller via
eenvoudige, op band ingesproken
vragen snel terecht bij de door hem
gewenste inlichtingen. Dat gebeurt
door telkens, bij wijze van ant
woord op een vraag, een toets in te
drukken.
BRABANTSE KUNST - In ge
meentemuseum de Wieger in Deur-
ne is tot en met 17 september de ten
toonstelling 'Hedendaagse grafiek
van Brabantse kunstenaars' te zien.
De ruim dertig werken zijn afkom
stig uit de collectie van het Noord
brabants Museum in Den Bosch.
Cora Canne-Meijer, nu zangpedagoge en regiseuse van 'Die Zauberflöte
'Nederland zit vol operatalent'. (archieffoto)
De directeur van het Stedelijk Museum Amsterdam, W.A.L. Beeren, tevens
vice-voorzitter van het internationale comité CIMAM. (foto anp)
Opera-zangeres Cora Canne- Meijer in haar jongere jaren als Rosina sa
men met Jan Derksen als Figaro in een uitvoering van de Nederlandse Ope
rastichting. (foto Kippa)
