Koopkracht
minima werd
stuk minder
biefstukken
bij gaarkeukens in het land van de
Uur van de waarheid voor Max
Havelaar door instorten koffieprijs
Italië verbiedt
import van
dioxine-zuivel
.jjf - v
'Onze schepen zijn te modern'
Witte Huis wil verlaging
rente door centrale bank
ri voert race tegen de klok om Argentinië te redden van economische instorting
DINSDAG 15 AUGUSTUS 1989
ECONOMIE
PAUINA 7
In deze periode van zes jaar werden
de koopkrachttoeslagen steeds uit
gekeerd. Dit extra geld zorgde er
voor dat de daling in koopkracht
iets werd afgezwakt. Dat geldt al
thans voor de periode 1980-1985.
Volgens de CBS-ers zou anders in
die vijf jaar een achteruitgang van
ongeveer 12 procent zijn opgetre
den.
Bejaardenoorden
wacht week lang
acties AbvaKabo
UTRECHT (ANP) - De AbvaKabo
organiseert deze week acties in zo'n
twintig bejaardenhuizen om de eis
van 5 procent loonruimte kracht bij
te zetten. De acties lopen uiteen van
stipt werken tot werkonderbrekin
gen en zondagsdiensten, zo heeft de
FNV-bond gisteren meegedeeld.
Bij de acties zijn tehuizen betrok
ken in Noord- en Zuid-Holland. Op
maandag 4 september houdt de Ab
vaKabo een landelijke manifestatie
in Den Haag, waarop duizenden
werknemers van bejaardenhuizen
worden verwacht. Die dag hervat
ten de werkgevers en overige bon
den (CFO en VHP) de onderhande
lingen over de cao voor de bejaar
denhuizen (70.000 werknemers). De
AbvaKabo heeft aangekondigd dit
overleg te boycotten omdat de
werkgevers niet hebben gereageerd
op de looneis. CFO en VHP doen op
hun beurt niet mee aan de acties
omdat er volgens hen nog geen
sprake is van een conflict met de
werkgevers.
De bond wil van de 5 procent
loonruimte 4 procent besteden aan
loonsverhoging en 1 procent aan
verbetering van overige arbeids
voorwaarden.
Benzine
Maatregelen als koopkrachttoe
slagen bestaan echter niet meer.
Nog onlangs besloot het demissio
naire kabinet definitief niet tot zo
genoemde koopkrachtreparatie
over te gaan. Volgens minister De
Koning (sociale zaken) is er sprake
van koopkrachtbehoud voor uitke
ringstrekkers en bejaarden. Voor
ongeveer 10.000 huishoudingen die
niet meer dan het minimumloon
verdienen is een daling van 0,2 pro
cent voorspeld.
Het gaat echter, aldus de be
windsman, om een sterk wisselen
de groep mensen. Dat bevestigen
ook de CBS-onderzoekers Huizing
en Erkens. Van degenen die in 1981
de zogeheten eenmalige uitkering
kregen was zeven jaar later nog 32
procent onder de echte minima te
rangschikken.
Het is sterk afhankelijk van onder
meer huisvesting, leeftijd, soort
huishouding en soortgelijke facto
ren of mensen tot deze groep beho
ren. Diverse groepen werknemers
zijn voldoende kansrijk om tot ho
gere verdiensten te raken. Ook sa
menwonenden, of getrouwden, al
leenstaanden, mannen, jongeren en
inwoners van kleinere gemeenten
hebben de mogelijkheden buiten
de groep 'echte minima' te geraken.
Maar bijstandsontvangers, vrou
wen, éénoudergezinnen en huis
houdens waarvan het hoofd tussen
de 45 en 55 jaar is, hebben ongunsti
ger vooruitzichten op en hoger in
komen, aldus dit onderzoek. Dat
geldt zeker als diverse van de be
treffende factoren samenvallen.
In de loop van de periode 1982-
1985 is het aantal huishoudens dat
erin slaagde de groep 'echte mini
ma' te verlaten gedaald. Die daling
geldt vooral voor éénoudergezin
nen, waarvan de overgrote meer
derheid met een vrouwelijk hoofd,
bijstandontvangers en voor de
groep 35-64 jaar sterk geweest.
AMSTERDAM Minister De Kor
te (economische zaken) reikte giste
ren de modeprijs Grand seigneur
uit aan kinderkledingfabrikant
Willem Olsthoorn. Deze heeft een
kinder kleding fabriek opgericht.
(foto ANP)
AMSTERDAM (ANP) - Eind juli
waren in Costa Rica op initiatief van
de stichting Max Havelaar organisa
ties bij elkaar die 250.000 boeren
vertegenwoordigen. Zij riepen de
consumenten in Nederland op het
initiatief van Max Havelaar te blij
ven steunen. Tegelijk hebben zij ge
vraagd het model van de organisatie
in Europa te verspreiden, zodat zij
ook in andere landen meer koffie te
gen een gegarandeerde prijs kun
nen verkopen.
Het uur van de waarheid is name
lijk aangebroken voor de organisa
tie die ernaar streeft kleine koffie
boeren in ontwikkelingslanden een
minimumprijs te bieden voor hun
produkt. Zij blijft dat doen nu de
prijs van koffie op wereldmarkt na
de ineenstorting van Internationale
Koffie-Organisatie (ICO) is gekel
derd. De vraag is nu of de Neder
landse consumenten bereid zijn om
een constante prijs te betalen voor
de koffie met het keurmerk van
Max Havelaar, terwijl andere mer
ken in prijs zullen dalen.
Op 4 juli van dit jaar werd de eco
nomische paragraaf van de ICO bui
ten werking gesteld. Vanaf dat mo
ment werd de koffieprijs niet meer
ondersteund. Voordien was dat ge
beurd door het aanhouden van buf
fervoorraden en het toewijzen van
exportquota (vastgestelde hoeveel
heid per land). Zo werd het aanbod
van koffie gereguleerd om een rede
lijke prijs voor de producenten te
bewerkstelligen. De ICO, waarbij
vijftig consumerende en 24 produ
cerende landen zijn aangesloten,
had de minimumprijs vastgesteld
op 120 dollar per honderd pound
(45,3 kg). Dat is ook de kostprijs vol
gens de UNCTAD, de Conferentie
voor Handel en Ontwikkeling van
de Verenigde Naties.
Op de koffietermijnmarkt in New
York wordt nu tachtig dollar be
taald en de verwachting is dat de
prijs nog verder zal dalen. Max Ha
velaar hanteert in zijn contracten
een minimumprijs van 126 dollar.
Dat betekent dat in de winkel het
prijsverschil tussen een pak koffie
met het keurmerk en een pak 'ge
wone' koffie steeds groter zal wor
den. De vraag is of de consument
bereid is om dat verschil te betalen.
De vergadering van de boeren in
Costa Rica, waarbij secretaris Beek
man van Max Havelaar aanwezig
was, heeft gevraagd om een organi
satie voor exportbemiddeling om
rechtstreeks te kunnen exporteren
via de reguliere markt. Nu blijft er
nog veel geld hangen aan de
strijkstok van tussenhandelaren.
Als dat station wordt gepasseerd,
kunnen de boeren het geld voor hun
koffie in eigen zak steken.
Verder willen de kleine koffie
boeren meer koffie van een betere
kwaliteit gaan produceren. Vooral
voor biologisch geteelde koffie is de
vraag nog veel groter dan het aan
bod. Beekman meent dat er dank zij
het groeiende milieubesef een vast
marktaandeel is voor biologische
koffie. Hij verwacht zelfs een ver
dubbeling van de afzet van Max Ha
velaar bij een combinatie van het al
bestaande en een biologisch keur
merk.
Boeren beseffen duidelijk het
WASHINGTON (UPI/ANP) - Ri
chard Darman, directeur begro
tingszaken van het Witte Huis, wil
een verlaging van de rentestand om
de dreigende recessie het hoofd te
bieden. "Als we een recessie krijgen
dan denk ik dat de autoriteiten van
de Amerikaanse centrale banken
een te voorzichtig beleid hebben ge
voerd". Het is de meest directe
waarschuwing van de zijde van de
Amerikaanse regering aan het adres
van de Fed, het Amerikaanse cen-
trale-bankenbestuur, in de afgelo
pen maanden.
Darman nam met zijn waarschu
wingen vast een voorschot op de
bijeenkomst later deze maand van
het open-marktcomité van de Fed
(FOMC). "Ik ben bang dat de Fed-
autoriteiten een beetje teveel ge
fixeerd zijn geweest op het in het
spoor houden van de economie en
dat hun beleid een beetje te krap is
geweest". Hij doelde op het beleid
waarbij de centrale bank de rente
tarieven hoog houdt om inflatie te
gen te gaan.
Nadeel van dit beleid is echter dat
bedrijven moeilijker geld kunnen
lenen om te investeren. "Het is zeer
belangrijk dat de Fed groei als fun
damenteel voor de gezondheid van
onze economie beschouwt", zei
Darman. Zijns inziens hoeft de
Amerikaanse economie niet af te
stevenen op een recessie "als er
door ons en door de Fed maar een
alert beleid wordt gevoerd". De uit
spraken van Darman zijn het meest
duidelijke teken van de nervositeit
bij de Amerikaanse regering over
het krap-geldbeleid dat tot voor
kort door de Amerikaanse monetai
re autoriteiten onder Fed-president
Alan Greenspan werd nagestreefd.
Sinds ruim een maand wordt er
flink gespeculeerd op een daling
van de rente in de Verenigde Staten.
Daarbij speelt de vrees dat de dui-
voordeel van de biologische koffie-
teelt omdat zij om zich heen zien dat
grond waarop lang koffie is ver
bouwd op de conventionele manier
is vergiftigd door pesticiden of is
aangetast door erosie, aldus Beek
man. Juist voor kleine boeren is de
teelt gunstig omdat die toch geen
geld hebben voor kunstmest of be
strijdingsmiddelen. Normaal lenen
zij dat geld bij de bank waar dan ook
weer een deel van de opbrengst
naar toe moet. Bij de arbeidsinten
sieve biologische teelt is de op
brengst een rechtstreekse beloning
voor het verrichte werk.
De overschakeling op andere kof
fie is een zaak voor de lange termijn
omdat koffie een gewas is dat pas na
een paar jaar vrucht draagt. Voor
die tijd zullen honderdduizenden
producenten het niet meer kunnen
bolwerken. Zij zullen naar de stad
trekken en er achter komen dat in
deze overvolle agglomeraties ook
geen werk is te vinden. Alleen door
een voldoende hoge koffieprijs
kunnen zij overleven, aldus Beek-
delijk te signaleren vertraging van
de economische groei kan omslaan
in een recessie een grote rol.
De Fed heeft zijn monetaire be
leid de afgelopen maand al
enigszins versoepeld. Ruim drie
weken geleden heeft Greenspan in
zijn halfjaarlijkse uiteenzetting over
het monetaire beleid ook al over het
belang van het vermijden van een
recessie gewezen.
DEN HAAG (ANP) - Minister
Braks (landbouw) heeft bij de Itali
aanse regering een fel protest inge
diend tegen een tijdelijk importver
bod voor Nederlandse zuivel en
vlees uit de regio's Amsterdam en
Rotterdam. Italië eist voor produk-
ten uit andere gebieden een verkla
ring dat deze afkomstig zijn uit niet
met dioxine verontreinigde gebie
den.
Braks heeft de Italianen na hun
gisteren geheel onverwacht afge
kondigde invoerverbod laten weten
dat vanaf 15 juli geen zuivel uit het
Lickebaertgebied bij de AVR meer
in de handel is. De maatregelen die
de Nederlandse consument be
schermen, zijn ook voldoende voor
de Italiaanse consument, meent de
bewindsman.
Volgens Braks handelen de Italia
nen in strijd met de EG-regels. Di
rect na het nemen van de maatrege
len heeft ons land deze ook bij de
Europese Commissie in Brussel
aangemeld.
CBS onderzocht 100.000 huishoudens
DEN HAAG (GPD) Onderzoek heeft nog eens bevestigd dat de zogehe
ten echte minima er de laatste jaren flink op achteruit zijn gegaan in koop
kracht. De ongeveer 100.000 huishoudingen met de laagste inkomens le
den tussen 1980 en 1987 een verlies van tussen de vijf en de 10 procent.
Twee onderzoekers van het CBS, M. Huizing en H. Erkens, hebben deze re
sultaten geopenbaard.
Werknemers verlaten de werf van De Schelde, die gisteren een grote order misliep. (foto At*
De Schelde teleurgesteld over missen Australische order
VLISSINGEN (GPD) - Met te
leurstelling en vooral ook met
verbazing is gisteren bij de Ko
ninklijke Maatschappij De Schel
de in Vlissingen het bericht ont
vangen dat de Australische rege
ring niet voor het Nederlandse M-
fregat maar voor het Westduitse
schip Meko-200 heeft gekozen.
Het ging om een order van 6,5 mil
jard gulden, die direct 7000 en in
direct 5000 banen oplevert.
Teleurstelling over het niet
doorgaan van de order om mee te
werken aan de bouw van acht fre
gatten voor de Australische mari
ne en vier voor de de collega's in
Nieuw-Zeeland. Verbazing voor
al om het onverwacht hoge prijs
verschil tussen de aanbiedingen
van de twee consortia die in de
markt waren: 560 miljoen gulden
(10 procent van de contractprijs).
"Daar kunnen we onmogelijk
tegenop", was de reactie van drs
A. B. A. de Smit, voorzitter van de
directie van De Schelde. "We had
den zelf het idee gekregen dat we
2 a 3 procent hoger zouden zitten.
Dat leek ons verantwoord, omdat
we een beter schip leveren. Maar
het verschil blijkt 10 procent te
zijn. En dat is natuurlijk te veel".
Het consortium Australian
Warship Systems (AWS), waarin
De Schelde voor 14 procent deel
neemt, had het M-fregat volgens
hem nooit voor zo'n lage prijs
kunnen aanbieden zonder zwaar
verlies te lijden.
De voor De Schelde negatieve
ontknoping van de wedloop tus
sen het M-fregat van AWS en de
Meko-200 van de Australian Mari
ne Engeneering Consolidated
(Amecon), waarbij de Hamburgse
werf Blohm und Voss is betrok
ken, heeft bij De Smit een bittere
smaak achtergelaten. "Ik vraag
me af wie dat prijsverschil voor
zijn rekening neemt. Extra steun
van de Westduitse regering? Tja,
dat is wel vaker gebeurd. Maar ik
heb nog geen aanwijzingen dat
daar ook nu sprake van is".
Het zijn geen teneergeslagen
werknemers die om klokslag
twaalf uur maandagmiddag het
bedrijfsterrein van De Schelde
verlaten voor hun lunchpauze. Zij
reageren lauw op de onheilstij
ding uit Australië. Het is jammer,
maar de produktie zou toch niet
in Vlissingen plaats vinden en
voor de werkgelegenheid heeft
het volgens de directie geen con
sequenties.
Twee medewerkers van de af
deling machinebouw vergelijken
de fregatten met auto's. De West
duitse werf Blohm und Voss had
het MEKO 200-fregat in de aan
bieding: goedkoper en eenvoudi
ger dan het M-fregat van De
Schelde. "Wanneer je met een be
perkt budget de keuze hebt tus
sen een Opel en een Rolls Royce,
kies je toch ook voor de eerste. Ze
rijden allebei goed. Zo is ons M-
fregat technisch het beste ont
werp, maar misschien is het wel
te geavanceerd".
Geduimd voor de order is er
niet afgelopen weekeinde. De
meesten gaven De Schelde vorige
week al weinig kans. "We mikten
gewoon te hoog. De M-fregatten
zijn veel te modern. Zelfs de Ne
derlandse marine had er moeite
mee", zegt een jonge Schelde-
man, terwijl hij er eens even voor
gaat staan. Zijn twee maten knik
ken instemmend. "Ze hadden be
ter wat oudere schepen in de
strijd kunnen werpen. De S-fre-
gatten zijn bijvoorbeeld goedko
per; die hadden we zo van stapel
kunnen laten lopen". Van Gils
vindt dat De Schelde mans ge
noeg is om een simpeler versie
van de M-fregat te maken. Het
aan Australië en Nieuw-Zeeland
aangeboden fregat was al iets
goedkoper dan de Nederlandse
variant, die 437 miljoen gulden
kostte, vanwege het eenvoudiger
ontwerp.
Venezuela beperkt schuldomzetting
CARACAS (IPS) De regering van Venezuela verkoopt per jaar niet meer
dan 600 miljoen dollar (1.3 miljard gulden) schuld aan bedrijven die in het
land willen investeren. Dat heeft de minister Iturbe (financien) bekendge
maakt. Er liggen op het ogenblik zes keer zoveel aanvragen voor schuld
omzetting.
Het bureau voor buitenlandse investeringen van het ministerie kreeg zo
veel aanvragen van buitenlandse bedrijven dat Venezuela 3,6 miljard dol
lar schuld zou kunnen kwijtraken. Alleen de afgelopen twee maanden
kwamen er al voor een miljard dollar aanvragen binnen.
Door een plafond vast te stellen, hoopt de regering nadelige effecten van
de transactie zoals hogere inflatie tegen te gaan. De Venezolaanse regering
wil ook bankverklaringen van de buitenlandse ondernemers, zodat zeker
is dat beloofde nieuwe investeringen ook daadwerkelijk zullen volgen.
De bedrijven mogen schuldomzetting alleen gebruiken voor uitgaven in
bolivars, de Venezolaanse munteenheid. Voor goederen, machines, grond
stoffen en dergelijke, die moeten worden ingevoerd, moeten de investeer
ders hun eigen dollarvoorraad aanspreken.
Het principe van de schuldomzetting is eenvoudig: de buitenlandse in
vesteerder koopt in dit geval tegen forse korting Venezolaanse schuld op
de tweedehands schuldenmarkt. Hij betaalt in dollars, maar verkoopt de
schuld door aan de centrale bank van Venezuela tegen een veel hoger be
drag in bolivars. Die bolivars kunnen gebruikt worden voor de geplande
investëring.
klasse nog voor de zomervakantie
naar Brazilië vlogen, was het voor
de meest vooruitziende geesten wel
duidelijk dat de situatie uit de hand
begon te lopen. Het fiscale tekort
rees uit de pan, de waarde van de
nationale munt, de austral, werd
kunstmatig hoog gehouden en
stond in geen enkele verhouding
meer met de werkelijke waarde. De
reserves aan buitenlandse valuta
raakten snel op.
Dergelijke ontwikkelingen had
den echter wel vaker plaatsgehad,
en velen negeerden de tekenen. De
economische teruggang die volgde,
was echter erger dan door de groot
ste pessimisten was verwacht. De
recessie bleek ernstiger dan die in
de jaren dertig.
Toen de Centrale Bank op 6 fe
bruari de verkoop van Amerikaanse
dollars staakte, joegen de Argentij
nen de prijs in de wisselkantoren
koortsachtig op. In een halfjaar tijd
verloor de austral 97 procent van
zijn waarde. De inflatie verdubbel
de, en verdubbelde vervolgens nog
maals. In juli bedroeg de inflatie
maandelijks ten minste 200 pro
cent.
De werkelijke waarde van de lo
nen steeg inmiddels met ongeveer
de helft. De werkeloosheid staat of
ficieus op het record van 14 procent.
Naar schatting eenvierde van de 31
miljoen burgers leeft in armoede. In
de provincie Buenos Aires bezoe
ken ten minste 820.000 mensen da
gelijks de 1.500 soepkeukens die
zijn geopend.
Eind mei brachten voedselrellen
en plunderingen de regering van de
toenmalige president Raul Alfonsin
ertoe de noodtoestand af te kondi
gen en de burgerrechten voor een
maand op te schorten. Hoewel zich
sindsdien geen belangrijke con
frontaties met de politie hebben
voorgedaan, zijn de ontslagen en de
arrestaties doorgegaan.
De economische teloorgang was
in zekere zin onvermijdelijk. In 14
van de afgelopen 15 jaren liep de in
flatie in de drie cijfers. De nationale
begroting kende al jaren ernstige te
korten. Het bruto nationale produkt
stagneerde op ongeveer 80 miljard
dollar (circa 170 miljard gulden) en
de zwarte economie bloeide. De ka-
pitaalvlucht naar het buitenland
wordt geschat op ongeveer 30 mil
jard dollar. Op de buitenlandse
schuld van 64 miljard dollar zijn al
in 15 maanden geen aflossingen ver
richt.
Menem, die op 8 juli werd geïn
stalleerd, is niet in staat om net als
zijn voorganger de moeilijke keuzes
,voor zich uit te schuiven door nieu
we leningen uit het buitenland. In
de eerste week van zijn bewind ver
hoogde Menem de prijzen van het
openbaar vervoer, de telefoon, de
elektriciteitsvoorziening en het gas
met 200 tot 600 procent. Een liter
benzine werd onmiddellijk zes tot
zeven maal zo duur, hetgeen ertoe
leidde dat het aantal rijdende auto's
zichtbaar afnam.
De voorzitter van het Argentijns
Psychiatrisch Genootschap, Roger
Montenegro, voert aan dat het the
ma economie in de afgelopen maan
den is uitgegroeid tot een obsessie
voor de meeste bezoekers van psy
chiaters. Drie maanden geleden
kostte een bezoek aan een psychia
ter nog het equivalent van 50 tot 80
gulden. Thans is men blij als
tien gulden voor een consult ont
vangt.
De kommer en ellende doen ver
geten dat Argentinië in de jaren
twintig een inkomen per hoofd van
de bevolkihg had dat kon worden
vergeleken met dat in Zwitserland.
Buenos Aires kreeg een metro kort
nadat New York City er een kreeg.
Argentinië is potentieel nog steeds
een rijk land. De vlakke, vruchtbare
pampa's produceren nog altijd
overschotten aan graan en vlees.
Wat betreft olie is Argentinië bijna
selfsupporting en het land beschikt
over uitgestrekte gasreserves. In
het zuidelijke deel van de Atlanti
sche Oceaan kan onbeperkt worden
gevist. Het klimaat is gematigd en
de meeste burgers zijn van Europe
se afkomst, spreken dezelfde taal en
zijn van hetzelfde ras en geloof.
De Argentijnse problematiek is
politiek en niet economisch van
aard. Het zijn de veelal bloedige
scheuringen tussen en binnen de
bonden, de bedrijven, de politieke
partijen en de strijdkrachten die
verantwoordelijk zijn voor de reces
sie. Sinds 1930 hebben zes militaire
staatsgrepen plaatsgevonden.
"Het politieke falen is de sleutel
tot begrip van alles", zegt een inge
wijde. "Het is niet alleen maar een
rijk land dat slecht wordt bestuurd.
