Kohl wil hulp DDR
bij vluchtprobleem
Botha vertrekt met verbittering en rancune
Russische Esten staken door,
Azerbajdzjan eist zelfbestuur
Syrië heropent vuur op Aoun
Tsjernobyl verheven tot
'speciaal natuurgebied'
VS melden
vooruitgang in
gijzelaarszaak
Rellen bij herdenking in Noord-lerland
DINSDAG 15 AUGUSTUS 1989
BUITENLAND
PAGINA 5
Honecker reageert niet op persoonlijke boodschap
BONN (DPA/AFP/AP) In een poging een doorbraak te forceren in de kwestie van de
Oostduitse vluchtelingen heeft de Westduitse kanselier Kohl zich persoonlijk tot de Oost-
duitse partijleider Honecker gewend. Regeringswoordvoerder Schafer wilde 'in het be
lang van de betrokken personen' gisteren niets zeggen over de inhoud van de boodschap
die Kohl vrijdag vanaf zijn vakantieadres verstuurde. Honecker heeft nog niet officieel ge
reageerd, maar prees gisteren uitvoerig de zegeningen van het socialisme in de DDR.
MOSKOU (AP/Rtr/DPA) - Het
gebied rond Tsjernobyl is verhe
ven tot speciaal natuurgebied.
Het is de bedoeling dat geleerden
hier wetenschappelijk onderzoek
gaan verrichten naar de ontwik
keling van genetische afwijkin
gen door radio-actieve straling
die afkomstig is van de kernramp
uit 1986.
De explosie en de brand in de
kerncentrale op 26 april 1986 had
den vrijwel direct de dood van 31
mensen tot gevolg. Er kwam een
radioactieve wolk vrij die uitein
delijk öm de gehele aardbol cir
kelde. Meer dan drie jaar na de
ramp zijn de gevolgen nog merk
baar.
TASS meldde vorige week dat
er voorbereidingen worden ge
troffen voor de evacuatie van on
geveer 3000 personen die in een
klein deel van Wit-Rusland niet
ver van de centrale wonen. In het
gebied is het aantal ziekten sinds
1986 verdubbeld. Over de aard
van de ziekten werd niet uitge-
wijd. Tussen de regering en ge
leerden woedt een discussie over
de vraag hoeveel mensen nog die
nen te worden geëvacueerd. De
regering wil ongeveer 11.000
mensen evacueren, de geleerden
106.000.
Veel planten en dieren, zoals
egels en spitsmuizen, in de buurt
van Tsjernobyl vertonen ernstige
misvormingen. De bladeren van
naalden van sommige bommen
zijn soms tien maal zo groot als
normaal, en coniferen zijn uitge
groeid tot reusachtige bomen. De
bladeren van accacia's zijn soms
zo groot als de palm van een kin
derhand.
Eerder dit jaar meldde het
weekblad Moskou Nieuws de ge
boorte van misvormde dieren in
een boerderij op 50 km afstand
van Tsjernobyl. Kalveren werden
zonder hoofd geboren, terwijl
varkens met misvormde schedels
en zonder ogen op de wereld kwa
men. Volgens de Sovjet-journa
list Abdoellin, een van de eerste
journalisten die het gebied in
1986 bezocht en er later nog tien
tallen malen is teruggekeerd, zal
leven er de komende duizend jaar
niet mogelijk zijn en hebben
vrouwen in het gebied een abor
tus moeten ondergaan.
In Westduitse diplomatieke missies
in verscheidene Oosteuropese lan
den bevinden zich thans circa 320
Oostduitse vluchtelingen. Uit frus
tratie over de moeilijke levensom
standigheden in de DDR willen zij
Een Oostduitse man staat met zijn dochter gelaten voor de poort van de
Westduitse ambassade in Budapest. De ambassade daar is gesloten omdat
de stroom vluchtelingen uit de DDR te groot is geworden, (foto AP)
zich in de Bondsrepubliek vestigen, westerse media over het schip-
Geconfronteerd met de groeiende breuk lijden van het socialistische
exodus van ontevreden burgers, maatschappijconcept is geen cent
prees Honecker gisteren uitvoerig waard. Dat wordt aangetoond door
de prestaties van het socialisme in de technische revolutie en de maat-
de DDR. Het trompetgeschal van de schappelijke verworvenheden, al
dus Honecker.
De Westduitse staatssecretaris
voor buitenlandse zaken Jürgen
Sudhoff is gisteren zonder concrete
resultaten teruggekeerd uit Bud
apest van een ontmoeting met de
Hongaarse minister van buiten
landse zaken Gyula Hom. Hij zei op
zoek te zijn naar een 'menselijke op
lossing' voor de 181 vluchtelingen
in de Westduitse ambassade in de
Hongaarse hoofdstad. Horn bena
drukte dat Hongarije niet als 'deur
naar het westen' wil fungeren.
Bonn besloot zondag deze ambas
sade te sluiten omdat zij de toeloop
van vluchtelingen niet meer kon
verwerken. Een honderdtal Oost
duitsers hield zich gisteren op in de
straat voor het gebouw. Ambassa
depersoneel diende hen van advies,
want 'wij laten niemand vallen', zo
zei een woordvoerder in Bonn.
In de Westduitse missie in Oost-
Berlijn is de toestand gisteren
enigszins verbeterd, nadat 15 vluch
telingen besloten hadden het ge
bouw te verlaten. Maar voor de 116
resterende vluchtelingen blijven de
problemen bestaan. De missie sloot
op 8 augustus haar deuren, omdat
zij niet meer mensen kon herber
gen.
Ook
den doet zich het probleem
Van
tionaris werd vernomen dat onge
veer 20 Oostduitsers hun toevlucht
hebben gezocht in de Westduitse
ambassade in Praag. In de ambassa
de in Warschau zit één vluchteling.
Een jonge vrouw maakt er geen geheim van wat ze vindt v
heid in Noord-lerland. Ondanks dreigementen van de IRA i
ren tamelijk rustig gebleven.
LONDEN/LONDONDERRY
andere Oosteuropese lan- (GPD/AP) - Na een redelijk rustig
zich het probleem voor. verlopen maandag hebben vanmor-
anonieme Westduitse func- gen demonstranten de politie in
j_* Londonderry bekogeld met stenen
gen naar Ulster afgereisd om de her
denkingen rond twintig jaar militai
ren vast te leggen.
minister
BAKOE/MOSKOU (Rtr/AP) Op De politie van de Azerbajdzjaanse
het Leninplein in de hoofdstad Ba- hoofdstad greep niet in tegen de
koe van de Sovjetrepubliek Azerba
jdzjan zijn gisteravond zo'n 150.000
arbeiders bijeengekomen voor een al het verkeer stil in de wijken
demonstratie voor meer lokale au- rondom het Leninplein. Het officië-
tonomie. Bakoe was eerder op de le persbureau Tass meldde gister
dag getroffen door stakingen en avond dat de veiligheidsmaatrëge-
werkonderbrekingen waartoe het len in Nagorno-Karabach zijn ver-
Azerbajdzjaanse Volksfront had op- scherpt en dat vooraanstaande
geroepen.
functionarissen van het Sovjetmi-
De demonstranten schreeuwden nisterie van binnenlandse zaken in
juich- allerijl naar de hoofdstad van de en-
/an de clave zijn gegaan om te pogen een
einde te maken aan de toenemende
leuzen als 'staken, staken'
ten enthousiast toen de vlag
van 1918 tot 1920 onafhankelijke re
publiek Azerbajdzjan werd gehe
sen. Zij luisterden aandachtig naai
een aantal toespraken waarin ondei
meer werd opgeroepen tot vergaan
de onafhankelijkheid voor Bakoe
van Moskou en waarin het behoud
werd geëist van de omstreden en
clave Nagorno-Karabach, die voor
namelijk wordt b'ewoond door Ar
meniërs.
De ongeregeldheden tussen de
twee Kaukasische republieken heb
ben in de afgelopen anderhalf jaai
aan ongeveer 100 mensen het lever
gekost. Eerder deze maand kwa
men nog twee Armeniërs om er
raakten twaalf anderen gewond
toen bendes Azerbajdzjanen Ar
meense woonwijken aanvielen ir
een voorstad van Bakoe.
Buitenland kort
Bomaanslag
De Islamitische Jihad, een van de
belangrijkste islamitische groepe
ringen in de door Israël bezette ge
bieden, heeft de verantwoordelijk
heid opgeëist voor de bomaanslag
tegen vier Israëliërs gisteren in
Ramallah op de bezette westelijke
Jordaanoever. De vier Israëliërs
raakten gewond bij de aanslag,
waarbij een molotov-cocktail naar
hun auto werd gegooid.
Kaifu
De Japanse krant Nagoya Times
heeft gisteren zijn verontschuldi
gingen aangeboden voor het be
richt dat de kersverse premier Tos-
hiki Kaifu een onwettig kind zou
hebben verwekt. Kaifu, die de we
gen buitenechtelijke escapades af
getreden premier Uno opvolgde,
had excuses geeist. Het bericht is
volgens de redactie in de wereld ge
komen via een ingezonden brief van
een vrouw die beweerde een kind
van Kaifu te hebben.
gewelddadigheden daar.
de afgelopen tijd is gestegen, r
jdzjanen en militairen neemt nog
steeds toe", was het enige dat Tass
meldde.
Estland
De staking in de Sovjetrepubliek
Estland is gisteren doorgegaan. Sta
kingsleiders verklaarden dat de ac
tie, die nu al zes dagen duurt, wordt
voortgezet tot een nieuwe Estse wet
wordt ingetrokken die het actieve
en passieve kiesrecht van niet-Es-
ten in de republiek aan banden legt.
Russische werknemers van 46 be
drijven, vooral in de hoofdstad Tal-
neergelegd. Het vakbondsblad
wijdde verder niet uit over precieze Troed berichtte dat goederenwa-
cijfers. „Het aantal doden en ge- gons in het station van Tallinn niet
wonden onder Armeniërs, Azerba- worden gelost.
Cursus politiek
voor Chinese
studenten
BEIJING (AP) De studenten
van twee universiteiten in de
Chinese hoofdstad Beijing zijn
gisteren begonnen aan een ver
plichte cursus politieke herop
voeding. Pas daarna mogen ze
hun eigenlijke studie voortzet
ten.
De studentèn van beide uni
versiteiten - de Qinhua Univer
siteit en de Volksuniversiteit -
hebben massaal deelgenomen
aan de democratiseringsbewe
ging, die begin juni bloedig
werd neergeslagen door het le
ger.
Eerstejaarsstudenten moeten
dit jaar eerst een heel jaar mili
taire training en 'cultureel on
derricht' volgen alvorens met de
studie kan worden aangevan
gen. Tot dusverre was een mili
taire training van twee weken
voldoende. Studenten zeiden te
verwachten dat zij vooral de re
devoeringen, van de bejaarde lei
der Deng Xiaoping zullen moe
ten bestuderen.
en eigengemaakte bommen. Ook in
Belfast kwamen op verschillende
plaatsen onlusten voor. Jongeren
staken auto's in brand en de politie
vuurde plastic kogels af. Daarbij
werd volgens de politie niemand dierse zaken Brooke maakte giste-
ernstig gewond.
De rellen van gisteren en vandaag
vormen de 'herdenking' van het de in de 1
twintig jaar durende Britse militai-
aanwezigheid in Noord-lerland.
WASHINGTON/TUNIS (AP) - De
Amerikaanse regering heeft naar ei
gen zeggen belangijke vooruitgang
geboekt in de contacten die uitein
delijk moeten leiden tot de bevrij
ding van Amerikaanse gijzelaars in
Libanon. Een oplossing zal echter
eerder maanden dan weken op zich
laten wachten.
Witte Huis-woordvoerder Fitzwa-
ter zei gisteren dat vooruitgang op
het diplomatieke front niet bete
kent dat de gijzelaars direct vrijko
men. "Die twee zaken liggen een
heel eind uit elkaar", zei hij. Fitzwa-
ter zei dat de Verenigde Staten uit
contacten met verschillende landen
veel informatie hebben vergaard.
Hij wilde niet zeggen of Iran daartoe
behoort.
Fitzwater weigerde commentaar
te geven op de uitspraak van de
Iraanse geestelijke leider Khame
nei, die gisteren heeft gezegd dat
Iran nooit besprekingen zal voeren
met de Verenigde Staten. Kort voor
de harde uitspraak van Khamenei -
hij sprak over de 'vervloekte rege
ring van de Verenigde Staten' - had
Iran haar aanbod herhaald om te
helpen bij het bevrijden van de gij
zelaars. De uitspraken zijn opmer
kelijk omdat Khamenei geldt als
een van de meer gematigde Iraanse
leiders. Waarnemers vermoeden dat
diens uithaal aangeeft dat er in de
Iraanse top nog steeds zeer verschil
lend wordt gedacht over de vraag of
Noor- Teheran zich moet inzetten voor de
Amerikaanse gijzelaars.
Een Amerikaanse delegatie heeft
het Noordierse conflict gisteren op eigen verzoek in Tunis
twee protestantse drie uur overlegd met de PLO. De
Amerikaanse delegatieleider Pelle-
treau herhaalde na afloop dat Israël
vredesrege-
toppolitici.
Dominee Ian Paisley
Gisteren kwam het in enkele katho- James Molyneaux vertelden minis- moet streven i
lieke buurten van West-Belfast al ter Brooke dat wat hen betrof de ling waarbij land wordt geruild voor
tot rellen. Jongeren staken bussen aanwezigheid van Britse militairen vrede. Andere 'onwrikbare princi-
auto's in brand en bekogelden in Ulster de situatie niet veranderd pes' van het Amerikaanse beleid
heeft. Officieel is het partijbeleid zijn veiligheid en erkenning van Is-
de unionisten sinds 1969 even- raël en de politieke rechten i
politie en soldaten met stenen. Sol
daten vuurden plastic kogels af om
de menigte te verspreiden. Volgens
een politiewoordvoerder waren de
ongeregeldheden gedeeltelijk te
wijten aan de aanwezigheid van
pers en fotografen.
eens hetzelfde gebleven. Beide poli- Palestijnen. De Palestijnse delega-
tici lieten Brooke weten dat het de- tieleider Abd-Rabboo zei alleen dat
len van de macht met de katholieke het overleg in de nabije toekomst
minderheid nog steeds niet op de zal worden voortgezet. Het Ameri-
politieke agenda staat. De terug- kaanse verzoek
gesprek
Tientallen vertegenwoordigers trekking van Britse soldaten staat kwam nadat Fatah vorige week had
Britse, Europese en Ameri- wat de protestantse partijen betreft opgeroepen tot
kaanse media zijn de afgelopen da- niet ter discussie.
strijd.
verhevigde
BAYRUT (AFP/Rtr) - De bombar-
dementen^op de woonwijken van
Bayrut zijn gisteren onverminderd
doorgegaan. Na een korte adem
pauze brak de hel in de platgebom
bardeerde Libanese hoofdstad weer
los, waarbij de achtergebleven be
volking ijlings weer haar toevlucht
moest zoeken in schuilkelders.
Ook vielen er nog steeds granaten
rond het in puin liggende presiden
tiële paleis, ten zuidoosten
rut. Daar heeft de leider
christelijke leger, generaal Aoun,
de kelders zijn hoofdkwartier ge- noeg wapens te hebben
vestigd. Het christelijke deel var
banon, dat onder controle staat
Aouns troepen, wordt omsingeld duren,
door het Syrische leger en zijn Liba
nese. voornamelijk islamitische
bondgenoten.
De generaal zei gisteren in een te-
Bay- lefoongesprek dat hij zou vechten
t het totdat Syrië zich uit Libanon terug
trekt. Hij voegde daaraan toe ge-
lan
ge oorlog te strijden, maar niet te
verwachten dat deze nog lang zou
JOHANNESBURG - Een verbit
terde oude man kondigde gister
avond zijn aftreden als president
van de Zuidafrikaanse republiek
aan. Elf jaar heeft P.W. Botha met
ijzeren hand geregeerd; gisteren
moest hij ervaren dat de partij die
hij meer dan 50 jaar heeft gediend
zijn nukken niet langer accepteert.
De grote krokodil, zoals zijn bijn
aam luidt, werd uiteindelijk getemd
door de man die hij nooit voor vol
heeft willen aanzien. President F.W.
de Klerk, het is een vooruitzicht
i hij nooit heeft willen wen-
door
Peter van Nuijsenburg
apartheid zullen versnellen: seks en
huwelijk tussen verschillende ras
sen was niet langer strafbaar en, de
belangrijkste mijlpaal tot nog toe:
het schrappen van de beruchte pas
wetten, waardoor zwarten nu kun
nen gaan en staan waar ze willen.
Niettemin valt er sinds twee jaar
op het hervormingsfront weinig be
weging meer te constateren. Botha
kon niet langer inspireren, stagna
tie was het sleutelwoord. Hij had de
leeftijd om met pensioen te gaaq.
Maar zoals zo vele potentaten voor
hem had hij verzuimd om zijn op
volging te regelen. Hij durfde zijn
politieke nalatenschap aan nie
mand toe te vertrouwen.
In januari van dit jaar werd hij ge
troffen door een beroerte. Het zou
het aangewezen moment zijn ge
weest om op eervolle wijze het to
neel te verlaten. Maar toen de fractie
van de Nationale Partij F.W. de
Klerk tot zijn opvolger koos, be
sloot hij tegen elk advies in aan te
blijven.
Hij voerde een guerrilla-oorlog te
gen De Klerk, kleineerde hem waar
en wanneer hij maar kon. Botha
Botha (r) en zijn grote opponent De Klerk (l) in gesprek op het partijcongres vorige maand. Zij verzet tegen het wejgerde op een diner te verschij-
bezoek van De Klerk aan de Zambiaanse president Kaunda was de druppel die de emmer deed overlopen: giste- nen dat ter zjjner ere zou worden
ren kondigde Botha zijn vertrek aan.
Spa
De bekende bronwaterfabriek Spa
Monopole heeft zondagavond het
riviertje Wayai in de Ardennen ern
stig vervuild door, waarschijnlijk
per ongeluk, bij het onderhoud van
het buizensysteem een grote hoe-
De machtsstrijd die de laatste
maanden van zijn presidentschap
heeft vergald, is de passende epi
loog van een carrière vol onver
wachte wendingen. Want Botha, de
man die er onmiskenbaar behagen
in leek te scheppen de buitenwereld
te tarten, erkende als eerste Zuid
afrikaanse leider dat apartheid ten
dode was opgeschreven. In 1978,
kort nadat hij het roer had overge
nomen van de door schandalen ge
teisterde premier John Vorster
hield Botha de blanke bevolking Ironisch genoeg had dit initiatief teerd met de grootste crisis in zijn
deze boodschap voor: apartheid is een scheuring in zijn Nationale Par-
niet meer van deze tijd; de keus is: tij tot gevolg. De rechtervleugel
vreesde dat dit het begin was van
het einde van de blanke heerschap
pij. Zij scheidde zich in 1982 af om
als Konservatieve Partij te blijven
dromen van een apartheid die nooit
aanpassen of sterven.
Dit inzicht leidde tot een serie
hervormingen waarvan de beteke
nis nog altijd omstreden is. Het oor
deel over de zogenaamde staatkun
dige hervormingen zal ongetwijfeld had bestaan. De KP werd
negatief uitvallen. De poging om gaarbak van blanke proteststem-
kleurlingen en Aziaten in te passen mers die deze droom deelden en de
in een parlementair stelsel, was een hervormingen vreesden,
experiment dat vrijwel elke geloof- Het initiatief had ook een nog ver-
waardigheid miste. Deze parlemen- der strekkende gevolg. De uitslui-
veelheid bijtende soda te hebben tariërs mochten hooguit de figuran- ting van de zwarte bevolking van
geloosd. De forellen in het riviertje ten worden in een toneelstuk waar- het politieke proces was
legden daarop massaal het loodje.
Spa is bereid de schade te vergoe-
i tekst, regie en hoofdrollen v
behouden bleven aan de blanke zwarte woonoorden in lichterlaaie
geschiedenis.
De opstand is de waterscheiding
van het regime-Botha geworden.
Alle plannen tot staatkundige her
vormingen verdwenen in de bu
reaula, waar ze langzaam vergeel
den. Het herstel van orde en gezag
kreeg de hoogste prioriteit. Botha-
de-hervormer maakte plaats voor
Botha-de-boeman. De priemende
wijsvinger werd zijn handelsmerk.
De buitenwereld kreeg te horen dat
ze kon 'barsten'.
Mede door deze houding verloor
het internationale bankwezen zijn
AP> aangericht. Botha wilde niet de ere
gast op het congres van zijn partij
zijn. En op 5 juli van dit jaar wreef
hij het zout diep in de wonden. Hij
en niet De Klerk was de eerste Afri-
In deze periode werd Botha de po- kaner leider die besprekingen
tentaat die zich bij voorkeur
ringde met ja-knikkers en stroops-
meerders. Zijn ministers konden
hun orders in ontvangst nemen.
Kritiek was hoogst onwelkom: wie
het waagde hem tegen te spreken
verliet vaak met knikkende knieen
de kamer. Botha was in dit opzicht
een voorbeeldige democraat: een
minister kreeg er net zo hard van
langs als een onbeduidende ambte-
Maar in dezelfde periode kwamen
de met ANC-leider Nelson Mande-
la.
Maar verleden week vrijdag over
schreed hij de grens. De woede-uit
barsting over De Klerks bezoek aan
president Kaunda van Zambia kon
nog vergeven worden, maar niet de
omwil om de plooien glad te strij
ken en nog minder het ogenblik
waarop hij zijn misnoegen venti
leerde. Vier weken voor cruciale
verkiezingen kan de Nationale Par-
vonken die in september 1984 de vertrouwen in Botha's vermogen ook de hervormingen tot stand die tij geen spelbrekers gebruiken. Bo
de crisis het hoofd te bieden. De veel eerder dan alle staatkundige tha, de gemankeerde hervormer,
Tegelijkertijd viel een regen van
granaten neer op zowel het oostelij
ke (christelijke) deel als het weste
lijke (islamitische) deel van Bayrut,
waarbij opnieuw slachtoffers vie
len. Er werden zes mensen gedood
en 31 raakten gewond. Onder de do
den was een negen maanden zwan
gere vrouw. Haar baby, die nog ter
wereld kon worden gebracht, ligt in
kritieke toestand in een couveuse.
De oorlog in Libanon duurt al 14
jaar. Alleen al de afgelopen zes
maanden heeft de strijd aan meer
dan 700 burgers het leven gekost en
3110 personen liepen verwondin
gen op.
Het conflict laaide donderdag in
alle hevigheid toen Syrië, dat naar
schatting 33.000 militairen in Liba
non heeft gestationeerd, de christe
lijke wijken aanviel. Zondag lan
ceerde het samen met zijn Libanese
bondgenoten een grootscheepse
aanval op de bergrug Souk Al-
Gharb. Souk Al-Gharb is een strate
gisch punt, omdat het de toegang
vormt tot de belegerde christelijke
enclave. "Als Souk Al-Gharb valt, is
dat het einde van alles", zei Aoun
gisteren.
Volgens getuigen en veiligheids
functionarissen bereiden het Syri
sche leger en zijn bondgenoten mo
gelijk een tweede aanval voor. De
troepen zijn bijeen gekomen op een
andere berg die uitzicht biedt op de
christelijke enclave. Ook Aouns le
ger versterkt de linies in het gebied
Opper Metn, 25 kilometer ten
noordoosten van Bayrut. Tot nu toe
zou het echter bij sproradische ge
vechten zijn gebleven in die regio.
Ondertussen zet Frankrijk zijn in
spanningen door om een politieke
oplossing te vinden in Libanon.
Franse gezanten spreken zowel met
de Arabische Liga in Tunis als met
het Vaticaan, terwijl de secretaris
generaal van het ministerie van bui
tenlandse zaken in Parijs, Frangois
Scheer, uit Damascus is teruge-
keerd. De afgelopen dagen voerde
hij besprekingen met de Syrische
autoriteiten over de oorlog in Liba
non. De VS zijn actief betrokken bij
de vredesinspanningen en houden
nauw contact met de Fransen. Maar
Washington gaat ervan uit dat de
Arabische Liga in de beste positie
verkeert om een oplossing te vin
den voor de problemen in Libanon,
aldus de Amerikaanse regerings-
