9 Sociale wetgeving
laten sloffen'
niet
'Er blijft altijd wel ergens een plaatsje over
Stekelenburg (FNV) wil actieve overheid
^8^
Wat willen de politieke partijen?
5Joodse acties maken verplaatsing klooster onmogelijk9
PAGINA 2
VRIJDAG 11 AUGUSTUS 1989
DEN HAAG FNV-voorzit-
ter Johan Stekelenburg zet
schuldbewust een plastic be
kertje koffie op tafel. "Eigen
lijk is het te gek dat we die
dingen hier nog gebruiken",
zegt hij. "Als je aan overheid
en werkgevers eisen stelt op
milieugebied, moet je natuur
lijk ook in eigen huis kijken
wat daar nog fout zit". Deson
danks behoort een stevig
milieubeleid zonder meer tot
de wensen die de FNV bij een
nieuwe regering zal depone-
door
Runa Hellinga
Na de aanvankelijke euforie
over het milieu ziet Stekelen-
burg zowel bij de werkgevers
als bij de werknemers een te
rugkrabbelende houding. Her
en der schrikt men van de con
sequenties van een goed milieu
beleid voor de bedrijfsvoering
en voor de beurs van de consu
ment. Alleen de overheid kan
burgers en bedrijven dwingen
tot echt milieubewust gedrag.
"En daarom kan een terugtre
dende overheid op dit terrein
gewoon niet", zegt de FNV-
voorzitter.
Van zijn kant is hij best bereid
voor het milieu een paar oude
dogma's te laten vallen. Zoals
koopkrachtbehoud: "Het mag
de mensen wat kosten. Ze moe
ten het in hun portemonnee
voelen, anders werkt het niet.
Ik vind wel dat er voor de mini
ma compensatie moet komen".
Het milieu is natuurlijk niet
het enige probleem dat de FNV-
voorzitter bezighoudt. Eerder
dit jaar hebben FNV en CNV sa
men al een aantal wensen bij de
politiek op tafel gelegd, met als
belangrijkste het herstel van de
koppeling tussen uitkeringen,
ambtenarensalarissen en de lo
nen in de marktsector. Dat Ste
kelenburg daarnaast een zeker
koopkrachtherstel voor de mi
nima wil, is inmiddels ook geen
VVD
- Versterking marktwerking van economie door pri
vatisering, decentralisatie en deregulering.
- Versoepeling van het ontslagrecht.
- Regeling ter beperking pensioenbreuk.
- Invoering systeem van flexibele pensioenering.
CDA
- Werknemersverzekeringen aan sociale partners
overgedragen.
- Regelingen treffen met betrekking tot de ophef
fing van de pensioenbreuk.
- Ondernemingsraad brengt advies uit over milieu
effecten van belangrijke investeringen.
- Vergroting betrokkenheid van sociale partners
bij arbo-beleid.
PvdA
- Werkgevers, werknemers en gemeenten worden
belast met het voeren van het arbeidsvoorzieningen-
beleid.
- Versterking positie vakbeweging met betrekking
tot arbeidsomstandigheden, medezeggenschap en
sociaal beleid via wetgeving.
- Zelfde faciliteiten en-rechtsbescherming voor ka
derleden van vakorganisaties als voor leden van on
dernemingsraad.
- Werknemers krijgen het recht even\
D66
- Versterking ondernemingsraden door invoeren van
vormen van directe democratie.
- Ontwikkeling venootschapsvorm om beslis
singsrecht voor de werknemersgroep te bevorderen.
- Verbetering van de fiscale regels en kredietver-
leingn bij overdracht van bestaande bedrijven aan
werknemers.
Groen Links
- Democratisch beheer van de belangrijkste organi
saties en instellingen.
- Versterking van de positie van de ondernemings
raden.
- Democratische personeelsvertegenwoordiging
moet hoogste orgaan in grote en middelgrote bedrij
ven worden.
- Drastische uitbreiding van aantal onderwerpen
waarvoor de instemming van de ondernemingsraad
is vereist.
- Wettelijke basisregeling voor vakbondswerk in
bedrijven en instellingen.
- Openbaarheid van bedrijfsgegevens. Wet Open
baarheid van Bestuur uitbreiden tot Wet Openbaar
heid van Bestuur en Bedrijf.
verrassing meer: "Het uitke
ringsniveau van wao'ers is bij
voorbeeld dramatisch ingezakt.
Daar moet wat aan gedaan wor
den. Als de wao teveel kost,
moet je als regering een goed
preventief beleid ontwikkelen
en zorgen voor goede arbeids
omstandigheden".
Werklozen
Van een nieuw kabinet ver
wacht hij verder een doelge
richt werkgelegenheidsbeleid,
met name gericht op de moei
lijk bemiddelbare langdurig
werklozen. Stekelenburg legt
naast scholing en werkerva
ringsplaatsen sterke nadruk op
herverdeling van werk door ar
beidstijdverkorting. Dat is vol
gens hem de enige mogelijk
heid de noodzakelijke extra ba
nen te creëren.
Stekelenburg ziet voor een
nieuwe regering een belangrij
ke taak weggelegd in het ont
wikkelen van instrumenten die
werkgevers kunnen stimuleren
om daadwerkelijk aan scholing,
werkgelegenheidsprojecten en
atv mee te werken. "Je kunt dan
denken aan een heffing, die be
drijven niet hoeven te betalen
als ze bepaalde maatregelen ne
men. Of een fonds waar ze geld
in moeten storten, dat vervol
gens weer door gemeenten ge
bruikt kan worden om voor ba
nen die nu blijven liggen maar
wel belangrijk zijn. Bijvoor
beeld de reiniging van de stad,
zodat die ook weer eens wat
schoner wordt".
Volgens hem zitten werkge
vers nu in de positie dat zij het
wel en wee van de koppeling in
handen hebben. De politieke
partijen hebben immers al laten
weten niets voor herstel te voe-
Stekelenbxirg: "Het milieu mag de mensen wat kosten. Ze moeten het i
hun portemonnee voelen, anders werkt het niet". (foto Hoivas
len als de lonen te snel stijgen.
Als de werkgevers de beschik
bare loonruimte alleen voor
loonsverhoging willen gebrui
ken, loopt de koppeling dus
groot gevaar. "Als overheid zou
ik de werkgevers niet in zo'n po
sitie willen plaatsen", zegt Ste
kelenburg.
Op de plank
Maar van een nieuw kabinet
verwacht hij echter eerst en
vooral dat het "volstrekt dode
tij" dat nu heerst in de wetge
ving rond sociaal beleid, ar
beidsomstandigheden, de posi
tie van de vakbonden en de me
dezeggenschap nieuw leven in
geblazen krijgt.
"De afgelopen zeven jaar is
wetgeving op deze terreinen ge
woon op de plank blijven lig
gen. Het gaat daarbij wel om za
ken die werkgevers en werkne
mers uiteindelijk onderling
moeten regelen. Maar een over
heid kan via kwesties als de
openbaarheid van inkomens,
het vakbondswerk in de bedrij
ven en de uitbreiding van de al
gemeen verbindendverklaring
van cap's wel een raam wetge
ving maken".
De vakbonden zijn de afgelo
pen jaren wel steeds meer be
trokken bij adviesorganen en
de uitvoering van sociale wetge
ving. Stekelenburg erkent dat
dat positieve kanten heeft, maar
ziet ook nadelen: "Het is mooi
dat deze regering niet meer al
les zelf heeft willen regelen en
zaken als de arbeidsvoorziening
aan de sociale partners wil over
dragen. En het vakbondswerk
biedt ook het draagvlak om der
gelijke taken over te nemen.
Maar daar zou wat ons betreft
wel een vergoeding tegenover
moeten staan. Bij organen als
de Sociaal Economische Raad,
de Stichting van de Arbeid, de
bedrijfsvereningen en de zie
kenfondsraad krijg je natuur
lijk presentiegeld. Maar dat
staat in geen verhouding tot de
beleidsvoorbereidende kosten
die wij, maar ook werkgeversor
ganisaties maken. En die kos
ten maak je wel voor de hele sa
menleving, ook degenén die
niet georganiseerd zijn. Daarom
pleiten wij ervoor een percenta
ge van de loonsom in een fonds
te steken waar dergelijke kos
ten uit gefinancierd kunnen
worden".
Europa
Naar alle verwachting zal Euro
pa '92 in de komende kabinets
periode een belangrijke rol
gaan spelen. Was de FNV-voor-
zitter daar een jaar geleden nog
optimistisch over. nu spreekt
hij toch wat zorgelijk over de
wijze waarop in de Europese ge
meenschap met de sociale kan
nen van de eenwordig wordt
omgesprongen. Hoewel minis
ter De Koning van sociale zaken
wel eens heeft gezegd dat die
ontwikkeling in de gaten moet
worden gehouden, heeft het
vertrekkende kabinet zich naai
de mening van Stekelenburg
bepaald niet sterk gemaakt
voor een Europees sociaal
handvest. "Als de top bijeen
komt, wordt men volledig be
heerst door het monetaire sys
teem en is er geen enkele ruimte
voor een discussie over sociale
verhoudingen".
Het belang van een sociaal
handvest moet beslist in het re-
geeracoord worden opgeno
men. "Zo'n handvest moet er
komen, anders bestaat het risi
co dat vakbonden in de ver
schillende landen zich defen
sief gaan opstellen en de een
wording gaan blokkeren. In
Duitsland zie je zo'n ontwikke
ling al. Daar dreigt de vakbewe
ging de kont tegen de krib te
gooien. Als een remmend land
als Engeland straks de norm in
de Europese Gemeenschap
wordt, dan zitten we echt met
een probleem".
BREDA Eigenlijk is iedereen die
zijn zomervakantie al ver van te vo-'
ren bespreekt gewoon 'gek'. Dat
vindt Ruud Mesker die samen met
zijn compagnon Hetty van Wijk, ge
specialiseerd is in last-minuterei-
zen. Wanneer iemand om half
twaalf 's morgens hun reisbureau
belt, kan hij 's middags om half vier
al in het vliegtuig zitten richting
zon. "Er zijn altijd reizen over. Ge
loof me nou, ik garandeer voor 99,9
procent datje ook op het laatste mo
ment nog wegkomt, tegen een veel
en veel lagere prijs".
door Ron de Groot
De twee Bredase last-minutespe-
cialisten schatten het aantal vakan
tiegangers dat pas in de laatste we
ken of dagen voor vertrek boekt, op
50 procent. De reisorganisaties
moeten daarentegen wel ver van te
voren hun programma's vaststellen,
met alle riscico's van dien. Zij
kunnnen geen rekening houden
met het humeur van de toerist of het
land dat plotseling in trek raakt.
Dit jaar ondervinden de toerope-
rators aan den lijve wat het betekent
als de verwachtingen verkeerd blij
ken te zijn. Het toerisme naar Span
je is volgens de berichten nagenoeg
ingestort. Vorig jaar, bij het inko
pen van kamers in hotels en vlieg-
tuigstoelen, was daar nog niets van
te merken. Vooral het mooie weer in
ons land maar ook de steeds hogere
Helft vakantiegangers beslist in 'laatste minuut'
prijzen aan de Spaanse kust hebben
aan de ineenstorting meegewerkt.
In de reiswereld is het de gewoon
te dat toeroperators accommodaties
en vliegtuigstoelen van tevoren 'in
kopen'. Een chartervlucht naar de
zon wordt zodoende 'verdeeld' on
der de reisorganisaties. Door dit
systeem kan een vliegtuig bij het
ene bureau 'vol' zitten terwijl bij een
ander bureau nog volop plaatsen
verkrijgbaar zijn. Reisorganisaties
kopen altijd meer dan ze zelf kun
nen verkopen en blijven zo vlak
voor vertrek met reizen zitten die zij
tegen de geldende prijzen niet
kwijtraken.
Zo kan het gebeuren dat Reisbu
reau Mesker Van Wijk reizen te
gen absolute dumpprijzen kan aan
bieden. Bijna alles wat in reisland
'overblijft', komt daar uiteindelijk
terecht. Het duo is in staat om een
argeloze bezoeker in korte tijd te la
ten duizelen van de aanbiedingen.
Tenerife 14 dagen, van ruim 1500
nu voor 870 gulden, volgende week
weg. Een weekje Kreta 525 gulden
(normaal zo'n 1000 gulden), vol pen
sion. "Dit gaat het hele jaar door,"
zegt Ruud Mesker. "De toeropera
tors proberen de open plaatsen te-
Reisorganisaties kopen altijd meer dan ze zelf kunnen verkopen en blijven zo vlak voor vertrek met r
die zij tegen de geldende prijzen niet kwijtraken. Via een omweg worden ze tegen kostprijs gedumpt.
gen kostprijs via ons toch nog te
verkopen. Ze hebben dan in ieder
geval de kosten eruit. Het overkomt
ze allemaal, want ze kopen allemaal
teveel in."
Mesker Van Wijk zijn de twee
speurders die vakantiegangers han
den vol geld kunnen besparen. "Als
je bij een reisbureau binnenstapt,
zal de dame of heer achter de balie
altijd proberen om de eigen reizen
te verkopen", zegt Mesker. "Op zich
is dat natuurlijk niet eerlijk tegen
over de klant. Er worden hooguit
twee telefoontjes aan gewijd, maar
als er dan nog niets'is gevonden
heet alles 'vol' te zitten. Kijk, die
mensen krijgen aan het eind van de
maand hun geld toch wel. Bij ons
ligt dat anders. Wij zitten om te be
ginnen niet vast aan een bepaald
bureau. Verder is het in ons eigen
belang dat de klant een reis vindt.
Wij bellen stad en land af."
De reisaanbiedingen stromen in
Bredase kantoor van alle kanten
toe, zelfs vanuit België waar enkele
grote reisbureaus een stukje van de
Nederlandse markt hebben weten
te veroveren. Meestal krijgen Mes
ker Van Wijk via de fax de laatste
aanbiedingen toegestuurd. Op som
mige lijsten wordt uitdrukkelijk
vermeld dat de naam van de aanbie
der absoluut niet mag worden ver
teld.
Een speciaal verschijnsel in het
last minute-wereldje is de zogehe
ten empty-leg die de slimme en zui
nige toerist een uitgelezen kans
biedt. Aan het einde en het begin
van het vakantieseizoen ontkomen
de toeroperators er bijna niet aan op
de bestemmingen een keer een leeg
vliegtuig te laten' vliegen. Aan het
begin van het seizoen komt het eer
ste vliegtuig zonder passagiers te
rug, aan het eind van het seizoen
gaat het laatste vliegtuig leeg heen.
Waarom doen de reisorganisaties
eigenlijk niet aan zelf stuntprijzen?
"Het is veel te bewerkelijk," zegt
Hetty van Wijk. "Daar hebben ze
geen tijd voor. Tegelijkertijd kun
nen ze zich geen scheve gezichten
permitteren onder hun publiek".
Mesker Van Wijk gaan naar ei
gen zeggen alleen in zee met toer
operators die kwaliteit leveren. "Wij
doen bijvoorbeeld weinig of geen
zaken tnet de grote toeroperators.
Hen kan het niet schelen als er hier
en daar een toerist in een slecht ho
tel terecht komt en een totaal bedor
ven vakantie heeft. En als er klach
ten komen, nou en? Maar wij kun
nen dat'niet hebben. Kleinere be
drijven besteden meer aandacht
aan hun klanten. Daarom doen wij
daar voornamelijk zaken mee"
Het karmelietessenklooster
in Auschwitz wordt voorlopig
niet overgeplaatst. De demon
straties van joden uit het bui
tenland maken volgens de
aartsbisschop van Krakow, kar
dinaal Frantisek Macharski, de
bouw van een bezinningscen
trum buiten het terrein van het
voormalige concentratiekamp
onmogelijk.
In een verklaring betreurt Ma
charski "de campagne van aan
klachten en veronderstellingen
evenals de niet alleen met woor
den uitgevoerde aanvallen" van
joodse organisaties in het westen.
Deze organisaties hebben min
achting getoond voor de christe
lijke waarden en de symbolen van
het geloof en zijn op het terrein
van het klooster doorgedrongen,
aldus Macharski. In die sfeer is de
bouw van het bezinningscen
trum, waar behalve voor de zus
ters ook ruimte is voor contacten
tussen mensen van verschillende
naties en godsdiensten, volgens
de kardinaal onmogelijk.
Vorige maand protesteerden
Amerikaanse joden onder leiding
van rabbijn Abraham Weiss tegen
het klooster, dat gevestigd in het
'theater' van Auschwitz, waar tij
dens de oorlog gifgas lag opgesla
gen. Zij drongen door tot het ter
rein van het klooster, maar wer
den door arbeiders van het terrein
weggesleept. Enkele weken eer
der hadden 300 leden van een in
ternationale zionistenorganisatie
eveneens bij het concentratie
kamp tegen het klooster gede
monstreerd.
Macharski behoorde tot de vier
kardinalen die in 1987 met het
Joods Wereldcongres overeen
kwamen dat het klooster voor 22
februari 1989 van het terrein van
Auschwitz zou zijn verdwenen.
Radio Vaticana heeft gisteren
bevestigd dat de overplaatsing
van het klooster voorlopig van de
baan is. De verklaring van Ma
charski werd zonder commentaar
integraal uitgezonden tijdens de
nieuwsbulletins. Bovendien
werd de verklaring door de Vati
caanse perszaal verspreid.
Het Vaticaan nam niet als zoda
nig deel aan de onderhandelingen
tussen de kardinalen en het Joods
Wereldcongres over de overplaat
sing van het klooster. De leiding
van de Rooms-Katholieke Kerk
beschouwde de kwestie als een
zaak van de Poolse kerk.
De Poolse regering maakte vo
rige maand bekend dat de RK
Kerk pas in maart dit jaar, dus een
maand nadat het klooster had
moeten zijn overgeplaatst, een
vergunning voor de bo.uw van het
bezinningscentrum had aange
vraagd. Deze vergunning is 15 ju
ni door het gemeentebestuur van
Oswiecim (de Poolse naam van
Auschwitz) verleend.
Volgens drs. M. F. H. M. Poort
huis. studiesecretaris voor Kerk
en Israël van de Nederlandse
kerkprovincie, hebben de drie an
dere kardinalen die in 1987 de
overeenkomst met het Joods We
reldcongres hebben gesloten, nu
de morele plicht de overplaatsing
van het klooster toch te doen uit
voeren. Het betreft de kardinalen
Godfried Danneels (Mechelen),
Jean-Marie Lustiger (Parijs) en
Albert Decourtray (Lyon). Hij
verwacht dat de Vaticaanse com
missie voor de betrekkingen met
het jodendom, die wordt geleid
door kardinaal Willebrands. zich
nu ook met de kwestie gaat be-
Poorthuis noemt het 'ongeloof
lijk pijnlijk' dat Macharski de jo
den uit het buitenland de schuld
geeft. Tijdens de Wereldoorlog
zijn miljoenen joodse Polen ver
moord. Er leven nu nog maar zo'n
vijfduizend joden in het land. Het
is daarom naar zijn mening zeer
nobel dat de buitenlandse joden
opkomen voor hun omgekomen
geloofsgenoten.
RIAGG
De Gereformeerde Landelijke
Instelling voor Ambulante Gees
telijke Gezondheidszorg 'De
Poort' heeft bij het ministerie van
WVC een aanvraag om erkenning
ingediend. Als de aanvraag wordt
gehonoreerd is De Poort naast
een joodse organisatie de enige le
vensbeschouwelijke instelling
voor ambulante geestelijke ge
zondheidszorg die door de over
heid wordt gesubsidieerd.
"Het werk groeit ons bijna bo
ven het hoofd", zegt mw. A. Kalk
man, een van de vele vrijwilligers
van De Poort. Er zijn grote wacht
lijsten, waardoor regelmatig moet
worden verwezen naar andere in
stellingen. Voor de clienten is dat
een onverkwikkelijke zaak, om
dat zij bij De Poort juist ook met
hun geloofs- en gewetensproble
men terecht kunnen. De
RIAGG's (Regionale Instelling
voor Ambulante Geestelijke Ge
zondheidszorg) vindt men te neu
traal, aldus Kalkman.
De Poort werd elf jaar geleden
in het leven geroepen en heeft
thans kantóren in Schiedam,
Amersfoort en Goes. Er wordt ge
werkt aan een vestiging in Zwol
le. De organisatie heeft enkele be
roepskrachten in dienst en drijft
daarnaast op de arbeid van vele
vrijwilligers en psychologen, psy
chiaters en predikanten die zich
voor bijvoorbeeld een dag in de
week beschikbaar stellen.
De Poort ontvangt giften uit de
hele 'gereformeerde gezindte' en
krijgt jaarlijks een vaste bijdrage
uit de kassen van de Gerefor
meerde Bond in de Nederlandse
Hervormde Kerk, de Christelijke
Gereformeerde Kerken en de Ge
reformeerde Gemeenten. De
meeste clienten zijn afkomstig uit
deze kerken, maar De Poort staat
ook open voor andere geloofs
richtingen, zo onderstreept Kalk-
Enkele maanden geleden liet
de NVAGG, de vereniging van al
le 58 Riagg's, het Interkerkelijk
Contact in Overheidszaken (CIO)
weten dat zij niets voelt voor het
idee in elke RIAGG een pastor te
installeren. Cliënten zijn mobiel
genoeg om buiten de instellingen
religieuze verzorging te krijgen,
zo werd gezegd.
Mis van verzoening
De Argentijnse bisschoppen
voelen er niets voor op dit mo
ment een mis van verzoening te
vieren. "De kerk zal altijd ijveren
voor vrede en verzoening, maar
ieder moet daaraan op zijn terrein
werken", aldus de voorzitter van
de Argentijnse RK bisschoppen
conferentie, kardinaal Raul Fran
cisco Primatesta, na een gesprek
met president Carlos Menem.
Ee^ maand geleden verzochten
vroegere leiders van de Montene-
ros, die tot 1983 een guerrilla
voerden tegen het militaire be
wind, bisschop Ognenovich van
Mercedes op 17 augustus een mis
van verzoening te vieren. Verte
genwoordigers van het leger en
de maatschappelijke groeperin
gen, die elkaar tijdens de 'vuile
oorlog' van de jaren zeventig heb
ben bestreden, zouden zich tij
dens deze mis moeten verzoenen.
Het verzoek bracht de Argen
tijnse kerk in een moeilijk parket.
De kerk kan zich onmogelijk ver
zetten tegen verzoening tussen de
verschillende maatschappelijke
groepen in Argentinië. De mis
zou echter kunnen worden uitge
legd als een oproep aan de rege
ring om Firmenich vrij te laten,
als zij amnestie zou willen verle
nen aan de militairen die zich tij
dens de 'vuile oorlog' aan schen
ding van de mensenrechten
schuldig hebben gemaakt. Bewe
gingen voor de mensenrechten
hebben fel tegen het voorstel van
de mis geprotesteerd.
Pastoor Weersink. Pastoor F.
G. J. Weersink van de de Bartho-
lemeusparochie in Voorhout
neemt zondag 3 september af
scheid van zijn parochianen, daar
hij vertrekt naar Wanroy. Naast
de bijzondere eucharistievierin
gen om half tien en elf uur (en za
terdag om zeven uur), is er zondag
in het parochiehuis aan de Heren
straat van twee tot vier uur een af
scheidsreceptie. Wie pastoor
Weersink gaat opvolgen is nog
niet bekend.
Beroepen
Christelijke Geref. Kerken: be
roepen te Dundas (Canada, Free
Reformed Church) K. Hoefnagel
Nieuwpoort.
