Parkland Brabant straks
speeltuin van Nederland
Toekomst Luxemburgse tv-satelliet Astra onzeker
Vergunning
in Ierland
omstreden
In land van Ooit
is kind de baas
VRIJDAG 11 AUGUSTUS 1989
Wie in Ierland ging vissen behoefde
tot vorig jaar alleen een visvergun
ning aan te schaffen wannneer hij
ging vissen op zalm of zeeforel.
Maar vanaf 1988 is ook het vangen
van bruine forel en witvis aan een
vergunning gebonden. Alleen het
vissen aan en op zee is nog steeds
geheel vrij.
Er zijn twee soorten vergunnin
gen in Ierland. Die voor een periode
van drie weken, speciaal bestemd
voor de toeristen en een jaarvergun
ning meestal voor de Ieren zelf.
Voor het vissen op bruine forel of
witvis kost eén kortlopende ver
gunning 5 Ierse ponden, ofwel
f 15.50. Voor de zalm en zeeforelver-
gunning betaalt u het dubbele.
Een jaarvergunning alleen voor
witvis kost 10 Ierse ponden, voor
bruine forel 15 en een een volledige
vergunning inclusief zalm en zeefo
rel 25 Ierse ponden, omgerekend
een slordige f77,50.
DOOR BRAM VAN LEEUWEN
Het vrijheid-blijheid-beleid dat
Ierland jarenlang hanteerde voor de
hengelaar ligt dus achter ons. Daar
bij moet u bedenken dat voor parti
culiere viswateren en voor de wate
ren die eigendom zijn van hengel
sportverenigingen nog een speciale
vergunning nodig is.
En voor sommige speciale zalmri
vieren kan de prijs van zo'n vergun
ning fors oplopen. Er is dus alle aan
leiding om vooraf goed te informe
ren voordat u een sportvisvakantie
in Ierland plant.
Er is trouwens nog een andere re
den. Dat zijn de acties die de Ieren
zelf ondernemen tegen de invoering
van het vergunningensysteem. In
het zuiden en westen van het land
kunnen ook buitenlandse henge
laars door die acties worden getrof
fen.
Zo gaat men er soms toe over vis
wateren te blokkeren, tijdelijk geen
visboten te verhuren of de verkoop
van vergunningen te staken. Zee
vissers ondervinden totaal geen
hinder. En dat geldt ook voor het
zalmvissen en het vissen vanaf een
motorjacht. De acties richten zich
meestentijds op de visserij op brui
ne forel.
Wie naar Ierland gaat doet er goed
Vissen met de vlieg in Ierse meren.
aan kort voor het vertrek te infor
meren naar de stand van zaken bij
het Iers Nationaal Bureau voor Toe
risme, telefoon 020-223101.
Dat is overigens ook het adres
waar u gratis brochures kunt aan
vragen voor het vissen in Ierland. Er
zijn drie verschillende, een over zee
vissen, een over vissen op zalm en
forel en een voor de overige zoetwa
tervissen zoals snoek, brasem, ruis-
voorn en zeelt.
De mogelijkheden om naar Ier
land te vliegen zijn dit jaar opnieuw
uitgebreid. Zo verhoogde Aer Lin-
gus het aantal vluchten per week tot
19. Dat wil zeggen dat er van maan
dag tot vrijdag driemaal per dag
naar en van Ierland kan worden ge
vlogen. Binnen anderhalf uur zit u
in Dublin, Cork, Shannon, Sligo of
Galway. Het goedkoopste retourtje
kost f399.-. Ook de NLM verzorgt
geregeld vluchten op Ierse luchtha-
Wie de voorkeur geeft aan een fer
ry kan vanuit Le Havre vertrekken
met Irish Ferries of vanuit Calais
met Sealink. Het voordeel is dat je
dan je eigen auto kunt meenemen.
Denk er wel aan dat in Ierland links
wordt gereden.
Gaat u voor de eerste keer naar
Ierland dan is het verstandig om
hier en daar eens uw licht op te ste
ken bij hengelaars die al eerder gin
gen. Ze kunnen u dan goede advie
zen geven over hotels, pensions, bo
tenverhuurders en visstekken.
Want Ierse wateren mogen dan
rijk aan vis zijn, een beetje plaatse
lijke kennis is beslist vereist om niet
teleurgesteld naar huis terug te ke
ren. Ook de manier van vissen kan
plaatselijk nogal verschillen om
succes te boeken.
Je kunt in Ierland voor grote ver
rassingen komen te staan. Zo werd
ik jaren geleden eens tijdens het vis
sen in de buurt van Mountshannon
samen met mijn vismaat uitgeno
digd om achter een Ier aan te rijden
die me vervolgens gratis zijn boot
met aanhangmotor en hengelmate-
riaal aanbood om op de Shannon te
gaan vissen.
Zelf zou hij graag meegaan, maar
moest aanwezig zijn bij de honden
races. Als ik uitgevist was kon ik de
boot weer gewoon in de loods ach
terlaten. Kom in Nederland eens
om zoveel vertrouwen in iemand
die je nog nooit eerder hebt gezien.
Een andere keer had ik de groot
ste moeite om de verhuurder van
een roeiboot geld in handen te stop
pen. Hij wilde niets hebben omdat
we ondanks zijn welgemeende ad
viezen niets hadden gevangen. Het
tegenovergestelde komt ook voor.
We huurden in goed vertrouwen
eens een visboot die een paar kilo
meter verderop lag. Nadat we alle
visspullen aan boord hadden ge
bracht en waren vertrokken begaf
plotseling een van de halfverrotte
roeispanen het. Vervolgens ontdek
ten we dat de boot vanwege diverse
lekkages snel water maakte. Met
een roeispaan hebben we nog net op
tijd de oever kunnen bereiken.
Toen we bij de verhuurder klaag
den deed hij alsof hij van niets wist.
De plicht gebiedt me te zeggen
dat de plezierige ervaringen de min
der prettige nog steeds overstem
men. Ierland is nog altijd een plezie
rig visland, maar het groene land
schap duidt erop dat het er nogal
eens fors en langdurig kan regenen.
En ook Ierland is geen land waar
de vissen zomaar aan je haak gaan
hangen. Alle superlatieven en fol
ders ten spijt. Je zult ze ook echt
moeten opsporen en naar je visstek
lokken. En ook Ieren kunnen je -
hoe graag ze dat ook zouden willen
- geen vangstgarantie geven.
Plotseling valt de term
Speeltuin van Nederland. Wat
al een stuk duidelijker
overkomt dan Parkland
Brabant. De naam waarmee
het noordwestelijk deel van
Noord-Brabant nu al enige
tijd hardnekkig tamtam
maakt.
En achter deze naam gaan begrip
pen schuil als recreatie, vakantie en
dat vooral pretmaken. Aan
plannen geen gebrek daar in het
land van Zoete Lieve Gerritje, de
Meierij en de Langstraat. Vijfhon
derdmiljoen gulden is er voor de ko
mende jaren uitgetrokken. Een half
miljard, bestemd voor onder meer
vijftienhonderd hotelkamers, twee
duizend bungalows, uitbreiding
van het aantal dagattractieparken...
En er was toch al zoveel.
door
Rob van den Dobbelsteen
Maar Parkland Brabant wil meer.
Het wil zich ontwikkelen tot het
Florida van Nederland. Daar werd
Orlando onbetwistbaar middelpunt
van een onafzienbare, tot ver voor
bij de horizon doorlopende pret-ak-
ker. In Parkland Brabant wordt die
eer toebedacht aan het vierkant tus
sen Tilburg, Eindhoven, Den Bosch
en Waalwijk. Het stuk land dus
waar attractieparken als De Efte-
ling, De Beekse Bergen en het Auto-
tron reeds welig tieren en waar Het
Land van Ooit dit voorjaar de poor
ten met veel zwier heeft open ge
gooid.
Een voor toeristisch Nederland
uniek samenwerkingsverband dat
Parkland Brabant'. Brabantse toe
risten-tycoons die elkaar jarenlang
te vuur en te zwaard bestreden, pre
senteren elkaar onder aanvoering
van Dirk Lips (directeur van zowel
de Beekse Bergen als het Autotron)
nu de vredespijp. Directeur Adri
Bontebal van Parkland Brabant
"Men is eindelijk gaan merken dat
je beter met elkaar kunt werken,
dan tegen elkaar".
De eerste resultaten van dat co
öperatieve gedrag zijn al zichtbaar.
Zet de auto maar neer "aan de grens
van Parkland Brabant!" schalt de
folder en doorkruis vervolgens per
trein en per bus voor maar 20 gul
den 2 dagen lang het hele gebied.
Kinderen en 65-plussers betalen de
helft. Ben Zwart, planoloog van
Parkland: "Het is de bedoeling dat
er bij Waalwijk, Den Bosch, Eind
hoven en Tilburg grote parkeer
plaatsen komen met 'scoreborden'
waarop staat aangegeven hoeveel
bezoekers er op dat moment in de
diverse attractieparken zijn. Je zet
je auto neer en je pakt de bus of de
trein naar het park waar het nog niet
zo druk is. Dat voorkomt lange rijen
bij de kassa's".
Doorstroming
Ook zogenaamde 'puntenkaarten'
moeten al te grote verstoppingen in
en rondom de attractiepunten voor
komen. Zwart: "Ach, je weet toch
hoe dat gaat. Het is drie uur in de
middag en je kinderen worden
doodmoe. Die willen weg. Maar jij
hebt twintig gulden entree betaald
en wil dat bedrag er tot op de laatste
cent uithalen. Want je bent Neder
lander. Gevolg: je blijft met een stel
jengelende kinderen nog tot zes uur
hangen. Met zo'n puntenkaart ga je
al om twee uur weg en zie, je houdt
nog vier uur over voor een andere
dag en anderen krijgen weer wat
meer ruimte".
Doorstroming. Toverwoord voor
Parkland Brabant als straks het
volk toestroomt. Adri Bontebal: "Er
moet zo'n goed geolied transport
systeem komen, dat er nergens
meer files ontstaan. Daarom gaan
we ook de ontbrekende verbindin
gen invullen. Er moeten meer bus
sen komen die in een nog grotere re
gelmaat zullen moeten gaan rijden.
Zeker als we straks ook nog Eu-
rodroom krijgen, een park dat een
soort tegenhanger moet worden
van het Amerikaanse EPCOT. Een
park over de toekomst van de we
reld dus".
De Efteling, Het Land van Ooit,
Autotron met het Huis van de Toe
komst, Beekse Bergen, het Curiosa-
huis, Eurodroom en nog is het rijtje
niet af. Want ook zijn er in het Bra
bantse, plannen voor de aanleg van
zowel een ecologisch als een geolo
gisch museum. En zijn daar boven
dien nog de Oisterwijkse vennen.
En ligt daar het poppedijnerige
Heusden. En staan daar de ettelijke
musea in vooral Tilburg. En heb je
daar de prachtige binnenstad van
Den Bosch met de Binnendieze
De reus uit Het land van Ooit be
kijkt het allemaal rustig. Hij loopt
weinig risico onder de voet gelopen
te worden, hoe druk het ook straks is.
(Foto GPD)
waarop zulke aardige rondvaarten
kunnen worden gemaakt.
Adri Bontebal: "Er is zoveel po
tentie hier, zo enorm veel potentie.
Parkland Brabant heeft het in zich
in de nabij toekomst net zo'n naam
te krijgen als, laten we zeggen, de
Rivièra em Tirol. Als je aan die stre
ken denkt, moet je ook meteen aan
vakantie denken".
Het Land van Ooit. De wereld van
het kind. Het land waarin de jeugd
de baas is. Waarin ridders ronddo
len, feeën en jonkvrouwen en waar
in theaters staan waarin onder an
deren door Hermand van Veen zul
ke enge sprookjes worden verteld
en uitgebeeld dat het warempel
weer leuk wordt. Vijftien miljoen
gulden heeft het gekost om in 28
weken 'Het Land van Ooit' te bou
wen. Maar hoe fraai en hoe enorm
de reuzen ook zijn en hoe origineel
de voorstelling in het manége-thea
ter ook is: uiteindelijk zijn het toch
de mensen die er de sfeer bepalen.
In de VS doodnormaal - uniek
voor Nederland: personeel dat zich
in hoge mate met het bezoek be
moeit. Dat de visite uitnodigt mee te
doen aan het permanente verhaal
dat vanaf de opening 's ochtends tot
aan de sluiting 's avonds wordt ver
teld. Voor ouderen, die voor elke in
pofbroek en kleurig wambuisje ver
klede hotemetoot een buiging die
nen te maken op het eerste gezicht
misschien wat oubollig, dat Land
van Ooit. Voor kinderen echter een
feest.
Wil Faber, adjunct-directeur van
'Het land van Ooit':"Dat de kinde
ren meedoen, daar gaat het uitein-
Alle medewerkers van Het land van Ooit hebben in het park een eigen rol.
Van douanier tot gouverneur, van graaf Wildebras tot gravin Rondalia.
delijk om. Daarom zijn we zo lang eerste afslag Drunen; vanaf Waal-
bezig geweest met de selectie van wijk: tweede afslag Drunen. Vanaf
personeel. We hadden 2000 sollici- het Centraal Station van Den Bosch
tanten uit heel Nederland en daar- is een rechtstreekse busverbinding
van hebben we er 150 aangeno- met het park. Openingstijden: van
men". 10.00 tot 19.00 uur. Verdere informa-
Het Land van Ooit ligt aan de tie: Het Land van Ooit, Postbus 117,
Maasroute (A59). Vanaf Den Bosch: 5150 AC Drunen. tel. 04163 - 77 77 5.
Hoewel de huidige kanalen
van de Luxemburgse
Astra-satelliet nog lang
niet allemaal bezet zijn,
heeft de Société
Européenne des Satellites
(SES) alvast een tweede
kunstmaan besteld. Die zal
de Europese
lanceermaatschappij
Arianespace november of
december 1990 in de ruimte
brengen. Astra beschikt
dan over 32 kanalen.
Overcapaciteit of een reëel
aanbod? Hugo van der
Heem zet de technische en
financiële risico's van
'ruimtehandel' in
communicatie en tv-
programma's eens op een
rijtje.
Er is een mooie kans dat tenminste
een van de twee 'Nederlandse' zen
ders Véronique of TV-10 op de
Luxemburgse tv-satelliet Astra te
recht zal komen. Astra heeft zestien
kanalen en ze zijn lang niet allemaal
in gebruik en dat kost veel geld. Met
name het aandeel van de Duitstali
ge programma's is achtergebleven
bij de verwachting.
Europese
De Société Européenne des Satel
lites (SES) wilde met Astra een echt
Europese tv-kunstmaan waarop de
kijkers in alle landen zouden kun
nen afstemmen. Engelstalige pro
gramma's zijn inmiddels voorhan
den, al ging het belangrijke Disney-
channel niet door en zijn veel
Duitstalige programma's voor heel
Europa elders al op kunstmanen
ondergebracht of komen mogelijk
straks op een andere satelliet.
Franstalige uitzendingen zijn ook
afwezig. Zij komen zelfs niet uit
Luxemburg zelf, dat toch met Ra
dio TV Luxemburg (RTL) een ster
ke troef in huis heeft. Wel zijn er
twee Scandinavische kanalen op
Astra aanwezig. Maar die zijn door
de toepassing van een afwijkend tv-
systeem niet in de rest van Europa
te ontvangen en nauwelijks in Scan
dinavië zelf. wegens een tekort aan
decoder-chips.
Astra zendt op dit moment naast
de Scandinavische, twee sportkana-
len uit: Eurosport en Screensport.
Verder twee filmkanalen: Sky Mo
vies en FilmNet. FilmNet is 'ge-
scrambled' en Sky Movies wordt in
de toekomst 'geklutst'. In beide ge
vallen moeten er abonneekastjes
worden gehuurd om de films te
kunnen zien, al draait Sky Movies
op dit moment nog zichtbaar: om
abonnee's te werven. Overdag is er
op dit kanaal een soort Tele-ver-
koop aan de gang: The Satellite
Shop, mogelijk commercieel wel
een succes, maar zeker niet erg ge
slaagd als televisie-genre.
Verder valt er op Astra nog het
Sky- en European Business Chan
nel te bezien, Sky News (een Engels
tegenhanger van CNN), Childrens
Channel en Lifestyle. En dan nog 24
uur Music TV Europa (MTV) met
een eindeloze reeks TV-clips
rondom popmusic.
Er zijn ook enkele radiokanalen
verstopt op de satelliet. Screensport
en Children's Channel kunnen
meertalig worden ontvangen.
Al met al zijn er pas tien kanalen
in gebruik. De komst van Véroni
que is dus uiterst welkom voor SES,
die verder zegt ook met TV-10 te
praten. Het pan-Europese idee rond
Astra zou dan beter gestalte krijgen
en de satelliet wordt weer aantrek
kelijker voor kabelnetten en parti
culieren die een eigen schotel wil
len opzetten.
Slagen moet
En Astra moet nu slagen voordat er
teveel speciale tv-satellieten zijn
bijgekomen. Immers, voor elke sa
telliet heeft men een aparte schotel
nodig of een dure, bestuurbare
schotelantenne met dito tuner. Als
er 16 aantrekkelijke kanalen op één
kunstmaan te vinden zijn, zullen ka
belnetten en schotelkopers die an
dere satellieten links laten liggen,
veronderstelt men bij Astra terecht.
Haast is ook geboden om geld te
gaan verdienen. SES drijft op een
consortium van hoofdzakelijk ban
ken dat totnutoe 300 miljoen Neder
landse guldens heeft geïnvesteerd.
De huur van een kanaal komt op
zo'n 22 miljoen per jaar. Bij gebruik
van meerdere kanalen tegelijk,
zoals het Sky-imperium, dat er vier
in gebruik heeft, krijgt men 'groeps
korting' en komt een kanaal ver
moedelijk op zo'n 20 miljoen.
Meer dan 16 kanalen gaat Astra
vermoedelijk niet aanbieden. De
tweede satelliet, die eind volgend
jaar moet worden gelanceerd (kos
ten 200 miljoen gulden, 100 voor de
Astra-1B en nog eens 100 voor de
lancering) komt op dezelfde plaats
boven de aarde te hangen, zodat het
voor de kijkers op kabelnetten niet
uitmaakt of men naar Astra-1A of
1B kijkt. In geval van storing kan
men razendsnel van de ene naar de
andere satelliet overschakelen. Om
dat men 24 uursbelegging menselij- -
kerwijs 'garandeert' aan de tv-sta-
tions is zo'n tweede kunstmaan
geen luxe. Er zijn nu echter ook re
serve transponders in Astra aanwe
zig, voor het geval iets stukgaat.
Overspannen
Astra's aantrekkelijkheid is al met
al niet wat menige communicatie
deskundigen ervan verwachtte. In
vroegere communiqués is steeds
sprake van 'Europa's hotbird'. maar
Astra is waarschijnlijk zowel het
slachtoffer van veel te overspannen
verwachtingen op de communica-
tiemarkt als van concurrentie van
andere satellieten die (mede door
die 'opgeblazen' marktbehoefte) nu
aan de lopende band worden gelan
ceerd.
Voorts speelt de mediapolitiek
een belangrijke rol. RT-Véronique
zal wel op Astra komen. Dat bete
kent een kanaal meer. Van TV-10
moet men minder zeker zijn. Via Es-
selte heeft dit station al elders een
transponder beschikbaar, die men
in de proefperiode niet zo maar zal
opgeven, al is het in verband met
het grotere publiek dat men via As-
tra kan bereiken ook weer niet on
mogelijk dat de Luxemburgse
kunstmaan toch in aanmerking'
komt.
Voor Astra staat daar tegenover
dat de Engelse krantenmagnaat
Murdoch, die de vier Sky-kanalen
exploiteert, wel over een enorm im
perium beschikt, maar ook over gi
gantische schuld van naar men
schat acht tot tien miljoen gulden.
Hij vond het noodzakelijk dat er een
herstructurerieng kwam bij Sky Te
levision omdat via dit bedrijf zijn
Die DBS-kunstmanen spelen ook
Astra parten. Net is de zeer sterke
Olympus gelanceerd. Maar dat is
een experimentele satelliet van
ESA, waar weliswaar RAI Uno op
wordt gerelayeerd, maar waar ove
rigens vooral technische en educa
tieve proeven mee worden gedaan.
Wel is de TDF-1 van de Fransen met
vier uiterst krachtige kanalen al in
de lucht. De Fransen ruziën echter
over wie op welk kanaal zal gaan
uitzenden en bovendien gaat het
hier om D2-MAC uitzendingen, be
ter van geluids- en beeldkwaliteit,
dat wel, maar nog door vrijwel nie
mand te ontvangen.
Sterker signaal
Het opstraalstation voor de 16 kanalen
De controlekamer voor de Astra-
satelliet in het Luxemburgse Bet-
zdorf.
Betaalbare schotel
Murdoch's probleem is de geringe
kijkdichtheid via Astra. Net op tijd
is het eveneens Engels bedrijf Am-
strad met een zeer betaalbare satel
liet-ontvanger met bescheiden
schotel en uiterst redelijke prijs ge
komen. In ons land kan men de hele
combinatie voor rond de 1100.- ko
pen (met of zonder afstandsbedie
ning) en eventueel zelf installeren.
In Engeland heeft Murdoch er hon
derdduizenden besteld bij Amstrad
die men vrijwel cadeau geeft om de
belangstelling voor de Sky-kanalen
op te peppen. Particulieren kunnen
die aan hun huis bevestigen voor
privé-ontvangst, net als in ons land.
Daar komt nog bij dat British
Broadcast Corporation (BSB) in
Engeland scherp geprotestreert
heeft tegen Murdoch's Sky Televi
sion. BSB, met tien aandeelhouders
onderwie veel uitgevers, vindt dat
er sprake is van een te grote machts
concentratie door de koppeling van
Murdoch's TV-kanalen en kranten.
Omdat het concern straks op een
Direct Broadcasting Satellite (DBS)
GPD) zal gaan uitzenden heeft men alle re-
De allereerste lancering van zo'n
DBS-satelliet gebeurde in opdracht
van de Deutsche Bundespost. Maar
de lancering mislukte, tot grote op
luchting van de technische wereld
overigens, die nog lang niet klaar
was voor de produktie van D2-
MAC-decoders. Maar de lancering
van de tweede Duitse DBS staat
voor de deur: TV-SAT-2 moet eind
deze maand of begin augustus wor
den afgeschoten. De Engelse BSB -
ook een DBS - is voor 1990 gepland.
De echte Direct Broadcast Satel
lite systemen hebben als voordeel
dat zij een nog veel sterker signaal
op aarde bezorgen dan Astra. Een
vergelijking: telecommunicatie sa
tellieten hebben een vermogen van
rond de vijf a vijftien Watt. Om die
te ontvangen heeft men een schotel
van 1,80 of 1,20 meter nodig. Astra
zendt met 40 tot 45 Watt per kanaal.
De Amstrad-schotel, die goed vol
doet, meet 60 bij 70 cm (ovaal). DBS
satellieten hebben een vermogen
van ruim 200 Watt en men zal in
Midden-Europa kunnen volstaan
met 40 tot 50 cm schoteltjes. Nadeel
van de DBS is dat zij vrijwel alle
maal volgens de D2-MAC-norm
gaan uitzenden, waar nu nog geen
apparatuur voor is. Wordt er ook
een Tele-X, een DBS voor Scan
dinavië gelanceerd, dan verliest As-
tra vermoedelijk ook de twee
Scansat-programma's.
Tot slot: Astra's toekomst - hoe
wel dank zij de goedkope Amstrad-
ontvangers - goed te ontvangen
voor de particulier - hangt toch sa
men met landelijke en Europese po
litiek. In Nederland kan de rechter
of het Commissariaat van de Media
misschien nog roet in het eten gooi
en als de politiek de U-bochtcon
structie van RT Véronique of TV-10
wel slikt. Hetzelfde geldt voor En
geland waar de U-bochtconstructie
door BSB wordt aangevochten, zij-
het op andere gronden.
