'Profvoetbal wacht gedaanteverwisseling'
'De kijker bepaalt grens'
Uiteindelijk draait het
maar om één ding: geld'
Marketing-deskundige Hans Schraders optimistisch over toekomst
voetbalseizoen
1989-1990
Arbeidsmarkt trainers raakt overvol
Voetbalbezoek stadions
hard achteruit gehold
Veiligheid en vandalisme
zijn grootste problemen
PAGINA 12
DONDERDAG 10 AUGUSTUS 1989
De geldverslindende strijd om tv-beelden
HILVERSUM (GPD) Het duurste contract aller tijden tussen de NOS en de KNVB was amper 24
uur afgesloten toen Ed van Westerloo, hoofd televisiedienst bij de Nederlandse Omroep Stichting,
via de pers van een club-voorzitter moest vernemen dat de Westduitse mediagigant UFA volgend
jaar het contract van de NOS met de KNVB (zes miljoen gulden per seizoen) wel zal afkopen.
volstaan met een administrateur,
maar dan laten die op veel terreinen
kansen schieten. De ontwikkelin
gen in het voetbal hebben ervoor
gezorgd dat er een enorme uitbrei
ding van taken is gekomen. Wie ver
der wil komen, moet overgaan tot
de aanstelling van een manager".
De professionele kracht van
landskampioen PSV is de afgelo
pen jaren een toonbeeld geweest
van het type manager binnen een
organisatie, dat zichzelf dubbel en
dwars terugverdient. „Of ik als
voorbeeld voor de andere clubs in
Nederland heb gefungeerd" zegt
Ploegsma bescheiden, „durf ik niet
te stellen. Ik ben er inderdaad van
overtuigd dat een goede manager
geen geld kost maar véél geld ople
vert. Bij PSV is wel bewezen hoe
waardevol het is om over een goede
organisatie te beschikken".
De landskampioen heeft Neder
land versteld doen staan van de be-
dragen waarmee jaarlijks wordt ge
werkt. Elk seizoen wordt hé't bud
get verruimd. Voor de voetbaljaar
gang 1989-'90 denkt PSV 18 miljoen
gulden nodig te hebben. Waar ligt in
de toekomst de grens?
Ploegsma: „Die is er niet. Er is
maar één rem op het budget en dat
is de recette. Omdat je elk jaar weet
hoeveel plaatsen je maximaal kunt
verkopen, kun je uitrekenen hoe
veel geld dat oplevert. Tenzij clubs
hun stadion gaan uitbreiden dat
zie ik in Nederland niet meer gebeu
ren is die inkomstenbron dus aan
een limiet gebonden".
„Maar de andere bron, die van de
sponsoring, is onvoorstelbaar groot.
De inkomsten uit het sponsorge-
beuren kennen geen plafond. Ik
durf zelfs te stellen dat we, ondanks
alle ontwikkelingen van de afgelo-
pen»jaren, nog maar het begin van
de mogelijkheden die het bedrijfs
leven biedt, hebben ontdekt. De ko
mende jaren gaat er bij de betaalde
clubs nog een heleboel gebeuren.
Wat, dat kan ik niet zeggen. Het
hangt voor een groot deel van de in
ventiviteit van de clubs af in hoever
re de inkomsten uit sponsoring
worden vergroot".
AMSTERDAM (GPD) „Twee jaar geleden heeft Jacques Hogewoning zitten lachen om de inkom
sten die het het betaalde voetbal naar mijn mening uit de televisie zou kunnen genieten. Zeven mil
joen gulden, vond Hogewoning, was een belachelijk hoog bedrag. Dat zou nooit gebeuren. Deze zo
mer is gebleken hoe juist die schatting is geweest. Goed, het werd een contract van zes miljoen per
jaar met de NOS. Maar het aanbod van 7 miljoen (UFA, red.) was er".
Hans Schraders: "Het hoogtepunt van voetbal op televisie moet nog worden bereikt
niet toe. De finales van een EK, WK
en de Europa Cups wil iedereen
zien, maar op beelden van PEC
Zwolle-Emmen zitten weinig men
sen te wachten. De grens wordt be
paald door de kijker. Het is onzin
om te beweren dat er behoefte is
aan meer voetbal op de buis. De
kijktijd blijft hetzelfde. Wij hebben
het afgelopen jaar beelden geleverd
aan Sky en Superchannel, die beide
een programma met Nederlands
voetbal op de buis brachten. Het is
toch geen toeval dat ze er alletwee
mee zijn gestopt? Het heeft eenvou
dig niet de revenuen opgebracht,
die men ervan had verwacht".
- Weten jullie bij de NOS precies
wat zich in andere landen afspeelt?
Van Westerloo: „Jazeker. We heb
ben alles in Europa nauwkeurig in
kaart gebracht. We zijn uitstekend
op de hoogte van alle ontwikkelin
gen. Daar proberen we ons voordeel
mee te doen. Afgelopen jaar hebben
we nog een goede les gehad. In som
mige landen bleek men bij de clubs
de rechten van Europa Cup-wed
strijden te hebben geworven. De
Franse televisie is ermee begonnen.
Men betaalde Nantes, Bodeaux en
een derde club een flink bedrag.
Men had pech dat alle deelnemers
er vroeg werden uitgeknikkerd.
Maar de Spaanse tv trof het beter
met Real Madrid. Omdat wij echter
niet hetzelfde hadden gedaan met
PSV kon er in de halve finale niet
geruild worden en bleef de Neder
landse kijker verstoken van beel
den. Daarom zijn we nu ook in de
slag gegaan met clubs die Europees
voetbal spelen".
- De NOS moet, zo blijkt, elk jaar
meer geld neertellen om voetbal op
televisie te brengen. Waar zit jullie
plafond?
Van Westerloo: „Ik wil niet roe
pen dat het Rijk maar over de brug
moet komen, maar als de minister
vindt dat de publieke omroep moet
kunnen concurreren met de com
merciële stations, zal hij ons in staat
moeten stellen op bepaalde mo
menten in de slag te gaan".
- Ziet u het er nog eens van komen
dat middenin een rechtstreekse re
portage van een voetbalwedstrijd,
tijdens een spelonderbreking bij
voorbeeld, een reclamespotje wordt
uitgezonden?
Van Westerloo: „Ik durf met de
razendsnelle ontwikkelingen van
de laatste tijd niets uit te sluiten.
Maar ik denk dat het, zolang de
NOS het voetbal in de huiskamer
brengt, niet zal gebeuren".
Manager Ploegsma is goud waard voor PSY
EINDHOVEN (GPD) In het begin van de jaren zeventig hadden alleen Feyenoord en PSV een
manager in dienst. Tegenwoordig heeft elke eredivisieclub plaats in zijn organisatie voor hem ge
maakt. „Een betaalde club met ambities kan ook niet meer zonder een manager", stelt Kees
Ploegsma direct vast.
- De NOS zal, met andere woorden,
alsnog door de commerciële tv bui
tenspel worden gezet. Kunnen de
stormachtige ontwikkelingen op
voetbal- en mediagebied nog tref
fender worden gekarakteriseerd?
Ed van Westerloo: „Op de woor
den van Karei Aalberse (de voorzit
ter van Vitesse, red.) wil ik niet rea
geren. Aalberse stond in mijn ogen
nogal alleen met zijn ideeën over an
dere tv-stations tijdens de vergade
ring, die ik ook heb bijgewoond. Ik
geef toe dat er heel hard geknokt
wordt om de beelden van het betaal
de voetbal in Nederland. De ont
wikkelingen zijn groot. Ik maak me
daarover niet al te veel zorgen. Wat
het Nederlands elftal betreft heb
ben wij voor het EK alle wedstrij
den tot 1996 onder contract en voor
het WK zelfs tot 1998. De NOS komt
heus niet zomaar buitenspel te
staan".
- Hoe ziet u de toekomst van het
voetbal en de televisie?
Van Westerloo: „Er komt tegen
woordig een heleboel voetbal in de
huiskamer. Hoewel allerlei stations
nog grote plannen hebben, heb ik
het idee dat het verzadigingspunt
toch zo'n beetje is bereikt. De inte
resse van de mensen neemt echt
„In diezelfde tijd kwam er een rap
port uit, waarin werd voorspeld dat
er in Nederland in de jaren negentig
tien multi-functionele stadions zou
den verrijzen. 'Luchtfietserij' noem
de Hogewoning het. Hij vond het
een beetje bespottelijk dat er derge
lijke toekomstbespiegelingen wer
den gemaakt. In september wordt
met de bouw van het eerste stadion
(Arnhem) begonnen en in Amster
dam wordt op dit moment een 'haal
baarheidsonderzoek' gedaan naar
de mogelijkheid van een stadion
van 300 miljoen gulden".
ZEIST (GPD) Het vandalisme,
de veiligheid in de stadions en de
professionalisering van het eigen
apparaat vormen de drie grootste
problemen, waarmee de Konink
lijke Nederlandse voetbalbond in
de komende jaren moet worste
len. Het laatste onderwerp is wel
licht geen echt 'probleem', maar
betekent niettemin een enorme
klus.
Jan Huijbregts, secretaris van
de KNVB, competitieleider en tot
voor kort lid van het sectiebe-
stuur betaald voetbal, houdt er re
kening mee dat de professionele
tak van de voetbalbond een aan
tal moeilijke jaren tegemoet gaat.
„Mede door de recente ontwikke
ling op mediagebied hoeven we
ons echter", zo zegt hij, „geen zor
gen te maken over het betaalde
voetbal. We gaan weer florerende
tijden tegemoet".
Huijbregts vraagt zich wel af of
het aantal profclubs voor het jaar
2000 aanzienlijk is gedaald. „Of
het mogelijk is 37 clubs te behou
den, betwijfel ik ten zeerste. Op
termijn worden er andere eisen
aan het voetbal gesteld. Ik denk
met name aan de accommodaties.
Het vandalisme moet beter be
heersbaar worden en het aantal
zitplaatsen wordt uitgebreid. Die
aanpassingen en de handhaving
van de veiligheid vergen geweldi
ge investeringen. Niet iedereen is
in staat die te doen".
„De aandacht van de commer
cie wordt steeds gerichter. Niet
Hans Schraders, marketingdes
kundige in het betaalde voetbal en
adviseur van de Federatie Betaald
door Marcel
van der Kraan
voetbalorganisaties (FBO), zegt zich
niet zo snel op de borst te willen
kloppen, maar moet af en toe tegen
gas geven als blijkt dat hij niet seri
eus wordt genomen. Het inmiddels
afgestapte sectiebestuur betaald
alle clubs hebben dezelfde uit
straling. Langzaam maar zeker
wordt daardoor een aantal BVO's
(betaald voetbalorganisaties) ge
dwongen een marginaal bestaan
te leiden. Het is de vraag hoe lang
ze dat kunnen volhouden".
De voetbalpas is op dit moment
een heet hangijzer in het betaalde
voetbal. Supportersorganisaties
weigeren hardnekkig mee te wer
ken, de clubs staan met de rug te
gen de muur. Huijbregts: „Die
pas is een uitvloeisel van het over
leg met de overheid. We moeten
één ding niet uit het oog verlie
zen: we hebben de overheid no
dig om voetbal mogelijk te ma
ken. Zonder de medewerking van
de politie kan het betaalde voet
bal in Nederland niet bestaan".
„Er is al geruime tijd een dis
cussie aan de gang over de bijdra
ge in politiekosten. Die discussie
wordt steeds groter. In politie
kringen wordt geredeneerd dat
'zolang er transfersommen van
tien of twaalf miljoen gulden wor
den betaald, het absurd is dat de
politie zijn eigen kosten moet be
talen'. Eem verkeerde redenatie.
Men neemt PSV als voorbeeld. In
een zeer klein circuit gaat in Ne
derland veel geld om. Als de poli
tiekosten werkelijk worden ver
haald, kunnen drie of vier clubs
die financiële klap opvangen. De
overige 34 clubs kunnen dan op
houden te bestaan. Om die reden
moeten we blijven samenwerken
met de overheid".
voetbal deed dat regelmatig. André
van der Louw en Jacques Hogewo
ning konden hem met zijn revolu
tionaire rapporten, die uiteindelijk
tot de val van het voetbalkabinet
hebben bijgedragen, in 'Zeist' wel
schieten.
Over het algemeen - zeker van de
zijde van de clubs - is er wél waarde
ring voor het werk van de man, die
achter de schermen veelvuldig en
gedegen marktonderzoek verricht.
Zijn naam prijkte niet voor niets
lange tijd op de kandidatenlijst van
het nieuwe bestuur betaald voetbal.
Het is niet uitgesloten dat hij in de
nabije toekomst alsnog wordt toe
gevoegd aan de nieuwe beleidsbe
palers bij de KNVB.
Schraders, die met onder meer
Kees Ploegsma (PSV) en Arie van
Eijden (Ajax) deel uitmaakt van de
commissie marketing van de FBO,
heeft immer een duidelijke visie.
Dat hij er zo nu en dan eens naast
zit, dingen over- of onderschat, daar
schaamt hij zich niet voor. „Het gaat
erom datje vooruit durft te denken.
Het bijstellen van een visie is geen
schande".
Optimistisch
In de jongste publicatie van Schra
ders, die dezer dagen is verschenen
en de gedaanteverwisseling van het
betaalde voetbal als onderwerp
heeft, wordt een scherp beeld gege
ven van de te verwachten ontwikke
lingen in het laatste decennium van
deze eeuw. Schraders is ondanks de
matige belangstelling voor compe
titie- en bekerwedstrijden optimis
tisch gestemd over de toekomst van
het betaalde voetbal.
„Als je de feiten en de cijfers be
kijkt, zou je moeten concluderen
dat er een tijd komt waarin de spe
lers de toeschouwers een hand kun
nen geven. Maar dat zal nooit ge
beuren. Daarvoor gaat er te veel ver
anderen. Het profvoetbal gaat zich
instellen op een consument die an
dere verlangens heeft. Er wordt in
de komende jaren veel gedaan aan
de verbetering van de accommoda
tie. Men zal ook proberen de men
sen vaker en langer in de stadions te
houden. De bouw van multi-func-
tionele stadions hangt daar nauw
mee samen. Niet alleen in de grote
steden zullen die verrijzen, ook in
Groningen, Breda, Friesland en
Limburg".
Volgens Hans Schraders (40)
komt het gebruik van de stadions in
de buurt van het Amerikaanse mo
del. Veel service en comfort en veel
activiteiten. „Niet alleen sky-boxen
en business-seats, waar men kan
eten, drinken en tv-kijken. De clubs
zijn de afgelopen jaren gebiolo
geerd geraakt door de aanwezig
heid van sponsors, maar men moet
tegelijkertijd zuinig zijn op de drie
miljoen toeschouwers die het be
taalde voetbal (ere- èn eerste divi
sie) nog heeft. Er zal aandacht moe
ten worden besteed aan grotere
groepen, die meer en grotere verlan
gens hebben".
Investeringen
De aanpassingen van de stadions
vergen grote investeringen. Om die
reden acht Schraders het noodzake
lijk dat het exploitatie-volume (de
begrotingen) van de profclubs toe
neemt. „De kleine clubs moeten uit
bouwen, maar de toppers zeker. Om
de klant vast te houden moet er ook
succes worden geboekt op interna
tionaal niveau. Ajax, Feyenoord en
PSV kunnen in de jaren '90 alleen
aansluiting bij de Europese top
houden, als ze hun exploitatie gaan
verdubbelen. En dat zal ook gebeu
ren, daarvan ben ik overtuigd. In
het seizoen 1994/'95 zal Ajax een be
groting hebben van zo'n 25 miljoen,
Bond ver achterop
met tv-inkomsten
ZEIST (GPD) De inkomsten van
de KNVB uit de media steken schril
af bij de astronomische bedragen
die een aantal andere voetbalbon
den in Europa incasseert. Het nieu
we contract van de KNVB en de
NOS is inmiddels meer dan verdub
beld, maar staat (zoals uit onder
staand staatje van het afgelopen sei
zoen blijkt) nog altijd in geen ver
houding tot bijvoorbeeld de con
tracten van de Italiaanse, Spaanse
en Franse bonden. Mede daardoor
wordt verwacht dat de KNVB in de
nabije toekomst alleen maar meer
geld zal gaan vragen voor tv-beel
den.
Land inkomsten
1. Italië40 miljoen
2. Frankrijk70 miljoen
3. Spanje50 miljoen
4. Engeland49,5 miljoen
5. Westduitsland49,5 miljoen
6. Nederland3,5 miljoen
7 Zweden3.3 miljoen
8. Oostenrijk 3,2 miljoen
9. België2 miljoen
Feyenoord van 20 en PSV van 30
miljoen".
„Het totale budget van de eredivi
sie bedraagt op dit moment 67 mil
joen. Over vijf jaar praten we over
137 miljoen. Dat betekent dat er een
enorme geldstroom op gang zal ko
men. Kees Ploegsma heeft hele
maal gelijk als hij zegt dat de ruimte
daarvoor ook bestaat. In Nederland
wordt dit jaar 300 miljoen gulden
uitgegeven aan sportsponsoring.
Slechts 24 miljoen daarvan vloeit
naar het betaalde voetbal".
Het optimisme van Schraders is
mede gebaseerd op de blijvende en
zelfs groeiende interesse van het
grote (tv-)publiek voor voetbal.
„Voetbal is en blijft de meest boei
ende sport ter wereld. Het WK in
Italië wordt straks door 16 miljard
mensen bekeken, het WK in Ame
rika zelfs door 24 miljard. Dat zijn
onvoorstelbaar grote aantallen".
Drang
De drang van de commerciële om
roepen om het voetbal uit handen te
nemen van de publieke omroepen
in de Europese landen zal in de na
bije toekomst alleen maar groter
worden en er uiteindelijk toe leiden
dat het voetbal veelvuldiger en ge
varieerder in de huiskamer wordt
gebracht, zo meent Schraders. „De
inkomsten uit de media-wereld zul
len enorm gaan stijgen. Men heeft er
op dit moment nog geen idee van
hoe groot de bedragen zijn, die het
„Misschien dat in de eerste divisie
bij kleine clubjes nog kan worden
betaalde voetbal in de toekomst kan
incasseren. De NOS betaalt nu al
zes miljoen gulden per jaar. In 1994
zal een omroep 10 miljoen voor één
seizoen moeten neertellen. Dan
hebben we het alleen nog maar over
de competitiewedstrijden".
Schraders zegt het niet eens te
zijn met Ed van Westerloo van de
NOS, die elders op deze pagina ver
klaart een verzadiging bij het kijk-
publiek te constateren. „Het hoog
tepunt van voetbal op televisie
moet nog worden bereikt. Doordat
we sinds enkele jaren zoveel buiten
landse stations kunnen ontvangen,
hebben we elders een kijkje in de
keuken kunnen nemen. Daarbij
heb ik gemerkt dat men in andere
landen al veel verder is".
Hans Schraders ziet wat het Ne
derlandse betaalde voetbal betreft
veel vergelijkingen met het Ameri
kaanse basketbal. Daar worstelde
men een aantal jaren geleden even
eens met lage toeschouwersaantal
len, grote kostenstijgingen, te grote
concentraties kleine clubs en exor
bitante salarissen van spelers.
„Dank zij de televisie, sponsoring
en het uitzetten van een marketing
technische lijn is het Amerikaanse
basketbal weer reuze gezond ge
worden. Het Nederlandse voetbal
wacht een zelfde ontwikkeling".
Mogelijkheden
„Ik zie zelf nog legio mogelijkhe
den. Er wordt door het bedrijfsle
ven jaarlijks een gigantisch bedrag
(300 miljoen, red.) voor sportspon
soring uitgetrokken. Daarvan gaat
slechts een klein deel naar het voet
bal, terwijl die tak van sport de
hoogste attentiewaarde heeft. De
belangstelling van de media voor
het voetbal is en blijft heel groot.
Dan is het niet moeilijk om vast te
stellen dat er door de clubs meer uit
kan worden gehaald".
Eén van de terreinen waar het
geld hard in de richting van de prof
clubs zal rollen, is de televisie. Daar
wordt nu al een grote slag om de
voetbalbeelden geleverd. Volgens
Ploegsma wordt die strijd in de toe
komst nog veel groter. De clubs pro
fiteren daar direct van.
Ploegsma: „Uiteindelijk draait
het allemaal om één ding: geld. Wie
over meer financiën beschikt,
houdt zijn spelers makkelijker vast,
kan zich beter roeren op de transfer
markt en heeft meer kans op suc-
En de Europese competitie, hoe
staat het daarmee? Ploegsma, grijn
zend: „Die is er nog niet, maar dat
die er komt is zeker! PSV is als één
van de eerste clubs met ideeën daar
over naar buiten getreden. We heb
ben nooit het idee gehad dat wij er
eventjes voor konden zorgen dat die
Europese competitie op gang zou
komen. We hebben alleen de dis
cussie op gang willen brengen. We
wilden eens peilen of we met onze
ideeën een eenling op het interna
tionale podium waren".
„Inmiddels is duidelijk geworden
dat er in Europa wel degelijk grote
belangstelling is van de zijde van de
topclubs. Tijdens ons toernooi in
Denemarken heb ik het er nog met
de mensen van FC Köln over gehad.
Die waren het helemaal met me
eens. De Europese competitie komt
er, dat is zeker. Nee, 1992 is te vroeg,
maar voor het jaar 2000 is-ie er ze
ker. De UEFA moet echter eerst de
opzet van de Europa Cup-toernooi
en veranderen, voordat men de con
crete plannen voor een Europese
competitie op de burelen in Zürich
gaat bespreken".
ROTTERDAM (GPD) - De ar
beidsmarkt voor oefenmeesters
die in het betaalde voetbal werk-,
zaam willen zijn, wordt al sinds
het begin van de jaren tachtig vol
ler en voller. Van 1964 tot 1979 or
ganiseerde de KNVB elk jaar een
cursus voor oefenmeesters die
het A-diploma wilden behalen.
Daarna ging men over tot een op
leiding (coach betaald voetbal)
die eens in de drie jaar wordt ge
houden. Alleen maar om de aan
was trager te doen verlopen. In
1980, '84 en '87 kwamen er vervol
gens nog drie nieuwe lichtingen
oefenmeesters bij. Voor het ko
mend seizoen staat een nieuwe
cursus op stapel.
„We hebben de boel gewoon
moeten remmen", zegt Jaap van
der Leek, secretaris-generaal van
de WON (Vereniging Voetbal
Oefenmeesters Nederland). „Des
ondanks blijft het aantal trainers
toenemen. Vórig seizoen was er
een potentieel van 85 trainer-
/coaches. Nu heeft een aantal van
hen niet de ambitie om in het be
taalde voetbal werkzaam te zijn,
maar het blijft natuurlijk een
groot aantal".
Van der Leek constateert dat
veel Nederlandse trainers uit
wijkmogelijkheden zijn gaan zoe
ken.
„Het buitenland is erg in
trek. Dat zal de komende jaren
voor veel trainers nog interessan
ter worden. Want hier kom je niet
zo makkelijk meer aan de bak. De
spoeling is dun. Volgend jaar om
deze tijd staan er weer zestien
nieuwen te popelen om aan de
slag te gaan. Nee, ophouden met
de cursus is onmogelijk. Je mag
niet verbieden als trainer
i de slag te gaan in Nederland".
ZEIST (GPD) - Moeten de betaal
de clubs in Nederland vrezen dat
het aantal toeschouwers, dat zij op
4it moment jaarlijks binnen hun
stadion krijgen, aan het eind van de
jaren '90 zal zijn gehalveerd?
Wie de cijfers van de afgelopen ja
ren bekijkt, komt tot de ontdekking
dat zuiver statistisch gezien
voetbalwedstrijden tegen het einde
van deze eeuw door een klein pu
bliek (één miljoen per jaar In de ere
divisie) zullen worden bijgewoond.
Uit bijgaande grafiek is duidelijk te
zien hoe angstaanjagend snel het
stadionbezoek de laatste twintig
jaar is afgenomen.
„Waar de eredivisie in 1968 nog
ruim vier miljoen kijkers kon note
ren, moest in 1978 met een miljoen
minder worden volstaan. Het afge
lopen seizoen werd afgesloten met
een totaal, dat iets boven de twee
miljoen ligt", aldus Fredrikstadt.
- Conclusie: in het jaar 2000 hou
den we nog net een miljoen over?
Fredrikstadt: „Nee, dat verwacht
ik niet. Mijn cijfers geven inderdaad
een enorme achteruitgang aan.
Maar vanwege het feit dat juist de
laatste twee jaar de dalende tendens
niet is doorgezet - het seizoen
1988/'89 geeft een lichte stijging aan
ten opzichte van 1987/'88 kunnen
we gerust zijn. Toch moet die stij
ging nog toenemen, want zolang we
rond de twee miljoen kijkers in de
eredivisie blijven zitten, gaat het
niet zo goed met ons voetbal".
