CTAD ^DEN
Eèn muskusrat verzet per
jaar tien kruiwagens grond
LEIDSCH
DAGBLAD
Steeds meer meeuwen kiezen
verblijf in bewoonde gebieden
Wanhoop van dijkbewakers' steeds groter probleem
ZATERDAG 5 AUGUSTUS 1981
Ha vile kail Zuid-West van plaag verlossen
LEIDEN - "Meeuwen houden ervan
om op een hoog gebouw te bivakke
ren. Óp die manier hebben ze. voor
al als ze broeden, een goede uitkijk
post. Als op die plek bovendien vol
doende voedsel aanwezig is. in de
vorm van groenteafval bij voor
beeld, en dat gebouw in de winter
de nodige warmte uitstraalt, dan
zullen ze zich al gauw op die plek
concentreren", verklaart Hans
Peeters, medewerker van de Vogel
bescherming in Zeist, naar aanlei
ding van de overlast van een meeu
wenkolonie aan de Rooseveltstraat.
Peeters zegt via een aantal krante
artikelen enigszins op de hoogte te
zijn van de problemen in Leiden
Zuid-West. "Een uitzonderlijke si
tuatie is het overigens niet. Dergelij
ke meeuwenplagen komen wel va
ker voor. Een eenduidige reden
waarom ze juist op één plek
neerstrijken, is er meestal echter
niet. Vaak is er sprake van een sa
menloop van omstandigheden. Een
groot aanbod van voedsel in de
buurt bij voorbeeld. Als die plaats
bovendien nog vrij hoog is gelegen,
en enige waFmte biedt in de Winter
zijn meeuwen er bijna niet meer
vandaan te krijgen".
Meeuwen hebben volgens Peet
ers bovendien ook de neiging om te
rug te keren naar en te broeden op
de plaats waar ze zijn geboren. "Ook
daardoor zal het steeds moeilijker
worden om die dieren te verjagen",
weet hij. Dat de vogels zich midden
in de stad vestigen, is volgens hem
niet bijzonder. "Meeuwen blijken
meer en meer bewoonde gebieden
op te zoeken, omdat daar geweldige
hoeveelheden voedsel voorhanden
Lezers Schrijven
Bush (3)
Ter gelegenheid van het bezoek van
president Bush aan Nederland had
den enkele jongeren 'Bush go ho
me' op de muren geschilderd. Heb
ben deze mensen dan vergeten wat
er in 1940-1945 is gebeurd? Om ons
van de Duitsers te bevrijden heb
ben duizenden jonge Amerikanen
toen hun leven geofferd. Al deze
Amerikanen waren graag weer naar
huis gegaan. De muurschilders had
den beter kunnen schrijven: 'Come
back soon president Bush, we dan
ken u voor alles wat uw jongens
voor ons hebben gedaan'.
Als vrouw van een marine-arts
heb ik in een Jappenkamp gezeten
en kwamen we als wrakken in Hol
land terug. Door de oorlog met de
jappen heb ik mijn man heel vroeg
moeten missen. Töen ik in het kamp
zat had ik graag tegen de Japanner
willen zeggen 'go home Jap'.
Aan het Japanse volk heb ik geen
hekel. Ik heb een Japanse studente
in mijn huis ontvangen. Elk land
heeft goede en slechte mensen.
Mevr. E. Krul-Estoppey.
Utenwaerdelaan 5,
Oegstgeest.
Meeuwen (3)
Hierbij wil ik reageren op de over
last die wordt ondervonden van de
meeuwen. In de eerste plaats ben ik
zeer boos over de zeer laffe manier
waarop enkele meeuwen zijn afge
schoten. Wat zijn dat voor mensen
die op dieren schieten die hun jon
gen beschermen?
Nog meer boos ben ik op de be
woners die nu steen en been klagen
over de overlast die ze zogenaamd
van de meeuwen ondervinden. Zijn
die klagers niet zelf schuldig aan de
overlast? Hebben zij de karrevrach-
ten oud brood en andere etensres
ten weieens zien liggen achter hun
flats?
En zijn wij allemaal niet schuldig
aan het verjagen van de vogels uit
hun broedgebieden? Wij willen
toch zo graag wandelen door de dui
nen waar de meeuwen gewoonlijk
broeden? We zijn met zn allen
schuldig dat de vogels nu de stad
opzoeken om te broeden en hun
jongen groot te brengen. Het eten
ligt er immers voor het oppikken.
N. Holswilder,
L. van Deysselstraat 12a.
Leiden.
Gymnastiek
De Christelijke Gymnastiekvereniging
Jahn begint na de vakantieperiode weer
met het geven van gymnastieklessen in
verschillende zalen in Leiden. Er zijn ver-,
schillende takken van gymnastiek zoals
turnen, kleutergym, peutergym, gymnas
tiek, jazz-gym en recreatieve gymnas
tiek Voor meer informatie- telefoon (071
894489. 763061. 120582 of 224004
Ongeregeld
De meest vriendelijke methode om
de meeuwen te verjagen, is het laten
horen van hun eigen angstkreten.
"Iets dat het meeste effect heeft als
daarbij ook allerlei knal- en lichtef
fecten worden gebruikt. Maar ik
heb begrepen dat de gemeente Lei
den dat al heeft geprobeerd, zonder
dat dat veel resultaat had".
De maatregel die Leiden nu wil
nemen, het loslaten van een afge
richte havik, kan volgens Peeters
effectief zijn. "Voorwaarde is wel
dat dit een paar keer wordt her
haald. En op ongeregelde tijden. Als
het regelmatig gebeurt, gaan de vo
gels er rekening mee houden en
heeft het al snel geen enkel effect
"Als vogelbeschermer ga ik er
overigens niet voor pleiten om
meeuwen op dergelijke manieren te
verjagen. Maar als alle andere maat
regelen hebben gefaald, en er feite
niets anders overblijft dan afschie
ten of er een havik op loslaten, dan
kies ik toch voor de laatste metho
de. Zo'n havik pakte er één of twee
en daarna zit de schrik er flink in,
als het goed is".
De berichten dat meeuwen men
sen en dieren hebben aangevallen,
verwijst Peeters naar het rijk der fa
belen. "Ik heb verhalen gehoord als
zouden de vogels zich gedragen als
in de film 'Birds' van Hitchcock.
Dat was een spannende film,
gaf niet helemaal de werkelijkheid
weer. Meeuwen kunnen flink te
keer gaan wanneer ze vrezen dat
hun jongen worden bedreigd. Het
blijft ook dan echter bij schijnaan-
vallen. Ze vliegen rakelings over je
heen, maar ze zullen nooit echt toe
slaan", stelt Peeters.
Woningbouw
en vernieuwing
wal muren bij
bij Havenkade
LEIDEN - De Havenkade
krijgt een nieuw gezicht. Na de
sloop van de bedrijfspanden
van bouwmaterialenhandel
Van Dijk Co is een begin ge
maakt met de bouw van veertig
woningen. Van Dijk Co is ver
huisd naar een bedrijventerrein
in de Merenwijk. De nieuwbouw
aan de Havenkade wordt gerea
liseerd door projectontwikke
laar Erica en zal. als alles vol
gens plan verloopt, in april 1990
worden opgeleverd.
Intussen wordt door de ge
meente ook hard gewerkt aan de
vernieuwing van de walmuren
langs de Havenkade en de Kal
vermarkt. Dit karwei zal in het
najaar gereed zijn. Na de werk
zaamheden zullen de woonboten
die aan de Havenkade lagen op
hun oorspronkelijke plek terug
keren en een aansluiting op het
riool krijgen. (foto Wim Dijkman)
LEIDEN/ALPHEN/REGIO De muskusrat, wanhoop van
dijkbewakend Nederland vanwege de enorme schade die
hij aanricht aan oevers en dijken, vormt in toenemende ma
te een probleem in de regio's Leiden. Alphen en de Duin- en
Bollenstreek. In deze voorheen tamelijk maagdelijke gebie
den laat de muskusrat zich in steeds grotere aantallen-zien:
28 stuks werden in 1986 in dit deel van de provincie gevan
gen, vorig jaar waren dat er al 95 en in de eerste zeven maan
den van dit jaar hebben de provinciale muskusrattenbe-
strijders al 160 exemplaren in de in groten getale uitgezette
kooien en klemmen aangetroffen. Hoewel nog heel weinig,
zijn er ook al enkele exemplaren in Leiden gesignaleerd.
door
Simone van Driel
"Door het grote aantal droogma
kerijen is dit één van de kwetsbaar
ste gebieden van Nederland", zegt
Zoetermeerder André van Veen,
rayonambtenaar muskusrattenbe-
strijding in de Leidse, Alphense en
kustcontreien. "En twee ratten zijn
al in staat om een hele dijk te onder
mijnen. Een muskusrat kan jaar
lijks tien kruiwagens grond verzet-
Met het gemiddeld 55 tot 60 cen-
timter grote beest is op zich niks
mis, stelt Van Veen. vanaf 1977 bij
de provincie Zuid-Holland in dienst
als muskusrattenbestrijder. "Het is
eigenlijk een ontzettend mooi dier
tje, dat prachtige gangenstelsels
graaft en een boeiende leefwijze
heeft. Slim, is hij ook. Het is trou
wens niet echt een rat, maar de
grootste soort onder de woelmui-
zen. En ziektes verspreidt hij niet".
Hoeveel vertrouwen hij in dat
laatste heeft, blijkt als hij er op een
tcTcht langs de uitgezette klemmen
in de Veenderpolder bij Rijp wete
ring geen enkele moeite mee heeft
de kadavers van de in de val gelo
pen muskusratten met blote han
den beet te pakken en uitgebreid te
betasten. "Als er daarentegen per
ongeluk zo'n vieze bruine rat in een
klem zit, ben ik echt wel huiverig".
Gatenkaas
Hoe mooi echter ook. de muskusrat
richt met zijn gegraaf en gewroet zo
veel schade aan dat er zelfs een wet
telijke meldingsplicht is. Het dier
kiest voor het graven van zijn hol en
het bijbehorende gangenstelsel bij
voorkeur oevers en dijken uit. Voor
al bij kleinere dijken kan de uitwer
king op de stevigheid van de water
kering desastreus zijn. Omdat de rat
de gangen voor een deel vlak onder
de grond en de ingang net onder het
wateroppervlak graaft, ontstaan on
zichtbare valkuilen voor vee en
landbouwmachines. "Het gebeurt
nogal eens dat op die manier een
koe in de sloot terecht komt of een
poot breekt, of dat een tractor om
slaat", zegt Van Veen. "Daar zijn
ook wel mensen door gewond ge
raakt. Soms maken de ratten zo'n
gatenkaas van de grond onder een
weg, dat die gewoon verzakt". Een
minder prettige eigenschap van het
dier is volgens Van Veen voorts dat
het dol is op gewassen als suikerbie
ten. Boeren zien zodoende soms
aanzienlijke delen van hun oogst
weggevreten. "Gelukkig zijn in Ne
derland naar verhouding nog niet
echt ernstige dingen gebeurd".
Hoe serieus de overheid het mus-
kusrattenprobleem neemt, blijkt
behalve uit de meldingsplicht uit de
hoeveelheid geld en mankracht die
voor de bestrijding wordt uitgetrok
ken. Vorig jaar vier miljoen gulden
voor alleen al Zuid-Holland, van
welk bedrag het rijk de helft en de
Unie van Waterschappen en de pro
vincie elk 25 procent op tafel leg
den.
Bij de provincie zijn 56 mensen
met de muskusrattenbestrijding in
de weer. Van Veen vertelt dat er vol
gend jaar nog eens vijf bestrijders
bijkomen. "Dat moet ook wel, want
het probleem wordt alleen maar er
ger. De rat rukt op. Ik heb in mijn
gebied meer mensen nodig. Op dit
moment zijn er in deze contreien
tien bestrijders actief: drie provinci-
een touwtje hangen.
ale en zeven zogenaamde premiebe
strijders. Dat zijn veelal jachtopzie
ners en waterwerkers, die hun
werkgebieden voor ons schoonhou
den. Zij mogen ook klemmen zet
ten. Voor elke muskusrat die ze van
gen, krijgen ze 7,50 gulden".
Nageslacht
Twee factoren in het bijzonder ma
ken de bestrijding van de muskus
rat een groot probleem. De diertjes
planten zich allereerst bijkans snel
ler dan het geluid voort. Gemiddeld
drie tot vier maal per jaar werpen de
'moertjes', zoals Van Veen de
vrouwtjes noemt, vijf of zes jongen.
Zo'n jong kan na een week of zes
zelf ook al voor een nageslacht zor
gen. Vandaar de zorgwekkend snel
stijgende cijfers in ook de provincie
Zuid-Holland: nog maar vier gevan
gen ratten in 1970, al 200 in 1975,
ruim 43.000 in 1986 en vorig jaar
58.000.
Tweede handicap is dat de mus
kusrat niet honkvast is. In het voor-
en najaar gaat hij 'op grote trek'.
Van Veen vertelt dat de muskusrat
een rustiger plek zoekt als het hem
in een bepaald gebied door het gro
te aantal soortgenoten te druk
wordt. "En moeders zeggen tegen
hun jongen: dag, zoek nu maar je ei
gen weg. Die gaan dus ook op pad.
De grote trekroutes zijn de Rijn, de
Gouwe, De Amstel, de Braassem en
de Drecht. De Rijn is nu erg in trek.
Nee, in Leiden zijn ze nog nauwe
lijks gesignaleerd, een stuk of twee.
Maar helaas is het zo dat wat van
daag niet is, morgen nog kan ko-
Het is namelijk moeilijk voorspel
baar waar de rat precies zijn stompe
kop zal laten zien, legt Van Veen uit.
En' als ze ergens zitten, is dat zeker
voor leken vrij moeilijk te constate
ren. De muskusrat laat zich door
zijn voorkeur voor het nacht- en wa
terleven niet zo snel aan mensen
zien. Van Veen en de zijnen gaan
dan ook veel af op sporen. Bescha
diging van de oever, schuin afgevre-
ten rietstengels, voedselresten en
proppen plantenresten zijn enkele
tekenen dat de muskusrat zich op
een bepaalde plek ophoudt.
Stress
De rattenvangers zetten bij hun
jacht vooral kooien en klemmen in.
"De kooien plaatsen we in buizen
langs de grote trekroutes", doet Van
Veen het systeem uit de doeken.
"Zo'n rat komt daar langs en denkt,
in de wetenschap dat hij anders nog
een lange rivier af moet: hé. hier kan
ik eruit". Deurtje dicht, rat gevan
gen. "Verdrinken doet hij niet; een
muskusrat kan tien tot vijftien mi
nuten onder water blijven. Hij zet
zijn tanden in het gaas, raakt in de
stress en krijgt een soort hartstil
stand. Het is binnen een minuut ge
beurd". Van Veen spreekt van een
"zo humaan mogelijke dood", ook
wat betreft de klemmen die worden
uitgezet. Het zijn valklemmen met
een druk van 15 kilo die hun dode
lijk werk onmiddellijk moeten
doen. "De dieren hoeven dus echt
niet eindeloos te lijden. En mensen
kunnen het doden van muskusrat
ten dan wel zielig vinden, maar ze
beseffen niet wat voor schade ze
kunnen veroorzaken".
Als voorbeeld neemt de ratten
vanger de Veenderpolder. waar hij
samen met collega Wout Verhagen
uit Zoeterwoude de klemmen na
loopt en in no time een bosje dode
ratten aan een touwtje heeft bunge
len. "De Veenderpolder ligt op min
4,3 meter ten opzichte van het
Braassemermeer. Als muskusrat
ten de kans krijgen om zich door dé
ze dijk heen te wroeten, komt het
water wel' mooi tot daar te staan
Hij wijst op het puntje van het dak
van een nabijgelegen hooischuur.
Observeren
De gebruikte vengstmethoden zijn
zeer arbeidsintensief. Slootje voor
slootje - en dit gebied telt tiendui
zenden kilometers sloot -. oever
voor oever en water voor water
moet worden afgespeurd, zonodig
van vallen voorzien en gecontro
leerd. Is de vangst nihil, dan duidt
dat meestal op een muskusratvrij
gebied, voor dat moment tenmin
ste. Gebieden waar muskusratten
zijn gesignaleerd, worden zoveel
mogelijk afgesloten door het plaat
sen van gaas in doorgangen. "Maar
op de grote trekroutes, wat open
scheepvaartroutes zijn, kan dat
niet". Van Veen slaat zelf bij gele
genheid ook wel eens een rat op zijn
kop. "Maar liever observeer ik hem,
om te kijken waar hij en zijn soort
genoten zitten".
Betere vangsysternen zijn voor
alsnog niet voorhanden. Gif heeft
nauwelijks zin. De muskusrat, zegt
kenner Van Veen, is een bijdehand
type met een fijne neus die weet
wanneer hij met iets vreemds als gif
van doen heeft. "Hij pakt niet zo
snel iets wat hij niet kent. Gif strooi
en is ook geen goede methode om
dat de kans dat andere dieren ervan
eten, zeer groot is. Ik weet eigenlijk
wel zeker dat vooral andere dieren
daarvan het slachtoffer worden;
voor gif is de muskusrat net een
beetje te slim" Experimenten met
geluidsgolven hebben evenmin iets
opgeleverd: "Wat bleek was dat de
muskusrat zijn oren radicaal voor
die geluiden kan afsluiten. Nee, het
is een bijdehandje".
STAD LEIDEN STAD LEIDE
STAD LEIDE
STAD LEIDE
STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN
