Symbool van een Hollands verleden
Dure zwakheden (1)
Denkwijzer
Onze taal
Afstammeling kolonisten bouwt in Verenigde Staten 'Halve Maen' na
feu
mi
In opdracht van de Vereenigde
Oostindische Compagnie (VOC)
zette de Engelsman Henry Hudson in
1609 koers naar China. Eigenzinnig
als hij was, week Hudson af van de
route die eerder andere zeevaarders
hadden gevolgd. De weg langs de
noordkant van Amerika leek hem
beter. Een misvatting, zo bleek al
spoedig. Zijn schip 'Halve Maen'
kwam als gevolg van de vele
ijsbergen amper vooruit. Aan boord
ontstond daarover ongenoegen, en
pas toen de zeelui dreigden te gaan
muiten, besloot Hudson de koers te
verleggen. De stichting van de eerste
Nederlandse kolonie was er het
gevolg van. Een verre afstammeling
van die kolonisten bouwt thans de
'Halve Maen' na. "Om de mensen op
een aardige manier iets te leren over
het stukje Nederlandse geschiedenis
van de VS".
door Henk Dam
De invloed die de zeventiende eeuw-
se Nederlanders hadden op wat uit
eindelijk de Verenigde Staten wer
den, wordt zwaar onderschat. Daar
van is dr. Andrew Hendricks, de gro
te man achter het project om de
'Halve Maen' na te bouwen, over
tuigd. Nederlanders brachten het
principe van godsdienstvrijheid en
handelsvrijheid met zich mee. De
oudste scholen van de VS waren Ne
derlands. de Nederlandse invloed
op het rechtssysteem was veel gro
ter dan de Amerikanen denken, al
dus Hendricks.
De Nederlandse invloed op de Amew-
kaanse samenleving blijkt ook uit tal van
woorden en plaatsnamen. Yankee bij
voorbeeld, een scheldwoord voor Ameri
kanen, komt van het Nederlandse 'Jan-
ke' of'Jantje', kleine Jan dus. Het is een
woord dat als eerste door de Britten werd
gebruikt om... Nederlanders mee uit te
schelden.
Een tweede typisch Amerikaans
woord, voor velen in de VS zelfs het be
langrijkste woord dat er bestaat, komt
bok uit het Nederlands. Het gaat om het
woord 'dollar', dat van daalder' is afge
leid. Andere Nederlandse woorden die,
min of meer verbasterd, hun weg in het
Amerikaans vonden: boss, Santaclaus,
easel, spook. Ook gaat het om voedings
waren als: waffles, cookies, coleslaw,
brandy en wafer.
Als zeevarend land schonk Nederland
Amerika nogal wat nautische termen,
zoals: cruiser, yacht, skipper, hook, buoy
en storm. Ook militaire termen als knaps
ack, drum. wagon en zelfs blunderbuss
vinden hun herkomst in de moerasdelta
van de Rijn.
In het bijzonder in het noordoosten
van Amerika, New York en omgeving,
wemelt het van de plaatsnamen met een
Nederlandse achtergrond. Om er een
paar te noemen: Brooklyn (Breukelen),
Staten Island, Brielle. Harlem, Schuyl
kill, Nassau County, Rensselaer en Yon-
kers.
Gemor
Het is ook aan het gemor van die zeven
tiende eeuwse zeelieden te danken, dat
de 18-jarige Jan Hulscher uit Bloemen-
daal een groot deel van zijn zomervakan
tie aan de waterkant in-Albany, de hoofd
stad van de staat New York, heeft door
gebracht.
Dat zit zo. In 1609 zette de Engelsman
Henry Hudson, in opdracht van de Ver-
eenigde Oostindische Compagnie
(VOC). koers naar China. Hij probeerde
een nieuwe route uit, langs de noordkant
van Amerika. Maar het vlotte niet. Zijn
schip, de een jaar eerder gebouwde 'Hal
ve Maen', werd ernstig gehinderd door
het almaar toenemende aantal ijsbergen
in het water. En de 20-koppige beman
ning begon ontevreden te worden.
Steeds meer van Hudson's zeelieden
raakten ervan overtuigd, dat ze zo nooit
in China zouden komen. Er werd al over
muiterij gepraat, toen Hudson aan de
druk toegaf en een verstandig besluit
nam: hij verlegde zijn koers naar het zui
den.
Een paar maanden later kwam de 'Hal
ve Maen' bij de brede mond van een ri
vier. Hudson dacht daarmee dan toch de
felbegeerde passage naar het specerijen-
rijke China te hebben gevonden, en zeil
de de riviermond in. Helaas! De rivier
werd smaller en smaller, en leidde zeker
niet naar China. Hudson kon niet anders
doen dan de tering naar de nering zetten.
De troostprijs die hij zichzelf en zijn VOC
gaf was het land langs de rivier, dat hij
voor Nederland opeiste.
De reis was dus eigenlijk een misluk
king, maar terug m Holland wist Hudson
zijn broodheren ervan te overtuigen dat
ze langs dé door hem ontdekte rivier pri
ma zaken zouden kunnen doen. Het rit
selt er var. de bevers, zei hij. Levert
prachtige pelzen op. En we moeten er
handelsposten stichten, zei Hudson ook.
En dat gebeurde. Met Hudson zelf liep
het slecht af. Een jaar later probeerde hij
weer langs de noordelijke route naar Chi
na te gaan. De bemanning die hij toen
had, kwam in opstand en zette hem in
Noord-Canada (bij wat nu de Hudson-
baai is) zonder eten aan land. Nooit werd
meer iets van hem vernomen.
Maar Hudson's ideeën over de han
delsposten leefden voort. In 1614 dit
jaar dus 375 jaar geleden richtte de
VOC langs de rivier van Hudson een han
delspost op: Fort Nassau, in wat nu Alba
ny is. Spoedig maakten meer onderne
mende Nederlanders de grote oversteek.
Kolonie
Zo onstond uiteindelijk de kolonie 'Nieu
Nederlandt' die van 1625 tot 1664 floreer
de. In wat nu vijf Amerikaanse staten
zijn (New York, Connecticut, Delaware,
New Jersey en Pennsylvania) waren Ne
derlanders de eerste blanke bewoners.
Het is bekend: de Engelsen pakten ons
dat allemaal af. En wat niet werd afge
pakt, werd geruild. Zo kregen de Britten
New York en kregen wij Suriname, een
deal die stellig in de Eregalerij van Grote
Vergissingen thuishoort. Maar daar gaat
het nu niet om.
Waar het om gaat is dat de hedendaag
se Amerikanen zich nauwelijks bewust
zijn van de toch niet geringe rol die Ne
derlanders bij de ontdekking en koloni
sering van Amerika speelden. Dat is iets,
waarover de huid-specialist dr. Andrew
Hendricks uit Lumberton (Noord Caroli
na) vaak heeft gepiekerd. Daar had hij
ook wel reden toe: Hendricks is een verre
afstammeling van de Nederlanders die
zich in de zeventiende eeuw in Albany
vestigden, en daarop is hij altijd ver
draaid trots geweest.
In 1985 kreeg hij ineens eén idee. Hij
las ergens dat de Mayflower, het schip
waarmee de Pilgrimfathers in de zeven
tiende eeuw naar Amerika voeren, was
nagebouwd. En dat die replica jaarlijks
door een half miljoen mensen werd be
zocht.
Even daarna las hij dat een ander oud
schip, de Constitution, ook was nage
bouwd en ip Boston een miljoen mensen
per jaar trok. En weer even later zag hij in
zijn eigen staat een replica van de Eliza
beth II, een schip dat in 1585 een groep
Engelsen naar Carolina had gebracht.
Een aantrekkelijke jonge vrouw in een
diep-doordachte blouse belt aan bij een
vrijgezel en verzoekt hem een paar vra
gen voor een interview te beantwoorden.
Natuurlijk is hij daartoe bereid en no
digt haar meteen uit in zijn huiskamer.
Zij tovert een vragenlijst uit haar tas en
begint: Hoe vaak hij 's avonds uit eten
gaat? Hij, die wel eens even als interes
sante, wereldwijze manspersoon inge
boekt wil worden, geeft 'toch minstens
zo'n 3 a 4 restaurantbezoeken per week'
op. Hoe vaak hij naar de schouwburg
gaat? Hij is natuurlijk opeens een echte
theaterfreak. Ook concerten, ballet en
film vindt hij tè gaaf.
Na nog een paar andere vragen, die
hem de gelegenheid geven uitgebreid als
kunstliefhebber en bon vivant te exhibi-
tioneren, klapt de val dicht: Of hij niet
veel meer geld uitgeeft dan nodig is als
hij voor al die bezoeken en activiteiten
steeds apart betaalt? Of het niet veel gun
stiger en slimmer zou zijn om al die
kunstgenietingen met het voordelige lid
maatschap van Club XY in een keer aan
te schaffen9 Hier dan het aanmeldings
formulier dat hem voor weinig geld al
zijn genoegens biedt. Het enige dat hij
nog hoeft te doen is bij het kruisje zijn
handtekening plaatsen.
Het is niet moeilijk te raden, dat het
slachtoffer zichzelf tegenkomt als een
complete idioot, die zich door zijn eigen
uitspraken heeft vastgelDe moed om
het overdreven beeld dat hij van zichzelf
heeft gegeven te corrigeren brengt hij niet
op, want dan zet hij zich te kijk als leuge
naar of opschepper. Blijft dus alleen nog
de handtekening over.
En natuurlijk de kater achteraf, het ge-
v>oel dq.t we allemaal wel kennen als we
iets gedaan hebben dat. we eigenlijk hele-
Hendricks: "Toen dacht ik: waarom ga
ik ook niet zoiets doen? Waarom ga ik de
'Halve Maen' niet laten nabouwen? Dat
is een prachtige manier om de mensen
op een aardige manier iets te leren over
het Nederlandse stukje geschiedenis van
de VS".
Bouwer
Hendricks ging aan de slag. Hij vond een
scheepsbouwer, Nicholas Benton, die
zich net zo enthousiast over het plan
toonde als hijzelf. En van dat moment af
was het studeren geblazen. Want: hoe
had de 'Halve Maen' eruit gezien? Hoe
groot was het schip geweest? Hoeveel
masten had het geteld? Het was vooral
Benton die de stukjes van de legpuzzel
vond, en ze in elkaar paste. Dat was, al
dus Hendricks, zwaar werk.
"Er bestonden geen echte werkteke
ningen. Er was niet zoveel in het Neder
lands te vinden, omdat de oude scheeps
bouwers vanwege de onderlinge concur
rentie bijna niets op papier hadden gezet,
bang als ze waren dat hun ideeën zouden
worden gestolen".
"Benton vond de nodige informatie in
publicaties in vijf talen: Nederlands, En
gels, Portugees, Spaans en Italiaans.
Heel belangrijk was een document in het
Prins Hendrik museum in Rotterdam,
waarop de precieze afmetingen van de
'Halve Maen' stonden".
Een jaar geleden werd in Albany, aan
de oever van de rivier die door Hudson
werd ontdekt en die daarom nu de Hud
son heet, de kiel voor de nieuwe 'Halve
Maen' gelegd. Nog geen jaar later, op 10
juni van dit jaar, werd het schip gedoopt.
Het was klaar op mast en touwwerk na.
Toen slóeg het noodlot toe.
Hendricks: "Benton was op een ander
schip aan het werk, toen hij kwam te val
len. Hij overleed aan de gevolgen van de
maal niet hadden willen doen. Iets dat
we na rustig nadenken of zorgvuldige af
weging achterwege hadden gelaten of in
elk geval heel anders hadden gedaan.
Voorbeelden daarvan te over. Zo heeft
half Nederland, inmiddels een collectie
z.g.a.n. groentesnijders in huis, die ieder
misschien een paar dagen of hoogstens
een week zijn gebruikt. En toch gaan we
de volgende keer weer bij die kletsmajoor
staan om, als het even wil, in een ondoor
dacht moment opnieuw opgescheept te
worden met zo'n exemplaar dat alles kan
zo lang het maar niet in je eigen keuken
gebruikt wordt.
En is het een keer geen groentesnijder,
dan is het wel een briljant duur poets
middel of een batterijvretende tafelstof
zuiger. Of een boek en plaat-abonnement
waaraan u zich hebt verslingerd, omdat
die goedlachse knappe student zulke aar
dige dingen zei over uw kind en over uw
je-zou-beslist-niet-zeggen-dat-u-al-vijf-
en-dertig-bent uiterlijk, en meer van dat
soort praatjes waarvan we weten dat het
alleen maar bedoeld is om gaten in onze
portemonnee te slaan en toch gaan we er
Wat gebeurt er met ons op dat soort mo
menten? Waarom lukt het ons niet om in
dergelijke situaties ons verstand gezond
te houden? Waarom kunnen we niet ge
woon 'neen' zeggen? Zijn we zo grenze
loos naïef, zo gemakkelijk omver te pra
ten als het op het eerste,gezicht wel lijkt?
Het antwoord is, hoe verwonderlijk
ook, een duidelijk "neen". We hebben ons
laten beïnvloeden, verleiden, om de tuin
leiden, omdat ons alledaagse denken en
onze besluitvorming veelal automatisch
verloopt. Iedere dag moeten we honder
den belangrijke en minder belangrijke
beslissingen nemen; we moeten duizen
den indrukken verwerken en beoordelen.
I jl w
-
f
Dr. Andrew Hendricks: "Golf is
ook door Nederlanders uitgevon
den".
val. Hij had altijd gewerkt als het klassie
ke genie. Alle plannen had hij in zijn
hoofd zitten, en op stukjes papier zo'n
beetje uitgerekend. Dus toen hij over
leed, hadden wij eigenlijk geen idee hoe
we verder moesten".
Door een moeizame reconstructie van
de plannen van Benton lukte het uitein
delijk toch een compleet werkplan in el
kaar te zetten. Maar het schip, dat vorige
maand al klaar had moeten zijn, zal nu op
z'n vroegst eind september worden op
geleverd.
Anders
Dat brengt ons weer terug bij de 18-jarige
Jan Hulscher uit Bloemendaal. We tref
fen hem in Albany, terwijl hij bezig is sa
men met een groep Amerikanen de
laatste hand te leggën aan de 'Halve
Maen'. Het is allemaal wat anders gelo
pen dan ook hij had gedacht.
"Hendricks en zijn mensen hebben in
de lente in Nederland vrijwilligers ge
zocht om met de 'Halve Maen' te varen.
Het was de bedoeling om, als het schip
We kunnen het ons eenvoudig niet veroor
loven om de voors en tegens van een be
slissing zorgvuldig en rustig tegen elkaar
af te wegen. We moeten heel vaak eenvou
dig op signalen, ervaringen en autoriteit
van een ander afgaan. En in veel, zo niet
in de meeste gevallen, komeii we daar ook
redelijk goed mee uit.
Maar juist omdat we vaak op een auto
matische en voorspelbare manier denken
en beslissingen nemen, zijn we een ge
makkelijke prooi voor mensen die op een
geraffineerde, soms zelfs geniale manier
psychologische methoden toepassen om
ons voor hun eigen belangen te spannen.
Meestal worden we daarbij niet echt be
drogen of misbruiktmaar worden onze
zwakheden uitgebuit. Het gekke is dat we
het vaak nog in de gaten hebben ook,
maar ons toch er in laten luizen. We spe
len het spel mee en zijn tenslotte zelfdege
nen die voor de rekening opdraaien.
Om u te laten zien dat psychologische
kennis niet alleen geestelijk maar ook
materieel voordelig kan zijn, in deze en
volgende columns een spoedcursus in
psychologische man ipulatietechnieken,
oftewel een kruistocht tegen het zachte be
drog.
Eerste manipulatie: wie genomen
heeft, moet geven en geven...
eenmaal af zou zijn. de Hudson af te va
ren en het plan was om dan ook Neder
landse bemanningsleden aan boord te
hebben", zegt hij.
Jan werd, net als een aantal andere jon
ge landgenoten, uitgekozen op grond
van zijn zeilervaring en zijn representa
tieve kwaliteiten. Maar van zeilen is het
dus niet gekomen. Timmeren en zagen,
alleen daarmee is hij van juni tot eergis
teren bezig geweest. "Ook prima, het is
heel interessant om te zien hoe zo'n schip
wordt gebouwd".
Hendricks heeft intussen al z'n ver
trouwen in het project behouden. "In
september zijn we klaar. Dan wordt het
in Albany al aardig herfst, dus ik denk
dat we volgend jaar met de 'Halve Maen'
gaan varen".
"We willen diverse steden af om dan de
mensen te laten zien hoe het schip in el
kaar steekt, en hoe de oude schepelingen
leefden. Want dat is echt wel bijzonder.
Alleen al de afmetingen. Het schip was
zo'n 25 meter lang bij zes meter breed.
Dat is minder dan een gemiddeld Ameri
kaans huis, en daar leefden toch 20 men
sen op, die elkaar maandenlang niet kon
den ontlopen".
De bezoekers zullen voor de confron
tatie met het stukje Nederlandse ge
schiedenis in de VS drie dollar toegangs
geld moeten betalen. Geld dat wordt ge
bruikt om aandacht te vragen voor ander
Nederlands erfgoed. "Ik wil oude Ne
derlandse gebouwen laten opknappen",
is het voornemen van Hendricks. "We
zouden het ook kunnen gebruiken voor
beurzen, zodat studenten kunnen leren
welke grote rol de Nederlanders bij de
vorming van hun land hebben ge
speeld".
Giften
Maar, zoals onze voorouders al wisten: de
cost gaet voor de baet uyt. Wat heeft de
bouw van de 'Halve Maen' eigenlijk ge
kost? Hendricks: "Benton had gezegd,
dat hij het schip voor 950.000 dollar kon
bouwen. Maar dat is door de dood van
Benton opgelopen, want onze kosten
zijn natuurlijk gewoon doorgegaan. Nu
denken we dat we het voor 1,1 miljoen
dollar kunnen doen". Dat geld, aldus
Hendricks, is er. "We hebben zowel in
Amerika als in Nederland giften van par
ticulieren en bedrijven ontvangen. En ik
heb er zelf ook nogal wat ingestoken"
Hoeveel hij erin heeft gestopt wil
Hendricks niet zeggen. Hoofdschud
dend zegt hij kennis te hebben genomen
van het nieuwsbericht in de krant USA
Today waarin werd gesuggereerd dat de
huidspecialist 900.000 dollar van zijn
eigen geld in de 'Halve Maen' had zitten.
"Nee, dat is niet juist. Laat ik zeggen dat
ik veel voor het schip heb overgehad".
Het verbaast Hendricks een beetje, dat
het Nederlandse bedrijfsleven in Ameri
ka het tot dusver nogal heeft laten afwe
ten. Voorzichtig laverend, om geen mo
gelijke geldschieters van zich te ver
vreemden, zegt hij: "Ik had er wat meer
van verwacht. Er zit voor hen toch een
publicitair belang bij, zou je Zeggen".
Ja, bevestigt Hendricks, hij heeft ook
de medewerking van de Nederlandse
ambassade in Washington gezocht. Of
dat wat heeft opgeleverd9 Hendricks:
"Laat ik maar zeggen dat het altijd een
probleem is om de mensen aan iets
nieuws te laten wennen".
Maar Hendricks blijft, ondanks die
scepsis, onvermoeibaar. Dit is immers
een man met een missie. Hij moet en zal
zijn landgenoten duidelijk maken hoe
veel ze aan Nederland te danken hebben.
"Weetje", zegt hij zonder echte aanlei
ding, "dat een van de meest geliefde vrij
etijdsbestedingen hier ook uit Neder
land komt? Golf. De Schotten krijgen al
tijd de eer, maar golf is door Nederlan
ders uitgevonden. In 1200 werd in uw
land al golf gespeeld. Dat bedoel ik nou.
Dat moet iemand hier toch eens duide
lijk maken?".
Een van de grondregels van menselijke
relaties is wederkerigheid, de gouden re
gel van geven en nemen, van wederzijdse
verplichtingen. Vanaf de oertijd heeft de
mens geleerd dat het tot zijn eigen voor
deel strekt te geven, zodat hij ook kan ne-
men, of te nemen, maar daarna ook zelf
weer te geven zodat hij vervolgens weer
kan nemen, enzovoorts. Wie de voordelen
wil van het bij een bepaalde groep horen;
moet daarvoor in ruil een eigen bijdrage
leveren. En wie deze regel schendt, wordt
in alle culturen als een parasiet en egoïst
bestempeld. Je moet wel een granieten
kop hebben, wil je je steeds aan de on
zichtbare dwang van deze regel onttrek
ken.
De overweldigende sterkte van de we-
derkerigheidsdwang is in allerlei studies
aangetoond. Een voorbeeld. Twee studen
ten zitten in een wachtkamer. Om de tijd
te doden, gaat een van hen (in werkelijk
heid een handlanger van de onderzoeker
naar buiten en keert terug met twee blik
ken cola, waarvan hij er een aan zijn me
dewachter aanbiedt. Een kwartier later
vraagt de vriendelijke gever zijn 'slacht
offer' of hij niet een paar kaarten voor
het studentenfeest in het weekend wil ko
pen. Hij moet nog een x-aantal kaarten
kwijt zien te raken. De 'dwang' om voor
de gegeven cola iets terug te doen werkt
de gever raakt tweemaal zoveel kaarten
kwijt als een andere student-handlanger,
die eveneens met een student-proefkonijn
wachten moet. maar geen cola uitdeelt.
In de supermarkt van alle dag werkt
het wederkerigheidsmechanisme natuur
lijk even goed. Als er een demonstratrice
met wijn of kaas staat te leuren, lopen we
vaak met een grote boog om de 'probeer'
glaasjes of -stukjes heen om maar niks te
moeten kopen. En van degenen die zich
wel wat laten geven, kopen er een hele
boel ten minste een fles of een ons van dat
sensationele produkt. Er zijn maar heel
weinig mensen, die durven zeggen dat
het hen absoluut niet gesmaakt heeft en
gewoon doorlopen. De meesten kunnen
moeilijk de 'druk' weerstaan om voor het
'gegevene' iets terug te doen in de vorm
van een aankoop.
De truc die we hier met ons laten uitha
len is, dat iemand ons een 'plezier' doet
waar we helemaal niet om gevraagd heb
ben en als tegengave het meervoudige
van ons terug verlangt en (vaak) krijgt.
Een bijzonder handige toepassing van
het wederkerigheidsprincipe vormen de
schijn-compromissen die handelaren en
verkopers ons vaak willen flikken. Dat
gaat meestal als volgt. We vragen de han
delaar wat iets kost en hij noemt - de eer
ste stap - een waanzinnig hoog bedrag,
dat we zonder meer van de hand wijzen.
De tweede stap is dan dat hij ons tege
moet komt - "omdat het vandaag niet erg
liep en hij toch iets wil verkopen" of "om
dat als hij zo'n fraai voorwerp verkoopt,
hij dat ook niet aan de eerste de beste wil
doen en het is 'm ook wat waard in wiens
handen het terecht komt" - en wij gaan
ons steeds meer verplicht voelen om op de
"de gereduceerde" prijs te gaan kopen.
Zeker als hij dan ook nog koffie of an
dere genotsmiddelen weg gaat geven,
moet je als potentiële klant toch echt wel
een heel onsympathiek mens zijn als jij
van jouw kant ook niet wat terug zou
doen. En zo puilen onze huizen langzaam
uit van ons onvermogen om commerciële
schijnvriendelijkheid van echt te onder
scheiden.
eu.
ui.
oe.
DOOR JOOP VAN DER HORST
Setske de Haan werd geboren in 1889 in
hel Friese dorpje Oranjewoud. Pardon. It
Oranjewald. Ze is niet oud geworden In
1948 is ze overleden. Bekender is haar
schuilnaam Cissy van Marxveldt. en nóg
bekender is haar geesteskind Joop ter
Heul. Het eerste boek. De HBS-tijd van
Joop ter Heul verscheen in 1919. Later
volgden Joop ter Heuls problemen
(1921), Joop van Dil-Ter Heul (1923),
Joop en haar jongen (1925) en De doch
ter van Joop ter Heul (1946).
Ik heb ze allemaal gelezen en de
Jopopienoloukico-club is niet meer weg
te denken uit mijn literaire kennissen
kring. Het moet met die HBS-tijd begon
nen zijn.
Eerlijk gezegd vond ik het destijds niet zo
leuk dat mijn naam ook een meisjesnaam
bleek te zijn. Verder kwam er in de open
bare bibliotheek een hoop gedraai aan te
pas om deze boeken deze meisjesboe
ken. als heer zijnde, zonder gezichtsver
lies te lenen. Gelukkig heb ik een twee
jaar jongere zus. Ik had er dit op gevon
den; ik kwam dan zogenaamd boeken
mijn zus halen. Thuis had ik al geoefend
in achteloos kijken. Met afgewend hoofd
en met een gezicht alsof alles interessan
ter was dan zo'n bakvissenboek liet ik het
afstempelen, maar popelend om eraan te
beginnen.
Toch, hoe fantastisch ik vooral het eerste
boek ook vond. het bleef jammer dat mijn
naam ermee gemoeid was. Op een. hoe
zal ik het zeggen, oneigenlijke manier.
Wanneer je zoals ik een nogal gangbare
naam hebt, went het snel dat anderen
ook zo heten Fotografen, handelsscho
len en componisten heten allemaal Van
der Horst. En met Den Uyl, Doderer en
Waasdorp droeg ik de gemeenschappe
lijke voornaam met opgeheven hoofd.
Maar het is wat anders om met tien jaar te
ontdekken dat je een meisjesnaam
draagt
Ik was dat allemaal vergeten, ik was er
overheen gegroeid, toen ik enkele jaren
geleden een nieuw merk cosmetica zag.
Het hele Joop ter Heul-gevoel kwam in
eens weer boven toen ik in een etalage
een parfum of eau de toilette zag van het
merk 'Joop!'. Eerst geloof je je eigen ogen
niet en je denkt aan een flauwe grap,
maar later zie je die flesjes en doosjes
overal en het blijkt ech] zo te zijn
Vergeleken met Joop ter Heul, die welis
waar een meisje was maar in ieder geval
een bewonderenswaardig en sympathiek
j/ersoon, vind ik een okselspray met mijn
naam en met een uitroepteken een ach
teruitgang.
Maar het kan nog erger. Kort geleden
schreef Constant Meijers in de Volkskrant
een artikel over Nederlandse televisie.
Niet iedereen is even gelukkig met de
komst van TV 10. Ons hele televisiebe-
stel zal verder vercommercialiseren. Dat
is inderdaad een treurige ontwikkeling,
vooral als je bedenkt dat onze televisie
toch al niet zo best was. En ik geef ook
meteen toe dat vercommercialiseren niet
een fijn woord is. Maar wat die Meijers
doet - of wat hij van iemand anders klak
keloos overneemt - gaat echt te ver. Hij
spreekt in dat verband van de verjoping
van de Nederlandse televisie. Kijk, dat
heeft mij pijnlijk getroffen Te meer daar
hij met verjoping duidelijk iets heel ongun
stigs bedoelde
Dit woordgebruik moet geen gewoonte
worden. Bij Cissy van Marxveldt heb ik
gezwegen, bij de okselspray heb ik mijri
afkeuring niet laten blijken, maar nu is het
moment aangebroken om een krachtig
protest te laten horen
door René Diekstra
hoogleraar psychologie te Leiden
