Foto als verhaal van een ontmoeting 'We zijn geen orkest van 't genre aïïe-dertien-goecT Wim Lamboo portretteert Leidse kunstenaars Straatsymfonie-orkest Ricciotti ook in Leiden Exposities Concerten Den Haag Amsterdam VRIJDAG 4 AUGUSTUS 1989 '111 r n iwÉ. PAGINA 17 Voor de derde maal in successie vindt in de maand augustus de mani festatie 'Beeld MCMLXXXIX' plaats die het Leidse tentoonstellings programma in de zomermaanden verlevendigt en vooruitloopt op het nieuwe seizoen. Dit jaar doen behalve Galerie Stelling, de Waag en de Kunstuitleen, ook museum de Lakenhal en galerie Time is Art mee. Als men de samenstelling van de Beeld MCMLXXXIX bekijkt met exposi ties van onder meer Frans de Wit, Rob Schouten, Pieter Geraedts en Aad van Houwelingen, dan belooft deze manifestatie in vele opzichten een rijkgeschakeerde presentatie van Leidse kunst. Op één onderdeel staan niet alleen de zeven exposanten maar alle Leidse kunstenaars centraal, dit dankzij de serie kunstenaarsportretten die fotograaf Wim Lamboo de afgelopen twee jaar maakte. De tentoonstelling van zijn werk is vanaf zaterdag 5 augustus in de Lakenahal te bezichtigen en te gelijkertijd is er een boek met de in totaal honderd portretten versche- LEIDEN - De vraag naar de voorge schiedenis van de Leidse kunste naarsportretten brengt het gesprek met Wim Lamboo meteen op de in spanningen die hij zich heeft ge troost om zijn project te voltooien, omdat het hier, anders dan men zou verwachten, niet om een opdracht ging. Lamboo vertelt hierover: "Mijn idee was om portretten te ma ken van alle Leidse kunstenaars. In mei 1987 ben ik met de eerste tien foto's naar de Lakenhal gegaan om te kijken of er mogelijkheden voor een expositie waren. Door steun van de gemeente en het gemeente archief kon ik met dit werk door gaan en in maart van dit jaar was de serie af. Aanvankelijk was er alleen sprake van een expositie, maar later ontstond het plan om ook een boek uit te geven". door Nancy Stoop In de tamelijk korte voorberei-, dingstijd kreeg Lamboo te maken met allerlei problemen die horen bij de realisering van zo'n onderne ming: in vijf maanden tijd moesten er sponsors gevonden worden, moest het boek drukklaar gemaakt' worden en de publiciteit verzorgd worden. De vormgeving van het boek en de tentoonstelling, die ge pland was tijdens de Beeld MCM- LXXXIX-manifestatie lag in han den van Bert van der Steeg. "Je weet niet waaraan je begint", vertelt Wim Lamboo. "Het was een hele klus om alles te organiseren, maar ik had er toch plezier in. Ik ging op pad met mijn portefolio's om con tacten te leggen met het bedrijfsle ven. Een aantal bedrijven in de foto grafie-branche was wel geïnteres seerd in de sponsoring van mijn boek, dat bijvoorbeeld als relatiege schenk kan dienen". Het is Lamboo allemaal gelukt, zodat tijdens de opening van de tentoonstelling het eerste exemplaaar aan conservator Ingeborg Leyerzapf van het Leidse Prentenkabinet kon worden aange boden. Ontmoetingen Over zijn werkwijze vertelt Wim Lamboo het volgende; "Ik heb me met opzet beperkt tot de in Leiden werkende kunstenaars, omdat ik anders op honderddertig portretten zou uitkomen. Veel van deze kun stenaars kende ik niet. Van sommi ge had ik nooit gehoord en van en kele had ik alleen werk gezien, zoals bij Pieter Geraedts. Dat was een leu ke ontmoeting. Steeds ging ik door weer en wind op de fiets met één ca-, mera en één statief naar zo'n af spraak. Ik had heel bewust gekozen blikjes en een enigszins trahsparan- te golfplaat. Terugkijkend vertelt Lamboo: "Ik wist niet dat Pieter Geraedts in zijn werk bezig was met het gegeven 'afwezig/aanwezig'. We experimenteerden samen en kwa men uit bij deze foto, waar hij met door hem gebruikte materialen, blik en karton, achter een doorschij nende wand staat;.hij is wel aanwe zig, maar niet herkenbaar, wat type rend is voor zijn werk en zijn per soon". Lamboo voegt daar aan toe: "zo heb ik steeds geprobeerd men sen op hum gemak te stellen en al les uit zo'n sessie te halen. Op het laatst werd dat steeds moeilijker, maar ook leuker". Ook Jacqueline Ravelli en Rudolf Smeets zijn niet zelf aanwezig in hun portretten. De installatie die Lamboo en Smeets maakten spant in deze de kroon. "Smeets is geïnte resseerd in zaken die bij reizen ho ren, koffers bijvoorbeeld, maar ik was daarvan absoluut niet op de hoogte. Ik wilde iets met een koffer doen en een doos met schelpen, waardoor je aan een reis en aan het strand herinnerd wordt. Rudolf Smeets wilde het liefst gedeelijk op de foto, maar ik vond de oplossing door uit een stapel oude foto's een portret te kiezen dat ik achter het handvat heb gestoken", legt Lam boo uit. Wim Lamboo kan met veel voor beelden de omstandigheden illu- Wim Lamboo: 'Het is soms moeilijk om de juiste sfeer te vinden'. om te werken met het licht en de en vroeg of ik bepaalde voorwerpen sfeer van dat moment. Van te voren mocht gebruiken om iets te bouwen was ik helemaal blanco. Het atelier en ongemerkt waren we samen be- van Geraedts was een steriele ruim- zig. Er was een rare sfeer ontstaan lezen. Geraedts te, waar stilte heerste. Ik keek rond waarin ieder besef van tijd weg bruikten kartonnen dozen, lege opvallende resultaten. "Het s", aldus Lamboo. Het resultaat streren waaronder de portret-si het spontane, intuitive proces is tot stand is gekomen. Voortdurend de serie contactafdrukken af te improviserend met gedachten en Lamboo ge- fantasieën kwam hij tot de meest lijk om de juiste sfeer vinden", meent Lamboo. "Vaak liet ik men sen een voorwerp in de hand hou den waarmee zij een bepaalde band hadden, of iets dat meer over hen verduidelijkte. Sommige kunste naars. zoals Hanneke Krijgsman en Bert Ju poseerden om dezelfde re den met een tweede persoon. Ande ren hulden zich als het ware in hun werk. Hier heeft Thijs Veraart zich zelf in een schildering gepakt en Mare de Haan heeft zijn lichaam be plakt met kleine foto-afdrukken". Het werk is in deze gevallen onder geschikt gemaakt aan de persoon van de kunstenaar, waaruit blijkt dat Lamboo afgestapt is van het idee om ook het atelier in beeld te brengen. Vaak wist hij tijdens het fotograferen welk portret het uit eindelijk zou worden. "Diezelfde dag drukte ik de films af en koos naar mijn gevoel de beste uit. Nu zou ik misschien weer een andere genomen hebben" licht Lamboo zijn selectie toe. Hij laat een portret van Marry Hovig zien en zegt met nadruk: "Dat was voor mij een bij zondere ontmoeting. Moet je zien wat een intense open blik, dat is heerlijk gewoon, dat geeft mij een goed gevoel". Het Leidse project van Wim Lam boo is nu afgerond; het boek is af en de expositie is geopend, maar hij wil nu verder gaan in deze richting. Hij heeft inmiddels contacten ge legd in Praag en is van plan om daar een reeks kunstenaarsportretten te maken. Op het resultaat van deze volgende ontmoetingen is nu het wachten. Een concert van een symfonie-orkest in een strafge vangenis is geen alledaagse gebeurtenis. Toch zijn zie kenhuizen, discotheken, fabrieken en psychiatrische inrichtingen de favoriete speelplekken van het Am sterdamse Ricciotti Ensemble. Dit veertig-koppige 'straatsymfonie-orkest' reist de hele wereld af om juist het minder gebruikelijke publiek te laten kennisma ken met klassieke muziek. Niet 'stijf in zwarte pakjes' maar gewoon in trui en spijkerbroek, staand voor of tussen het publiek. Volgende week donderdag treedt het ensemble op in Leiden, op het Stadhuisplein. Het concert duurt dan van 19.00 tot 21.00 uur. Een week later reist het ge zelschap af voor een toernee door de Sovjetunie: drie concerten per dag en overnachten in legertenten. "Wij zijn wel gewend aan wat primitievere omstandighe den", vertelt Han Bakker, de drijvende kracht achter het orkest. "We slapen ook wel eens in een hooiberg of in een kraakpand. Verder is het keihard werken, wei nig rust, en geen tijd om te zeuren". HEINO/LEIDEN - De repetitor Er schallen opgewekte klanken certzalen op, voor 'gewone' me e+oot Hmir ooKoronH focron door de tochtige ruimte. De entou- sen, en op plekken waar men zek HEINO/LEIDEN - De repetitor staat druk gebarend, tegen een tafel geleund, voor het orkest. Hij zegt tegen de musici:' "Je moet het gevoel hebben dat je opgesloten zit in een donkere bunker, Met ijzeren staven en hamers probeer je eruit te ko men. Bij die laatste tonen ben je helemaal gek van angst. Pas bij dat gevoel heb je de juiste klank te pakken". door Monique Brandt In een halve kring om hem heen buigt het Ricciotti Ensemble zich in diepe concentratie over de muziek partij. Acht tot negen uur per dag - 'maar het loopt ook wel eens uit - bereidt het Ricciotti Ensemble zich voor op de komende Rusland-toer- nee. Soms onder grote hilariteit, maar voornamelijk serieus en heel gedisciplineerd. Dertig muziek stukken in vijf dagen instuderen, is dan ook een hele klus. Leiden Koninklijk Penningkabinet - Rapenburg 28, dubbelexpositie: 'Revolutionair geld' en 'Schepen met geld', tot 1/10; di. za. 10- Rijksmuseum voor Volkenkunde - Steen straat, Turkana, de herders van Noord west Kenia', t/m 27/8; 'Afghanistan, een nieuw begin', t/m 29/10; di t/m za 10-17 Rijksmuseum van Oudheden - Rapen burg, 'Egypte hertekend', t/m 13/8, di t/m za 10-17 uur. zo 12-17 uur. Stedelijk Museum De Lakenhal - Oude Singel 28-32, Wim Lamboo. kunstenaars portretten, van 5/8 t/m 26/8; 'De automati sche verbeelding, Nederlandse surrealis ten', t/m 10/9; di t/m za 10-17 uur, zo 13-17 Pieterskerk - Pieterskerkplein, een selec tie van foto's van een bezoek aan Tsjecho-Slowakije door leden L.A.F.V t/m 10/8; dag. 13.30-16 uur. 't Huys Benee - Nieuwe Rijn 3, permanen te tentoonstelling van werk Leny Noyen, vr. 14-16 uur en za. en zo. van 12-16 uur Nutsspaarbanken - Doezastraat 35/37 en Oude Rijn 56, exposities van leden van de Grafiekwinkel Inkt. o.a etsen, litho's en houtsnedes. Signaal. Studio voor vormgeving - Groenesteeg 10, ontwerpers en vormge vers tonen diverse ontwerpen, tevens pre sentatiemappen. do. 12-21 uur. vr. 12-18 uur. za 12-17 uur. Stichting Beeld en Grafiek - Stationsweg Er schallen opgewekte klanken door de tochtige ruimte. De entou rage is in troosteloze tegenspraak met deze vrolijkheid. De oefen- en slaapruimte waar het orkest onder leiding van Leonard van Goudoe ver een week verblijft, heeft nog het meeste weg van een haveloos nood- schoolgebouwtje. De hut ligt diep verscholen in de bossen van Heino, een verlaten gehucht in de buurt van Zwolle, en is een deel van een al even deprimerend kinder-vakantie- oord. Sinds bijna twee jaar is Han Bak ker manager en drijvende kracht achter het straat-symfonieorkest, dat bestaat uit conservatorium-stu denten in de leeftijd van achttien tot dertig jaar. Toelating tot het ensem ble geschiedt na strenge selectie. "Goeie muziek brengen buiten de bestaande klassieke podia en voor een zo breed mogelijk publiek", zo omschrijft Bakker de belangrijkste doelstelling van het Ricciotti En semble. "Wij willen de chique van de klassieke muziek afhalen. Nu kleeft er nog een aureool van heilig heid om deze muziek heen. Het is gereserveerd voor een bepaalde eli te. Wij treden juist buiten de con- 243, werk van Feng, Erik-Jan Kuiper en Cees van den Oever, nadere informatie tel: 146024. Sociëteit Quintus Korte Mare 34, ten toonstelling van leden van Quintus in de vorm van schilderij, druk, foto. tekening of Galerie Time is Art' - Nieuwstraat 10, Rob Schouten, Neva, werken op papier, t/m 31/8, wo t/m zo 14-17 uur. Expositieruimte Caecitia Caeciliastraat 18, linosneden van Coccie van Duyn, te keningen van Marjolein Groustra, poëti sche landschapscollages van Ama Loon- stra en tekeningen en olieverfschilderijen van Alex Verduyn, t/m 5/8. Holiday Inn Haagse Schouwweg 10. in de Blauwe gang: Hans Mannee. land schapschilder, van 1/8 t/m 31/8. AZL Galerie - Rijnsburgerweg (gebouw 1). 'Kunst voor het AZL'. recente aankopen, t/m 31/8; dag. 10-17 uur. Atelier Jeanmarie Mersman Oude Rijn 89, Frank Borst, Robin Akkerman en Jean Marie Mersmans, verschillende technie ken. elke eerste zondag van de maand open. Blijenberg lijsten Breestraat 113, Bernie Autsema met olieverfschilderijen, t/m 5/8; di t/m za 9-18 uur. do 18-21 uur. Kunstuitleen/K-Expo - Lammermarkt 35. Aad Houwelingen met tekeningen en Pie ter Geraerdts met instalatie, t/m 26/8; wo t/m za 14-17 uur. do 19-21 uur. De Waag Aalmarkt 21Bert Ju met schil derijen, Sjef Oltheten met sculptuur, t/m 26/8; wo t/m za 10-17 uur. zo 13-17 uur. certzalen op, voor 'gewone' op plekken waar men zeker geen orkest verwacht". Bolwerken De oorsprong van het alternatieve orkest ligt aan het eind van de woe lige zestiger jaren. Zoals overal wer den ook op de theater- en kunstop leidingen verandering en vernieu wing de sleutelwoorden. Studenten van conservatoria trokken ten strij de om de bestaande 'bolwerken van de vastgeroeste cultuur' omver te werpen. De notenkrakersacties, het verstoren van traditionele, klassie ke concerten, werden met overgave uitgevoerd. Maar in die tijd werd ook nage dacht. Er moest een nieuw orkest komen, democratisch natuurlijk, en vooral zonder dirigent. Dit orkest zou zich presenteren als openings- act bij popfestivals. Eén van de mu zikanten vond nog wat muziekstuk ken op grootvaders zolder, van de hand van ene Carlo Ricciotti, die wel aardig klonken. Het Ricciotti Ensemble was geboren. De bedachte formule bleek goed aan te slaan. Het ensemble groeide Leiderdorp Gemeentehuis - Statendaalder, aquarel len van Ger van der Ende, t/m 10/8; ma t/m vr 8-17 uur. Openbare Bibliotheek - Cor Gordijnsingel, Tekenen en schilderen als hobby', werk van tekenares/ontwerpster Marija Gasile en enkele schilderijen van mevr. Koops en de heer van den Oever (uit Leiderdorp), tot eind aug. Elisabeth Ziekenhuis (restaurant) - Simon Smitweg, pentekeningen en olieverfschil derijen van Dick Bakhuizen van den Brink, Verpleeghuis 'Leythenrode' - Hoogmade- seweg 55, aquarellen van Herman van Reijn, tot 30/8, dag. 10-20 uur. Lisse Hotel De Nachtegaal van Lisse - Heere- weg 10, J.J. Mooijman met strand en zee gezichten, Henk Roosink met houtsnij- en beeldhouwwerk, tot eind augustus; dag. 9-23 uur Rijnsburg Genootschap Oud Rijnsburg Oude Vliet- weg 6, permanente tentoonstelling 'De andere Middeleeuwen'; thema tentoon stelling: 'Nederland in Bedrijf Handel in Riinsburg', vr. 19-21 uur, za. 10-16 uur. Vogelenzang De Tiltenberg - Zilkerduinweg 375, foto tentoonstelling over Boeddhisme en Christendom, t/m 8/10; daq 9-12 uur en 14-17 uur. Voorschoten Ambachts- en baljuwhuis Voorstraat 12, 'Door- en Door Modem', expositie van glas van bekende kunstenaars uit Leer dam en Maastricht, tol 4/9; dag 14-17 uur. Het Ricciotto-ensemble: 'We slapen tijdens tournees wel uit tot een gewilde act op de intetna- tionale festivals. In een paar jaar tijd werd het gezelschap uitgebreid tot veertig muzikanten," mét dirigent. Nu reist het jaarlijks tijdens de schoolvakanties door Europa, de festivals langs. Naast het klassieke aanbod, staan ook moderne korte stukken op het repertoire. "We wil len iedereen bereiken", aldus Bak ker. "We zijn geen orkest van het ge nre 'alle dertien goed', maar je moet wel openstaan voor het publiek". In binnen- en buitenland zijn de alternatieve speelplekken favoriet bij het orkest, juist omdat zich daar de mensen ophouden die niet dage lijks naar klassieke muziek luiste ren. Gevangenissen, pleinen, zie kenhuizen en strafkampen komen op de agenda van het gezelschap voor. De charme van het Ensemble is dat de afstand tussen publiek en Warmond Vereniging Het Oude Raadhuis - Dorps- 16.3 1-16 u orkest zo klein is, vindt Bakker. "Wij zitten er niet zo stijf bij in van die enge zwarte pakjes, en dat 'los se' slaat al meteen over op het pu bliek". Overstelpt Dat kan leuke resultaten opleveren. In Polen werden de orkestleden overstelpt met enthousiaste en ont roerde reacties. En ook in de gevan genis aldaar was het - in klassiek boevenpak gestoken - publiek ra zend enthousiast. In de Bijlmerba jes op de afdeling lang-gestraften stonden de tbs-verpleegden uitbun dig te dansen, tot grote verbazing van de bewakers. En op Tweede Kerstdag in Berlijn was de Kurfür- stendamm binnen tien minuten overbevolkt door een menigte van bijna vierhonderd walsende en tan- go-ende Duitsers. Pop Salsa's en bossa nova's zaterdagavond in de Droomfabriek in Leiden. Het podium wordt er beklommen door Dario Prats groep 'Los Tamarindos'. Aanvang 21.30 Galerie De Pomp Dorpsstraat, Gerda Wijmans met keramiek en Ted Kistema- ker-Teroo met aquarellen, t/m 17/8; di 19- 21, wo 10-12, wo, do. za. zo 14-16 uur: tot eind sept. kleur in de werkkamer: zwart wit, met vele kunstenaars. Boerderij Meerrust - Dorpsstraat 5, foto expositie 'De Bruine Vloot', cibachromes van Hans Westerweel, t/m 8/8; dag. 11-16 Wassenaar Hotel Wassenaar - Katwijkseweg 33, Da nielle Orelio met aquarellen en gemengde technieken, t/m 30/9; 9-21 uur. Raadhuis De Paauw - Raadhuislaan 22, werk van Theo de Boon, landschappen van kleurig ritme, t/m 27/8; in het park rond het raadhuis de tentoonstelling van ruim telijk werk: "Paradise Lost', tot 1/10. Galerie Bianca - Gravestraat 1. tentoon stelling ,Zwart-Wit' van Theo de Haan te keningen en schilderingen, Arnold Hoog- endorp foto's, t/m 20/8, do, vr en zo van 14-17 uur. za van 12-17 uur. vr koop avond. Klassiek De Haarlemse organist Albert de Klerk treedt vanavond in het kader van de zo- merorgelserie in de Nieuwe Kerk in Kat wijk aan Zee op. Hij zal er het V.d. Heuvel orgel bespelen. Aanvang 20.15 uur. Toon Hagen bespeelt zaterdagmiddag het orgel van de Hooglandse kerk in Leiden. Aanvang 13.30 uur. Circustheater za 5, 20.30 uur; concert Nationaal Jeugd Orkest oiv' Adam Gatehouse, werk van Strauss. Debussy en Mahler. Carré vr 4. za 5. zo 6. 20.30 uur. zo ook 14.00 uur. sjsectaculaire dansvoorstelling: Tan go Argentino'. di 8, wo 9. do 10. 20.30 uur; theatermu- ziekspectakel: 'Body and Soul'. Concertgebouw zo 6. 20.15 uur; concert Nationaal Jeugd Orkest olv Adam Gatehouse, werk van Strauss en Debussy en Mahler, di 8, 20.15 uur; concert Mitsuko Uchida (piano), werk van Schubert en Debussy. Nieuwe de la Martheater vr 4, za 5. 21.00 uur; 'La La', voorstelling door De Nieuwe Snaar. Stadsschouwburg wo 9. do 10, 20.15 uur; Zuidafrikaanse musical: 'Sarafina! The Music of Libera- GPD) "Door deze manier van werken spreek je het publiek aan op de ei gen muzikaliteit, en dan krijgen ze zin om mee te doen", aldus Bakker. Dat beaamt ook Irene Teepe, kla- nnettiste en derdejaars op het Am sterdams conservatorium. Ze is een jaar lid van het Ensemble. "Je krijgt altijd ontzettend leuke reacties, mensen die opeens geld gaan opha len, een jongen die opeens begint te dirigeren, en goed ook. Iemand an ders die een viool pakt en mee be gint te spelen". Naast de sociale doelstelling en de gezelligheidsfactor zien de muzi kanten het ensemble ook als een op stapje naar het 'grotere' werk. "De middenweg tussen eigenbelang en idealisme", noemt Bakker het. Naast spelverbetering kunnen de muzikanten zelf stukken schrijven, en leren zich te presenteren. Want presentatie wordt op de landelijke conservatoria nog steeds gezien als een onbelangrijk bijverschijnsel. Bakker: "Elk lullig popgroepje weet hoe ze aandacht moeten trek ken en in het nieuws moeten ko men. Maar klassieke muzikanten zijn nog vaak wat stugge en intro verte personen. Die kunnen bü ons orkest nog heel wat leren". Strafkamp Veel reizen hoort er ook bij. Want volgens de agenda staat het orkest, na een uitgebreide toer door Neder land, op 16 augustus op het Rode Plein in Moskou te spelen. Daarna worden in Leningrad enkele sociale instellingen aangedaan, en geheel in de Ricciotti- traditie, bezoekt het orkest een strafkamp voor jonge ren. Als afsluiting wordt op een ei landje ten noorden van Moskou nog twee dagen gemusiceerd met ande re muzikanten en een compleet Russisch koor. Dit alles op uitnodi ging van het Russische persbureau Novosti, een contact dat Bakker overhield na de organisatie van een aantal festivals in Oostbloklanden. Met de Nederlandse tournee hier bij opgeteld, worden in augustus ruim veertig concerten gegeven. Dat is fysiek erg zwaar, vertelt alt violiste Mirjam Timmer. "Je slaapt te weinig en je reist en speelt veel, maar het blijft ontzettend leuk. Je speelt allerlei stukken die je nor maal niet speelt, op plaatsen waar je anders niet gauw komt. Meestal ho ren we een minuut van te voren wel ke stukken gespeeld gaan worden, dat is heel spannend, je werkt geen vast lijstje af. Ach, de een gaat tij dens zijn vakantie naar Zuid-Frank rijk, ik maak liever muziek". Na de korte pauze met thee en kaakjes nemen de orkestleden hun plaatsen weer in. Deze avond speelt het gehele orkest samen, dus er moet nog grondig geoefend wor den. Een kakafome van hoge tonen. De regen zorgt voor een onafgebro ken ritme. De repetitor begint weer bij het begin, onverstoorbaar. "Bij dit stuk moet je het gevoel krijgen dat er vogeltjes fluiten. Nu lijkt het meer op een kippenhok, waar de kippen elkaar aan het afslachten zijn". Tango Argentino, tot

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1989 | | pagina 17