BtZOiK.
Akkoord over
Cambodja na
'draai' China
Rosner en Degowski, twee
zwakbegaafde moordenaars
Tmm^'TUD
'Met een stalen kabel sloegen ze 500 keer op mijn voeten'
Doden en evacuaties
door grote bosbranden
WOENSDAG 2 AUGUSTUS 1989
BUITENLAND
PAGINA 5
Geen steun meer voor Rode Khmer
PARIJS (DPA/AFP/Rtr) - Op de internationale Cambodja-
eonferentie in Parijs is gisteren na twee dagen onderhande
len een akkoord uit de bus gekomen dat, zij het indirect, de
doodsklok luidt voor alle gewapende verzetsbewegingen in
Cambodja inclusief de Rode Khmer. Het akkoord deelt ook
slechts een bescheiden rol toe aan prins Norodom Siha
nouk als voorzitter van een overgangsregering. Verder wor
den na terugtrekking van de laatste Vietnamese bezettings
troepen vrije verkiezingen in het vooruitzicht gesteld onder
toezicht van de Verenigde Naties.
Na het maandenlange diplomatiek
aftasten van de mogelijkheden
waarin alleen de terugtrekking van
de Vietnamese troepen een zekere
factor was, heeft het akkoord alle
verwachtingen overtroffen.
Waarnemers schrijven het resul
taat toe vooral toe aan de plotseling
versoepelde houding van China dat
blijkbaar na de internationale con
sternatie over de gewelddadige on
derdrukking van de democratise
ringsbeweging een goede beurt
heeft willen maken. De Rode Kh
mer, die jarenlang militaire steun
kreeg van China en onder de voor
malige president Pol Pot v<>-
woordelijk was voor de dood van
een miljoen Cambodjanen. stond
op de conferentie opeens alleen.
Het akkoord haalt ook een onver
wachte streep door Amerikaanse
plannen om de Cambodjaanse ver
zetsbewegingen opnieuw te gaan
bewapenen.
Hoewel geen preciese datum
werd genoemd, besloot de confe
rentie de komende dagen een groep
experts van de Verenigde Naties
naar Cambodja te sturen om alle
technische informatie te verzame
len die nodig zal zijn voor een ge
slaagde supervisie van de VN over
de terugtrekking van de Vietna
mese troepen en voor controle op
eén van de belangrijkste punten
van het akkoord, de stopzetting van
wapenleveranties aan alle verzets
bewegingen.
De ministers besloten ook tot het
instellen van drie commissies die
het akkoord op detailpunten verder
Aanval op konvooi
In de Sovjetunie is het geschil tus
sen Armeniërs en Azerbajdzjanen
opnieuw opgelaaid, nadat zo'n 300
Azerbajdzjanen een Armeens
vrachtwagenkonvooi aanvielen dat
op weg was naar de omstreden en
clave Nagorno Karabach. Het pers
bureau Tass meldde dat dertien
chauffeurs gewond raakten bij het
incident.
moeten gaan uitwerken. De eerste
commissie, onder leiding van India
en Canada, heeft tot taak de voor
waarden op te stellen voor een wa
penstilstand, voor het toezicht op
de terugtrekking van het Vietna
mese bezettingsleger en voor het
controleren van de stop op wapen
leveranties aan alle verzetsbewegin
gen.
De tweede commissie onder lei
ding van Laos en Malaysia moet
zich gaan bezighouden met de vor
men die 'de onafhankelijkheid, soe
vereiniteit, territoriale integriteit en
neutraliteit' van Cambodja zou
moeten aannemen plus internatio
nale garanties daarvoor. Wellicht
zal deze commissie eigenlijk de ba
sis leggen voor een nieuwe Cam
bodjaanse grondwet, omdat men
ook een formule moet uitwerken
waardoor de Rode Khmer nooit
meer aan de macht zal kunnen ko
men. Hoewel de voormalige dicta
tor Pol Pot zich niet meer in het
openbaar vertoont, zou hij nog
steeds in leven zijn.
De derde commissie onder lei
ding van Australië en Japan moet
regelingen uitwerken voor de terug
keer van de vluchtelingen en een
plan voor de wederopbouw van het
land.
Er werd tenslotte nog een ad hoe
commissie ingesteld waarin alle
Cambodjaanse partijen zitting heb
ben, inclusief de Vietnamezen. die
ideeen moeten uitwerken voor na
tionale verzoening, de vorming van
een overgangsregering onder lei
ding van prins Norodom Sihanouk
en de organisatie van vrije verkie
zingen onder internationaal toe
zicht.
Een overkoepelend comité moet
de vorderingen van alle commissies
in de gaten houden en heeft de taak
gekregen het slotdocument van de
internationale conferentie op te
stellen. De ministers van de 18 lan
den die op de conferentie meewer
ken aan de vredesregeling voor
Cambodja zullen van 28 tot 30 au
gustus weer in Parijs bijeenkomen
om het slotdocument te bespreken.
Volgens de Franse minister van
buitenlandse zaken Dumas, tevens
mede-voorzitter van de conferentie!
heeft de Rode Khmer zich tot de
laatste minuut verzet tegen het ak
koord. De leiders van de andere
Cambodjaanse oppositiegroepen,
Sihanouk en Son Sann, stelden zich
inschikkelijker op.
Een vrouw wacht met haar huilende kinderen en haar hond in een buiten
wijk van de Franse stad Marseille op evacuatie naar een veiliger plaats
dan haar woning die gisteravond door enorme bosbranden werd bedreigd.
OLBIA (AP/Rtr/UPI/ANP) - In het sen uit buitenwijken te evacueren,
noorden van het Italiaanse eiland Zij werden voorlopig onderge-
Sardinië zijn gisteren zeker drie bracht in tenten in het centrum van
mensen door bosbranden om het le- de stad. Volgens de ANWB zijn er
ven gekomen. Honderden anderen geen Nederlanders in de problemen
moesten worden geevacueerd. Bij gekomen door de bosbranden,
het dorp Bassacuatena werden
twee verkoolde lijken gevonden en
in Porto San Paolo, een badplaats
even ten zuiden van Olbia. kwam
een 12-jarige jongen in de vlammen
Bosbranden, opgezweept door
een stormachtige wind. naderden
gisteren Bastia, de op één na groot
ste stad van het Franse eiland Corsi
ca. Verscheidene bewoners aan de
rand van de stad werden gisteren
geëvacueerd. Maandag kostten de
branden, die 7.000 hectare aan bos
en struikgewas hebben verwoest,
het leven aan twee Italiaanse toeris
ten die door het vuur raakten inge
sloten.
De brandweer, gesteund door het
leger, slaagde er in de loop van de
nacht in de meeste vuurhaarden te
doven. Er waren zoveel brandhaar
den (minstens 100) dat de brand
weer vermoedt dat het zeker in en
kele gevallen om brandstichting
gaat.
In de omgeving van de Franse ha
venplaats Marseille noodzaakten
enorme bosbranden de autoriteiten
gisteravond ook honderden men-
Overstelpende belangstelling voor proces in Essen
ESSEN - Om zes
gen stonden de eerste journalis
ten in de rij voor de rechtbank in
Essen. Daar begon vandaag het
proces tegen de ontvoerders en
tevens moordenaars van de 18-
jarige Silke Bisschoff en de 15-
jarige Emanuele de Giorgi. Het
drama vond vorig jaar plaats na
een terreurrit door de Bondsre
publiek en Twente.
door
Hans Hoogendijk
Kamer 101 in de rechtbank
biedt slechts plaats aan 54 verte
genwoordigers van de media uit
de hele wereld. Zij zijn gekomen
om verslag te doen van het pro
ces tegen de 32-jarige Hans-Jur-
gen Rosner en de 33-jange Die
ter Degowski. In de 88 pagina's
tellende aanklacht van de offi
cieren van justitie Gutjahr en
Lichtinghager worden de twee
beschuldigd van mensenroof,
gijzelname met dodelijke af
loop. afpersing en meerdere po
gingen tot moord. De 35-jarige
vriendin van Rosner.Marion
Loblich, wordt aangeklaagd we
gens moord in vereniging op Sil
ke Bischoff.
Drie vèrdachten met een bijna
gelijke achtergrond. Drie zwak-
begaafden, wier leven bepaald
is door misdaad en sociale ellen
de. Rosner komt uit een gezin
met vijf kinderen. Thuis is hij
van jongs af aan de gebeten
hond. Steun vindt hij alleen bij
zijn een jaar oudere zus Renate.
De in de oorlog zwaar gewonde
vader kent alleen de tuinslang
als opvoedkundige maatregel
voor de zich nooit verwerende
jongen.
De moeder, die incidenteel
helpt in gokhallen en patates-
kraampjes, ziet machteloos toe.
Zij waagt het niet eens te protes
teren als de vader zijn geliefde
mee naar huis neemt om koffie
te drinken. De jongen ontwik
kelt een enorme gewelddadige
geldingsdrang. Als puber komt
Hans Jurgen. inmiddels op een
school voor moeilijk opvoedba
re kinderen, wegens kruimel
diefstallen voor het eerst in aan
raking met de politie. Daarna
volgen een opvoedingstehuis en
de jeugdgevangenis. Hij brengt
meer tijd binnen dan buiten de
gevangenis door.
In 1986 benut hij een dag
proefverlof om onder te duiken
in Gladbeck. Hij neemt zijn in
trek bij zijn zus en komt op de
opsporingslijst van de totaal
overbelaste politie in Gladbeck.
Zes weken later meldt een voor
malige mede-gevangene de poli
tie dat Rosner uit wraak een
agent wil doodschieten. De poli
tie reageert met een kogelvrij
venster in de deur van het bu
reau Gladbeck en een foto van
Rosner aan de muur. Er wordt
niet serieus gezocht naar hem.
Hij is een van de velen op de
lijst.
Begin januari 1987 weet de po
litie zeker dat Rosner in Glad
beck is. Zijn ex-vrouw meldt dat
hij geprobeerd heeft met geweld
haar huis binnen te dringen. Als
de politie arriveert is de vogel al
lang gevlogen. Zelfs de berich
ten dat het bij de recherche be
ruchte duo Rosner-Degowski
weer op pad is, zorgen niet voor
extra opsporingsactiviteiten.
Dolblij
Augustus 1987 verhuist Hans-
Jurgen Rosner van het huis van
zijn zuster naar de flat van zijn
nieuwe vriendin Marion Lo
blich. Loblich, ook zwakbe
gaafd en afkomstig uit een soci
aal moeilijk milieu, is dolblij dat
ze eindelijk iemand heeft gevon
den die zich om haar en haar
dochter Nicole bekommert. Ze
heeft drie huwelijken achter de
rug als ze Rosner leert kennen.
Hans-Jurgen zorgt voor brood
op de plank. Waar het geld van
daan komt interesseert Marion
niet.
Ondanks minstens 40 inbra
ken en roofovervallen, voelt
Rosner zich zo veilig dat hij zich
eind 1987 onder eigen naam als
particulier patiënt aan zijn rug
laat opereren in een Essens zie
kenhuis. De rekening (14.000
mark) stuurt hij in 1988 terug
met een briefje waarin hij ver
zoekt deze door te sturen naar
de gevangenis "omdat ik nog
steeds staatseigendom ben en
daar dus ook verzekerd moet
zijn".
De recherche handelt niet.
Pas als hij weer bij zijn ex-
vrouw opduikt en haar nieuwe
vriend een pistool in de nek
drukt, waarna deze uit wraak de
politie tipt eens 'bij die Marion
Loblich' te kijken, komen de
Gladbecker ordebewaarders in
actie. Dinsdag 16 augustus staat
een bezoek aan de flat op het
programma.
Het is de dag waarop Hans
Jurgen Rosner en Dieter
Degowski geen cent meer heb
ben en besluiten het filiaal van
de Deutsche Bank in Gladbeck
te overvallen. Degowski ver
trouwt erop dat Rosner alles
perfect heeft voorbereid. Al
sinds de gemeenschappelijke
rooftochten uit hun jeugd, er
kent Degowski Rosner als de
'boss'.
Hun levensloop vertoont gro
te overeenkomsten. Net als
Rosner stamt Degowski uit een
kinderrrijke familie, die op de
rand van het bestaansminimum
leeft. Ook hij heeft permanent
ruzie met zijn vader, komt in het
buitengewoon onderwijs te
recht en leert pas lezen en schrij
ven in de jeugdgevangenis.
Maar in tegenstelling tot zijn
maat, heeft Dieter Degowski
geen vrienden of vriendinnen.
Hij vereert Rosner en gehoor
zaamt hem blindelings.
Ook als na het mislukken van
de bankoverval Rosner com
mandeert dat het nu een gijze
ling is. Degowski doet mee tot
en met het bloedige slot 54 uur
later op de autobahn bij Bad
Honnef.
Zoektocht naar lichaam Higgins
TEL AVIV (GPD) De secretaris
generaal van de Verenigde Naties,
Perez de Cuellar. stuurt vandaag
zijn medewerker en Midden-Oosten
deskundige Marrack Goulding naar
Libanon om er achter te komen wat
er is gebeurd met de gijzelaar Willi
am Higgins. De ontvoerders van de
Amerikaanse overste meldden
maandag dat zij hem hadden opge
hangen, maar het lijkt steeds waar
schijnlijker dat Higgins toen al
maanden dood was. Higgins li
chaam is niet gevonden.
Israël acht het waarschijnlijk dat
niet alleen Higgins. maar ook de nu
bedreigde gijzelaars Terry Waite en
Joseph Cicippio al geruime tijd ge
leden door hun ontvoerders om het
leven zijn gebracht. Minister van
defensie Rabin zou dat gisteren
hebben gezegd in een besloten zit
ting van de parlementscommissie
voor buitenlandse zaken en defen
sie. Israëls onderminister van bui
tenlandse zaken, Netanyahu, zei
gisteren dat radicale groepen in Li
banon al acht gijzelaars hebben ver
moord. Hij gaf geen namen of ande
re details.
Op de laatste dagen van onze 150
jaar jubileumshow hebben we de Duitse
ICE (Intercity Express) naar Nederland
weten te halen.
Een trein die bij de laatste controle
nog op een snelheid van 406 km/u werd
betrapt. Die officieel pas in 1991 gaat rijden.
En die je als toeschouwer nu al van bin
nen en van buiten kunt bekijken. Hij staat
4, 5 en 6 augustus op Utrecht CS. Dus
snelheid is geboden.
En er valt nog veel en veel meer te
beleven. Van stoomlocparade tot tentoon
stelling. Van spelletjes tot shows. Van acts
tot concerten.
Kortom, breng even een bliksem
bezoek. Kom naar 'Treinen door de Tijd'
op de jaarbeurs en Utrecht CS t/m 6 aug
OPENINGSTIJD: T/M ZONDAG VAN 10.00-18.00 UUR. TOEGANGSPRIJS 10,- EN VOOR KINDEREN T/M II JAAR 5,-. TREINREIZIGERS: TERUGREIS GRATIS.
Iraanse vrouwen getuigen van martelingen en executies
Borstkanker
Vrouwen die een langdurige hor
monenbehandeling ondergaan tij
dens hun menopauze hebben 70
procent meer kans op borstkanker
dan andere vrouwen. Dat heeft een
Zweeds onderzoek uitgewezen. Het
onderzoek, waarvan de resultaten
deze week zullen worden gepubli
ceerd, is uitgevoerd tussen 1977 en
1983. Er waren 23.000 Zweedse
vrouwen bij betrokken.
Mx-raketten
De Amerikaanse Senaat heeft inge
stemd met het voorstel van presi
dent Bush om de mx-raketten mo
biel te maken door ze op rails te zet
ten. De Senaat stemde tegen een
amendement om 502 miljoen dollar
te bezuinigen op het 1.1 miljard dol
lar dure project voor de mx-raket
ten. Het amendement was wel aan
genomen door het Huis van Afge
vaardigden. Het Huis en de Senaat
moeten nu tot overeenstemming
zien te komen.
Walvisvangst
De internationale milieu-organisa-
tie Greenpeace beëindigt haar cam
pagne waarin zij oproept tot een in
ternationale boycot van IJslandse
visprodukten nu Reykjavik heeft
beslotep geen walvissen meer te
vangen;, voor onderzoeksdoelein
den. IJsland doodde de afgelopen
vier jaat"362 walvissen om te bewij
zen dafN3e diersoort niet wordt be
dreigd met uitsterving.
AMSTERDAM - Kobra Yazdian-
Azad (29) heeft nog steeds pijn. Als
de Iraanse haar nylonkousen af
stroopt en haar voetzolen laat zien,
wordt duidelijk waarom. Na ander
half jaar zijn de afdrukken van de
zweepslagen zelfs op vijf meter af
stand zichtbaar.
door
Wilma van Meteren
De beulen van de Evin-gevangenis
in Teheran hadden de gewoonte om
haar kwetsbare voetholtes te gese
len met stalen kabels van verschil
lende diktes. "De martelingen in
Iraanse gevangenissen zijn zo zwaar
dat zelfs na jaren de littekens nog
zichtbaar zullen zijn", zei zij giste
ren op een persconferentie in Am
sterdam.
Kobra verdween zes jaar en vier
maanden in een gevangenis omdat
zij sympathiseerde met de de Mud-
jaheddin-e-Khalq, het Iraanse ver
zet. Al die lange jaren probeerden
de gevangenisbewaarders haar af
keer van Khomeini en de andere
Iraanse machthebbers eruit te
slaan. "Een keer sloegen ze me vijf
tien dagen achter elkaar met zo'n
kabel op mijn voeten. Soms 500,600
slagen op een dag. Mijn voeten wa
ren zo kapot dat ik een dokter nodig
had, maar ze weigerden iedere me
dische zorg. Het duurde langer dan
een jaar voordat de wonden waren
geheeld".
Zweepslagen op de voeten is een
van de geliefde martelpraktijken in
de Iraanse gevangenissen. Ook an
dere ex-gevangenen hebben ver
klaard, onder meer in 1985 voor de
Europese Commissie van de Men
senrechten, dat deze methode bij
hen werd toegepast. Fattaneh Avaz-
Poor uit Abadan werd op de eerste
dag van haar arrestatie in mei 1982
zo gemarteld dat ze niet meer kon
lopen.
Ze vertelde gisteren hoe ze werd
gedwongen om bij executies aan
wezig te zijn. "De tweede dag werd
ik in een deken gewikkeld en in een
busje gestopt met vijftig andere
mishandelde gevangenen, mannen
en vrouwen. We werden geblind
doekt. op een ry gezet en vervolgens
werd er geschoten. De man die me
had ontvoerd en verhoord, kwam
op me af, schoot verschillende ke
ren vlak langs me heen en zei dat ik
ook gauw aan de beurt zou zijn. Ik
werd naar de gevangenis terugge
bracht en de martelingen begonnen
opnieuw".
Verkrachtingen
Fattaneh had gisteren duidelijk
moeite om haar tranen te bedwin
gen bij de herinneringen aan de exe
cuties, verkrachtingen en mishan
delingen van zwangere vrouwen in
de Iraanse gevangenissen. De om
standigheden waren zo verschrik
kelijk dat sommige gevangenen
zelfmoord pleegden. "Toen ik er in
1987 eindelijk uitkwam, was er bij
na niemand meer over van de fami
lies die ik had gekend. Omdat ze
sympathiseerden met de mudja-
(Foto ANP)
heddin, waren ze terechtgesteld. Na
het akkoord met Iraq over een
staakt-het-vuren zijn veel politieke
gevangenen, die ik persoonlijk heb
gekend, geëxecuteerd, ook al had
den ze hun straf uitgezeten. Een va
der kwam zijn zoon opzoeken in de
gevangenis, maar daar
hem naar een kerkhof. Het graf
heeft hij niet kunnen vinden, want
die nacht hadden ze volgens de be
heerder van de begraafplaats gelijk
met zijn zoon 250 geexecuteerde ge
vangenen gebracht".
Ook de 24-jarige Miriam Torabi
uit Bandar Gaz heeft herinneringen
erger dan nachtmerries. Zij werd op
30 mei 1981 gearresteerd. Door de
martelingen kreeg ze last van stuip
trekkingen. Ze werd zo ernstig ziek
dat ze haar zes maanden later na een
forse betaling door haar familie lie
ten gaan.
In hetzelfde jaar werden twaalf fa
milieleden terechtgesteld. Allen
zyn begraven in de achtertuin van
hun huis. "Ik heb nooit een rechter
gezien of gehoord waarom ze me
hadden gearresteerd. In april 1988
werd ik opnieuw opgepakt, opge
sloten, geslagen en uitgehongerd.
Die dag werden in totaal in mijn
woonplaats Bandar Gaz, waar maar
8000 mensen woonden. 200 arresta
ties verricht. 120 van hen zyn geëxe
cuteerd en de meesten werden be
graven bij hun eigen huis".
"Na het staakt-het-vuren in au
gustus 1988 zijn veel van mijn me
de-gevangenen in het openbaar op
gehangen. Ik heb gezien hoe twee
vrienden van mijn broer zo werden
terechtgesteld. De beul las hun na
men voor en zei dat ze drugshande
laren waren. Maar ik kende hen
goed, zij hadden niets met drugs te
maken gehad, ze waren politieke
gevangenen. Ze hadden vijf jaar in
de gevangenis gezeten en zijn zon
der proces geëxecuteerd".
Ervaringen
De drie Iraanse vrouwen, die hun
vaderland zijn ontvlucht en nu in
Zwitserland verblijven, hebben on
langs bij de vertegenwoordiger van
de Verenigde Naties in Genève ver
klaringen afgelegd over hun erva
ringen en een lange lijst achtergela
ten van mannen en vooral vrouwen
die door het Iraans regime zijn mis
handeld en geëxecuteerd. De men
senrechtenorganisatie Amnesty In
ternational schat dat sinds het ak
koord in de Golfoorlog zeker 1700
politieke gevangenen zijn terecht
gesteld. Daarbij komen nog eens
1000 ophangingen van zogenoemde
'drugshandelaren', waarvan waar
schijnlijk eenderde in werkelijk
heid politieke executies zijn.
De drie vrouwen deden gisteren
een oproep aan de Europese rege
ringen het Iraanse regime onder
druk te zetten om de massale execu
ties stop te zetten. Volgens hen zet
ten de nieuwe machthebbers in Te
heran de onderdrukking en terreur
na de dood van ayatollah Khomeini
gewoon voort en houden ze naar
buiten toe de schijn op gematigd te
zijn.
