EIDEN
Bedrijf in voormalige politiepost
LEIDSCH
DAGBLAD
Familie De Wekker
LEIDEN
DINSDAG 1
Pandje bij Grote Havenbrug wordt opgeknapt
LEIDEN - De gemeente gaat de
voormalige politiepost en brug
wachtershuisje op de Grote Ha
venbrug (tussen de Haarlem
merstraat en de Haven) renove
ren. Er zijn verschillende kandi
daat-huurders die het karakte
ristieke pandje willen betrek
ken.
Het gebouwtje dateert uit de twinti
ger jaren en is tot het begin van de
jaren zeventig in gebruik geweest
als politiepost. De Leidse politie be
schikte destijds over twee van deze
'posthuizen'. Het andere steunpunt
was gelegen aan de Steenstraat,
naast het Rijksmuseum voor Vol
kenkunde (de huidige Wereldwin
kel). "Een zware sleutel die toegang
verschafte tot de posthuizen hoorde
destijds bij de vaste uitrusting",
herinnert politiewoordvoerder
Graveland zich. Hij vertelt dat in
vroeger jaren vanuit de politiepos
ten werd geopereerd als in de 'broei
erige' stadsdelen, die een flink eind
van het toenmalige hoofdbureau
aan de Zonneveldstraat waren gele
gen, orde op zaken moest worden
gesteld. De afgelopen jaren is de
noodzaak van dergelijke politiepos
ten verdwenen en diende de steun-
posten eigenlijk alleen nog als een
stallingsmogelijkheid voor de
dienstfiets.
In de afgelopen jaren is de voor
malige politiepost regelmatig ver
huurd geweest. De laatste keer aan
een pottenbakster. De brugwach-
terspost is nog steeds als zodanig in
gebruik. Het aantal keren dat de
Grote Havenbrug moet worden ge
opend is echter op één hand te tel
len omdat de bruggen in de directe
omgeving niet beweegbaar zijn en
de doorvaarhoogte dientengevolge
gering is. Schepen van enig formaat
kunnen dus helemaal niet bij de
Grote Havenbrug komen. Indien
c brugwachtershuisje bij de Grote Havenbrug. De gemeente wil het verbouwen
nodig, wordt de brug bediend door
de brugwachters die zetelen bij de
Schrijversbrug over de Oude Rijn
(tussen de Zijlsingel en de Heren
singel).
Dit najaar wordt al een begin ge
maakt met het opknappen van de
voormalige politiepost annex brug
wachtershuisje op de Grote Haven
brug. "Het gebouwtje is nogal voch
tig". vertelt gemeente-ambtenaar R.
Hekert van de directie gebouwen.
"Bovendien bestaat de ruimte uit
een aantal heel kleine hokjes, waar
onder twee oude politiecellen. Die
kleine ruimtes zijn nagenoeg on
bruikbaar zijn voor hedendaagse
begrippen".
Om het gebouwtje een nieuwe be
stemming te kunnen geven worden
de kleine hokjes uitgebroken zodat
een aantal grotere en bruikbaarder
ruimtes ontstaan. Verwacht wordt
dat opknapbeurt zo'n twee maan
den in beslag zal nemen en onge
veer 50.000 gulden zal kosten. Voor
het einde van dit jaar zal de voorma
lige politiepost weer in gebruik zijn
genomen. Door wie? Dat weet de
gemeente nog niet. Wel dat er veel
belangstellenden zijn "van boek
houder tot kunstenaars", aldus He
kert.
Man slaat met
vuist voorruit
van auto stuk
LEIDEN - Een nog onbekende au
tomobilist heeft gisterochtend met
zijn blote vuist de voorruit ingesla
gen van de wagen van een 26-jarige
inwoner van Oegstgeest. De man
had het met de Oegstgeestenaar aan
de stok gekregen nadat hij hem op
de Oegstgeesterweg had gesneden.
De Oegstgeestenaar had dit niet op
zich laten zitten en de man, terwijl
ze in de richting van Leiden reden,
een paar keer 'teruggesneden'. Op
de kruising van de Boerhaavelaan
was de man het kennelijk zat. Hij
stapte uit, sloeg de ruit aan digge
len. en ging er vervolgens snel van
door.
LEIDEN - Sinds kort is er kennelijk ook een bushalte op de smalle Minnebroersgracht bij ZuidsingeUHavenka
de). Veel buspassagiers heeft dat volgens buurtbewoners nog niet opgeleverd. En dat er niemand bij het bord gaat
wachten op de bus is niet vreemd want zo'n vervoermiddel van formaat kan er met geen mogelijkheid komen.
Het blijkt om een grap te gaan. Een van de bewoners heeft een bushaltebord op de kop getikt en dat aan de Min
nebroersgracht geplaatst. Overigens geen bord uit Leiden, maar uit Rotterdam. Het heeft ooit in de Spoorstraat in
de havenstad gestaan. (foto wïm Dijkman)
Weer inbraak
in kelderbox
LEIDEN - Uit een kelderbox aan de
Havikshorst is het afgelopen week
einde een flink aantal sportattribu-
ten verdwenen. Onder meer bleek
het frame van een cross-racefiets,
het frame van een normale race
fiets, verschillende onderdelen van
een surfplank, een karretje voor een
surfplank en een insteekhengel te
zijn gestolen. Bij de inbraak werd
de deur van de kelderbox gefor
ceerd.
Oudheden
In het Rijksmuseum van Oudheden
houdt drs. M. Brouwer elke eerste zon
dagmiddag van de maand een archeolo
gisch spreekuur. Brouwer is conservator
van de provinciaal-Romeinse afdeling
doeld voor iedereen die iets ouds heeft of
heeft gevonden, en daarover meer te we
ten wil komen. Het spreekuur heeft
plaats in de Taffeh-zaal v
Rapenburg 28, van 13.00 tot 16.00 i
(Reiveillo, Wecker)
In deze krant verschijnt een serie gewijd aan Leidenaars
en hun stamboom. In verband met de manifestatie
'Leiden, stad van vluchtelingen' is met medewerking
van het Gemeente-archief het verleden uitgezocht van
tien Leidse familienamen. Doel is Leidenaars, en
anderen, er van bewust te maken dat zij zelf veelal
afstammen van vluchtelingen; van mensen die meestal
om geloofsredenen in vroeger eeuwen de wijk hebben
genomen naar Leiden en omgeving. Met dat stukje
bewustwording hopen de initiatiefnemers een beetje
meer begrip te kweken voor vluchtelingen die in deze
tijd naar de sleutelstad komen. Vandaag de vijfde
aflevering.
LEIDEN - De familienaam De
Wekker is een van de vele na
men die letterlijk uit het
Frans is vertaald. In Frankrijk
heetten ze nog Reiveillo, het
geen (op)wekken betekent.
De familie nam in Leiden de
naam De Wekker aan, waar
schijnlijk om zo snel mogelijk
Leidenaar met de Leidenaars
te zijn. Sleutelstadbewoners
worden nog elk jaar '(op)ge-
wekt': op 3 oktober, ter her
denking van Leidens ontzet,
is een van de eerste plechtig
heden het Reveille.
door
Henk van der Post
In tegenstelling tot de andere fa
milies waarover in deze rubriek is
geschreven, kwamen De Wek
kers vrij laat naar de sleutelstad.
STAD VAM
VLUCHTE.LIMGE.K1
pas aan het eind van de zeventien
de eeuw. Zij kwamen uit Parijs,
waar het als protestant in die ja
ren zeker geen pretje was.
Over het geloof werd in de
Franse hoofdstad - en daarbuiten
- heel wat gestreden, in woord en
daad. In 1572 werden tijdens de
zogenaamde Bartholemeüsnacht
vele protestanten door katholie
ken een kopje kleiner gemaakt.
Het Franse koningshuis was ka
tholiek, dus moesten alle Fransen
dat ook zijn.
In 1589 sterft de Franse koning
Hendrik III (van het huis Valois)
zonder kinderen. De troon viel
daarop toe aan de protestantse
Hendrik IV (huis Bourbon), die
zich na veel strubbelingen uitein
delijk toch ook maar bekeerde tot
het katholicimse. Van hem zou de
uitspraak zijn: 'Parijs is me wel
een mis waard'. Hij werd met an
dere woorden katholiek om Pa
rijs als koning van zowel pro
testanten als katholieken te kun
nen binnen rijden. Hij bewerk
stelligde een aantal rechten voor
protestanten, rechten die hun le
ven wat gemakkelijker maakten.
In 1610 werd Hendrik door ene
Raviallac vermoord, daartoe mo
gelijk door ontevreden katholie
ken opgehitst.
Zonnekoning
Omdat diens troonopvolger Lo-
dewijk XIII nog te jong was, werd
een regerend voogd benoemd.
Deze koning van Frankrijk liet
trouwens de staatszaken vooral
over aan anderen, onder wie de al
om bekend geworden kardinaal
Richelieu (later aan kardinaal Ma-
zarin), die als katholiek van het
eerste uur niet bepaald tolerant
was tegenover protestanten. On
der Lodewijk XIV (1638-1715)
wordt het echter helemaal bar. De
Staande op de Marebrug (over Oude Singel) zag brugwachter De Wekker de Amsterdamse schipper naderen
Op de foto is duidelijk te zien hoe laag de Marebrug was. De foto is omstreeks 1900 genomen vanaf de Alkema-
debrug. De brug recht vooruit is de Touwersbrug over de Lange Mare. foto Gemeente-archief)
Zonnekoning - die meende recht
streeks door God te zijn aange
steld (het zogenaamde droit di-
vin, goddelijk recht) - besliste dat
de protestanten zich moesten be
keren. Zoniet, dan zouden ze een
kopje kleiner worden gemaakt.
Wie door Lodewijk niet werd
vertrouwd, kreeg legertroepen in
gekwartierd. Dat betekende dat
er drie, vier soldaten of meer -
meestal ruwe huurlingen uit an
dere landen - in het huis van een
verdachte werden onderge
bracht. Die moest die ruwe bol
sters dan te eten en te drinken ge-
In de praktijk betekende dat
veelal dat de familie des huizes
tot op het bot werd vernederd en
beledigd en dat door de ongenode
gasten grote schrans- en zuippar
tijen werden aangericht. Pro
testanten werd op die wijze het
bloed onder de nagels vandaan
gehaald. Wie nog een beetje res
pect voor zichzelf had, nam de
kuierlatten, bij voorbeeld naar
Leiden, maar ook naar Italiè, het
huidige Zuidafrika en Branden
burg (Oostduitsland)
Tegen die achtergrond beslo
ten ook de Reiveillo's naar de
sleutelstad te reizen. Jean komt
rond 1680 naar Leiden. Hij was
van zijn vak - in Parijs - school
meester, maar werd in Leiden
kousenscheerder. In 1685 trouwt
hij in de Waalse kerk met Susan
na van der Wadding. In 1707
wordt hij als poorter van de stad
ingeschreven onder de naam Jan
Jacobus Wecker. In 1689 wordt
stamhouder Matthijs de Wekker
geboren.
Over de opeenvolgende stam
houders zijn weinig bijzonderhe
den te vermelden. Het waren
mensen die tegen lage lonen veel
moesten werken om hun eten bij
elkaar te schrapen. Zo verging het
ook zovele andere Leidse fami
lies. Drie 'Jannen' de Wekker (res
pectievelijk geboren in 1714, 1752
en 1777) waren allen schoenma
kersknecht en waarschijnlijk zo
genaamde oude-schoenlappers.
Dat was nog een graadje minder
dan nieuwe-schoenlappers; de
De Wekkers lapten alleen maar
oude schoenen op en maakten
dus geen nieuwe schoenen.
Havenrechercheur
Het bestaan van Marcus de Wek
ker, geboren in 1806, moet ook
niet van weelde hebben uitge
puild. Hij was aanvankelijk schil-
dersknecht, later opperman. Hij
stierf in 1886, toch 80 jaar oud, in
het Oude Mannenhuis aan de He
rengracht, daar waar arme Leide
naars hun laatste dagen sleten.
Heel wat hoger op de maat
schappelijke ladder stond Jan
Willem de Wekker, geboren op 24
maart 1855. Hij was eerst brug
wachter, maar werd op 1 mei 1900
havenrechercheur tegen de voor
die tijd niet onaantrekkelijke
jaarwedde van 600 gulden. Over
het precieze carrièreverloop van
Jan Willem de Wekker is weinig
bekend. Zijn dossier moet met de
brand in het Leidse stadhuis in
1929 verloren zijn gegaan. Uit het
geringe aantal processen-verbaal
dat door hem is opgemaakt als ha
venrechercheur valt op te maken
dat er in Leiden óf niet veel te
doen was óf dat Jan Willem de
Wekker zelf niet veel deed.
Vlak voor hij havenrecherceur
werd, kreeg Jan Willem nog met
een vervelend incident. Daarover
is proces-verbaal opgemaakt
door de commissaris van politie.
Op 4 oktober 1899 stond hij 's
middag rond twee uur te wachten
- als burgwachter - bij de Mare
brug (over de Oude Singel). Er na
derde een schip van de zijde van
de Turfmarkt met gestreken
mast. Het was De Wekker niet
duidelijk of de schuit onder de
brug doorkon én of de schipper
onder de Marebrug door wilde va
ren danwel onder de Alkemade-
brug (over Korte Mare).
Om daar achter te komen, riep
hij: 'Wat wil je? De schipper wees
hem op de gestreken mast. De
Wekker concludeerde daaruit dat
de man gewoon onder de brug
doorkon. Maar met het dichterbij
komen van de schuit kwam De
Wekker tot de conclusie dat het
schip er niét onderdoor kon. Hij
blies de hoorn als teken dat de
man met zijn schip moest stop
pen, zodat De Wekker de brug
kon opendraaien. Maar de schip
per stopte niet en beet De wekker
toe 'Je zal draaien'. Maar het was
te laat. Met gepiep en gekraak
schoof de boot vast onder de
Marebrug.
'Luie verdommeling, sodemie
ter' schreeuwde de schipper naar
de brugwachter, terwijl een me
nigte zich verzamelde op de brug.
Schade aan brug en schip was er
niet of nauwelijks. De schipper
drukte de mast wat omlaag en zo
kwam het schip weer vrij. Omdat
de Amsterdamse schipper De
Wekker evenwel in het openbaar
en in het bijzijn van veel publiek
had beledigd, deed deze aangifte
bij de politie met het verzoek we
gens belediging vervolging in te
stellen. Hoe het is afgelopen, ver
telt het verhaal niet.
(Gegevens voor dit verhaal zijn ont
leend aan gesprekken mei P.J.M. de
Baar. medewerker van het Gemeen
te-archief)
Oud-directeur
Rijksmuseum
voor Volkenkunde
LEIDEN - Oud-directeur dr. Pieter
Hendrik Pott van het Rijksmuseum
voor Volkenkunde is zaterdag op
70-jarige leeftijd overleden. Pott
was van 1955 tot begin jaren '80 di
recteur van het museum en was bij
zijn aanstelling met zijn 36 jaar de
jonsgte directeur van de Nederland
se Rijksmusea. Pott was Ridder in
de orde van de Nederlandse Leeuw
en Commandeur in de Orde van de
Heilige Schat van het keizerrijk Ja
pan.
Klappen met
bezemsteel
LEIDEN - Een 37-jarige vrouw
heeft maandag aangifte gedaan van
mishandeling. De vrouw, een be
woonster van een Leids hofje, liep
zaterdag naar buiten om te kijken
hoe de ruzie tussen een naast haar
wonend echtpaar verliep. Het echt
paar stelde die belangstelling ken
nelijk niet op prijs, want de vrouw
was nog niet haar huis uit of ze
kreeg een paar klappen met een be
zemsteel. De vrouw hield aan de
schermutseling een paar blauwe
plekken over.
Man betrapt bij
inbraak in auto
LEIDEN - Een 22-jarige Leidenaar
is gistermiddag aangehouden nadat
hij had geprobeerd in twee auto's in
te breken. De man trachtte zijn slag
te slaan op de Oude Singel. Hij werd
echter gestoord door een paar voor
bijgangers. Zij gaven zijn signale
ment door aan de politie, die hem
even later op de Haarlemmerstraat
arresteerde. De man had tijdens zijn
inbraakpoging bij een van de auto's
kans gezien een radio-cassettere
corder gedeeltelijk uit het dash
board te slopen.
Vrouw aangerand in
Haarlemmerstraat
LEIDEN - Een nog onbekende man
heeft in de nacht van zaterdag op
zondag op de Haarlemmerstraat
een 37-jarige Leidse vrouw aange
rand. De man pleegde in deze straat
openbare schennis en gebood de
vrouw, die op de fiets voorbij reed,
te stoppen. Toen de Leidse daaraan
geen gevolg gaf, greep de man haar
beet en dwong haar te kijken. De
vrouw wist zich even later los te
rukken en waarschuwde de politie.
Die heeft de man overigens niet
meer aangetroffen.
STAD LEIDE
STAD LEIDE
STAD LEIDE
STAD LEIDE
STAD LEIDEN
STAD LEIDEN STAD LEIDEN
