Ondanks vuile bodem heeft Wijde Aa goed zwemwater ns j-. Ijs»1 S'-":-.*,-: DE TIJD, VAN TOEN Milieufederatie spreekt van 'chemische tijdbom' WERELDRECORD VOOR 7 DOORZETTERS PROF. HOLWERDA: EEN BRILJANTE MOPPERPOT If 1 I M "Ti TJLW^-Tr' mri PAGINA 8 REGIO MAANDAG 31 JULI 1989 WOUBRUGGE - De specia le zwemplaats aan de Wijde Aa in Woubrugge kon zich de afgelopen tijd in een grote belangstelling verheugen. Vooral jeugdige zwemmers kwamen in groten getale voor een duik in dit open wa ter. Volgens de zwemwater telefoon van de provincie is de kwaliteit van de Wijde Aa meer dan goed. Het ont- werp-Milieubeleidsplan van de provincie Zuid-Holland meldt echter dat de bodem van dit water ernstig is ver ontreinigd. door Erick Bosch Volgens 'Zwemmen in Zuid-Hol land kan', de folder van de provin cie waarin de vis- en zwemkwaliteit van de meeste Zuidhollandse bin nenwateren is beschreven, krijgt de Wijde Aa het stempel 'uitstekend'. Het Braassemermeer, waarmee de Wijde Aa direct is verbonden, staat zelfs in de top tien van schoonste wateren in Zuid-Holland. Enkele wateren zijn als 'verdacht' aange merkt en er zijn ook wateren waar het zwemmen wordt afgeraden. Volgens de provincie bestaat geen directe relatie tussen een situ atie waarbij veilig kan worden ge zwommen en de waterkwaliteit. De zwemkwaliteit, zoals voor de folder onderzocht, wordt namelijk alleen bepaald door het aantal coli bacte riën, die onder meer diarree veroor zaken. "Aangezien slechts weinig mensen rechtstreeks op het buiten water rioleren, is de aanwezigheid van deze bacteriën de laatste jaren drastisch afgenomen", verklaart een woordvoerder van de provincie. Bij de bepaling van de kwaliteit van zwemwater wordt de aanwezigheid van chemische stoffen en zware me talen buiten beschouwing gelaten. In het .ontwerp-Milieubeleidsplan, waarin onder meer een analyse is gemaakt van de verontreiniging van oppervlakte en waterbodem, blijkt dat de Wijde Aa een sterk ver vuilde onderwaterbodem heeft. De ze verontreiniging wordt in het plan aangeduid met klasse 4: een slechte kwaliteit met risico's voor de ge zondheid van het watermilieu. Een dergelijk vervuilde bodem ligt ook in de Leidse en Goudse stadsgrach ten, aldus de studie. In de discussie nota 'Ontwikkelingsplan Veenwei- degebieden' adviseert de provincie met klem om deze bodems nader te onderzoeken en eventueel te sane- De bodem van de Wijde Aa is vooral verontreinigd met PAK, een verzamelnaam van een aantal teer stoffen dat onder meer vrijkomt bij> uitlaatgassen van verbrandingsmo Volop drukte bij de zwemplaats aan de Wijde Aa. "Zolang de naar niet in de modder gaat wroeten, is er niet veel aan de hand", vertelt '.en woordvoerder van het hoogheemraadschap. (foto Ben de Bruyn) toren. Deze stoffen, die altijd uiterst giftig zijn en veel voorkomen in de bodem van de Wijde Aa, kunnen kanker veroorzaken, zo meldt het plan. Hoewel de Wijde Aa vooral een re creatieve functie heeft, is dit water sterker vervuild dan de Heimans wetering. Die wordt druk bevaren door tankers en andere beroeps vaart, maar is desondanks schoner. "Dit komt doordat de Wijde Aa geen doorgaande scheepvaartroute is, waardoor het water veel minder in beweging komt", licht H. Muileman van de Milieufederatie Zuid-Hol land toe. "Ook stroomt het water minder snel dan in de Braassem en in de Wetering. Zo is de Wijde Aa een bezinkbed van afvalstoffen die door andere wateren worden aange voerd. Het steeds drukker worden de autoverkeer op de wegen rond de Wijde Aa, de scheepvaart en de vliegtuigen van Schiphol dragen eveneens bij aan deze voortschrij dende vervuiling van het milieu". Het hoogheemraadschap Rijnland, die de waterkwaliteitbeheerser is van het gebied, vindt echter niet dat de bodem van de Wijde Aa moet worden gesaneerd. "De invloed van de vervuiling van de onderwaterbo dem heeft een niet noemenswaar dig effect op de waterkwaliteit", zegt een voorlichter van het hoog heemraadsschap. "Er vindt haast geen uitwisseling van stoffen plaats tussen de veenbodem, die het gif vasthoudt, en het water dat daarbo ven stroomt. Zolang de zwemmer maar niet te veel in de modder gaat wroeten is er niet veel aan de hand. Er is dan ook geen sprake van ge vaar voor de volksgezondheid". Wel vindt Rijnland dat dergelijke vervuilde bodems niet in het milieu thuishoren. Bij het saneren van ver ontreinigde bodems krijgen plek ken op het land echter voorrang, zo dat voorlopig geen sprake is van het schoonmaken van de Wijde Aa. Bo vendien wijst het hoogheemraad schap erop dat ze ook niet weet waar de verontreinigde bagger heen moet. "Het vinden van een goede stortplaats wordt steeds moeilij ker", vertelt het hoogheemraad schap. "De eisen voor storten wor den steeds strenger. De verontrei nigde bagger van de Wijde Aa mag volgens de richtlijnen van het bag- gerbeleid niet eens in de zandwin put in de Braassem worden gestort, omdat het te sterk is vervuild". De Zuidhollandse Milieufederatie is het niet eens met het hoogheem raadschap en vindt dat dergelijke verontreinigde waterbodems moe ten worden gesaneerd. "Het kan er niet zo bij blijven liggen", meent woordvoerder Muileman. "Het is niet mogelijk dat de veenbodem dergelijke sterke giffen kan vast houden. Er is altijd een wisselwer king in een voedselketen". Dat in het huidige beleid priori teit wordt gegeven aan het saneren van plekken op het land vindt Muileman een kwalijke zaak. "Gif in het water verspreidt zich veel sneller dan op het land en is boven dien niet beheersbaar". De woordvoerder van de Milieu federatie wijt de vervuiling van teerstoffen in de bodem van de Wij de Aa aan het veelvuldig gebruik van creosoot en carboleum bij het behandelen van oeverbeschoeiïn- gen. Elke gecreosoteerde paal is volgens Muileman voor de helft met teer volgepompt. Hij vindt het dan ook niet merkwaardig dat bij bag- geronderzoek veelvuldig PAK-ver- bindingen worden aangetroffen. "Teerstof is uiterst kankerver wekkend", vertelt Muileman. "Als het in grote hoeveelheden in de wa terbodem voorkomt, moet deze grond worden verwijderd. Er is hier duidelijk sprake van een chemische tijdbom die onschadelijk moet wor den gemaakt. Bij het bepalen van de zwemkwaliteit is het enigszins naïef om het alleen over colibacteriën te hebben. Daarvan loop je een buik griepje op, terwijl teerstoffen die op lange termijn kanker veroorzaken buiten beschouwing blijven". "Een dergelijke stof is niet te iso leren, ondanks de bindende wer king van een veenachtige bodem op giffen. Giftige grond op het vaste land, maar vooral in het water, hooit niet thuis in het milieu en dient zo snel mogelijk te worden gesane- eerd", aldus de Milieufederatie. Jongerencentrum Lisse uitgebrand LISSE Het open jongerencen trum Magnifiosi aan de Ruishorn- laan in Lisse is vannacht door brand volledig vernield. Het vuur werd rond half drie ontdekt door een sur veillancewagen van de rijkspolitie. Op dat moment sloegen de vlam men al uit het dak. De vrijwillige brandweer van Lisse kon daarna niet voorkomen dat het houten ge bouw geheel in vlammen opging. Een half uur later kon het sein brand meester worden gegeven. Daarna is het korps nog tot zes uur bezig geweest met het nablussen. Naar de oorzaak van de brand wordt door de technische recherche een onderzoek ingesteld. voldane wereldkampioenen paalzitten. Na 113 konden zij de felbegeerde beker (foto Henk Bouwir Zeven vermoeide- ontvangst nemen. Vier mannen en drie a gen zich vanaf gistermiddag reldkampioen paalzitten René de Boer, Bülent Jongens, Win- fried Dijker, José Turk-de Jong, Harry Reijers, Ria Grimbergen en Janny Boüwmans wisten 113 uur onafgebroken op een paal boven het Oosterduinsemeer in Noordwij- kerhout te bivakkeren. Het wereldrecord stond op 112 uur en was in handen van de Lisse- naar Winfried Dijker en Harry Reij ers uit Purmerend. Beiden deden ook dit jaar weer mee en met suc- Het nieuwe record werd gisteren, overigens in de stromende regen en met een meer dan stevige wind, om kloksslag 15.00 uur gevestigd. Na vele uren op hun hoge palen werd het zevental uit hun benarde positie bevrijd. Je-zou verwachten dat de wereld kampioenen volstrekt uitgeblust en als vaatdoeken de laatste uren op de paal 'verzaten', maar niets is minder waar. Stuk voor stuk deinden ze mee met de muziek, druk zwaaiend naar het publiek en breeduit la chend. Uit handen van wethouder P. Heemskerk van Noordwijker- hout kregen zij de zo fel begeerde beker. De publieke belangstelling voor het evenement is nog nooit zo groot geweest. Naar schatting 150.000 mensen hebben de afgelopen dagen een bezoekje gebracht aan de paal- zitters. Vorig jaar waren er 'slechts' 100.000 toeschouwers. VW-direc- toeloop vooral de danken is aan het teur M. Bon denkt dat de grotere prachtige weer de afgelopen dagen. Postduivenvereniging "Leiderdorp" uit Peronne: 1. D. van Seggelen, 2. P. Sloos, 3. J.C. Knij- nenburg, 4. Comb. B. en G.. 5. J. van Laar Zn., 6. W. van Oosten, 7. P. Sloos, 8. D. van Seggelen, 9. G. Hendrikse, 10. D. van Segge len. Postduivenvereniging "Leiderdorp" uit en. 2. J. van Laar Zn., 3. H. Flippo, 4. R. v.d. Nieuwendijk. 5. P. Sloos, 6. R. r.d. Nieuwendijk, 7. D. van Seggelen, 8. P. As, 8. S. v.d. Hoven. P.V. Het Oosten uit Peronne: 15 en 7. W. v.d. Hoogt, 2 en 4. Comb. v. Put- ten/Weeren, 3. T. v. As, 6, 8, 9 en 10. J. Ver- Leidse Postduivenvereniging "De Vrien- Kooy, 4. Comb. Vinkensteijn-de Roo, 5. Th. Dongelmans, 6. F. Ladan, 7. F.J. Compier, 8. R.P.C. Heusden, 9. L. Koopman, 10. F.J. Com- Leidse Postduivenvereniging "De Vrien denclub" uit Bergerac: 1W. v.d. Kooy, 2. W. Siera jr., 3. W. de Roode, 4. Th. Dongelmans, 5. L. Koopman, 6. C.P. Gijsman, 7. W. v.d. Kooy, 8. A. Siera, 9 en 10. L. Koopman, Postduivenver. De Blauwkras uit Peronne: 12, 4 en 8. Comb. v.d. Blom, 3, 6 en 9. J. Schouten, 5. P. Brandt, 7. Comb. Nieuwendijk, 10. F. v.d. Wetering. Postduivenver. De Blauwkras uit Bergerac: 1. B. de Wetering. 2, 7 en 10. P. Landensber- gen, 3. F. v.d. Wetering. 4. H. Koome, 5. J. Schouten. 6. Comb, de Mooy, 8. Comb. Nieu wendijk, 9. W. de Wetering. De Reisduif uit Bergerac: 1P. Kooijmans, 2. F-. Penseel, 3. 5 en 6. N. de Groot en Zn, 4, 7 en 10. W. Kop. 8 en 9. G. Jongbloed. De Reisduif uit Peronne: 1. D. Albers, 2. 4 en 8. W. Ouwersloot, 3. P. Kop, 5 en 9. N. de Groot en Zn, 6. M. Schlag- wein, 7 en 10. P. Kooijman. P.V. De Rijnklievers uit Bergerac: 1J. Zevenhoven, 2. B. v. Mil, 3. P. Veelenturf, 4. J. Zevenhoven, 5. Arjan v.d. Velden, 6. J. v.d. Wal, 7. G. v. Goozen, 8. M. Hogenboom, 9. H. Sladek, 10. J. Kok. P.V. De Rijnklievers uit Peronne: IJ Kok. 2. B. v. Mil. 3 en 4. Ch. Kop, 5. J. v.d. Wal. 6 en 7. B. Brandt. 8. B. v. Mil, 9. Ch. Kop. 10. B. Brandt. L.P.C. uit Bergerac: 1J. Staffeleu, 2. F. Gijsman, 3. W. L. Onstenk, 4. F. Gijsman. 5. W. L. Onstenk. 6. J. Staffeleu, 7 en 8. W. L. Onstenk, 9 en 10. F. Gijsman. L.P.C. uit Peronne: 1 en 2. A. Witteveen, 3 en 4. Verhagen-Witte- veen, 5. A. Witteveen, 6 en 7. J. Staffeleu, 8. J. v. de Hoogt, 9. J. Staffeleu, 10. W. Stouten. PV De Zwaluw uit Moeskroen: 1. H. v.d. Kooij, 2. Comb. Vlekke-de Water. 3 en 6. P. v. Leeuwen, 4 en 10. K. Jansen, 5. F. v. Heusden. 7. Mw. R. v. Klaveren. 9. P. v. Wis- Samenspel uit Bergerac. 1. T. Groenendijk, 2. Gebr. Heinen. 3. J. Hei- nen, 4. Anders-Straathof, 5. De Graaf en Co. Samenspel uit Peronne. 1. Gebr. Heinen, 2. en 3. Anders-Straathof, 4. en 5. De combinatie gr. APS 't Centrum uit Peronne. 1Gebr. Heinen, 2. H. van Klaveren en Zn, 3:, B. Hogervorst jr., 4. en 5. H. van Sassen en Zn. APS 't Centrum uit Bergerac. 1en 4. Gebr. Heinen, 2. J. Heinen, 3. en 5. H. van Sassen en Zn. Alphense Vriendenclub uit Bergerac 1. T. Groenendijk, 2. Anders-Straathof. 3. De Graaf en Co., 4. F. Sanders jr., 5. G. Verkerken Zoon l LEIDSE KRONIEK OVER /MENSEN EN GEDANE ZAKEN Er zijn maar weinig mensen die Antonie Ewoud Jan Holwerda nog kennen. Hij leefde van 1845 tot 1922, hij was professor en di recteur van het Museum van Oud heden maar in geen van beide ka- tegorieën trad hij erg op de vpor- grond. Toch is hij een van de boei endste mensen op het 'breuk vlak', zoals Romein dat noemde, van de eeuw. Hij was briljant en vreselijk geleerd en kon voortref felijk schelden. Holwerda werd geboren in Go- rinchem, op 21 juli 1845 als zoon- van een dominee. Na de middel bare school studeerde hij onge veer een jaar theologie te Utrecht om daarna over te stappen naar de klassieke talen, een studie die hij in 1869 voltooide. Van 1869 tot 1878 was hij leraar geschiedenis aan de HBS te Schiedam. In 1878 promoveerde hij op een in het La tijn geschreven proefschrift op een filologisch onderwerp en werd nog datzelfde jaar te Leiden leraar, wederom aan de HBS. In 1896 werd Holwerda benoemd tot professor in de archeologie aan de Leidse universiteit. De Gids Tijdens zijn leraarschap had Hol werda veel gepubliceerd, vooral schitterende stukken in Neder lands beroemdste culturele tijd schrift De Gids: over de opgravin gen bij Olympia, over 'het Atti sche volk en de kunst van Phydi- as'. Hij had daarin een warm pleidooi gehouden voor de erken ning van de klassieke archeolo gie. Na de dood van de Leidse professor Reuvens in 1835 was de studie van de Griekse en Romein se kunst aan de Leidse universi teit verwaarloosd: er bestond geen leerstoel meer voor de oude geschiedenis en de klassieke ar cheologie. Toen Holwerda zijn benoeming aanvaardde was hij na 60 jaar de eerste die deze vak ken weer ging doceren. Er wordt wel gezegd dat die leerstoel mij of meer voor hem gecreëerd werd. Holwerda werd, blijkens zijn leeropdracht verondersteld les te geven in de archeologie, de oude geschiedenis en de Griekse en Romeinse oudheden. Nu was dat op zich al geen geringe taak, maar juist in die periode namen alle drie de onderdelen een enorme vlucht, zodat alleen al het bijhou den van de literatuur uit die vak ken een welhaast onmogelijke taak was. Maar Reuvens nam zijn taak daarbij ook nog heel ruim. Hij was wel van mëning dat men de klassieke auteurs niet kan be grijpen door alleen teksten te be studeren en dat het verleden even sterk uit de monumenten als uit de teksten sprak. In zijn optiek steunde en vervolmaakte de klas sieke archeologie de klassieke wetenschap. Maar dat hield ook in dat hij ook nog de klassieke li teratuur 'bijhield'. Wie zijn wer kelijk schitterende stukken uit De Gids over 'De geschiedenis der klassieke philologie' leest (1888-1890) moet wel tot de con clusie komen dat hij ook dat on navolgbaar deed. Geen sinecure Naast zijn professoraat werd Hol werda in 1903 ook nog eens be noemd tot directeur van het Rijksmuseum van Oudheden, ook niet bepaald een sinecure en een baan die hij met groot verant woordelijkheidsgevoel uitoefen de. Hij maakte er weer een leven dige instelling van die tevens dienstbaar was aan het onderwijs. Toch waren al die taken zo om vangrijk dat één man die nooit volledig kon uitoefenen. En er was eigenlijk vooral één activiteit waarin Holwerda schitterde, als 'intellectueel'. Het grappige is dat hij niets van dat woord wilde we ten. Hij vond dat er verschillende soprten intellect waren en ook al liet hij zich soms de benaming 'li beraal' gevallen, ook dat was hij niet. Hij zat zo'n beetje overal tus sen in. Hij was een liberaal die het goed recht van de christenen op bijzonder onderwijs erkende. Hij vond enerzijds dat 'de kerkelijke wetenschap kon leiden tot obscu- rantisme, de verlichte tot Jan Rappisme', Nee, als Holwerda iets was,'was hij een conservatief liberaal, wat wij gewoon een con servatief zouden noemen. En er was veel in zijn tijd wat hem niet aanstond. En het belangrijkste was wel het rationalisme ervan. Het ratio nalisme dat geen begrip had voor religie en ontaardde in plat nut tigheids-streven De rationalistische aestetica kwam heel licht slechts daar op neer, dat bijvoorbeêld een venster schoon is, als twee menschen gronden; examenstudie zit op de troon, parate kennis is de afgod, kennis die zich onder cijfers laat brengen, cijfers met breuken, zo als de noteering van een effecten- lijst. Het is een belachlijk denk beeld dat zulk een kennis macht zou zijn. Natuurlijk kent een der gelijk intellectualisme niets hoog- ers dan utiliteit. De natuurweten schap wordt slavin, klassieke stu die kan men overboord gooien, nieuwe letteren dienen tot oplei ding van commisvoyageurs. En van dat utilitisme één stap tot plompe stofvergoding, tot de voor stelling dat de beschaving bestaat uit spoorwegen, telefoons en goud mijnen, niet uit liefde tot het schoone, deugd en vroomheid. Holwerda wist precies wat er met de wetenschap van zijn tijd loos was: Men plakt twee of drie grote woor den bij één, uit dat arsenaal van dooddoeners waarmee de 'men' die van alles verstand heeft, zich naast elkaar gemakkelijk in de vensterbank kunnen zitten. Van godsdienst kan geen consequent rationalisme iets begrijpen; dien vond het dan ook gewoonlijk vrij wel zot; priesters ophangen aan de darmen van den laatsten ko ning was de hoogste religieus-po litieke gedachte, waartoe de geest zich kon opheffen. Van dat rationalisme in de geesteswetenschappen moest Holwerda evenmin iets hebben. Het intellect van ons vulgaire intellectualisme is het intellect van zijn meest povere zijde; hier geen intellectueel genieten, geen zucht 07/i te kennen en te door een wereld- en levensbeschouwing pleegt in elkaar te zettenen de zaak is gezond. Twee of drie, liefst drie, dan rolt het beter. Evolutie, democratie, elecriciteit. Of 'stoom' maar die rtiakt al een beetje uit de mode. Men kan variëren. Zeer aan te bevelen is een woord dat met 'soci' begint. Daarmee ver overt men zich de reputatie van met zijn tijd mee te gaan. Het is verleidelijk veel van Hol- werda's tirades te citeren. Maar Hij had ook zijn idealen. Hij wist dat er in iedere beschaving iets was dat niet stuk kon gaan en och, sprak hij, geen geleerde vertogen over welke kunst het voortreffe lijkst is; Professor dr. E.J. Holwerda. Verheugt u veeleer in ieder Treedt een oogenblik een tempel staanbaar worden. Gij wordt als straaltje van hemelsche glans dat binnen, waar de overblijfselen aan u zelf teruggegeven. U wordt in de duistere diepte van ons der antieke kunst reeds door de niet meer geleefd: gij leeft zelf aardsch bestaan nederdaalt. wijze van opstelling voor u ver- WILLEM OTTERSPEER Noordwijk rondleiding door h KNZHRM, Bosweg.1 21.00 uur. Oegstgeest zomerbridge vooi aanvang 19.45 uur Witte Huis. Rijnsburg Oranje-feesten: opening Oran je-expositie (raadhuis. 17.00 uur), viswedstrijd, vollybalwedstrijd, schaakwedstrijd, klaverjassen en jokeren, vanaf 18.30 uur. DINSDAG 1 AUGUSTUS Alphen croquetmiddag in Diensten centrum Driehoorne, Sterrenlaan, van 14.00 tot 16.30 uur. Katwijk zomer-recreatie: vliegende brigade, aanvang 13.30 uur bij pa viljoen Zee en Zonnebad. beach-arobic (vanaf 14 jaar), van 19.00 tot 20.00 uur bij Willy en Loes. badgasten-schaaktoernooi in* strandpaviljoen 't Céntrurn, aan vang 19.30 uur. "concert Willem H. Zwart, op het Batz-orgel van de Vredeskerk, Voorstraat, aanvang 20.15 uur. Leiden film over Suriname: 'Mosiro, la- g zijn', aanvang het Rijksmuseum Noordwijk toeristische zomermarkt, var 10.00 tot 22.00 uur in de Hoofd- avondwedstrijd HSV De Sport visser, verzamelen om 18.00 aan de Leidsevaart (nabij P. Bak ker. De Zilk). groots vuurwerk op strand voor Koningin Wilhelmina Boulevard, aanvang 23.00 uur. Rijnsburg Oranjefeesten: autopuzzelrit. start tussen 16.30 en 18.30 uur op het oude Flora-terrein. wielerronde met diverse onder delen, vanaf 18.15 uur, start Pe- tronella van Saxenstraat. Voorschoten rondleidingen in Kasteel Dui venvoorde, Veurseweg, om 14.00 WOENSDAG 2 AUGUSTUS Alphen spreekuur voor 50-plussers i een IVN-gids, start om 19.30 uur, t.o. Soefitempel, Sportlaan. fancy-fair met diverse aktivitei- ten en rad van avontuur, van 12.00 tot 21.00 uurin het Zeehos pitium. 'Survival of the fittest' (touw trekken), aanvang 13.30 uur bij Griette Barnhoorn. aanvang 20.00 Leiden film over Suriname: 'Een land om mee te leven', aanvang 15.00 uur in het Rijksmuseum voor Vol- informatiepunt gemeenschap pelijk wonen, van 20.00 tot 21.00 uur bij Vereniging Centraal Wo nen. Gerestraat 20, tel: 121554. Noordwijk woensdagavondzang mmv Schevenings Vissers-Vrouwen koor en Theun Schuppers (trom pet). aanvang 20.30 uur in de Her vormde Kerk, Hoofdstraat. optreden Egerlander Blaaska pel 'De Zeedorper Muzikanten', van 20.00 tot 22.00 uur in De Red- schuur, Kon. Wilh. Boulevard. Vlietloop afge- Rijnsburg Oranjefeester om 19.00 uur op Burg. Koomans- P'ein. Voorschoten rondleidingeni venvoorde, Veurselaan, o en 15.30 uur. i Kasteel Dui-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1989 | | pagina 8