Bordje 'vol' zal niet snel
in Zeeland verschijnen
i
i
Renesse: in het hoogseizoen van 1400 naar 26.000 zielen
'Geklaag over relatie EG- Japan onterecht'
Ondanks jaarlijkse toeristische overstroming
'PAGINAL*
ZATERDAG 29 JULI 1989
gggggng__
Met een capaciteit van 26.000
plaatsen is Renesse op het voor
malige Zeeuwse eiland Schou-
wen-Duiveland de grootste bad
plaats van Nederland. Alleen op
het gebied van het aantal dagre
creanten scoort Zandvoort ho
ger. In het hoogseizoen ziet het
kleine dorpje bij het Brouwers*
havense Gat zijn bevolking van
ruim 1400 zielen met enkele
tienduizenden vermenigvul
digd.
door
Bert van den Hoed
Op een doordeweekse ochtend
staat er in het kleine VW-kan-
toor van Renesse een rij tot aan
de straat. Op het elektronische
bord met een overzicht van pen
sion- en hotelaccommodaties
branden bijna alle rode lampjes
wat betekent dat alles vol zit.
Maar er blijft genoeg te vragen
over. Directrice Dalebout heeft
niettemin na het 'gekkenhuis
van afgelopen weekeinde' twee
informatrices vrijaf gegeven.
"Eigenlijk kan dat niet", zegt ze
wijzend op de lange rij en haar
enig overgebleven collega ach
ter de balie. "Maar het is belang
rijk dat ze fris hun verhaal kun
nen blijven vertellen, dus dan
moeten we nu maar even aan
modderen".
In Renesse en de omliggende
dorpen in de kop van Schouwen
zijn op dit moment 50.000 recre
anten ondergebracht. Op een
modale zomerdag lopen er aldus
zo'n twaalfduizend mensen over
de Hogezoom, de hoofdstraat
van het dorpje. Veel is daar niet
voor te zeggen, want de Hoge
zoom heeft als promenade niet
meer uitstraling dan een lang
dradig winkelcentrum te Vlaar-
dingen. "Ik weet ook niet wat
dat is", zegt de WV-directrice.
"Als je Renesse uitrijdt zie je
niemand meer. Alles speelt zich
af op een straal van amper 500
vierkante meter. De mensen
vinden dat kennelijk prettig,
want ze blijven elk jaar terugko-
Renesse richt zich, en met
succes, op de low-budget re
creant. Onbeperkt mosselen
eten, geserveerd met drie sau
zen, frites en sla kost 18,50 gul
den, daarmee behorend tot de
duurdere culinaire attracties.
Duizenden mensen brengen er
hun tijd etend en drinkend door,
lopend of zittend op een van de
vele terrassen of talrijke muur
tjes en bloembakken.
Het decor van lage huisjes is
onmiskenbaar Hollands, al
heeft Renesse enige internatio
nale aspiraties. De discotheken
heten er Trinity of Place Pigalle,
Boetiek Janny beschikt over
een veelgedragen collectie be
drukte T-shirts (Exotic Voya
ges, California Beach, Renesse
Fun Sun) en de aansporing
niet over te gaan tot vernieling
van de telefooncel is ook al in
het Engels gesteld: Don't dest
roy this machine.
Wonderlijk genoeg zijn de
Duitse teksten - veertig procent
van de gasten is Duits - veel min
der trefzeker, 't Seepaerdje', een
van de vele fast-food bedrijven
aan de Hogezoom, roept zijn
gasten op hun afval te depone
ren in de daarvoor bestemde
bakken. In Duitse vertaling vol
staat de uitbater met het ver
zoek: 'Bitte Ihre Abfall wegsm-
eisen'. Waarmee hij de de ooster
buren wat meer vrijheid ver
schaft en zorgdraagt voor een
gescheiden aanvoer van afval
stoffen.
De Dienst Gemeentewerken
is dan ook een van de meest be
jubelde afdelingen van de ge
meente Westerschouwen (Ren
esse, Burgh-Haamstede,
Serooskerke, Noordwelle en en
kele buurtschappen). Burge
meester mevrouw J.L. Nie-
mantsverdriet-Leenheer wijst
naar de blauwe vlag, wapperend
in het lommerrijke perkje voor
het gemeentehuis. "Een EG-on-
derscheiding voor de gemeente
met het schoonste milieu. Vorig
jaar ontvangen; ik ben daar trots
op. Gemeentewerken levert
echt een grote prestatie. Als er
na een drukke zaterdagavond
tienduizenden mensen in Ren
esse zijn geweest, dan ruimt ge
meentewerken dat de volgende
ochtend met vier man op, nog
voordat de kerkdienst begint.
Geweldig".
De burgemeester staat in de
zomermaanden aan het hoofd
van een middelgrote stad en
vindt de massale toeloop vol
strekt vanzelfsprekend en be
paald niet onplezierig. "Er zijn
veel mensen op de been en dat
maakt een badplaats tot een
badplaats. Het is hier gezellig en
druk, veel te beleven, vooral
voor de jongeren. Dat geeft na
tuurlijk wel z'n problemen,
maar je moet niet vergeten dat
iedereen er hier wel op de een of
andere manier van profiteert.
Nog geen twintig jaar geleden
was Schouwen-Duiveland een
eiland, nu zijn we aan vijf kan
ten ontsloten. De tolerantie
grens van de bewoners is be
hoorlijk verlegd, dat mag je wel
De grens voor uitbreiding van
de toeristische industrie is wat
betreft de burgemeester bijna
bereikt. "Er wordt nog wel ge
bouwd, maar dan richten we ons
vooral op verbetering van de
kwaliteit. We hebben met onze
veertig campings een wat een
zijdig aanbod en een tekort aan
bijvoorbeeld luxe bungalows.
Er zijn hier veel voorzieningen
voor maar enkele maanden per
jaar en willen we bereiken dat
het seizoen wordt verlengd dan
moet je het verblijf ook voor
niet-kampeerders aantrekkelij
ker maken".
BRUSSEL - De Amerikanen
wilden het liefst iemand van
'zwaar politiek gewicht'. Een
oud-premier kon er dus mee
door. Daarom wordt Dries van
Agt vrijwel zeker de nieuwe am
bassadeur van de Europese Ge
meenschap in Washington.
"Hoewel ik best graag in Tokyo
zou blijven", zegt hij zelf.
door
Hans de Bruijn
Woensdag beslist de Europese
Commissie over zijn overgang van
Japan naar de Verenigde Staten. Op
voorspraak van zijn partijgenoot
Frans Andriessen, die, als Europees
Commissaris belast met de buiten
landse betrekkingen, immers zijn
directe baas is. Er waren andere
kandidaten, maar geen met zulke
papieren als Van Agt.
Er is wel even met de wenkbrau
wen gefronst, omdat nu én de post
van EG-commissaris voor buiten
landse zaken, én die van de belang
rijkste EG-ambassadeur in handen
van het kleine Nederland zijn. Van
Agt volgt in Washington de Brit sir
Roy Denham op, die begin deze
maand met pensioen is gegaan.
In de uiterst gevoelige betrekkin
gen tussen de EG en de VS heeft de
Gemeenschap niet genoeg aan een
gewone diplomaat. Een oud-pre
mier legt toch wat meer gewicht in
de schaal, ook al komt hij uit het
kleine Nederland. Maar vooral Van
EG-ambassadeur Van Agt verhuist mogelijk van Japan naar VS
Agts Japanse ervaringen hebben
daarbij een belangrijke rol ge
speeld.
Want van Tokyo naar Washington
verhuist Dries Van Agt van het ene
wespennest naar het andere. De
verhoudingen met de twee econo
mische grootmachten zijn al jaren
gespannen. Met de VS wordt de ene
handelsoorlog na de andere uitge
vochten, en over de handel met Ja
pan hoor je in Brussel alleen maar
klaagzangen.
Dumpen
"Ten onrechte", zegt Van Agt, als
hij even een weekje in Brussel is
voor overleg en voor het toespreken
van de Belgische CDA-afdeling. Na
drukkelijk: "Ik zeg niets over de Ne
derlandse politiek". Wel, en uitvoe
rig, over de EG-landen die klagen
dat zij met hun produkten niet tot
de Japanse markt kunnen door
dringen en dat de Japanners intus
sen hun produkten op de Éuropese
markt dumpen.
Maar Van Agt heeft in zijn vier
jaar in Tokyo enorme verbeteringen
gezien in de handelsbetrekkingen
tussen Japan en de EG. "Japan is
nog steeds tamelijk moeilijk voor
ons, maar het is niet langer een 'mis
sion impossible'". Het gaat volgens
Van Agt steeds beter met de Eu
ropese export naar Japan.
"Tussen 1985 en 1988 is de waarde
van onze export naar Japan met 40
procent gestegen. Dat is meer dan
die van de invoer uit de Verenigde
Staten. Vroeger verweten wij Japan
ook dat het alleen grondstoffen en
halffabrikaten invoerde, maar nu
neemt ook het aantal ingevoerde
eindpodukten toe".
"Wij zeggen wel eens: ons pro
bleem is dat we door onze proble
men heenraken", aldus Van Agt.
Het enige echte probleem is volgens
de EG-ambassadeur de landbouw.
Europese landbouwprodukten vin
den maar uiterst moeizaam hun
weg naar Japan. "En er is weinig
uitzicht op verbetering, ook al door
de politieke problemen van de
laatste tijd". Maar op alle andere ter
reinen zit de relatie EG-Japan in de
lift.
"Door onze jarenlange jeremia
des over vermeend Japans wange
drag op handelsgebied, is de indruk
ontstaan dat Japan een hopeloze
zaak is. Met als gevolg dat men zich
afkeert van Japan". Foute boel, zegt
Van Agt: 'Vroeger waren Japan
ners kopieerders, maar nu liggen ze
voor op tal van terreinen', (foto anp»
Van Agt. Het bedrijfsleven kan een
voorbeeld nemen aan het Britse, dat
zich juist met volle energie op Ja
pan gericht heeft.
Een groot struikelblok voor Eu
ropese bedrijven is echter het zeer
ingewikkelde en ondoorgrondelij
ke distributiesysteem. Van Agt:
"De meeste Europese produkten
kunnen nu wel Japan binnenko
men, maar het probleem is hoe ze
bij de klanten te krijgen". De enige
manier is om zich zoveel mogelijk in
die Japanse methoden te verdie
pen.
De laatste jaren heeft de Europe
se Gemeenschap daartoe in Japan
een speciaal opleidingsprogramma
opgezet voor Europese managers,
het ETP (Executive Training Pro-
gramme). Zakenmensen krijgen
daar inzicht in de taal, de arbeids-
cultuur en de handels- en produk-
tietechnieken van de Japanse on
dernemingen.
Maar de 50 Europese managers
steken volgens Van Agt schril afte
gen de duizenden Amerikaanse
managers die op vergelijkbare ma
nier 'les' krijgen. Ook dat is weer
een bewijs voor de veel hechtere
banden tussen de VS en Japan dan
tussen Japan en Europa, banden
die gesmeed zijn in de directe
naoorlogse jaren.
Persoonlijke contacten, veel ge
duld en de bereidheid om in het be
gin verlies te lijden zijn volgens Van
Agt eigenschappen die een zaken
man moet hebben om in Japan te
slagen. "Bovendien is het Japanse
publiek zeer kritisch. Men wil van
alles meteen het beste en het nieuw
ste hebben".
De consument moet daar vaak ex
tra voor betalen, zodat de bedrijven
de ruimte hebben om hun produk
ten tegen veel lagere prijzen op de
Europese markt kwijt te raken. Te
gen dat soort dumppraktijken komt
de Europese Commissie keer op
keer in het geweer, door onder meer
het opleggen van forse heffingen.
Van Agt laat zich lovend uit over
het Japanse arbeidsethos. "Het
werk begint om half acht. Maar ie
dereen is er al om kwart over zeven
'om zich voor te bereiden'. De werk
dag eindigt om half zes, maar nie
mand gaat meteen naar huis. Eerst
wordt de arbeidsplek grondig
schoongemaakt".
Toewijding
Ingenieurs zitten vaak 's avonds om
tien uur nog te werken, in hun eigen
tijd. "Zij zijn ons industrieel vaak te
vlug af, maar zij doen er dan ook wat
voor". En met toewijding. "De Ja
panse medewerkers op het EG-kan-
toor in Tokyo moeten de hele dag
onze kritiek op Japan aanhoren,
maar zij doen hun werk toch met
volle inzet".
Het opleidingsniveau is hoog. Ja
pan heeft volgens Van Agt meer in
genieurs dan Frankrijk, Duitsland,
Engeland en Italië samen. Zij geven
meer uit aan onderzoek en ontwik
keling dan welk land ook. "Vroeger
waren Japanners kopieerders, maar
nu liggen zij voor op tal van terrei
nen".
Maar de Japanners maken zich
zorgen over de Europese concur
rentie. De interne EG-markt in
'1992' boezemt hen vrees in. Ook be
staat er een toenemende angst bij
veel Japanners dat de Amerikanen
met de Europeanen tegen hen zul
len samenspannen. De Europeanen
dragen volgens Van Agt daar zelf
aan bij.
"Er zijn twee soorten verwerpelij
ke Europeanen", aldus Van Agt.
"Die welke naar Japan reizen om in
vesteerders te lokken en dat doen
met angstverhalen. Zo van: je moet
het nu doen, want niemand weet
wat er na 1992 gaat gebeuren". De
andere soort zijn de Europese be
drijfsadviseurs, de 'consultancy
firms'.
"Die organiseren conferenties in
Tokyo met als thema: hoe kunt u ge
red worden van de ramp 1992. En
het antwoord is dan natuurlijk:
door u in de armen van onze firma te
storten. Die mensen houden de mis
verstanden in leven, waardoor de
Japanners niet weten wat zij met
het Europa van 1992 aanmoeten".
VLISSINGEN - Zomer in Zeeland. Het toerisme is een
massa-industrie, die de Zeeuwen met een nieuwe overstro
ming confronteert. Raakt Zeeland te vol, dreigen de vakan
tiegangers de rust van het kustgebied definitief te versto
ren? Zover is het nog lang niet. De vakantiedrukte brengt
zeker ongemakken met zich mee, maar geld verzacht de
pijn. En wie verdient er eigenlijk niet aan het toerisme.
Boer Krelis slaat vanaf zijn bank in vorige vakanties, luidt het ant-
de voortuin, onderaan een van de woord. Criminaliteit? Ze lopen wel
binnendijken bij het Zeeuwsvlaam- steeds bloter, maar van inbraken of
se Nieuwvliet, het zomerse gekrioel vandalisme heeft Krelis - nee, geen
gade. Met zijn pijp in de rechter achternaam, ze kennen me hier als
mondhoek, de pet - afhankelijk van Krelis - nog geen last gehad. De zo
de zonnestand - links of rechts op mervakantie brengt tenminste le-
het hoofd weggedraaid, zit hij daar ven in de brouwerij. En als het mee-
al twintig zomers. Natuurlijk, het zit, dan hoopt hij over enkele jaren
aantal campings is toegenomen en zijn huisje voor een aardige prijs
er zijn de laatste jaren bungalows van de hand te doen. Aan een toe-
gebouwd. Maar vol? Niet meer dan rist, jawel, want die betaalt.
Pleziervaartuigen aan de Middelburgse kaden
De harde cijfers, voor zover die er
zijn, geven de gepensioneerde land
bouwer gelijk. Over een langer
tijdsbestek bekeken is het aantal
toeristische overnachtingen in Zee
land flink toegenomen. Zeg maar
een verdubbeling in de afgelopen
twintig jaar, tot het huidige (ge
schatte) aantal van 15 miljoen over
nachtingen. Dat is fors. Echter: de
laatste twee jaar is de groei margi
naal. Voor 1988 wordt een toename
van zegge en schrijve een procent
becijferd. Zo'n ontwikkeling is niet
spectaculair en is voor de provincie
bestuurders en recreatie-onderne
mers zeker geen reden om op de
toevoerwegen naar Zeeland het
bordje 'vol' te zetten.
door
Jan van Damme
Overigens moet dat op het eerste
gezicht geringe percentage niet
worden onderschat. In absolute cij
fers mag het niet zoveel om het lijf
hebben, vergeleken met de meeste
andere provincies is de score wel
opvallend goed. Landelijk liep het
aantal toeristische overnachtingen
immers met vier procent terug.
Vooral de oostelijke regio's met hun
bosrijke omgeving zijn momenteel
duidelijk minder in trek.
Honderd procent
Het beeld van het volle Zeeland
wordt ontleend aan de op zich korte
piek in het hoogseizoen. Gedurende
drie tot vier weken in juli en augus
tus benadert de bezettingsgraad
van campings, bungalows en hotels
de honderd procent. En er zijn tradi
tioneel enkele weekends, die als uit
schieters kunnen worden bestem
peld. Zo kregen de kuststreken vo
rige week vrijdag en zaterdag on
verwacht een ware stormloop van
op zon en zee gebrande vakantie-
vierders te verwerken. Opmerkelijk
detail in dat verband is dat enkele
dagen eerder de Provinciale VW
de noodklok luidde: de accommo
daties dreigden ondanks het mooie
zomerweer niet vol te lopen. Die
verwachting is inmiddels bijge
steld. Ook voor dit weekeinde
wordt er rekening mee gehouden
dat vertrekkende en komende va
kantiegangers voor overvolle we
gen zullen zorgen.
Verhalen over een tjokvol Zee
land zijn geent op de bij tijd en wijle
chaotische toestanden op enkele
knooppunten. De Veerse dam tus
sen Walcheren en Noord-Beveland
en de Brouwersdam tussen Schou
wen-Duiveland en Goeree-
Overflakkee leveren bij zonnig
weer en een straf windje een kleurig
tafereel op. Honderden, duizenden
surfers gaan daar op hun planken te
water. Tijdens de piek, geven de au
toriteiten grif toe, zal daar niet alles
volgens de regeltjes gaan. Schots en
scheef geparkeerde auto's, talrijke
plankzeilers die de doorgaande weg
als hun zebrapad beschouwen en il
legale overnachters blijken in ge
meentehuizen en op politiebureaus
de meeste zorgen te baren.
Er zijn meer beeldbepalende
knelpunten te noemen. Middelburg
is tijdens het hoogseizoen een fuik,
waarin het op Walcheren circule
rende vakantieverkeer vastloopt.
Files worden in de zomermaanden
langzamerhand een bekend gege
ven. Zeker op de Zeeland-route van
Goes naar Rotterdam, waar de auto-
stroom over tweebaanswegen
wordt geleid. En wat te denken van
de veerboten op de Westerschelde,
die de toeristen behalve een fraaie
overtocht ook wachttijd bieden.
Ongerief
Het zijn de typische problemen van
een provincie, die gedurende enke
le weken per jaar een veelvoud van
het vaste aantal inwoners binnen de
grenzen heeft. Enig ongerief hoort
daar nu eenmaal bij. Dat geldt be
halve voor de toeristen zeker ook
voor de Zeeuwen. Sporadisch gaan
er stemmen op om slagbomen op de
toegangswegen te plaatsen. Maar
die geluiden worden allang niet
meer serieus genomen. De provin
cie telt een kwart miljoen toeristi
sche slaapplaatsen: (mini)cam-
pings, vaartuigen, pensions, hotels
en bungalows. De recreatie is na de
industrie de belangrijkste werkge-
Mevrouw M. de Muynck, adjunct
directrice van de Provinciale VW,
kan zich de soms ronduit toerist-vij
andige opstelling van haar provin
ciegenoten voorstellen. Ze zegt:
"Zelf foeter ik ook, als ik in de file
van Middelburg naar Zierikzee
moet rijden. Of als een sluis voor
mijn neus opengaat om zeiljachten
door te laten, terwijl ik op tijd op
een afspraak wil zijn. Toch vind ik
datje het nuchter moet bekijken. Er
zitten negatieve kanten aan een in
vasie van toeristen. Maar voor mijn
gevoel overheersen de positieve as-
Het strand bij Westkapelle
pecten. Wié verdient er in Zeeland
eigenlijk niet aan de recreatie? Het
gaat niet alleen om de campingba
zen en de hoteliers; alle midden
standers, aannemers, schilders en
tal van andere bedrijven profiteren
mee. De uitstraling is gigantisch".
Het toerisme is op papier een ui
terst actieve branche. De sterkte
zwakte analyses en actieplannen
vliegen je om de oren. Het taalge
bruik is ernaar: marketing efforts,
selling points, corporate identity.
Daarmee willen de rapportschrij
vers zeggen, dat Zeeland niet elke
zomer stuurloos de vakantieperiode
moet induiken. De deltadammen -
wordt er soms gezegd - houden het
water buiten, maar we hebben met
de afsluiting van de zeegaten wel de
toeristische overstroming over ons
afgeroepen. Als dat al zo is, dan zal
de vloed in goede banen moeten
worden geleid. Het wordt van het
grootste belang geacht dat de gast-
provincie zelf de touwtjes in han
den houdt en waar mogelijk de
markt stuurt.
Puur toeval
Gedeputeerde J. B. Ventevogel, die
al bijna acht jaar het toeristisch be
leid voor zijn rekening neemt, is
zich van die noodzaak bewust. Ster
ker nog: tijdig inspelen op de markt
is volgens hem een absolute voor
waarde om de recreant te blijven be
koren. "Het is toch opvallend", zegt
hij, "dat we ondanks een teruglo
pend aanbod in Nederland onze re
sultaten zien stabiliseren of zelfs
licht stijgen. Dat is niet puur toeval.
De kust van Noord- en Zuid-Hol
land en Zeeland wint het van het
landinwaarts gelegen bosgebied.
Dat wij zoveel strand en zee hebben,
is een natuurlijk gegeven. Maar er is
meer".
De gedeputeerde heeft het in dat
verband over produktontwikke-
ling. "Ik durf rustig te zeggen, dat
wat wij hier te bieden hebben, kwa
litatief beter is dan in de meeste an
dere regio's. Waar vind je bijvoor
beeld zo'n groot aantal sterrencam
pings?"
Het klinkt verdacht, als een pro
vinciebestuurder zijn eigen winkel
de hemel in gaat prijzen. Feit is dat
de objectieve cijfers zeggen dat het
vooralsnog goed gaat in Zeeland.
De gedeputeerde: "Er wordt tijdig
op nieuwe ontwikkelingen inge
speeld. Zo ziet het ernaar uit dat het
kamperen als gevolg van de vergrij
zing van de bevolking minder in
trek zal raken. Oudere mensen, die
uit de kinderen zijn, kiezen voor een
appartement, bungalow of hotelle
tje. Je begint nu al te zien dat her en
der ondernemers hun kampeerter
reinen met vakantiehuisjes gaan be
bouwen. Bungalows en hotels in
plaats van kampeerterreinen, dat
wordt de nieuwe trend".
Een categorie zal die ontwikke
ling met lede ogen aanschouwen.
Het agrarische deel van de bevol
king dacht de laatste jaren net een
aardige bijverdienste in de vakan
tiesector gevonden te hebben. En
kele honderden boeren hebben het
bordje mini-camping bij de toegang
van hun erf gezet. Volgens het
Landbouw Economisch Instituut
staan vele agrarische ondernemers
op het punt om dat voorbeeld te vol
gen. In de door overschotten ge
plaagde landbouw valt nauwelijks
een droge boterham te verdienen.
Net nu de boer zijn koeien op stal
wil zetten om het weiland als kam
peerterrein in te richten, neemt het
aantal kampeerders af.
De over elkaar struikelende on
derzoekbureaus hebben nog een
ontwikkeling in kaart gebracht: de
vakantievierder blijft steeds korter
in Zeeland. Dat wil dus zeggen: er
komen er meer, maar ze zijn ook
weer vlugger verdwenen. Werd er
enkele jaren nog gerekend met een
gemiddelde vakantieduur van 18
tot 19 dagen, het afgelopen jaar
(Foto GPD)
bleef men gemiddeld niet langer
dan 12 dagen aan de kust. Voor de
recreatie-ondernemers is dat geen
ideale ontwikkeling. De bedrijfs
planning wordt onzekerder en er
moeten meer badgasten worden in-
en uitgeschreven, om eenzelfde om
zet te halen.
In het provinciehuis worden de
nieuwe patronen in de vrijetijdsbe
steding niet als negatief ervaren.
Gedeputeerde Ventevogel: "De
kortere verblijfsduur past in ons
beeld van vakantiespreiding. De
schouderperiodes - de weken
meteen voor en na het hoogseizoen -
worden steeds drukker. Ook in de
vakanties in het voor- en naseizoen
weten de vakantiegangers de pro
vincie te vinden. Daar staat tegen
over dat we in de eigenlijke zomer
vakantie minder gasten hebben.
Volgens onze uitgangspunten is die
spreiding pure winst".
Bedreigingen
Maar er staan bedreigingen voor de
deur. Het milieu is de laatste tijd
niet voor niets een onderwerp ge
worden dat het grote publiek bezig
houdt. Vorig jaar verschenen er in
de Duitse pers artikelen over de
slechte waterkwaliteit van het Ne
derlandse kustwater. De Wester
schelde kreeg zelfs een aparte ver
melding. Toeristisch Zeeland zat
met gekromde tenen. Bijna de helft
van het totale aantal overnachtin
gen komt voor rekening van de be
woners van het Rheinland, Saar
land en Nordrhein-Westfalen, die
de bezoedelde lucht in hun woonge
bieden ontvluchten.
In enkele kustdorpen wordt dit
jaar inderdaad een afname van het
aantal Duitse toeristen gesigna
leerd. En dan hebben ze in Duits
land nog niet eens in de gaten, dat er
in Zeeland dit jaar al drie keer voor
smogvorming moest worden ge
waarschuwd.
