Steun voor vredesplan van Shamir Takako Doi: de ijzeren vlinder van de Japanse politiek Arrestanten China moeten mishandelingen doorstaan Gorbatsjov: mijnstaking inspiratie hervormingen Top-diplomaat VS wellicht spion Partij van Bouterse verwerpt vredesakkoord MAANDAG 24 JULI 1989 BUITENLAND PAGINA 5 Likud-miiiisters voor het blok TEL AVIV Het Israëlische kabinet heeft gisteren het vre desinitiatief van premier Shamir in zijn oorspronkelijke vorm bevestigd en uitgesproken dat het bindend is voor al le ministers. Daarmee is een einde gekomen aan de crisissi tuatie binnen de regering van nationale eenheid. De crisis was ontstaan door een protest van de Arbeiderspartij tegen een besluit van de Likud vier extra voorwaarden aan het vredesplan te verbinden. PEKING (Rtr) - Chinezen die zijn opgepakt tijdens de arrestatiegol- ven na de bloedige onderdrukking van de studentendemonstraties hebben het zeer zwaar te verduren in de gevangenissen. De cellen zijn overvol, de gevangenen worden veelal wreed behandeld en tijdens de verhoren worden de arrestanten afgeranseld. Vooral arbeiders en werkloze jongeren moeten het ont gelden. De slachtoffers hebben allen deelgenomen aan de demonstraties voor meer democratie en minder corruptie, die begin juni door mili tairen met geweld werden beëin digd. Sinds 20 mei is de staat van be leg van kracht en die geeft naast de politie ook het leger de mogelijk heid om arrestaties te verrichten, die veelal gepaard gaan met geweld. Een diplomaat ziet in dit geweld de volgende fase van een plan. nadat eerder een aantal opstandelingen is geëxecuteerd: "Je executeert er een paar, zet er een groot aantal achter de tralies en terroriseert de meer derheid. En dan laat je ze weer vrij. Men kan er dan zeker van zijn dat degenen die weer vrij zijn het niet in hun hoofd zullen halen om weer verzet te bieden". In Peking zijn zeker 5.000 mensen gearresteerd, onder wie een groot aantal dissidenten. Waarschijnlijk zijn duizenden buiten Peking opge pakt, vooral in de grote steden waar arbeiders en studenten zich hadden aangesloten bij de demonstraties, die door China's sterke man, Deng Xiaoping, een 'contra-revolutie' werd genoemd. Veel Chinezen zijn na hun arrestatie weer vrijgelaten, maar sommigen zijn voor een twee de of zelfs derde keer opgepakt. De arrestaties worden veelal 's nachts verricht door politie in bur ger in auto's zonder nummerbor den. De verdachten verdwijnen zonder dat de familie ervan op de hoogte wordt gesteld. "Je weet niet waar je naar toe wordt gebracht en daarna weetje niet waar je zit", zegt een voormalige gevangene. Bij de verhoren wordt soms hard geslagen. Een student kreeg elektri sche schokken toegediend; een schrijver werd geslagen met ge weerkolven. Anderen geven be schrijvingen van ondraaglijk war me cellen, die zo vol zijn gepropt met 40 tot 60 mensen dat er geen plaats is om te liggen. Een emmer per cel dient als toilet. Vooral dege nen die militairen te lijf gingen met benzinebommen en stenen toen het leger in de nacht van 3 op 4 juni het centrum van Peking bestormde en een einde maakte aan de demon stratie voor meer democratie op het Plein van de Hemelse Vrede krijgen de klappen. Chinese intellectuelen beschrij ven de repressie als erger dan tij dens de Culturele Revolutie van Mao Zedong aan het einde van de jaren '60, omdat de huidige zuive ringen systematischer worden uit gevoerd. De verwachting is dat sommige leidende activisten zullen worden veroordeeld tot lange ge vangenisstraffen als zij niet publie kelijk schuld bekennen. De dissi denten die voorop liepen tijdens de 'Pekingse Lente' aan het einde van de jaren '70 - Wei Jingsheng en Xu Wenli - werden beiden tot 15 jaar werden veroordeeld. Onder de Chinese dissidenten die zijn opgepakt zitten onder anderen Wang Juntao, de hoofdredacteur van een economisch blad, Chen Zi- min, de directeur van het Pekingse Instituut voor Sociaal-economische Wetenschappen, Yang Baikui, lid van de Academie van Sociale We tenschappen, en Dai Qing en Zang Shu, beiden journalist. Velen op de lange lijst van gezochte dissidente studenten en intellectuelen die aan hangers waren van de weggezuiver de partijleider Zhao Ziyang, zijn erin geslaagd naar het buitenland te vluchten. In de eerste weken na het militai re ingrijpen hebben de communisti sche autoriteiten op grote schaal publiciteit gegeven aan de massale arrestaties van verdachten, waarbij beelden werden vertoond van in el kaar geslagen individuen die onder bedreiging van een wapen werden verhoord of bekentenissen onderte kenden. Hun executies, door een nekschot, ontlokten op grote schaal verontwaardigde reacties uit het buitenland. China heeft de scherpe kritiek van de internationale ge meenschap evenwel afgewezen als 'inmenging in zijn binnenlandse aangelegenheden'. Maar onlangs zijn de Chinese kranten ermee gestopt te schrijven over de massale arrestaties. Op de televisie zijn geen beelden meer te zien van lange aangrijpende verho ren. Dit wordt door diplomaten ge zien als een poging van Peking zijn imago in het buitenland op te vijze len of tenminste te beschermen. Op aandrang van de ministers Sharon, Levy en Modai, sprak een Likud-congres vorige maand uit dat er een eind moet komeri aan de Pa lestijnse opstand vóór er onderhan delingen kunnen plaatsvinden, dat het vestigen van nederzettingen moet doorgaan, dat inwoners van Oost-Jeruzalem moeten worden uit gesloten van deelname aan Pales tijnse verkiezingen en dat geen be zet gebied mag worden opgegeven. door Ad Bloemendaal De drie rebellerende Likud-minis- ters stemden gisteren tegen de be vestiging van het vredesinitiatief, evenals minister Weizmann van de Arbeiderspartij. Weizmann, geheel in tegenstelling tot de andere tegen stemmers, wil dat Israël onmiddel lijk gaat praten met de PLO, in plaats van "tijd te verspillen met tot niets leidende voorstellen". Vol- Arafat: Shamir wil contacten met de PLO ROME (AFP) - Er bestaan directe contacten tussen de Israëlische re gering en de leiding van de Pales tijnse Bevrijdingsorganisatie PLO. Dit zegt PLO-leider Arafat vandaag in een vraaggesprek met de Ro meinse krant II Messagero. Premier Shamir is voorstander van die contacten, aldus Arafat, die verder zegt dat "kort geleden ge sprekken hebben plaatsgehad in Wenen en niet in Parijs of elders in Frankrijk". Eerder zijn er contacten geweest tussen de Israëlische mi nister-president en vertegenwoor digers van de PLO in de door Israël bezette gebieden, aldus Arafat. De PLO-voorzitter zegt dat hij niet tegen verkiezingen«in de bezet te gebieden is, maar wel tegen de voorwaarden die Israël daar aan ge steld heeft. In de 19 maanden dat de opstand nu duurt, hebben de Pales tij nen, behalve de verliezen aan mensenlevens, "meer dan 2,1 mil jard dollar verloren, maar zij zijn vastbesloten met de intifada door te gaan tot er een eind komt aan de Is raëlische bezetting", zegt Arafat. Buitenland kort Bosbranden Duizenden Canadezen hebben in het weekeinde hals over kop hun woningen moeten verlaten omdat deze ten prooi dreigden te vallen aan bosbranden die worden aange wakkerd door een zeer droge wind. Ongeveer 15.000 mensen zijn op de vlucht voor de vlammen die een spoor van vernieling trekken door de provincies Manitoba en Saskat chewan. Hongarije Bij tussentijdse verkiezingen in vier Hongaarse steden heeft de opposi tie driemaal de regerende commu nistische partij een nederlaag toege bracht. Het waren de eerste verkie zingen sinds 1947 waaraan opposi tiepartijen konden deelnemen. Andreotti In Rome is gisteren Giulio Andreot ti, een veteraan in de Italiaanse poli tiek, beëdigd als premier van de 49e regering van na de oorlog. De 70-ja- rige christen-democraat leidt een regering die bestaat uit vertegen woordigers van vijf partijen: chris ten-democraten, socialisten, soci aal-democraten, republikeinen en liberalen. Mexico Mexico is met particuliere banken overeengekomen dat maximaal eenderde van de 54 miljard dollar die het land aan die ondernemingen schuldig is, wordt kwijtgescholden, terwijl de rente over de rest van de schuldenlast wordt verlaagd tot 6,25 procent. Bovendien mag Mexi co de komende vier jaar elk jaar voor ongeveer 3 miljard dollar aan nieuwe leningen afsluiten. Sportduiker In de Oosterschelde, nabij Wemel- dinge, is zaterdag een 34-jarige Bel gische sportduiker om het leven ge komen. De man was nabij de ooste lijke havendam afgedaald naar een diepte van 29 meter maar raakte daar in problemen. gens hem kunnen verkiezingen in de bezette gebieden alleen maar lei den tot de vestiging van een leider schap dat radicaler is dan de PLO. In de motie die de ministers giste ren in grote meerderheid aanvaard den staat dat het initiatief zoals dat op 14 mei door het kabinet is aange nomen nog steeds geldig is, "zonder aanvullingen of veranderingen". En: "De regering handelt en zal blij ven handelen overeenkomstig het vredesinitiatief en het bindt de ka binetsleden in de vorm waarin het is aanvaard". De leider van de Arbeiderspartij, Peres, hield vorige week een beves tiging van het vredesinitiatief op het laatste moment tegen. Hij achtte die onvoldoende. Maar gisteren ging hij akkoord omdat de verkla ring ditmaal de clausule bevatte dat het plan in de originele vorm alle ministers bindt. Ondertussen is het nog altijd niet duidelijk aan welke versie van het vredesplan de ministers van de Li kud zich moeten houden. Het cen trale comité van hun partij heeft be sloten dat ze gebonden zijn aan de Likud-voorwaarden. In een specia le vergadering van de Likud-minis- ters, voorafgaand aan de kabinets zitting van gisteren, wilden Sharon, Levy en Modai hun collega's via een motie dat partijbesluit laten beves tigen. Maar premier Shamir wimpelde dat voorstel af omdat het naar zijn oordeel "vanzelfsprekend was". Niettemin stemden de meeste Li kud-ministers, inclusief Shamir, in de kabinetsvergadering voor de tekst waarin staat dat alle ministers zijn gebonden aan het originele be sluit. Het wachten is nu op de volgende stap van het opstandige trio, onder aanvoering van Sharon. Het is mo gelijk dat Sharon gaat proberen op nieuw een bijeenkomst te organise ren van het centrale comité van de Likud, dat dan zijn wantrouwen zou moeten uitspreken in het beleid van de premier. Minister Levy zei gister avond in een commentaar dat hij zo'n bijeenkomst niet uitsluit. Het centrale comité van de Arbei derspartij zal op 9 augustus verga deren, ondanks de aanvaarde poli tieke regeling. Men verwacht nu evenwel dat een ruime meerderheid van de afgevaardigden zal stemmen tegen een breuk met de Likud. Oppositie India geeft zetels op NEW DELHI (GPD) - Meer dan honderd leden van de oppositie in het parlement van India zijn van daag unaniem opgestapt uit protest tegen de beweerde corruptie bin nen de regering van premier Rajiv Gandhi. Het ontslag werd gisteren bekendgemaakt. De oppositie heeft in de afgelopen dagen de parlemen taire debatten geboycot, nadat een regeringsaccountant had ontdekt dat bij de aankoop vao wapens van de Zweedse wapenfabrikant Bofors 'onregelmatigheden' waren ge pleegd. MOSKOU (Rtr/AP) De mijnsta kingen in de Sovjetunie die zich uit strekken van de Poolse grens tot Si berië zijn de zwaarste test tot nu toe voor de politiek van hervormingen, de perestrojka. President Michail Gorbatsjov zei dit vandaag in een toespraak voor het parlement, dat in spoedberaad bijeen is om de sta kingen te bespreken. Daarbij deed hij een beroep op de arbeiders meer begrip te tonen voor de problemen van het land en zijn beleid te steu- Gorbatsjov was teleurgesteld dat de mijnwerkers in het Donetsk- bekken, zaterdag een aanbod van de regering verwierpen. Deson danks zei hij gisteren op de Russi sche televisie dat hij inspiratie haalt uit de acties van de mijnwerkers: "De acties tonen aan dat de arbei ders in wezen de zaken in eigen hand namen. En dat heeft me, on danks het dramatische van de ge- Hij voegde eraan toe het niet eens te zijn met hun taktiek. Het Kremlin heeft verklaard dat de acties vitale delen van de industrie bedreigen. Op het moment dat het interview landelijk werd uitgezonden waren nog altijd honderdduizenden mijn werkers in staking. Zeker 5.000 sta kende mijnwerkers gingen gisteren door met hun zaterdag begonnen zitstakmg op een plein in het cen trum van de stad Donetsk, in het oosten van de Oekraine. Stakingsleider Nikolai Balandin, van het stakingscomite in het Do- netsk-bekken, heeft van de over heid wettelijke garanties van de be loftes geëist. Hij zei dat er voor van daag een gesprek op het program ma stond tussen een delegatie van stakende mijnwerkers en leden van de Opperste Sovjet. RAM ALLAH - Een Palestijns jongetje steekt zijn vinger op om een vraag vaneen onderwijzer te beantwoorden. Ongeveer 200.000 Palestijnse kinderen op de door Israël bezette westelijke Jordaanoever gingen zaterdag na een half jaar weer naar school. Hun ongeveer 1000 scholen waren in januari op last van de Israëlische autoriteiten gesloten omdat ze een broedplaats zouden zijn van gewelddadige acties tegen de Israëlische bezettingsmacht. Het besluit van de regering van Israël om de scholen weer ie openen kwam na hevige internationale druk, vooral van de kant van de Verenigde Staten. (Foto api WASHINGTON (GPD) - Felix Bloch, een hoge Amerikaanse di plomaat die wordt verdacht van spionage voor de Sovjetunie, heeft wellicht al sinds de jaren '70 gehei me informatie aan de Sovjets door gegeven. Dat hebben Amerikaanse functionarissen gezegd sinds vrij dagavond bekend werd dat Bloch, hoofd van de onderafdeling Eu ropese Gemeenschap op het minis terie van buitenlandse zaken in Washington, op non-actief is ge steld omdat hij zou hebben gespio neerd. Dat Bloch wellicht een spion is, werd enkele maanden geleden bij toeval ontdekt toen agenten van de Amerikaanse geheime dienst CIA een agent van de Russische gehei me dienst KGB volgden. De KGB- man had in Wenen een ontmoeting met een man, die hem een aktentas overhandigde. Bij nadere bestude ring van de videoband die van de ontmoeting was gemaakt, bleek het om Felix Bloch te gaan. De 54-jarige Bloch werkt al zo'n 30 jaar voor het ministerie van bui tenlandse zaken. Tot 1980 werkte hij in Washington als inspecteur, een baan die hem veelvuldig langs de verschillende Amerikaanse am bassades in de wereld bracht. In 1980 werd Bloch benoemd in Oostenrijk, het land waar hij oor spronkelijk ook vandaan komt. Hij werkte daar tot 1987, laatstelijk als viteiten in Wenen. De Amerikaanse tweede man, direct onder de ambas- ambassade in Wenen namelijk is sadeur. Sinds dat jaar werkt hij sinds de jaren '50 een post waar een weer in Washington. groot aantal CIA-activiteiten wordt Onderzoekers van de Amerikaan- gecoördineerd. Bloch moet hebben se federale politie, de FBI, zijn spe- geweten, wie op de ambassade in ciaal geinteresseerd in Bloch's acti- dienst was van de CIA. PARAMARIBO (ANP) - De Natio nale Democratische Partij (NDP), de politieke partij van de Surinaam se legerleider Bouterse, heeft zater dag tijdens een partijcongres in Pa ramaribo het vredesakkoord tussen de regering en het Junglecomman do van Brunswijk verworpen. De partij overweegt haar drie zetels in de volksvertegenwoordiging op te geven. Het zogenoemde akkoord van Kourou wordt door de partij "een oorlogsverklaring aan het Suri naamse volk" genoemd. Het ak koord werd vrijdag ondertekend door een delegatie van de Suri naamse regering en vertegenwoor digers van het Junglecommando. Frank Play fair, leider van de NDP-fractie in de Nationale Assem blee, zei zaterdag dat de Surinaam se grondwet opzij is gezet met de ondertekening van het akkoord. Hij zag de hand van Nederlandse parlementariërs in de overeen komst om leden van het Jungle- commano op te nemen in het poli tiekorps. "Er is een ernstige crisis op poli tiek, sociaal en economisch niveau geschapen", aldus de NDP. Dit is niet alleen het gevolg van het ak koord van Kourou; volgens de NDP heeft de regering van Suriname meegewerkt ook ten onrechte mee gewerkt aan het 'openbreken' van het ontwikkelingsverdrag van 1975. Vluchtelingen in Cambodja ontruimen kamp SITES - Ongeveer 36.000 Cam bodjaanse vluchtelingen, die al vele jaren verblijven in het met hulp van de Verenigde Naties opgezette kamp SiteS op de grens van Thailand en Cambodja, hebben het afgelopen weekeinde in grote haast de benen genomen. Het kamp, dat onder con trole staat van de verzetsbeweging Rode Khmer, is onder hevige artille rie- en mortier-beschietingen komen te liggen van Cambodjaanse rege ringstroepen. Overigens zijn van daag in Parijs besprekingen begon nen tussen de leider van het geza menlijke Cambodjaanse verzet, prins Norodom Sihanouk, en de Cambodjaanse premier Hun Sen over beëindiging van de al tien jaar durende gewelddadigheden in het land. (Foto afp» SINGAPORE - De kans dat me vrouw Takako Doi, de voorzitster van de Japanse Socialistische Par tij, in de toekomst premier van Ja pan wordt, is niet langer meer ijdele speculatie. De spectaculaire over winning in het Hogerhuis heeft haar kansen verhoogd. Zeker is dat zij op het moment de meest populaire vrouw is in Japan. door Bob Mantiri In een land, waar de vrouw alleen goed is voor het inschenken van thee om daarna geruisloos achter de gordijnen te verdwijnen, mag het als een prestatie worden gezien dat zij zich staande heeft weten te hou den in een overwegende mannen wereld. Haar verkiezingsbijeenkomsten trokken in de afgelopen weken vol le zalen. Mannen en vrouwen ver drongen zich om haar te zien of haar de hand te drukken. De Japanse pers noemt haar de 'Iron butterfly', de IJzeren vlinder. In het parle ment, te midden van de in driedelig grijs geklede parlemenmtariérs is mevrouw Doi in haar zacht rose of vuurrode deux piece een fleurige verschijning. Zij werd in 1986 geko zen tot Japans' best geklede vrouw. De 60-jarige Takako Doi is een voormalig hoogleraar in de rechten, gespecialiseerd in grondwetzaken. Zij kwam in 1969 in het parlement. Zij werd in 1986, na de nederlaag van de Socialistische partij, tot voorzitter gekozen. Zij moderni seerde de partij en wijzigde het be leid, waarin de opheffing van het Ja pans-Amerikaans veiligheidsver drag centraal stond. In haar publie ke commentaren zei mevrouw Doi, dat ten aanzien van defensie en bui tenlandse politiek een socialisti sche regering in de voetsporen zal treden van de Liberale Democrati sche partij. "Het is onjuist om on middellijk een radicale verandering te brengen in het beleid van de Ja panse regering'. Ze zegt voorstan der te zijn van 'gelijkmatige en ge garandeerde' hervormingen. Leugenaar Ze staat bekend om haar pragmatis me. Ze spreekt recht op de man af. In een land waar het ontwijken van antwoorden een kunst is, schroomt zij niet iemand een leugenaar te noèmen. In haar ontmoetingen met het volk bedient zij zich van een taal, die de winkelier en de huis vrouw begrijpt, in tegenstelling tot de kronkelige taal die de conserva tieve politici gebruiken. Bijna iedere Japanner weet, dat mevrouw Doi van karaoke (zingen in bars) houdt en gek is van honk bal. Ze verschijnt geregeld op de tv tijdens praatshows. Haar favoriete meezinger is 'My Way'. Zij heeft een column in een bekend vrouwentijd schrift, waarin zij adviezen geeft. Eens bracht zij onverwacht een be zoek aan een disco 'om met jonge ren te praten'. Zij is nooit getrouwd geweest. "Ik heb vele vrienden, maar ik heb mij nooit verstapt". Eraan toevoegend: "Sommige mensen vinden dat dat verkeerd is". Haar grootste hobby is de politiek, waar zij haar hart aan heeft verpand. "Als ik een gezin had, zou ik niet zijn wie ik nu ben". Bij een andere gelegenheid zei ze: "Ik ben getrouwd met de Japanse constitutie". De media hebben geprobeerd om een schandaal rond haar figuur te veroorzaken, echter zonder resul taat. Een van de roddels was dat zij een hevige romance had met een soldaat, die in de oorlog is gesneu veld. Ze heeft dit lachend ontkend. Haar vader, een arts, was een libe raal die geinteresseerd was in de westerse cultuur, hetgeen in de ja ren dertig ongewoon was in het toenmalige militaristische Japan. Een film over Abraham Lincoln die zij drie keer zag, stimuleerde haar om een carrière als jurist te kie zen. Zij promoveerde op een stuk over de grondwettelijke bevoegd heden van het parlement om een onderzoek in te stellen naar het be leid van de regering. Doi maakte de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog mee als schoolmeisje in Kobe. Zij herin nert zich hoe, na een luchtaanval, moeders brandende huizen binnen renden om hun kinderen te redden: Ik leerde, schreef zij later, dat de in tijden van nood hun niet beschermen en dat zo wel vrouwen als mannen hun eigen belissingen nemen over hun leven. Schandalen Haar succes in de politiek heeft zij niet alleen te danken aan haar popu lariteit, maar zeker ook aan de schandalen, waarin haar politieke rivalen als Takeshita, Nakasone en Uno en andere topleden in de rege rende LDP verwikkkeld zijn ge raakt. Daar heeft zij tijdens de cam pagnes dankbaar gebruikt van ge maakt. Het Recruit beursschandaal, waarin de ex-premiers Takeshita en Nakasone berokken zijn en de bui tenechtelijke avontuurtjes van pre mier Uno met geisha's, de liberilisa- tie van de rijstimporten en de ver bruikersbelasting die de regering heeft ingesteld, hebben bijgedragen aan de zege van de Socialistische Partij. De denigrerende opmerkingen van LDP-politici over de rol van vrouwen en boeren, hebben de re gerende partij zeker ook schade toe gebracht. Een minister vond vrou wen te dom om aan politiek te doen. Ze horen in de keuken thuis, zei hij. Een LDP-parlementariër, Matsuda, zei voor de televisie dat de boeren geen hersens hebben. "Boeren we ten niet eens hoe ze een telraam moeten gebruiken. Het enige wat zij kunnen is hun spieren gebruiken". De vrouwen zien in mevrouw Doi nu hun vaandeldraagster in de strijd tegen discriminatie en de boe ren, de traditionele conservatieve stemmers, zien in de Socialistische Partij een uitlaatklep voor hun on vrede over de regeringsmaatregel om de rijstmarkt ook voor het bui tenland te openen. Haar eerste priorireit bij een over winning in het Hogerhuis is, zo zei ze tijdens haar verkiezingscampag ne, premier Uno tot aftreden te dwingen en vervroegde algemene verkiezingen te forceren door alle wetsvoorstellen in het Hogerhuis te blokkeren, in samenwerking met de andere oppositiepartijen. Zij komt er openhartig voor uit, dat zij het premierschap ambieert. Als zy daarin slaagt, is Takako Doi de eer ste vrouw in de Japanse geschiede nis die het zo ver brengt.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1989 | | pagina 5