'Kunst moet verheffen, of is dat ouderwets?'
Schilderen op nagels en rijstkorrels
Anneke Oele over aankoop hedendaagse kunst Museum Arnhem
Wessel Ilckenprijs voor tenorsaxofonist Jan Menu
Rotterdam: feeststad op de Maasvlakte
Straatkunstenaar Aiie Baartman
Datum onzeker Nederlandse
vertaling van Satanic Verses
PAGINA 32
KUNST
ZATERDAG 22 JULI 1989
ROTTERDAM Meer dan honderd van de mooiste en interessantste
17de- en 18d,e-eeuwse glazen uit het bezit van het Historisch Museum Rotter
dam en Museum Boymans-Van Beuningen zijn tot 25 september te zien op
de tentoonstelling 'Met Rad en Diamant' in het Schielandshuis in Rotter
dam.
Op de expositie, die ook een aantal bijzondere glazen uit een particuliere
collectie omvat, worden voornamelijk gelegenheidsglazen getoond. Uit de
gegraveerde voorstelling valt meestal af te leiden op wie of wat eer werd ge
klonken: op de vriendschap, op een huwelijk of een geboorte, op de vroed
schap, op de stadhouder, maar ook op 'al wat ons lief is'. De gekozen the
ma's variëren van politiek en handel tot aan strikt persoonlijke aangele
genheden als vrijage en vrijetijdsbesteding.
Van belang is vooral het kunsthistorische deel van de tentoonstelling. De
daar bijeengebrachte glazén behoren tot de beste van de Nederlandse glas
kunst. Zeer spectaculair bijvoorbeeld is een groep uitzonderlijk rijke rad
gravures uit het tweede kwart van de 18de-eeuw.
Bij de expositie verschijnt een rijk geïlustreerde catalogus, waarin een
groot aantal glazen voor het eerst wordt getoond. In het Schielandhuis
(Korte Hoogstraat) is ook de tentoonstelling Klinken en Drinken te zien,
drinkglazen op prenten, tekeningen en affiches uit de Atlas Van Stolk.
Hoewel hij als jochie van dertien al
een keer met fotografische precisie
de Nachtwacht op karton naschil
derde, had Arie Baartman (22) lange
tijd het idee dat hij niets kon. Na al
lerlei omzwervingen ontmoette hij
een paar jaar geleden stomtoevallig
de eigenaar van een 'nailstudio' die
wel iemand kon gebruiken. Arie
bleek het vak in zijn vingers te heb
ben. Al snel bleef het niet bij kunst
nagels opzetten en bijwerken. Arie
werd met zijn kunstjes een regel
rechte publiekstrekker. Op een be
auty-beurs in Brussel schilderde hij
voor de grap een ondergaande zon
op het knopje van een horloge. Een leen maar overschilderen wat er op
passie was geboren: hoe kleiner hoe een foto staat, daar is geen kunst
fijner. aan. En zo'n zeilbootje ziet toch nie-
Tegenwoordig werkt Arie nog mand.
twee dagen in de week in een 'nail
studio' aan de Amsterdamse
Nieuwmarkt. De rest van zijn tijd
besteedt hij aan opdrachten. Dege
ne die Arie vraagt een schilderij van
zijn zoontje te maken, krijgt waar
voor zijn geld maar doet er goed aan
het resultaat met een vergrootglas
na te kijken. Want Arie heeft er een
handje van om in het oogwit of in
een knoopje even snel een minus
cuul zeilbootje te tekenen. Want al-
nen had geverfd". Verontwaardigd
laat Arie me zijn kunstwerk zien.
Om eventuele twijfel weg te nemen,
brengt Arie al pratend in nog geen
tien minuten een romantisch palm-
Een tijdje geleden maakte Arie op landschap aan op de pinknagel
'doek' van hooguit een bij twee
centimeter een perfecte copie van
de Mona Lisa. Het 'schilderij' rust
i bereidwillige klant. We geloven
onze ogen niet.
Arie is zo langzamerhand wel ge-
LOOSDRECHT (ANP) De 27-jari
ge tenorsaxofonist Jan Menu heeft
de Wessel Ilckenprijs gekregen. Hij
jaarlijkse Charles Nypelspnjs van
25.000 gulden toegekend. De onder
scheiding wordt in oktober uitge-
Loosdrechts Jazzconcours, dat v
het eerst sinds 1971 weer werd ge
houden.
Menu. die afkomstig is uit Spa
kenburg, is afgestudeerd aan de af
deling lichte muziek van het Hilver-
sums conservatorium. Volgens het
juryrapport was hij van alle kandi
daten ,,de meest persoonlijke en
complete musicus". De jury roemt
Menu's "persoonlijke timing en fra
sering" en ze omschrijft hem als een
indrukwekkende podiumpersoon-
lijkheid".
Aan de Wessel Ilckenprijs, die m
1981" is ingesteld, zijn een bedrag
van 3.000 gulden en een verzilverde
bokaal verbonden.
Grafisch ontwerper Walter Nik-
kels (49) uit Dordrecht is de drie-
het reikt wanneer het bekroonde werk
aan de Kunstakademie m Dus- Van Gogh-tentoonstellingen die
seldorf. Nikkels is ook de grafische volgend jaar in Amsterdam en Ot-
vormgeving opgedragen van de terlo worden gehouden.
Book of Records, want het was de winkel vraag of ik misschien twee
kleinste Mona Lisa ter wereld. "Ze centimeter, linnen kan krijgen om
vonden het prachtig, maar weiger- op te schilderen, kijken ze me aan of
den opname, omdat ze niet konden ik gek ben. Nee mijnheer, dat gaat
geloven dat ik met acrylverf op lin- alleen per meter. Mensen moeten
mij bezig zien, anders geloven ze het
niet. En dan nog slaan ze steil ach
terover".
Aanvankelijk werkte hij met
gellak en later met waterverf, nu w
bruikt Arie alleen nog acrylverf
"Dat droogt lekker snel". Hij schil
dert met het kleinste formaat pen
seel dat er te krijgen is en daar knipt
de Jan van Eyck Akademie
Maastricht wordt tentoongesteld.
Dit heeft de Nypelsstichting don
derdag bekendgemaakt. Met de
prijs wordt het oeuvre in typografie
en boekkkunst bekroond dat van
Nederlandse oorsprong is en een in
ternationale uitstraling heeft.
Nikkels ontwierp onder meer ca
talogi van het Van Abbemuseum in
Eindhoven, de tentoonstellingsar
chitectuur van de Dokumenta in
Kassei in 1982, de Duitse inzendin
gen naar drie Biënnales in Venetië
en de inrichting en catalogi van de
tentoonstelling Bilderstreit die dit
jaar in Keulen is gehouden. Hij is
sinds 1985 hoogleraar ontwerpen,
boekkunst en schriftontwikkeling
ROTTERDAM (GPD) - Het Rot
terdamse plan om volgend jaar
ter gelegenheid .van het 650-jarig
bestaan een tijdelijke feeststad te
bouwen op de Maasvlakte, gaat zo
goed als zeker door. Volgens di
recteur Koos Hanenberg is de fi
nanciering van het miljoenenpro
ject binnen afzienbare tijd rond.
Tevens tekent hij nog deze maand
een contract met een grote tour
operator die het festival in heel
Europa gaat verkopen. Eerder
bleken de gemeente Rotterdam,
de Nederlandse VW's en het Na
tionaal Bureau voor Toerisme be
reid in de organisatie van het
spektakel te participeren.
Het project is opgezet in de
vorm van een stad, die speciaal
voor dit doel op de Maasvlakte
wordt gebouwd. 'Carthago' fun
geert dan in augustus 1990 twee
weken of langer als centrum van
een groot aantal culturele activi
teiten, zoals popconcerten, thea
ter en opera. Daarnaast biedt de
stad de honderdduizenden bezoe
kers die uit binnen- en buitenland
worden verwacht ook gelegen
heid om er te gaan wonen. Daar
toe zullen enorme campings op
het terrein worden aangelegd.
Het idee voor Carthago komt
voort uit het plan Port Pop, een
vierdaags muziekfestival op de
Maasvlakte, dat nu een program
ma-onderdeel van Carthago
wordt.
De organisatie wil pas in
september bekend maken wat
nu trouwens nog wel eens. Ik vond
zijn beelden te realistisch. En ie
mand als Rob Scholte, dat zou zo'n
beetje het laatste zijn wat ik zou ko
pen. Die vertelt een verhaal dat ik
allang ken".
In de catalogus schrijft Anneke
Oele dat het museum vooral werken
heeft gekocht die de conservatoren
"na aan het hart liggen". Een uit
gangspunt dat heel goed bruikbaar
is, zegt ze. "Eén van de criterea bij
het aankopen is een persoonlijke
betrokkenheid. Dat wordt mis
schien niet vaak gezegd, maar vol
gens mij speelt dat bij iedereen in
de musea mee. Daarom vind ik dat
ik heel goed pas in dit museum. Ik
heb absoluut niet het idee dat ab
stracte kunst 'hoger' zou zijn dan re
alistische. Zo geloof ik ook niet dat
de avantgarde zich naar iets 'hogers'
zou ontwikkelen. Als je een schilde
rij uit de vroege renaissance bekijkt
dan is dat toch nog steeds mooi en
het heeft toch ook niet aan waarde
ingeboet?"
Lelijkheid
Voor mij bestaat er ook geen man
nelijke of vrouwelijke kunst", stelt
Oele. "Ik kijk naar wat ik leuk vind.
Het is niet zo onbegrijpelijk dat er
zoveel kunst van mannen in de mu
séa hangt zolang het vooral mannen
zijn die daar werken. Ik denk dat
mannen bij het maken van kunst
wat meer afstand nemen dan vrou
wen. Misschien dat vrouwen het
werk van vrouwen wat gemakkelij
ker begrijpen. We denken hier min
der snel: 't is van vrouw, dus 't zal
wel niks zijn. Ik verbeeld me daar
naast nog steeds dat kunst echt iets
met mensen kan doen. Dingen die
mooi en goed van maat zijn, zijn ook
goed voor de mensen. Een stad he
lemaal volgebouwd met McDo
nalds; al die lelijkheid lijkt me
slecht voor de mensen. Kunst moet
volgens mij de mensen verheffen.
Of zou dat ouderwets zijn?"
ARNHEM Veel aandacht voor vrouwelijke kunstenaars.
Dat was de boodschap die Liesbeth Brandt Corstius begin
jaren tachtig meebracht toen ze werd benoemd tot direc
teur van het Arnhemse Gemeentemuseum als opvolger van
Pierre Janssen. In 1984 legde ze dat uitgangspunt neer in
een beleidsnota voor de daaropvolgende vijfjaar. Vooral de
Verbeeldende kunst' heeft veel te danken aan het feminis
me, stond in de nota, en juist die kunst wil het museum ver
zamelen.
Brandt Corstius en conservator mo
derne kunst Anneke Oele leggen tot
18 september verantwoording af
met de tentoonstelling 'Vijf jaar
Aanwinsten'. En inderdaad, meer
dan de helft van de aangekochte
kunstwerken werd gemaakt door
vrouwen. "Ik heb nooit gedacht: nu
ga ik iets van een vrouw zoeken",
zegt Anneke Oele. "Maar wanneer
Liesbeth en ik - we besluiten altijd
samen of we iets kopen - aan het
eind van het jaar de lijst bekeken
bleek dat we steeds goed zaten en
de helft van vrouwen kwam".
Persoonlijke betrokkenheid', 'in
nerlijke noodzaak', 'intuïtie'; het
zijn termen die steeds aan de orde
komen wanneer conservator Anne
ke Oele praat over vijf jaar aanko
pen (het museum heeft jaarlijks
ruim 2 ton voor kunst van levende
Nederlandse kunstenaars tot zijn
beschikking, voor een groot deel af
komstig van WVC).
door
Henk Meutgeert
lei
draad bij het verzamelen, zo staat i
de catalogus, het feministische cre
do 'het persoonlijke is politiek' is, is
niet vreemd. Brandt Corstius was
bestuurslid van het Centrum voor
Vrouwen in de Beeldende kunst en
Oele zette zich tijdens haar studie
kunstgeschiedenis in voor vrou
wenstudies. Oele: "Ik geloof dat je
kunt zien of kunst eenvoudigweg
'gemaakt' is, of dat een innerlijke
noodzaak de drijfveer is. Dat kun je
voelen, zo wil ik kunst beoordelen.
De vrouwenstudies hebben ervoor
gezorgd dat de schijnbare weten
schappelijke objectiviteit werd
doorbroken. Dat is ook in de beel
dende kunst gebeurd. Het persoon
lijke kun je er niet uitlaten".
Met de keus voor 'verbeeldende
kunst' heeft het museum de 'objec
tiviteit' die minimal art en construc
tivistische kunst bijvoorbeeld in
zich zouden dragen, willen uitslui
ten. "Voor Liesbeth en mij is dat
niet zo'n moeilijke omschrijving,
we hebben hetzelfde in ons hoofd",
zegt Anneke Oele. Dat uitgangs
punt heeft ervoor gezorgd dat de af
gelopen vijf jaar werken van kun
stenaars als Philip Akkerman, Bar
bara Bloom, Piet Dieleman. Marie
ne Dumas. 'nieuwe figuratie'-schil-
ders als Lucassen, Theys en Raveel,
Charlotte Mutsaers, Sonja Ouden
dijk en Lydia Schouten werden
aangekocht. Schilderkunst, beel
den, grafiek, maar ook foto's en vi-
deoprodukties.
Aan het hart
Oele: "We hebben bewust geen
breuk willen maken met onze verza
meling magisch realisten (o.a. Wil
link. Koch, Hynckes, H.M.). Schil
ders als Lucassen en Raveel zijn in
Conservatrice Anneke Oele tussen werken van Philip Akkerman"De mooiste aankoop van de laatste vijfjaar.
de verzameling erg belangrijk. Ra- gegeven door bewust de stijlen uit verzamelen. Het is een stroming
veel kwam op een moment dat de het verleden te gebruiken. Stijlen met éen of twee goede schilders, de
schilderkunst zo'n beetje dood vind ik ook niet belangrijk, net als rest loopt mee."
werd verklaard. Hij heeft het schil- stromingen. De 'nieuwe wilden' bij- Toch ontbreken andere bekende
deren nieuwe inhoud en toekomst voorbeeld hebben we nooit willen 'verbeeldende' kunstenaars hoege
AMSTERDAM - De Nacht
wacht nageschilderd op een
kunstnagel? Arie Baartman
draait er zijn hand niet meer
voor om. Het complete alfa
bet of een 16e eeuws galjoen
op een rijstkorrel? Geen en
kel probleem. Het enige pro
bleem waar Arie mee te
kampen heeft, is dat zijn
ogen en zijn handen nog
kleiner zouden kunnen wer
ken dan het materiaal toe
laat. Gesprek met een mees-
terkunstenaar op de vier
kante millimeter.
door
Gerlof Leistra
DEN HAAG (GPD) - Het is onze
ker of de Nederlandse vertaling van
het omstreden boek van Salman
Rushdie, 'The Satanic Verses', op
tijd klaar is. Dat zou betekenen dat
de roman van de Britse auteur niet,
zoals gepland, vanaf september in
de winkels ligt. Een definitieve ver
schijningsdatum wil de uitgeverij
(Veen, Utrecht) nog niet noemen.
Volgens een woordvoerder van
de uitgever is de vertaling van het
omvangrijke boekwerk nog steeds
in volle gang. "Het is een hele klus
om zo'n moeilijk boek goed te verta
len. Daar gaat veel tijd in zitten, en
je kunt er natuurlijk geen haast
klus van maken. We proberen het
boek op tijd klaar te hebben, maar
als dat niet lukt is het ook geen
ramp".
Volgens de woordvoerder heeft
de trage bewerking van het boek
niets te maken met angst voor aan
slagen uit moslim-kringen. De uit
geverij is niet bedreigd, en zegt
voorlopig ook geen acties te ver
wachten van islamitische bewegin
gen, die zich verzetten tegen uitga
ve van het boek. Vorig jaar, toen be
kend werd dat Veen de rechten voor
het boek had opgekocht, werden
wel bedreigingen geuit aan het
adres van de uitgeverij.
Voorlopig moeten de lezers het
dus nog doen met de Engelse versie
van het boek, dat overigens nog
steeds prima verkoopt, zo verzeke
ren enkele boekhandelaren. "We
hebben geen moeilijkheden bij de
verkoop", vertelt een medewerker
van boekhandel Athenaeum in Am
sterdam. "Wij krijgen juist klanten
binnen die zeggen dat ze boos zou
den zijn als we het boek niét ver
kochten." In Frankrijk is de verta
ling van Rushdie's boek deze week
uitgebracht. Uitgever Christian
Bourgois heeft met uitgave ge
wacht tot na de feestelijkheden
rond de Franse revolutie, uit angst
voor eventuele aanslagen. Bourgois
en zijn gezin staan al sinds maart
onder politiebewaking na bedrei
gingen uit moslimkringen.
naamd in de collectie. Henk Visch,
René Daniëls en Rob Scholte bij
voorbeeld. Oele: "Henk Visch, ja
die hoort hier eigenlijk wel thuis.
Maar ik twijfelde aan zijn werk en
(foto GPD/Monique Baan)
hij dan nog eens een stukje vanaf.
"Kleiner kan helaas niet, want dan
kan je er geen verf meer op aanbren
gen. Maar mijn ogen en handen
kunnen nog wel kleiner. Wat dat be
treft ken ik mijn eigen grenzen
niet."
Winnen
Jaarlijks worden in Amerika de we
reldkampioenschappen voor nagel
kunstenaars gehouden. Arie is al
een paar keer uitgenodigd, maar
heeft domweg niet voldoende geld
voor de reis er naar toe. "Maar als ik
zie wat de meesten presteren, moet
ik kunnen winnen. Op dit moment
is er niemand ter wereld die kleiner
kan schilderen dan ik. Groot schil
deren kunnen er genoeg, maar op
dit formaat kunnen weinig mensen
uit de voeten".
Arie heeft een speciale voorkeur
voor de Oude Meesters: Rem
brandt, Frans Hals, Vermeer, Wil
lem van de Velde. "Maar die ver
koop ik niet. Ik zou niet weten wat
ik er voor moet vragen. Misschien
kan ik het over een paar jaar niet
meer en dan blijken ze goud waard.
Er moet nog iemand in Amerika
met een Nachtwacht van mij rond
lopen en ook een in Belgie, maar dat
weet ik niet zeker. Die hebben ge
luk gehad. Maar voor zo'n onder
gaand zonnetje of een eenvoudig
palmlandschap vraag ik vijfentwin
tig gulden. Die maak ik zo".
In de toekomst wil Arie proberen
uitsluitend van zijn schilderwerk te
leven. "Want om nou nog jaren na
gels op te zetten, dat trekt me niet
zo. Op het moment ben ik bezig met
het opknappen van een zeilboot.
Het lijkt mij leuk daarmee naar de
Waddeneilanden te varen en die ei
landen dan te schilderen op de bin
nenkant van een schelp. Dat zullen
de toeristen toch wel leuk vinden,
denk ik. Maar ik ga niet in opdracht
duizend schelpen zitten maken. Ik
moet mijn eigen gang kunnen gaan.
Weet je wat mij ook wel leuk lijkt:
voor Madurodam op schoenendoos-
formaat een kamer uit het Rijksmu
seum na te maken, met aan de wan
den de schilderijen op schaal. Maar
ik heb geen flauw idee wie ik daar
voor moet hebben. Nee, ideeën heb
ik genoeg. Alleen weet geen hond
wie Arie Baartman is. In Amerika
was ik misschien bekend geweest,
maar ja, dit is Holland. Een klein
landje".
