'Deze tocht verandert je leven ingrijpend'
Een bolide in de watersport
Edwin en Tanja Visser doen mee aan de zwaarste zeilrace ter wereld
ZATERDAG 15 JULI 1989
EXTRA
PAGINA 35
Wytze van der Zee in zijn New Magic Breeze': "Wij willen ook almaar sneller. Want wij willen winnen". (foto-s gpd>
Het gedurfde lijnenspel van de 'New Masic Breeze9
De New Magic Breeze een jongensdroom.
Zelfs Lloyd Foster, van.de Royal Wes
tern Yacht Club en een van Engelands
grote zeilrace-autoriteiten, is nu gevallen
voor het gedurfde lijnenspel dat Wytze
van der Zee in zijn 'New Magic Breeze'
heeft toegepast. Hij heeft zich zelfs al la
ten ontvallen dat daarmee eindelijk de
weg van een nieuwe avontuurlijke ont
wikkeling in het ontwerpen van de mo-
nohull is ingeslagen. Als zodanig is er
wel degelijk sprake van een bijzondere
Nederlandse doorbraak in het nog altijd
exclusieve milieu van de internationale
zeezeilerij.
Zout
Het is nog niet zo lang geleden dat dit na
drukkelijk anders lag. Het mocht dan
waar zijn dat wij te boek stonden als een
volk met zout in het bloed, beroemd en
berucht door onze langdurige suprema
tie in de internationale handelsvaart op
de zeven zeeën, maar onder dé zeezeilers
van betekenis telden wij niet mee. Ook al
omdat er thuis achter de duinen en dij
ken weinig thermiek voor was en men
eenvoudig niet massaal warm kon lopen
voor een nautische prestatie van beteke-
1 In ieder geval past de vergelijking van
onze koene solozeiler, de caféhouder
Bertus Zijdenbos, die na een eenzame
monstertocht rond de wereld slechts
werd opgewacht door wat naaste familie
leden en enkele stamgasten. De terug
keer daarentegen van de energieke En
gelse kruidenier A'lec Rose na zo'n mara
thon in de thuishaven van Plymouth,
werd een ongekende gebeurtenis. Van
naar schatting een half miljoen belang
stellenden hebben er velen tot aan hun
knieën in het water gestaan om de plaat
selijke pikbroek-bij-uitnemendheid te
huldigen. Zijn op slag beroemde Lively
Lady is vereerd als een relikwie, en de
sympathieke Alec Rose werd tot grote
instemming van heel de natie door de ko
ningin tot ridder geslagen.
Sir Alec Rose is een van de vele zeehel
den in het land waar het nog altijd moge
lijk blijkt om beroemd te worden in het
spoor van de allergrootste, Lord Horatio
Nelson. Het land ook waar deze zomer
weer tienduizenden in Greenwich aan de
Theems langs de tentoonstelling 'De
Muiterij op de Bounty' lopen, het grote
heldenverhaal van de gevreesde kapitein
William Bligh die 200 jaar geleden door
de muiters van boord werd gezet. Met
achttien lotgenoten in> een wankele en
lekkende roeiboot voltooide hij een
,monsterstocht van 3618 zeemijlen in 41
dagen.
Eieren
Zo ver reiken onze zilte hartstochten
niet. Het mag dan waar zijn dat Arthur
van Schendels fregatschip 'Johanna Ma
ria' door de jaren heen recordhouder is
geweest op de examenlijstjes van Neder
landseliteratuur. Nog steeds geloven ve
le Jan de Hartog-fans dat er weer een
nieuwe zeeman wordt geboren als de
stormbal rukt aan de semaforen, en het'
spetterende geluid van gebakken eieren
in de pan zich vermengt met de schorre,
schokkerende schaterlach van een
meeuw. Maar van een massale nationale
belangstelling voor de zeevaart in het al
gemeen en het zeezeilen in het bijzonder
is geen sprake.
Maar wat niet is kan komen. Per slot
van rekening zijn wij nu ineens eeh van
de snelst groeiende golfsportlanden, ter
wijl het nog maar een paai; geleden is dat
je op z'n minst voor uitslover werd uitge
maakt als je met een bont geblokte golf-
broek op straat vertoonde. Er zijn teke
nen dat er ook in ons nautische gebeuren
veranderingen op komst zijn.
Op de kracht van vooral de grote brui
ne chartervloot heeft Nederland nu de
grootste armada Van grote zeilschepen in
Europa. Berekend is bovendien dat zo'n
400.000 Nederlanders regelmatig met ei
gen boten gaan zeilen. Sinds de specta
culaire overwinning van Conny van Riet-
schotens 'Flyer' in de laatste rond-de-we
reld-race van Whitbread is ook voor het
zeeracen meer belangstelling gegroeid.
En naast Wytze van der Zee behoren
Dirk Nauta, Ties van Os en Henk Beze-
mer tot een groepje Nederlandse topzei
lers met internationale faam en beteke-
Er komt waarschijnlijk al dit najaar,
betaald door de overheid en het bedrijfs
leven, een groter zeilend zeeschip in de
Nieuwe Eendracht; een driemast-schoe
ner van 59,40 meter lengte en 1047 vier
kante meter zeil. In Amsterdam is men
alweer druk bezig met de 'Sail' van vol
gend jaar.
Sponsors
Naarmate de belangstelling groeit komt
er ook meer thermiek voor sponsors uit
het bedrijfsleven. Deze hulp is onont
beerlijk voor de peperdure ontwikkelin
gen in de grote zee- en oceaanraces. In
Amerika en vooral Frankrijk en Groot-
Brittannië is dat sponsoren de laatste ja
ren sterk toegenomen. Een logische wis
selwerking met de sterke populariteit
van de zee- en oceaanraces aldaar. Voort
durend gevoed ook door de televisie, die
met documentaires over en reportages
van de zeilraces hoge kijkcijfers haalt.
In Nederland zijn of waren tot nu toe
maar drie echte zeilrace-sponsors. Phi
lips met de 'Innovator', Equity and Law
die de schepen van Dirk Nauta sponsort,
en de Nederlandse Middenstands Bank
die een aanzienlijk bedrag stopt in het
grote avontuur van de 'New Magic Bree
ze'. Compleet met een zeilvaartspecialist
als Jack Litjens om via public relations
het hoogste rendement uit de sponsoring
te halen.
Zo veel mogelijk binnen de regels van
het spel in de zeezeilerij, waar het open
lijk reclame maken door sponsors nog
steeds met taboes omgeven is. De NMB
heeft daarom vrede met de naam 'New
Magic Breeze', maar wil uiteraard z'n be
trokkenheid wel uitdragen. En kijkt dus
zeker naar wat er voor de sponsoring te
rugkomt.
Wat moet een bank nu met een revolu
tionair zeilschip dat aan races meedoet?
Jack Litjens heeft met deze vraag geen
moeite. "Het gaat hier om een bank die
het meedenken uitdraagt. En gevoelig is
voor hogere technische ontwikkelingen.
Dat is een goed bindmiddel voor de klan
ten, want daaronder bevinden zich ook
werven en jachtbouwers. En tegelijk is er
de vrije publiciteit waarin de naam kan
worden genoemd. En dat gebeurt al
meer dan vroeger. De regels zijn al wat
afgezwakt omdat de internationale zeil
vaart meer en meer een vrijstaat wordt.
Bovendien moet je altijd bedenken dat
zo'n schip als de New Magic Breeze een
jongensdroom kan zijn; het begin van
een loopbaan van een actieve zeezeiler".
door Haye Thomas
Vijftig jaar is de ondernemende
Fries, maar onveranderd bezeten
van scherpe zeilschepen die door
verregaande veranderingen en aan
passingen in hun ontwerp alrrr
sneller kunnen varen.
Achterstand
Jack Litjens geeft toe dat de sponsoring
van het Nederlandse zeezeilen nog
steeds in de kinderschoenen staat. En
nog een grote achterstand heeft op bij
voorbeeld de Fransen, die een hele infra
structuur voor de sponsoring van het
grote watergebeuren hebben. Maar het is
al beter dan het was. In de haven van Ply
mouth, bij de start van de grote Round
Britain and Ireland Race, heeft de NMB
z'n internationale vlag gehesen. In strak
samenspel met de boot waar het van ko
men moet: de 13,7 meter lange 'New Ma
gie Breeze', scherp in de boeg, vol in de
flanken met z'n grote uitlopende tanks
waaruit men het water kan overpompen
naar de windkant van het schip voor
meer stabiliteit.
In dit commerciële samenspel varen
Wytze van der Zee en zijn navigator
Henk Bezemer onder extra druk rondom
de Britse eilanden. Want succes is een
eerste vereiste. De sponsor blijft het za
kelijk bekijken.
Maar in het avontuurlijke tekenbrein
van Wytze van der Zee groeien al lang de
contouren van een nieuw en groter
schip, een 60-voeter nu. Nog meer ge
durfd in het lijnenspel en nog meer op de
kracht van een vermetele tuigage. Maar
gebaseerd op de kennis van de New Ma
gie Breeze met z'n telescopische boeg
spriet, z'n geraffineerde 'loefbijtertje',
het ophaalbare hulpzwaardje onder de
boeg en een kiel waarvan de diepgang
onder water gevarieerd kan worden. "Je
moet hem zien als een bolide in de auto-
racesport, die ontworpen is om harder te
kunnen rijden. Wij willen ook almaar
sneller. Want wij willen winnen".
Uit de mond van de gepekelde Fries
uit Harlingen klinkt dat ook als een be
lofte.
Op 2 september gaat de vijfde 'Whit
bread Round The World' van start. Aan
deze negen maanden durende zeilrace
over de wereld nemen 24 jachten deel.
Broer en zus Edwin en Tanja Visser uit
Enkhuizen maken deel uit van de avon
turiers die de schepen zullen beman
nen. De tocht van ruim 60.000 kilome
ter geldt als de langste en zwaarste zeil
race ter wereld, ,die de deelnemers
langs streken voert waar een normaal
mens zich niet waagt. Waar ijzige kou
heerst en waar de wind zijn adem in
houdt en de bemanningen bijkans als
barbecue-vlees geroosterd worden.
Maar de Whitbread is ook doorzet
tingsvermogen, teamwork, afzien,
vooral veel afzien, en bovenal knap zee
manschap. Edwin (23) en Tanja (27) Vis
ser uit Enkhuizen zullen deze vijfde
Whitbread Round The World race aan
den lijve ondervinden. Edwin op het
enige Nederlandse schip van de vloot,
de 'Equity Law II'. Tanja scheept
zich in op de "Maiden Great Britain',
ëen Engels schip waarvan de beman
ning alleen uit vrouwen bestaat.
De start van deze tocht om de wereld
mag dan nog ver weg lijken, de voorbe
reidingen zijn al een jaar aan de gang.
Voor broer en zus draait momenteel al
les om trainen, trainen en nog eens trai
nen. En niet alleen aan boord. Ook bui
ten de boot wordt het lijf stevig onder
handen genomen. Hardlopen, kracht
training, en dat alles in een strak trai
ningsschema. Eeh dergelijke, race
vraagt immers niet alleen het uiterste
van het materiaal, ook de mens moet
tot ver over zijn grenzen gaan.
Twee leden uit één familie in zo'n ra
ce is al uniek, maar daarnaast is Tanja
de eerste Nederlandse vrouw die mee
doet aan deze zeilrace om de wereld.
dat met vrouwen doen. Op de andere
boten is voor ons geen plek. Zo simpel
is dat. Ik was op de hoogte van dit
'vrouwenproject'.
"Vorig jaar tijdens mijn vakantie liep
ik de manager van de Maiden Great
Britain tegen het bjf. Via hem ben ik in
contact gekomen met de schipper, Tra
cy Edwards. Aanvankelijk stond ze niet
te juichen. Ze had de bemanning al
compleet. Ik heb toen aangeboden om
te helpen bij het opknappen van de
boot. Schuren, schilderen, dat soort
klussen. Het klikte meteen met de an
dere meiden. Al vrij snel vroeg Tracy of
ik mëe wilde met de Whitbread. Ik heb
even geaarzeld. Op dat moment hadden
we nog helemaal niet met elkaar ge
zeild. Maar na de eerste echte vuur
proef wist ik het zeker, ik moet mee. De
andere bemanningsleden komen uit
Engeland, Amerika en Frankrijk. Ik
ben de enige Nederlandse".
Elk bemanningslid heeft tijdens de
race eigen taken. Edwin is zeilmaker en
tevens verantwoordelijk voor de gang
van zaken op het voordek. Ook Tanja
neemt de zeilmakerij voor haar reke
ning. Daarnaast is ze fotograaf en
neemt tandartsspullen mee, voor het
geval er kiezen getrokken moeten wor
den.
Meedoen aan een race als de Whit
bread is zeker geen vakantie. Niet al
leen vraagt het fysiek en geestelijk ont
zettend veel van een bemanning, er
heersen ijzeren wetten aan boord. Je
verschuilen achter een ander is er niet
bij. Iedereen is direct verantwoordelijk
voor zijn eigen werk. Op de Equity
Law is de bemanning verdeeld over
twee ploegen. Elke ploeg is in de nach
telijke uren vier uur en overdag zes uur
in touw. En dat maand na maand, na
maand. De vrouwen hanteren een iets
ander systeem. Die leven in een ritme
In het woordenboek van de wed
strijdzeiler zal men tevergeefs zoeken
naar het woord 'luxe'. Tijdens de race Is
de zee het reservoir waaruit men water
put om zich te wassen en de tanden te
poetsen. Zoet water is er slechts om te
drinken en om er sobere maaltijden
mee te bereiden. Alleen tijdens de stops
worden de deelnemers in de watten ge
legd.
Als de risico's ter sprake komen, valt
er even een stilte. Edwin: "Je weet waar
je aan begint. Met name de gebieden
rond Kaap Hoorn, de zuidelijkste punt
van Zuid-Amerika, zijn gevaarlijk. Dat
is het gebied van de 'roaring forties', ge
noemd naar de 40ste breedtegraad.
Daar stormt het bijna altijd. Het water
is rond het vriespunt en je moet oppas
sen voor ijsbergen".
Tanja knikt. Ook zij weet wqar ze aan
begint. "Als je daar overboord gaat is
het afgelopen. In water van die tempe
ratuur gaat het licht binnen een minuut
uit. Ook moet je oppassen voor bevrie
zingsverschijnselen, Die omstandighe
den dwingen je scherp te blijven. Dat is
van levensbelang".
Over één ding zijn beiden het eens.
De Whitbread verandert een leven in
grijpend. Tanja: "Negen maanden lang
leef je met heel andere waarden. Deze
tocht verandert je leven ingrijpend. Je
gaat volgens mij veel meer relativeren.
En je kunt problemen veel beter aan.
Daar ben ik van overtuigd".
LEO VAN GELDEREN
"Met een knik in de schoot, dus wat
ruimer in de wind, is hij razendsnel".
Hij zegt het met een beminnelijke
glimlach, de blik glijdt dromerig langs
de mast en de stagen omhoog naar
de strakke blauwe hemel boven
Plymouth. De architect Wytze van
der Zee uit Harlingen aan boord van
zijn revolutionaire ontwerp: de 'New
Magic Breeze'. Na twee jaar nog
steeds een grote belofte in de
verdere ontwikkeling van de zeilende
monohull.
ifJtiiN
i """"""M» >i f
Kaap Hoorn overboord
(foto GPD)
Elke bemanning die hieraan begint
moet geestelijk tegen een behoorlijk
stootje kunnen".
Tanja bewandelde een iets andere
weg. Net klaar mét haar studie tand
heelkunde lijkt een tandartspraktijk
vooralsnog erg ver weg. "Tijdens mijn
studie heb ik de grootst mogelijke
moeite gehad om mijn gedachten erbij
te houden. Elk moment dat ik weg kon
zat ik in Engeland, waar de boot ligt.
Nee, een echt bewuste keus is deze
'vrouwenboot' niet geweest. Als je als
vrouw de Whitbread wil zeilen moetje
gaat is het afgelopen".
Hoe komen ze in deze wereld van zeilgi-
ganten terecht? Edwin: "Het klinkt
misschien simpel, maar gewoon dom
weg door te solliciteren. De eerlijkheid
gebiedt wel te zeggen dat zowel Tanja
als ik bijna vanaf onze geboorte zeilt.
Mijn vader is een fanatiek wedstrijdzei
ler, en ik weet niet beter of we gingen
mee. Ik ken Dirk Nauta goed, dus dan
schiet je al lekker op. Vraag is dan nog
of je in een team van tien mensen past.
Iedereen ondergaat een uitvoerige psy
chische test. Dat geldt niet alleen voor
de bemanning van de Equity Law.
