Britten maken zich op voor lange hete zomer
Mafia controleert nu ook soedkove arbeidskrachten uit Derde Wereld
ZATERDAG 15 JULI 1989
André uit Algerije in zijn optrekje in het uitbuitingsoord Villa Litemo: "Hoe kunnen we nou schoon zijn als ze ons geen water geven?". <fotoGPD>
Oe Napolitaanse mafia, de Camorra,
heeft er sinds kort een lucratieve
activiteit bij: de handel in goedkope
landarbeiders die afkomstig zijn uit
de Derde Wereld. In het stadje Villa
Literno worden ze elke ochtend
vroeg op beestachtige wijze
geronseld, en het is nog maar de
vraag of ze aan het eind van de dag
worden uitbetaald. "Springen,
vuillakken, spring dan!".
door Marjon van Royen
Om vier uur in de ochtend zijn wat
schaduwen te zien in het zwakke
schijnsel van de straatlantaarns.
Langzaam bewegen honderden
donkere gestalten zich over de
slecht geasfalteerde wegen naar het
plein. Ze lijken uit het niets te ko
men.
Om ons heen de contouren van de verval
len huizen van het stadje. Op het plein
heerst een vreemde stilte. De mannen
wachten. Af en toe klinken er zachte
woorden in talen die ik niet versta. Er is
angst op hun gezichten. Bij de benzine
pomp vouwt een groep mannen een stuk
karton op dat die nacht als matras heeft
gediend.
Waar kom je vandaan?, vraag ik aan
een jongeman met een deken om zijn
schouders. Op zijn hoofd heeft hij bij wij
ze muts een oude plastic zak. "Ik kom uit
Ghana", zegt de jongen in perfect Itali
aans. "Ik ben elektrotechnisch inge
nieur. Maar ik ben hier om te werken.
Net als alle anderen". Dan zwijgt hij, en
draait zich om. Vastbesloten niets meer
te zeggen.
Langzaam loop ik over het plein. Ruim
2000 mannen hebben zich daar verza
meld, verdeeld in twee groepen. Aan de
ene kant Kenyanen, Etiopiérs en Zaire-
zen. Pakjes sigaretten gaan van hand tot
hand. Aan de andere kant van het plein
staan jongens uit Tunesië, Marokko, en
Algerije. Ze hangen over een laag hek
met een groot reclame-affiche voor luiers
erop.
De klok slaat half vijf. Dan komt er
over de weg een vrachtwagen aanrijden.
De koplampen zijn in de verte zichtbaar.
Plotseling rijdt de wagen in op de stille
figuren op het plein. De mannen stuiven
opzij. Er klinkt een schreeuw. Het is het
begin van een vreemde wedloop. Met ho
ge snelheid rijdt de wagen vooruit, ach
teruit en dan weer vooruit, dwars door de
massa mensen heen. De grote blanke
man achter het stuur buldert van het la
chen: "Springen, vuilakken, spring dan!
E'en tiental jongens probeert in de
laadbak te klimmen. Wanneer ze vlakbij
zijn trekt de bestuurder op. Stilstaan, op
trekken. De jongens rennen op hun stuk
gelopen schoenen totdat het uiteindelijk
drie van hen lukt om achter op de wagen
te klimmen.
Zo 'ronselen' de boeren en koppelba
zen uit de streek rond Napels hun landar
beiders op het plein van Villa Literno. Zo
weten ze dat ze in ieder geval fitte loon
slaven krijgen. In de zomermaanden
worden in deze streek duizenden daglo
ners ingezet bij de perzikenpluk en de to-
matenoogst. Tot een paar jaar geleden
waren het vooral Zuiditaliaanse vrou
wen die deze zware seizoensarbeid de
den. Meestal werden ze direct vanuit hun
dorpen met bu§sen naar de velden ge
bracht. Sinds de aardbeving van 1980
hebben echter de clans van de Napoli
taanse mafia, de Camorra, het gebied vol
ledig onder controle.
Import
"Er beweegt hier geen blad aan de boom
zonder de goedkeuring van de Ca
morra", zegt professor Lamberti van het
instituut dat de handel en wandel van de
Camorra in Napels onderzoekt. Naast de
'gebruikelijke' activiteiten die de Ca
morra in de door haar gedomineerde
streken ontwikkelt, is er sinds kort een
nieuwe bij gekomen: de import van, de
handel in, en de .controle op arbeids
krachten die afkomstig zijn uit de Derde
Wereld. De kruising in Villa Literno is
niet anders dan een slavenmarkt waar de
lokale boeren zich naar eigen goeddun
ken kunnen bedienen van deze spot
goedkope, door de Camorra gecontro
leerde handelswaar.
Dan komen de 'bazen' op tractoren en
in vrachtwagens of bestelauto's aanrij
den. Een auto rijdt langs een rij mannen
uit Sudan. De bestuurder monstert de
De almaar groeiende arbeidsonrust in de
Britse vervoerssector wordt nog verder
aangewakkerd dooreen escalerende
stakingscyclus van gemeenteambtenaren. Er
wordt bovendien gestaakt op de booreilanden
in het Britse deel van de Noordzee. En
opnieuwisereen staking in de Britse havens.
Volgens sommige voorspellingen ligt er een
lange hete zomer van massale onvrede op de
Britse eilanden in het verschiet. Opnieuw een
aanwijzing dat er een dramatische
verandering is gekomen in de zo lang
onaantastbare positie van premier Margaret
Thatcher.
door Haye Thomas
Kabaal in Regents Park. Pontonniers
van het leger zijn er met zwaar materiaal
aan de gang om de weelderig groene ga
zons te bedekken onder grote alimini-
umplaten. Op deze wijze worden niet al
leen hier, maar ook in Hyde Park, enor
me parkeerterreinen aangelegd. Maar
wat zijn 7000 extra parkeerplaatsen in de
volstrekte verkeerschaos die telkens
weer wordt veroorzaakt door hardnekki
ge vervoersstakingen bij de spoorwegen,
de ondergrondse en de bussen?
'waar'. Hij betast de armen van de jon
gens. Dan rijdt de chauffeur door, zonder
dat hij iemand meeneemt. André vloekt
zachtjes tussen zijn tanden. Hij heeft al
vijf dagen geen werk en al vier dagen niet
gegeten. "Geef me maar een sigaret",
lacht hij. "Dan stoort mijn maag tenmin
ste niet".
André, een Algerijn met een asgrauw
gezicht, wil wel praten. Net als de ande
ren spreekt hij vloeiend Frans, Engels en
Italiaans. Hoeveel krijgen jullie per dag
als je wel werkt?, vraag ik. In het groepje
mannen om André heen gaat een onbe
daarlijk gelach op. "Ze beloven ons
meestal 20.000 tot 30.000 lire per dag (30
tot 40 gulden)", zegt André, "maar
meestal krijgen we op het £ind van de
dag veel minder. Soms worden we hele
maal niet betaald".
De laatste keer dat hij werkte werd An
dré na 15 uur 'dwangarbeid', zoals hij het
zelf noemt, aan het eind van de dag van
de vrachtwagen geschopt. "Ik riep tegen
de boer dat hij moest betalen. Maar de
mannen op de wagen zeiden dat ze aan
een 'vuile neger' niets verschuldigd zijn.
Toen trokken ze hun pistolen. Wat kun je
dan doen?", vraagt hij. "Op je kop gaan
staan soms?".
Als honden
Villa Literno is een oord van uitbuiting
en vernedering in de meest pure vorm.
André is bereid te laten zien hoe hij sinds
twee jaar leeft. Samen met een paar van
zijn vrienden lopen we over een zandpad
de velden in. Links van het pad passeren
we het betonnen geraamte van een huis
in aanbouw. Op de vloeren van elke ver
dieping liggen zo'n vijftig mensen te sla-
De gedachten gaan dezer dagen sterk
terug naar de winter van 1978/79, waarin
een grote stakingsgolf zo veel aversie en
irritaties lossloeg dat zij tot de ondergang
leidde van de Labour-regering onder lei
ding van James Callaghan. Hij had in de
verkiezingen geen kans tegen de ener
gieke conservatieve dame die vooral de
macht van de vakbonden en de ongebrei
delde stakingsdrift van hun leden geT
bruikte in haar kruistocht tegen wat ze
beschouwde als 'de verlammende greep
van het socialisme op de Britse samenle
ving'.
Het is waar dat zij er in slaagde om
door allerlei wetsveranderingen de
macht van de bonden aanzienlijk te be
perken. En ook dat de toenemende eco
nomische voorspoed, mede gedragen
door een krachtige aanpak van de hoge
inflatie, tot steeds meer arbeidsrust en
stabiliteit leidde.
Toename
Het afgelopen jaar bereikte het aantal ar
beidsconflicten in Groot-Brittannié het
laagste punt in 50 jaar. Maar van een ver
der afnemende trend is al lang geen spra
ke meer. Het mag dan waar zijn dat men
hier nog ver af is van het grote diepte
punt in 1979, toen in totaal meer dan 30
miljoen werkdagen door stakingen ver
loren gingen, de afgelopen maanden is er
toch sprake van een duidelijke toename
van het aantal arbeidsconflicten. Aange
dreven door het boze spook van de infla
tie, dat hier alweer een omvang van 8,5
procent heeft aangenomen.
pen. Er zijn geen muren, geen ramen,
geen deuren. Er is geen water, geen licht,
geen wc. Vodden op de grond, en oude
benzineblikken. Wat gescheurde stuk
ken plastic moeten bescherming bieden
tegen de regen, de wind en de kou.
"Weetje watje voor dit hotel moet be
talen?", vraagt André grijnzend. "Acht
duizend lire per nacht" (ongeveer elf gul
den - red.). Ook hij heeft hier een tijdje
gewoond. Totdat op een pikdonkere
nacht een vriend van hem in het trapgat
te pletter viel.
"We leven als honden", zegt Michel,
een andere vriend van André Kwaad
schopt Michel tegen een perzik. "In de
gevangenis zou het beter zijn", zegt hij.
"Daar heb je tenminste water, een bord
om van te eten en een adres waar je fami
lie post kan sturen. Waar moet mijn
vrouw hier een brief naartoe schrijven?".
"Naar Tarzan bij böom 26", grinnikt
André. "Lekker gezond in de vrije na
tuur".
Na drie kwartier lopen door de velden
komen we uiteindelijk bij het 'huis' van
André. "Voila, ons kasteel", wijst André.
Het is niet meer dan een overkapping
waarin de boeren hun gereedschap be
waren. In de lage ruimte van drie bij twee
liggen op de grond zes mensen te slapen.
André houdt een afgeknipte plastic fles
omhoog. "Dit is ons bord, onze beker en
onze waterkan tegelijk", lacht hij.
"We moeten bedelen om water", ver
telt Michel. "Meestal krijgen we geen wa
ter. We worden verjaagd en krijgen een
trap".
"Ksst, ksst, wegwezen", roept André.
Hij doet alsof hij een trap krijgt.
"We mogen niet in de bars komen", gaat
Michel vierder. "We mogen nergens naar
Premier Thatcher is er altijd van uitge
gaan dat inflatoire loonsverhoging niet
de verantwoordelijkheid van de over
heid maar van de werkgevers is, en ze
heeft zich dus tot nu toe afzijdig gehou
den. Gebleken is nu dat steeds meer
werkgevers kiezen voor de weg van de
minste weerstand en instemmen met ho
gere inkomens om conflicten met hun
personeel te voorkomen.
Twee jaar geleden was de gemiddelde
salarisverhoging 7,5 procent. De afgelo
pen week berekende men alweer een ge
middelde van 9,3 procent. In ontwikke
ling is ook het onmiskenbare gevoel in
de vakbeweging dat het tij zich mogelijk
weer ten gunste keert, na de moeilijke
tien jaar onder Margaret Thatcher, gedu
rende welke de macht en invloed van de
bonden danig zijn geslonken. Krachtige
vakbondsbolwerken als die van de mijn
werkers, de typografen en de zeelieden
zijn sterk afgetakeld.
De bonden ruiken nu hun kans in de
moeilijke periode die de regering-That-
cher thans doormaakt door de kentering
in de economische voorspoed. Met name
door de toenemende druk op het pond.
Met als gevolg de hoge rentevoet van 14
procent; het belangrijkste wapen van de
regering-Thatcher tegen de inflatiestij
ging. In economische kringen voedt dit
de vrees voor een terugkeer van de be
ruchte vicieuze cirkel, zoals destijds in
1979 de harde winter van de onvrede.
De cirkel van de werkgevers die, ge
dwongen door lagere inkomsten, vast-
houden aan lagere loonsverhogingen.
de wc. En uit de meeste winkels worden
we geweerd. Dus ook als we geld hebben
is het moeilijk om eten te krijgen".
"We mogen er niet in", zegt André,
"omdat we 'vuil' zijn, zeggen ze. Maar
hoe kunnen we nou schoon zijn als ze
ons geen water geven? Er is geen logica
in die mensen".
Plotseling klinkt er een woedende
schreeuw. Salim, een wat oudere man uit
Sudan, kruipt uit de hut naar buiten.
"Wegwezen jij", roept hij wanneer hij de
fotograaf in de gaten krijgt. "En jij ook!
Jullie komen even kijken hoe die zwar
ten hier leven! Kijk dan, kijk dan goed!
Maar ik heb hier niks te maken. Ik ga
weg. Ik ben op doorreis". Dan rent hij
weg.
Later die ochtend zien wij hem zitten
op een omgekeerde verfbus aan de rand
van de weg. Hij leest het Italiaanse dag
blad Corriere della Sera. Er hangt een
zwerm vliegen om hem heen. Hij wenkt
ons, en wijst naar de nauwe keet achter
het benzinestation. Daar wonen vijftien
jongens uit Senegal. "Zo leven we", zegt
hij. "Maar onze families weten dat niet.
Het is een kwestie van waardigheid om
dit leven verborgen te houden. Begrijp je
dat? We willen geen foto's en geen verha
len. Het versterkt alleen maar de voor
oordelen die er toch al over ons zijn".
Dan vertelt hij over zijn studie kunst
geschiedenis. In Sudan was hij leraar.
Hij is getrouwd en heeft drie kinderen.
Hij wilde in Italië zijn studie afmaken.
Vrienden vertelden hem over een schip.
Tegen betaling van 7000 gulden is hij,
verstopt in een container, Italië binnen
gekomen. Nu zit hij in Villa Literno. "We
zitten hier in de val", zegt hij. "We zijn ge-
terwijl juist de bonden tot het uiterste
willen gaan om in de loonsverhogingen
gelijke tred te houden met de groeiende
kosten van levensonderhoud. Het be
ruchte scenario van langdurige stakin
gen en massaal ongerief, dat men onder
premier Thatcher eigenlijk aan het ver
geten was.
Thuisblijvers
Is het nu allemaal werkelijk zo somber
en wordt dit een zomer vol arbeidscon
flicten, zoals in de winter van 1979, toen
het vuil zich ophoopte in de straten en
zelfs de doodgravers er de brui aan ga
ven? Volgens John Banham, directeur
van de Confederatie van Britse Indus
trieën, zal er geen sprake zijn van een zo
mer vol onvrede. Een dergelijke ineen
storting van de industriële verhoudingen
zit er gewoon niet in. Daarvoor is er in de
afgelopen tien jaar te veel veranderd,
luidt zijn standpunt.
Maar de ruim drie miljoen Britten die
nu eenmaal per week en straks mogelijk
dagenlang getroffen worden door de ver
voersstakingen, hebben daar hun eigen
gedachten over. De eerste stakingsdag is
geheel op z'n Brits verwerkt. Met een
grap, een kwinkslag en de bekende 'stij
ve bovenlip'.
Opvallend was toen het grote aantal
thuisblijvers, dat een heerlijke zonbe
schenen rustdag verkoos boven een
soort verrassingstocht vol hindernissen.
Maardaamawashetsm4metHplnlpp-
vangen. Het is een vicieuze cirkel. We
weten niet wanneer we werk hebben. We
weten niet wanneer we eten. We weten
niet wanneer we teruggaan. Ons leven is
ook nul".
Mislukt
Biagio Ucciero, de communistische wet
houder en schoolhoofd van Villa Liter
no, schudt het hoofd. "Het is mislukt",
zegt hij, "we hebben het verloren. Er is
hier niets te veranderen". Samen met
een paar partijgenoten is hij de enige in
deze stad die iets aan de situatie probeert
te doen. "Villa Literno is een kruitvat dat
op het punt staat te ontploffen. Als er in
augustus nog eens 2000 mensen bij ko
men, dan weet ik niet wat de gevolgen
zijn. Die mensen leven hier op de rand
van het draaglijke".
Maar de pogingen van Uccero zijn ver
geefs. Twee maanden geleden organi
seerde hij in zijn school een bijeenkomst
'om de verschillende bevolkingsgroepen
nader tot elkaar te brengen'. De directe
aanleiding voor de bijeenkomst was een
project dat hij had ingediend, voor de
bouw van een opvangcentrum voor emi
granten in Villa Literno, met 18 bedden.
"Een druppel op de gloeiende plaat",
geeft hij toe, "maar het zou een mooi be
gin zijn geweest".
Die avond in april was de spanning om
te snijden. Aan de ene kant van het zaal
tje zaten, bewegingloos, een paar hon
derd emigranten. Aan de andere kant de
boeren, de landeigenaren en de mannen
van Villa Literno. Het was de eerste keer
dat ik in Villa Literno kwam. Of beter ge
zegd: het was de eerste keer nadat ik de
zomer ervóór door zon 20 mannen uit de
stad was verjaagd.
daan. Geen leuke verhalen meer over
mensen die met kano's en waterscooters
door de milde kabbeling van de Theems
naar hun werk gingen. Over kilometers
lange loopafstanden in Londen, waarin
de dapperen op bepaalde punten werden
onthaald op vrolijke dixieland muziek,
sandwiches en de nationale drank in
moeilijke tijden: thee.
Het boze gezicht van koningin Eliza
beth sprak al boekdelen toen zij vorige
week met haar gast koningin Beatrix in
de koninklijke Rolls vastliep in de Lon-
dense chaos van volstrekte verkeersont-
reddering. Bij het publiek nemen woede,
irritaties en frustraties nu duidelijk toe.
Ook al omdat het niet alleen meer om sta
kingen bij de spoorwegen en de Londen-
se ondergrondse en bussen gaat, maar nu
ook gemeenteambtenaren op gezette tij
den het werk neerleggen. Met als gevolg
bijvoorbeeld stagnaties in de sociale
voorzieningen. En zelfs, net als in 1979, in
de uitvoering van begrafenissen.
Net als het spoorwegpersoneel willen
de gemeenteambtenaren aanzienlijk
meer dan de tot nu toe geboden 7 procent
verhogingen. De bonden poken het vuur
op en vinden daarin tegenover zich de re
gering-Thatcher, die hen beschuldigt
van onverantwoordelijkheid en totale
minachting voor de noden van het pu
bliek. Maar daarmee hebben de conflic
ten zich nadrukkelijk uitgebreid tot de
politieke arena in Westminster, waar me
vrouw Thatcher en Labour-leider Kin-
nock elkaar nu bij elke gelegenheid in de
haren vliegen.
"We moeten kijken hoe de problemen
die wij hier in Zuid-Italië hebben, te rij
men zijn met de problemen van de emi
granten uit Afrika die hier komen wer
ken", zo probeerde wethouder Uccero de
avond op gang te brengen.
"Het zijn beesten", brulde een boer op
eens. "Ze stinken. Ze zijn onbeschoft en
onbehoorlijk". Ook andere mannen be
gonnen te schreeuwen. "Moeten we zo
maar tolereren dat onze eigen stad over
spoeld wordt door dat ras?", vroeg een
man. "Moeten we dan toestaan dat onze
vrouwen de straat niet meer op kunnen?
Onze dochters worden bedreigd. Ze
moeten hier weg. Ze zijn vies en gevaar
lijk".
Tot laat in de avond probeerde Uccero
de zaak te kalmeren. "Je kunt die men
sen niet eerst gebruiken en ze dan weg
gooien alsof het een balpen is", zei hij.
Maar er was niemand meer die naar hem
luisterde. De meeste emigranten ver
dwenen zachtjes naar buiten. Terug naar
hun onderkomens in de regen. In de zaal
werd de haat van de boeren steeds gro
ter. "Ze kunnen niet werken. Ze zijn lui.
En dan klagen ze dat we ze slecht behan
delen. Een tomaat moetje plukken als hij
rood is en niet als hij groen is".
Uiteindelijk kwam een jongeman op
mij af. "Schrijf op", beval hij: "Mijn va
der betaalt elke dag benzine om die zwar
ten 's ochtends op te halen en na het
werk weer terug te brengen naar het
plein. Dat doet mijn vader voor die men
sen. En wie betaalt hem de benzine? Wie
vergoedt hem voor zijn moeite?".
Uccero vertelt nu dat zijn project door
de provincie is afgewezen. De fascis
tische partij MSI heeft samen met de so
cialisten van Villa Literno handtekenin
gen verzameld, onder een petitie waarin
gevraagd wordt om de 'verwijdering' van
de Afrikaanse migranten van het grond
gebied van Villa Literno. Vermoeid kijkt
Uccero naar het afgewezen project dat
op zijn bureau ligt. "Zestien slaapplaat
sen en een paar douches", zegt hij. "Dat
was toch niet te veel gevraagd?".
Vermoord
Samen met André loop ik die avond door
de hoofdstraat. Het verkeer bestaat uit
vrachtauto's en bestelwagens vol dode
lijk vermoeide landarbeiders, die door
de boeren worden teruggebracht naar de
kruising in Villa Literno. Opeens klinkt
achter ons een luid getoeter. Een paar au
to's vol jongens uit Villa Literno rijden
rakelings langs ons heen. Ze roepen ob
scene woorden en maken gebaren met
hun vingers. André trekt me een zijstraat
in. "Je moet uitkijken", hijgt hij. "Je
moet echt uitkijken hier". Voor het eerst
die dag zie ik hem ernstig kijken. "Ik ben
bang", geeft hij toe. "Ik ben bang om ge
slagen te worden, ik ben bang voor m'n
leven".
Begin juni werd in deze streek Baid
Bochaid vermoord. 'Zomaar' neerge
schoten. 'Zomaar' gedood, met twee ge
weerschoten in zijn maag. Omdat de 72-
jarige Giuseppe G. 'die zwarten niet kon
verdragen', zoals de man later verklaar
de. Twee weken daarvoor werd in dezelf
de streek Abderman Mestah vermoord.
Assan ben Ali, Gido Sanson en Fouad
Kaimarouni. Het zijn allemaal namen
van mannen die hier in dit gebied ver
moord zijn. Ze zijn vermoord uit racis
me. "Soms proberen ze ons te raken met
de auto", vertelt André. "We moeten ren
nen voor ons leven en dan de berm in
duiken. Soms loopt het verkeerd af'.
