Speelplaats is niet populair
Mensenrechtenbeleid Aquino
onder schot Europese leiders
Interview
'Woningbouwers houden geen rekening met Idnderen'
Hervormd synodebestuur bepleit uitstel in kwestie Balke
PAGINA 2
VRIJDAG 14 JULI 1989
UTRECHT - De speel
ruimte van kinderen is bij
na op. Auto's verdringen
de spelende jeugd naar dat
smalle reepje stoep tussen
gevel en parkeerplaats.
Grasveldjes en braaklig
gende landjes worden
door gemeentelijke plan
ners volgebouwd, want die
hebben anders toch voor
niemand nut. Niemand?
Voor kinderen zijn derge
lijke kleine stukjes groen
vaak nog de enige uitwijk
mogelijkheid om veilig op
straat te kunnen spelen.
door
Runa Hellinga
Onlangs constateerde de Delftse
promovendus drs. Adrianov dat
in de woningbouw geen rekening
werd gehouden met kinderen. Nu
is dat niets nieuws, want er is in
de loop van de eeuwen nooit reke
ning gehouden met kinderen in
huis. Dat was met de omvang van
de gezinnen niet mogelijk en dat
was ook niet nodig. Want de na
tuurlijke speelruimte was niet in
huis, maar buiten, op straat.
"Het terrein onzer spelen was
onze straat en de Egelantiers-
gracht, en... vaak ook de hele stad
én het niet bebouwde stuk buiten
de stad", schrijft Theo Thijssen in
zijn jeugdherinneringen en somt
vervolgens alle spelletjes op die
hij als jongen in een stad zonder
speelplaatsen, maar met voldoen
de ruimte kon doen: tollen, paard
je rijden, knikkeren, kersepitten
schieten, verstoppertje, krijger
tje.
Maar welk kind heeft tegen
woordig nog zoveel speelruimte?
In de stad worden kinderen de
straat opgestuurd met de verma
ning dat ze niet verder dan de
hoek mogen en niet mogen over
steken, en ook in dorpen kunnen
kinderen lang niet altijd meer vei
lig buiten spelen. De verkeers
drukte is voor veel ouders reden
genoeg om hun kind helemaal
niet de straat op te laten gaan. En
toch realiseren veel mensen zich
niet dat buiten spelen tegenwoor
dig niet meer vanzelf spreekt.
"Het komt mogelijk doordat de
meeste volwassenen zelf nog zijn
opgegroeid in een tijd datje mak
kelijk op straüt kon spelen, maar
de meeste mensen denken dat
kinderen hun eigen speelruimte
wel vinden en dat je daar niets
aan hoeft te doen. Maar die tijd is
gewoon voorbij. Als je niets voor
ze maakt, dan hebben ze niets.
Dat betekent niet dat ze niet op
straat zullen spelen, kinderen
spelen overal. Maar dat betekent
wel dat ze spelen onder omstan
digheden die de meeste ouders
hun kinderen toch niet toe zou
den wensen: tussen de auto's en
de uitlaatgassen, in de honde-
poep en de glasscherven".
Aan het woord is José Rijnen,
ontwikkelingspsychologe en me
dewerkster van de Stichting
Lans, die zich onder meer bezig
houdt met advisering over en ont
werp van speeltuinen voor ge
meenten, kinderdagverblijven,
buurthuizen en scholen. Ze ziet
om zich heen dat het aantal speel
plaatsen de laatste jaren onder
druk van de bezuinigingen dras
tisch is geslonken. Gemeenten,
maar ook buurtbewoners, hech
ten er vaak geen enkel belang
aan. Integendeel, zo is haar erva
ring, bewoners vinden speelgele-
genheid in de wijk maar lastig.
Gebrek aan speelruimte is ze
ker niet alleen een probleem in de
oude wijken van de grote stad. Bij
de planning van nieuwbouwwij
ken wordt zelden rekening ge
houden met goede speelruimte.
Rijnen heeft de ervaring dat het
vaak al te laat is als gemeenten
om advies komen vragen. Dan is
alles al volgebouwd. Dan spelen
kinderen al in de hal van het flat
gebouw omdat ze nergens anders
heen kunnen of klagen buurtbe
woners al vanwege de ballen in
hun tuin.
Wijnen is allang af van het idee
dat kinderen overal moeten kun
nen spelen. Dat is in deze samen
leving niet meer haalbaar, meent
ze, maar: "Speelruimte is vaak
een ondergeschoven kindje. Dat
zie je ook al aan het feit dat de ver
antwoordelijkheid vaak bij ver
schillende gemeentelijke dien
sten is ondergebracht. Pas de
laatste tijd zie je dat sommige ge
meenten het als een geïntegreerd
onderdeel van het beleid gaan
zien en speelruimte structureel in
plannen meenemen. In Sneek bij
voorbeeld hebben ze sinds enige
tijd een wethouder jeugdzaken en
coördinator speelruimte".
Speelruimte hoeft helemaal
geen van overheidswege aange
legde voorziening te zijn. Speel
plaatsen en -tuinen hebben zeker
aantrekkingskracht, maar voor
kinderen is het minstens zo be
langrijk dat gewoon voldoende
ruimte in de buurt is waar ze een
balletje kunnen trappen of ver
stoppertje kunnen spelen, liefst
ook nog zonder dat ze de hele tijd
door pa en ma op de vingers wor
den gekeken. Strakke woonwij
ken waar alle ruimte netjes is ge
pland, laten daar weinig moge
lijkheden voor open. "Kinderen
hebben behoefte aan spannende
plekjes, aan ruimte waar wat te
beleven valt, waar ze kunnen bou
wen en stoeien. Dat hoeft niet per
se een speelplaats te zijn", zegt
Rijnen.
Een van de belangrijkste func
ties van speelplaatsen is dat kin
deren elkaar ontmoeten. Samen
spelen, maar ook samen kletsen,
lummelen, rondhangen. Uit een
onderzoek van de TU in Eindho
ven blijkt dat kinderen die buiten
spelen zo'n zeventig procent van
de tijd gewoon maar wat zitten.
Volwassenen hebben dan ook
een verkeerde voorstelling van de
wensen en verlangens waar een
speelplaats aan moet voldoen.
Meest bekende voorbeeld daar
van is de wipkip, het bekende in
bonte kleuren geverfde toestel
dat heel Nederland heeft ver
overd, voornamelijk omdat ou
ders er bij de gemeente op aan
dringen dat er zo'n ding in de
straat moet komen. Voor kinde
ren is de wipkip eigenlijk niets:
na een week zijn ze erop uitgeke
ken.
Voor buurtbewoners is het ver
volgens een teleurstelling als zul
ke met moeite bij de gemeente
bevochten speeltuigen nauwe
lijks worden gebruikt. Daarom
komt de stichting Lans binnen
kort met de brochure 'Kom je bui
ten spelen', bedoeld als voorlich
tingsmateriaal aan bewoners die
ijveren voor de aanleg van een
speelplaats.
Straatspeelgoed moet zich, net
als gewoon speelgoed, lenen voor
verschillende functies. Rijnen
noemt het voorbeeld van de be
tonnen stapblokken. Volwasse
nen zien daar vaak niet zoveel in,
maar aan kinderen bieden ze tal
van mogelijkheden: van blok
naar blok springen of gewoon wat
op zitten, maar je kunt ze ook als
buutplaats gebruiken bij verstop
pertje spelen.
Belangrijk is ook dat de inrich
ting van een speelplaats wordt af
gestemd op een bepaalde leef
tijdsgroep. Voor peuters moet je
nu eenmaal veiliger speelgoed
neerzetten dan voor kinderen van
een jaar of tien. Een vergeten
groep zijn de tieners. Bij gebrek
aan eigen speelruimte hangen ze
vaak rond op speelplaatsen voor
kleinere kinderen en jagen hen de
stuipen op het lijf met hun opge
schoten gedrag.
Rijnen: "Buurtbewoners erge
ren zich daar vaak aan en vinden
dat een reden om zo'n speelplaats
maar op te heffen. Maar dat is na
tuurlijk een verkeerde redene
ring. In een buurt moet je reke
ning houden met kinderen van al
le leeftijden. Al denken planners
daar meestal niet aan, tieners heb
ben hun eigen plek nodig. Je
moet niet vergeten dat kinderen,
met bejaarden, de meest intensie
ve gebruikers van de woonomge
ving zijn. Daar moeten we ge
woon rekening mee houden".
Tieners op een speelplaats die eigenlijk bedoeld is voor kleinere kinderen. 'Voor elke leeftijdsgroep moetje speelmogelijkheden maken". (foto gpd>
MANILA - Tijdens haar Europese
rondreis wordt de Filipijnse presi
dent Corazon Aquino geconfron
teerd met beschuldigingen dat haar
regering er niet in is geslaagd om de
schendingen van de mensenrech
ten in te dammen. Daarmee zitten
de Europese landen op dezelfde gol
flengte als de critici van Aquino's
mensenrechtenbeleid op de Filipij-
nen zelf.
De Filipijnse regering zegt dat
linkse groeperingen die sympathi
seren met het communistische
Nieuwe Volksleger (NPA) de belab
berde situatie van de mensenrech
ten in het land overdrijven om de
overheid in diskrediet te brengen
en buitenlandse regeringen en in
vesteerders af te schrikken.
door
Robert Reid en
Miguel Suarez/AP
Op de Filipijnen stellen sommige
groeperingen zelfs dat de schendin
gen van de mensenrechten onder de
huidige regering op grotejpe schaal
voorkomen dan onder heti bewind
van oud-president Ferdinand Mar
cos die in 1986 aan de kant werd ge
zet.
Critici zeggen dat de burgerlijke
overheid niet in staat is om de onge
disciplineerde strijdkrachten aan
banden te leggen. Het Filipijnse le
ger heeft honderden civiele 'waak-
zaamheidscomites' bewapend om
te helpen in de strijd tegen de com
munistische rebellen op de eilan
den.
De linkse Speciale Eenheid van
Gevangenen, die tegen de katholie
ke kerk aanleunt, zegt dat in 1987
8.367 mensen werden vastgehou
den op verdenking van banden met
de communistische opstandelin
gen. In 1985, onder het bewind van
Marcos, waren dat er 5.967. Volgens
de organisatie werd in 1987 een op
de vier arrestanten gemarteld.
Ook in 1987 verzamelde de Spe
ciale Eenheid informatie over 98
slachtpartijen, terwijl in 1985 54
slachtpartijen aan het licht kwa
men. Sinds oktober 1987 zijn zes ad
vocaten die pleitten in mensenrech
tenkwesties vermoord, maar tot
nog toe is niemand voor die moor
den veroordeeld.
In december vorig jaar sprak de
in Londen gevestigde mensenrech
tenorganisatie Amnesty Internatio
nal van "een patroon van marte
ling" in de Filipijnen als een gevolg
van de opgevoerde regeringscam
pagne tegen de communistische re
bellen.
De Commissie voor de Mensen
rechten, die voor rekening van de
regering werkt, zegt dat slechts 12
mensen zijn veroordeeld voor
schendingen van de mensenrech
ten sinds Aquino in 1986 aan de
macht kwam. Veel priesters en ad
vocaten, onder wie enkelen die wer
ken voor de Commissie, klagen dat
het leger vaak hele dorpen als com
munistisch bestempelt als het Nieu
we Volksleger in de streek opereert.
Zij stellen dat burgers worden gear
resteerd en gefolterd op basis van
oppervlakkig bewijsmateriaal.
Toch heeft de Filipijnse regering
recent de aanhouding meegedeeld
van een soldaat en een legerinfor-
mant in verband met de moord op
een linkse activist in maart 1988 en
de poging tot moord op een andere
activist. In dezelfde zaak werd on
langs nog een tweede soldaat door
het leger aan de burgerlijke autori
teiten overgedragen.
Platteland
Rafael Donato, de voorzitter van de
Vereniging van Belangrijke Reli
gieuze Oversten, zegt dat vele Fili
pijnen die op het platteland wonen,
er niets voor voelen om misbruiken
te melden omdat zij de burgerlijke
autoriteiten niet in staat achten het
leger te controleren. "Dit wordt na
tuurlijk ontkend," .zei Donato.
"Maar de indruk bestaat en is diep
ingeworteld. Het probleem is dat
het leger is gepolitiseerd."
Militaire functionarissen be
schuldigen critici ervan de gruwel
daden van het Nieuwe Volksleger
over het hoofd te zien. Vorige
maand vermoordden de rebellen 39
leden van een protestantse congre
gatie op het eiland Mindanao. De
opstandelingen zeiden dat de anti
communistische burgerwachten
van de congregatie het vuur open
den.
Begin deze week betreurde de ka
tholieke bisschoppenconferentie
de toenemende schendingen van de
mensenrechten in de Filipijnen,
maar zij stelde tevens dat de kwes
tie voor politieke doeleinden wordt
uitgebuit. Volgens de bisschoppen
gebruiken mensenrechtenorganisa
ties statistieken die aantonen dat de
regering van president Aquino er
niet in is geslaagd pm de ontsporin
gen van het leger in te perken. De
militairen maken op hun beurt ge
bruik van berichten over de slach
ting door de communistische rebel
len van onschuldige burgers in hun
propagandacampagne tegen het
Nieuwe Volksleger en zijn bondge
noten.
"De kwestie van de mensenrech
ten en de voortdurende schending
ervan zijn een politieke en ideologi
sche zorg geworden, en niet, zoals
het hoort, een menselijke en morele
bekommernis," stelden de bis
schoppen. "Wij vinden het zeer ont
moedigend dat de moord op on
schuldige mensen en andere schen
dingen van de mensenrechten in
feite een aanleiding zijn geworden
tot feestvieren".
President Aquino (Foto AP)
De belabberde toestand van de
mensenrechten in de Filipijnen
houdt ook verband met de uiterma
te trage en ondoelmatige werking
van het juridische apparaat. Rege
ringsstatistieken tonen aan dat van
de 15.000 gevangenen in het land in
1988 slecht 10 procent definitief was
veroordeeld. De rest wachtte nog op
de afwikkeling van zijn proces;
Eind 1988 moesten nog meer dan
300.000 rechtszaken worden afge
handeld door de ongeveer 2.000 Fili
pijnse rechtbanken en daarin zijn
niet de 9.500 gevallen begrepen die
hangende zijn bij het Hoogge
rechtshof. Jaarlijks worden 350.000
rechtszaken ingeleid bij de Filipijn
se rechtbanken en vaak slepen zij
zich gedurende tien of meer jaren
voort vanwege de praktijk van
"stuksgewijze procedures". Als zit
tingen al plaatsvinden, duren ze
dikwijls slechts een paar uur en
worden ze weer voor weken of
maanden opgeschort.
Hervormingen van het gerechte
lijk apparaat worden -momenteel
doorgevoerd. Fondsen worden vrij
gemaakt om de gerechtsgebouwen
op te knappen en om de rechtban
ken te laten beschikken over meer
personeel, schrijfmachines en ande
re administratieve benodigdheden.
Wie een proces aanspant, moet
voortaan binnen 90 dagen de be
wijsvoering voor zijn aanklacht vol
tooien en openbare aanklagers
moeten hun onderzoek binnen 60
dagen beëindigen, op straffe van de
inhouding van hun wedde.
Onder hef bewind van Aquino
heeft het gerechtelijk apparaat zijn
onafhankelijkheid teruggewonnen,
maar berichten over corruptie bij de
rechtbanken blijven aanhouden.
"Zoals elke organisatie hebben wij
ons deel van onaangepaste, oneer
lijke personen," zei Marcelo Fer-
nan, de voorzitter van het Hoogge
rechtshof. „Wij doen ons best om
hen zo snel mogelijk te verwijderen,
maar er blijven nog enkele schur
ken over die het hele rechtssysteem
een slechte naam geven."
Het bestuur van de hervormde
synode vraagt de theologische
faculteit van Groningen het be
sluit over de benoeming van dr.
Wim Balke tot bijzonder hoog
leraar aan te houden. Eerst
moet er een gesprek tussen Bal
ke en de faculteit plaatshebben,
zo vindt het synodebestuur.
'Groningen' wees twee weken
geleden Balke af om zijn opvat
tingen over Zuidafrika.
Het synodebestuur is "nog niet
zo ver dat het het unanieme syno
debesluit om Balke tot hoogle
raar te benoemen, opgeeft", aldus
secretaris-generaal dr. K. Blei. Hij
erkent echter dat het bestuur
machteloos staat, als de faculteit
bij haar standpunt blijft.
De faculteitsraad baseerde zich
bij zijn veel besproken beslissing
op klachten van enkele gemeen
teleden van Balke's gemeente 's
Graveland en de werkgroep Kai-
ros (christenen tegen apartheid),
die erop wezen dat Balke contac
ten onderhoudt met groepen in
Zuidafrika die het apartheidsbe-
leid steunen.
De faculteitsraad noch het fa
culteitsbestuur heeft ooit met
Balke over diens standpunt te
genover de apartheid gesproken.
Dit laatste werd vorige week door
de voorzitter van de hervormde
synode, ds. B. Wallet, gekarakte
riseerd .als 'sneltucht'.
Ir. J. van der Graaf, algemeen
secretaris van de Gereformeerde
Bond in de Hervormde Kerk,
meent dat het synodebestuur Bal
ke ook een gereformeerde bon
der een andere hoogleraarspost
in de kerkgeschiedenis moet aan
bieden, als de faculteit in Gronin
gen bij haar standpunt blijft. Vol
gens Van der Graaf is Balke als
'wetenschapper van internationa
le faam' het waard om hoogleraar
te worden. Bovendien heeft het
synodebestuur de taak de integri
teit van Balke te beschermen en
mag het niet voor 'chantage' door
de knieën te gaan.
Het bestuur van de theologi
sche faculteit zal op zijn vroegst
half augustus over het verzoek
van het synodebestuur kunnen
beslissen, aldus secretaris T. A.
Musschenga.
Balke zelf weigert in te gaan op
de vraag, of hij na alle verwikke
lingen nog wel tot een gesprek
met het faculteitsbestuur bereid
is. Hij gaat nu op vakantie; met
een groep catechisanten uit 's
Graveland en gemeenten waar hij
heeft gewerkt reist hij af naar
naar Zuidafrika.
Paus naar Zuidafrika
Paus Johannes Paulus II be
zoekt waarschijnlijk volgend jaar
mei Zuidafrika, Namibia en An
gola. Dat heeft de vroegere aarts
bisschop van Kaapstad, kardi
naal Owen McCann, gezegd. Hij is
vorige week vrijdag door de paus
in audiëntie ontvangen.
Volgens McCann zal de paus in
Zuidafrika een bezoek brengen
aan Johannesburg, Kaapstad,
Pretoria, Durban, Port Elizabeth,
East London en Bloemfontein.
Het Vaticaan heeft de reis van
de paus nog niet bevestigd, maar
waarnemers zijn er zeker van dat
de paus volgend jaar één en mis
schien zelfs twee keer naar Afrika
zal reizen. De paus heeft al vijf rei
zen naar Afrika achter de rug. In
september 1987 moest het vlieg
tuig met de paus wegens slecht
weer in Lesotho uitwijken naar
het vliegveld van Johannesburg.
Daar werd het hoofd van de RK
Kerk gastvrij ontvangen door mi
nister Roelof Botha van buiten
landse zaken, die vliegensvlug
naar de luchthaven was gereisd.
Zwarte kerk
De dertien zwarte rooms-katho-
lieke bisschoppen in de Verenig
de Staten hebben er bij George
Stallings op aangedrongen zijn
twee weken oude 'zwarte kerk' op
te heffen en terug te keren in de
RK Kerk.
"Wij erkennen dat de zonde van
het racisme de harmonieuze dia
loog tussen onze kerk en ons cul
tureel'erfgoed tot een uitdaging
voor ons allen maakt", aldus de
bisschoppen. Zij menen echter
dat de pogingen om tot zo'n dia
loog te komen nog niet mogen
worden opgegeven.
Stallings werd begin deze
maand door de aartsbisschop van
Washington, kardinaal James
Hickey, als priester geschorst, na
dat hy zijn zwarte Afro-Ameri-
kaanse parochie had gesticht om
aan de noden van zwarte rooms-
katholieken tegemoet te komen.
Tijdens de diensten, die duizen
den zwarten trekken, worden ook
traditionele Afrikaanse muziek,
jazzmuziek en evangelische liede
ren ten gehore gebracht.
De 13 bisschoppen, onder wie
Eugene Marino, de enige zwarte
aartsbisschop in de Verenigde
Staten, wijzen op de recente ver
oordelingen van racistische inci
denten door de leiding van de
Amerikaanse RK Kerk. Boven
dien mogen zwarten bepaalde
Afrikaanse riten in de eucharis
tievieringen opnemen.
'Dwaalleer'
Een predikant die evangelisatie
afwijst, behoort volgens de evan
gelische bisschop van de Oost-
duitse stad Görlitz, Joachim Rog
ge, te worden afgezet. Maar de ge
meenteleden hangen een 'dwaal
leer' aan, als zij evangelisatie ge
heel en al aan de predikant over
laten, 'omdat die daar immers
Tijdens het congres van het
Lausanne Comité voor werelde
vangelisatie in Manila, waaraan
voor het eerst ook christenen uit
de DDR deelnemen, onderstreep
te Rogge, dat van leken mag wor
den verwacht dat zij alles doen
om de boodschap van het Evan
gelie door te geven. Rogge ver
wees naar de situatie in zijn eigen
land, waar vele gemeenten het
zonder predikant moeten stellen.
De evangelische kerk in de
DDR heeft de ervaring dat er in
dergelijke gemeenten veel af
hangt van de gemotiveerdheid
van de gemeenteleden.
Geref. Gemeenten. De Gere
formeerde Gemeenten hadden
het afgelopen jaar te maken met
een aantal onttrekkingen dat neer
kwam op twee procent van het to
taal. Daarmee kent dit kerkge
nootschap het grootste percenta
ge kerkleden dat zich aan het ver
band ontrekt. De Gereformeerde
Gemeenten, met een zielental van
ongeveer 89.900, zijn wel weer ge
groeid dankzij het aantal kinde
ren dat geboren werd. Overigens
is dit aantal ten opzichte van
voorgaande jaren ook enigszins
gedaald. Een en ander blijkt uit
het zojuist verschenen eigen Ker
kelijk Jaarboek van de Gerefor
meerde Gemeenten.
Franse Revolutie. De 'rode'
bisschop van Evreux, Jacques
Gaillot, vindt de Franse Revolutie
de belangrijkste gebeurtenis
sinds Jezus Christus. In een inter
view met het blad 'Le nouvel ob-
servateur' zegt Gaillot dat er niet
mee kan worden volstaan de re
volutie te herdenken; zij moet
worden voortgezet. De Franse
bisschoppenconferentie heeft
geen verklaring over 200 jaar
Franse Revolutie uitgegeven,
maar verscheidene kerkleiders
hebben zich wegen de kerkver
volging in de jaren na 1789 tame
lijk terughoudend over de viering
ervan uitgelaten.
Afscheid
Pater Buil. Pater F. Buil, pas
toor van de parochie van de Sint
Jans Onthoofding in Zoeterwou-
de, neemt zondag officieel af
scheid met een bijzondere eucha
ristieviering in de Christus
Dienaarkerk, aanvang half elf. Te
gelijkertijd wordt zijn 40-jarig
priesterjubileum gevierd. Bull is
sinds 1979 aan de parochie van
Zoeterwoude verbonden.
Ds. Van de Pol. De hervorm
de gemeente van Boskoop neemt
zondag afscheid van ds. H. A. van
de Pol, die vijf jaar lang de ge
meente heeft gediend. Van de Pol
heeft een beroep aangenomen
naar Dinteloord. Zondag begint
om half zeven 's avonds de af-
scheidsdienst.
Beroepen
Geref. Kerken vrijgemaakt: be
roepen te Ten Post in combinatie
met Garrelsweer drs. J. R. Geer-
sing kand. Kampen.
Gereformeerde Gemeenten: be
roepen te Lisse G. J. van Aalst
Benthuizen.
