Een bonbondoos en 'le grand amour
North Sea Jazz Festival kampt met tegenslagen
Wat schreven artiesten in het gastenboek van de Leidse Schouwburg?
Voor nieuwe seizoen 5.000
plaatsen méér verkocht
Zomerfestijn Amsterdam
vol amusant spektakel
Toch samenwerking van
Europese jazzfestivals
Laurence Olivier gecremeerd
DONDERDAG 13 JULI 1989
KUNST
PAGINA 21
DEN HAAG (GPD) - Pas deze
week is de voorverkoop voor de
veertiende editie van het North Sea
Jazz Festival, dat aanstaande vrij
dag begint, goed aangetrokken. Tot
eind vorige week hielden organisa
tor Paul Acket en zijn staf het hart
vast, want de belangstelling bleef
beduidend achter bij die in voor
gaande jaren.
Voor de eerste festivaldag, mor
gen, is de interesse nog steeds niet
overdonderend. Toch blijft het pro
gramma met topnamen als Stan
Getz, George Benson, het Duke El
lington Orchestra, Herbie Hancock,
Ramsey Lewis en een speciaal op
gezette Guitar Extravaganza met
medewerking van James 'Blood'
Ulmer, Kenny Burrell, A1 Dimeola,
Larry Corryel, Bireli Lagrene, John
Abercrombie, Eef Albers, Larry
Carlton en John Scofield op geen
enkele manier achter.bij het aanbod
voor het weekeinde.
De gitaar-special en het optreden
van Hancock en zijn Headhunters
trekt vooralsnog nauwelijks pu
bliek. Organisator Acket weigert
het optreden van de bebrilde pia-
Statenhal te ver-
kleinere ruimte.
Om organisatorische redenen be
gint het zondag-programma een uur
later. De aanvangstijd ligt nu elke
dag om 16 uur. Andere wijzigingen
zijn de afgelasting van optredens
van Sarah Vaughan, de Colom
biaanse band Ane Zwing, het Clar-
ke/Duke Project en soulzanger Al
Green. Ze worden respectievelijk
vervangen door zangeres Dorothy
Donegan, het Ray Barretto Latin
Jazz Orchestra, het (Joe) Zawinul
Syndicate en Ladysmith Black
Mambazo uit Zuidafrika.
Op zaterdag heeft de overdonde
rende belangstelling voor Michael
Franks en Tania Maria geleid tot ex
tra concerten. Franks doet een
tweede concert om 15.30 uur, Tania
Maria om 23.45 uur. Voor haar moet
zangeres Betty Carter wijken van de
PWA-zaal naar de Van Gogh-zaal.
Voor Carter wordt het aantal reser
veringen bedroevend laag genoemd
(Acket: "De echte jazz-fans vallen
me tegen").
De organisator heeft twee Neder
landse musici de status van eregast
gegeven. Eddy Christiani (Acket:
"Niet lachen, ik bewonder hem
echt") kómt na de gitaarspecial en
accordeonist Johnny Meyer is te
gast bij collega Art van Damme
(vrijdagnacht).
Paul Acket: 'De echte jazz-fans vallen me tegen'.
LEIDEN - Net als een hotel
is een schouwburg een door
gangshuis. Generaties ar
tiesten vieren er triomfen. Of
hun carrière wordt er in de
knop gebroken, dat kan ook.
Krantenknipsels en foto's
blijven achter als de stille ge
tuigen van hun aanwezig
heid. Maar sommige
schouwburgen hebben ook
zoiets als een 'gastenboek'.
De Leidse Schouwburg bijvoor
beeld, al is dat boek er jammer ge
noeg pas na de komst van Frans
Boelen komen te liggen. In dat boek
schreven artiesten na een optreden
soms hun indrukken neer over het
theater en het publiek. Dit op aan
dringen van publiciteitsmedewerk-
ster Luce van Leeuwen, die ze er bij
wijze van spreken na elke voorsteh
ling mee achterna zit. Wij mochten
even gluren in dat geheime dag
boek van de schouwburg.
Jenny Arean: 'Wat heerlijk dat het koffieapparaat weg is!!'
LEIDEN Voor het komende seizoen zijn in de Leidse Schouwburg
zo'n 5000 plaatsen meer verkocht dan vorig jaar om deze tijd. Het gaat
om zogenaamde plaatskaarten op abonnement. Adjunct-directeur Ka-
gie schrijft deze stijging toe aan de goede publiciteitscampagne die de
schouwburg heeft gevoerd en de belangstelling die door de voorstellin
gen is opgewekt bij de Leidse bevolking.
AMSTERDAM (GPD) - Een ra
zendsnelle thriller op de Dam, hon
derd jankende stofzuigers in Frau
Holle, een choreografie voor paard
en doos- in het Vondelpark en een
ongewoon concert van de Duitse
roek-groep Einsturzende Neubau-
ten op een voormalige torpedo-boot
in het Nautisch Kwartier. Het is
slechts een willekeurige greep uit
het programma van Zoiherfestijn
'89, dat dit jaar van 25 juli tot en met
5 augustus in Amsterdam wordt ge
houden. De meeste van de ruim
twintig voorstellingen spelen zich
af in de openlucht en zijn gratis toe-%
gankelijk. Deelnemers zijn onder
anderen Station House Opera,
Royal de Luxe, Wim Vandekeybus
en Peter Zegveld.
Het Zomerfestijn bestaat nu ze
ven jaar en kan volgens artistiek lei
der Arno Gorissen het best worden
omschreven als 'een internationaal
podium voor eigenzinnige en ener
verende voorstellingen die dwars
verbanden leggen tussen de ver
schillende kunstdisciplines'. "Het
is een festival waar alle facetten van
het theater aan bod komen: uitbun
digheid en verstilling, extremiteit
en simplisme, noeste arbeid en
puur amusement. Wij zijn een bo
terham met pindakaas en hagelslag:
verrassend en toch lekker." Het
budget van het festival bedraagt
drie ton.
Bij het Zomerfestijn ligt de na
druk op het visuele aspect, taal
speelt geen rol. Arno Gorissen: "Het
is de bedoeling dat die voorstellin
gen op je netvlies branden. Maar we
presenteren niet alleen spektakel,
maar ook kleine pareltjes. Op deze
manier hopen we een nieuw pu
bliek te bereiken. Kunst speelt zich
veel te veel af achter de gesloten
deuren van de heilige tempels. Dat
willen wij doorbreken. Overigens
heeft wat wij doen niets met straat
theater te maken. Wel streven wij er
naar de gebruikelijke verhouding
tussen publiek en voorstelling op
allerlei manieren te doorbreken".
De opening van het Zomerfestijn
wordt op de Dam verzorgd door de
Franse groep Royal de Luxe. Zorg
den zij twee jaar geleden voor de no
dige opschudding door het grillen
van een auto in een rondrijdende
tram, dit jaar presenteren zij onder
de noemer 'Roman Photo Tourna-
ge' een voorstelling waarin onder
meer een gehalveerd Fiatje, een
man met jachtgeweer en een vrouw
in minirok een rol spelen. Voor de
ogen van het publiek ontvouwt zich
in razendsnel tempo een 'hilarisch
spektakel waarin het ene hoofd na
het andere wórdt afgehakt en het
bloed niet ophoudt te stromen'.
door
Cees van Hoore
We slaan het gastenboek open op
een willekeurige pagina en zien de
royale handtekening van Ton van
Duinhoven staan. Verder niks. Dat
begint al niet erg hoopvol. Jammer
dat hij niet een paar persoonlijke
woorden heeft gewijd aan 'onze'
schouwburg. Was hij te moe, had hij
geen puf meer na de voorstelling,
moest hij snel weg?
Dan maar een stukje geraad
pleegd dat hij schreef in een boekje
dat is uitgegeven ter gelegenheid
van het 275-jarig bestaan van de
schouwburg, net na de ingrijpende
verbouwing. "De Leidse Schouw
burg is een behaaglijke plek en dat
is ze voor mij altijd geweest. Ook
toen de kleedkamers nog brandge
vaarlijke hokken waren met kra
kende verdroogde vloeren, een mi
nimum aan privacy en bloedwarm.
Ook toen de toneelvloer nog een
helling had waardoor geen decor
deur behoorlijk wilde sluiten en een
acteur bij een snelle beweging altijd
in de stalles dreigde te donderen".
Met de gloednieuwe lift is hij min
der tevreden. "Daar ga ik tijdens de
voorstelling dus niet in, want hij zou
kunnen blijven steken en een beetje
acteur mist liever een pink dan een
opkomst".
Maar terug naar het gastenboek,
want daar gaat het uiteindelijk om.
Voor ons ligt een rood album met
gouden rand, overwegend gevuld
met handtekeningen en foto's van
acteurs en artiesten die met veel
plezier hebben opgetreden in 'dit
prachtige bonbondoosje', zoals de
schouwburg meermalen wordt ge
noemd. Maar wat is dat nu, worden
wij ineens moedeloos van al die po
sitieve geluidén? Hadden wij dan
anders verwacht? Iemand die hier
in de schouwburg is weggehoond
zal - dat hadden we op onze vingers
kunnen natellen - toch niet de tijd
meer nemen om iets te schrijven in
dit boek. Voor hem moet zo'n gas
tenboek een condoleanceregister
zijn. Maar laten we wel wezen: ook
het positieve kan zijn bekoring heb
ben.
Hemelbed
Ballerina Alexandra Radius schrijft
na een geslaagd optreden: 'Harte
lijk dank voor deze middag. Het is
wel een klein theater maar wel heel
beeldig'. Beeldig, wij horen het haar
zeggen. Even verderop blikkert de
bril van Freek de Jonge ons tege
moet. Met het theater aan de Oude*
Vest zou 'Leiden uit last' zijn. Beetje
simpele woordspeling, maar dat
kan je iemand die net zo'n drie uur
flitsende grappen heeft staan te ver
kopen natuurlijk niet kwalijk ne
men. En dan daarbij: ik zie wethou
der Kuyers zo'n grap nog niet zo
één, twee, drie verzinnen.
En hé, wat zijn dat voor erotische
toespelingen die Manfred de Graaf
daar maakt? In een wat
hanepoot meldt hij dat 'Het Hemel
bed' hier voor het eerst is beslapen.
De televisiedokter vindt dat een pri
ma begin. Hij belooft dat Hemelbed
nog zo'n honderd maal elders in het
land te gaan beslapen, samen met
Sjoukje Hooymaayer, dat spreekt.
'Heel gezellig, veel sex gehad', no
teert Sylvia de Leur na de voorstel
ling 'Mimi Crimi'. Het staat er echt:
sex. Misschien een verschrijving en
bedoelt zij 'succes'. Of is dat voor
haar hetzelfde?
Karin Bloemen, die in hetzelfde
stuk speelt als De Leur, schrijft:
'Gooi elke deurwaarder van 't dak!!
Heeft er iemand van de schouw
burg tegen haar uit de school ge
klapt over de centjes, was de nood
zo hoog? Stond die man er dan nog
steeds? 'Frater theatralis', zoals
Frans Boelen even verderop door
Ton Lutz wordt omschreven, mag
het weten.
En dan, ineens, worden wij ge
troffen door een foto van Jan Blaas-
er. Met het klapstoeltje dat hij tij
dens zijn shows gebruikte onder
zijn arm, is hij vereeuwigd, tegen de
achtergrond van een bosschage. Hij
bedankt voor het aangename ver
blijf. In de schouwburg natuurlijk.
Maar de woorden krijgen nu hij
dood is opeens een bredere strek
king. Jammer dat hij er niet meer is.
Publiek
Het Leidse publiek is nogal eens on
derwerp van beschouwing in het
gastenboek. Zo schrijft Pleuni
Touw: 'Wat een fantastisch theater.
Wat een talentvol publiek'. Wat is
dat nou? Dat publiek hoeft toch al
leen maar te zitten en te klappen,
daar heb je toch geen talent voor no
dig? Maar wijlen Frans Halsema
dacht er hetzelfde over als Pleuni.
"Leiden is een van die steden in ons
land met een apart publiek. Ver
moedelijk door de invloed die er
van de universiteit uitgaat is het pu
bliek alerter in zijn reageren dan tij
dens een doorsnee-avond".
Zo, dat is wel even wat anders dan
zo'n honderd jaar geleden. In die
tijd, zo wil de historie, voerden in de
schouwburg 'vooral dienstmeiden
en matrozen de luidruchtige boven
toon'., En wat die intelligente uni-
versiteitsbevolking(betreft: een au
teur als Klikspaan had daar geen
goed woord voor over. Hij vertelt
dat 'met woest getier en ruw mis
baar, overspannen door scherts en
wijn, dwazelijk toegetakeld en uit-
gemonsterd, met den Doctor aan
den spits, een promotiegezelschap
tijdens een voorstelling (kwam) bin
nenstuiven. Ook (werden) er vanaf
de gereserveerde plaats gesprekken
aangeknoopt met acteurs op het to
neel'. Toen dus al 'publiekstheater'.
Het koffieapparaat dat destijds in
de artiestenfoyer stond, moet het
vaak ontgelden in dit boek. Una
niem zijn de artiesten blij dat het
weg is en is verruild voor een echte,
levende, koffiedame, dat er, zoals
Jasperina de Jong schrijft,
foyer is met 'een levend mens erin'.
En ook Jenny Arean verzucht: 'Wat
heerlijk dat het weg is!'
De intimiteit van de kleine
schouwburg wordt bijna door ie
dereen op prijs gesteld. Harry Sack-
sioni schrijft in het gastenboek dat
het theater een stuk intiemer is dan
de Stadsgehoorzaal, 'misschien
voor mijn programma wel iets te in
tiem'. Maar Jozef van den Berg
vindt de plek na een niet zo goed be
zocht optreden weer te groot, "n He
le mooie avond en zoals gezegd in
de voorstelling: 'Vindt u ook niet
dat ze wat veel stoelen hadden klaar
gezet?"
De groep Litteris Sacrum toont
zich, zoals velen trouwens, zeer ver
heugd met de komst van directeur
Frans Boelen. Hein Snijders van dat
gezelschap: 'Nieuwe bezems vegen
schoon. Voor het eerst een generale
in complete belichting, zonder dat
je het gevoel had dat je op moest
schieten omdat 'men' weg wilde.
Kortom' duim omhoog'. En Henni
Orri verzucht na de voorstelling:
'Wat een zaaltje, ik ging op vleu
gels'.
Maar het mooiste compliment dat
de schouwburg kan krijgen, vormt
Van der Molen maakte een goed ge
lijkend ballpoint-portret van Frans
Boelen en Martine schreef daar het
volgende rijmpje bij: 'Hoe verkrijgt
men een theater met te weinig stoe
len? Natuurlijk...maak zelf het rijm-
'Eisen artiesten buitensporig'
pjer
raf.
Baignoire
De leden van het Cabaret Vangrail
zouden het liefst sterven op een
camping bij St. Jean de Luz, maar
de Leidse Schouwburg is met haar
'baignoire' een goede tweede.
En hoe zit het met de buitenland
se artiesten, die zijn er toch ook le
gio geweest in de schouwburg? Ja,
ook zij hebben hun sporen nagela
ten in dit boek en unaniem roemen
zij het oudste theater van Neder
land. Sommigen schreven een korte
dankbetuiging voor de genoten
gastvrijheid, anderen, zoals de Rus
sische chansonnière Jeanne Biche-
vskaya, schreven een wat langer
stukje, maar aangezien wij het Rus
sisch niet machtig zijn, weten we
daar niet goed weg mee. Maar,
wacht eens, zien wij daar niet het
woordje 'love' staan?
Zou het dan toch waar zijn wat
Georgette Hagedoorn eens schreef?
"Liefde moet van twee kanten ko
men. Deze woorden zijn niet alleen
voor gelieven een waarheid, maar
ook voor de toneelkunstenaar. Om
tót het wonder van een creatie te ko
men heeft hy inspiratie nodig. Deze
hangt in hoge mate af van de sfeer
op het toneel. De Leidse Schouw
burg heeft ons ontvangen met wijd
open armen en wij gaven haar ons
volle hart. Het was 'le grand amour'
beide kanten".
DEN HAAG Hoog opgeschroef
de eisen van Amerikaanse artiesten
vormen in toenemende mate een
bedreiging voor de grote Europese
jazzfestivals. Het gezeur om luxe
voorzieningen, hotelkamers, diners
en dergelijke secundaire arbeids
voorwaarden hangt Paul Acket, de
organisator van het North Sea Jazz
Festival, zo ver de keel uit, dat hij
dit jaar uitsluitend met eigen con
tracten werkt.
Door
John Oomkes
Daardoor mist de veertiende edi
tie van 'zijn' North Sea Jazz Festival
komend weekeinde sommige topat- J
tracties. Slechts in enkele gevallen,
zoals bij soulzangeres Chaka Khan,
heeft Acket bijkomende eisen toch
en dan nog morrend ingewilligd.
Maar de situatie is zö alarmerend
dat de grote Europese jazzfestivals
komend jaar gaan samenwerken.
"Ach, praat me er niet van. Het
wordt elk jaar erger", zegt Acket.
"Die artiesten zijn gek geworden zo
langzamerhand. Ook de Ameri
kaanse impresario's spreken er over
dat het zo niet langer meer gaat. De
artiesten komen in toenemende ma
te hun beloftes niet na. Bij de be
kendmaking van het voorlopig fes-1
tivalprogramma vertrouwen we op
mondeling gemaakte afspraken.
Vroeger was het altijd: mondeling
ja dat blijft ja. Zeker bij Amerika
nen. Maar nu komen ze dan in hun
contracten nog met zulke bijko
mende voorwaarden dat hun totaal
prijs flink stijgt".
Voorbeelden wil Acket liever niet j
geven, "want mijn uitspraken in
Nederlandse kranten bereiken in
vertaalde vorm weer de betreffende
artiesten". Acket: "Zelfs groepjes
die nauwelijks bekend zijn, hebben
veel noten op hun zang. Ze denken
zeker dat Europeanen maar alles
slikken. Kijk, als het aparte concer
ten betreft, zoals Mojo die afsluit in
de popsector, dan kun je aan bijko
mende eisen voldoen, want die wor
den afgesloten op percentagebasis.
Dan betalen de groepen hun verlan-1
gens in feite zelf. Maar x
nisatie van festivals kost het
pitaal".
Chaka Khan
De moeilijkheden rond de komst
van één van de festivaltoppers, zan
geres Chaka Khan, worden uitein
delijk wel uit de doeken gedaan.
Acket: "In Montreux zingt ze
slechts twee nummers, samen met
Miles Davis. Alle andere festivals
behalve North Sea zijn afgehaakt,
omdat de prijs van Chaka driemaal
zo hoog is geworden. Ze wordt nu
begeleid door de Blues Brothers
Band. Ze laat daarvoor een eigen
musical-director overkomen, een
impresario. Dat kost me twee eerste
klas-tickets Los Angeles-Amster
dam. Een extra background-zanger
moet uit Londen overkomen".
Acket wil graag de artiesten bren
gen die hij in het voorjaar aankon
digt, maar bij het afhaken van zan
geres Sarah Vaughan en soul-
gospelzanger Al Green zegt hij
machteloos te staan. Na het misluk
ken van de vijfde poging om Al
Greens carrière opnieuw te lance
ren - aan het begin van de jaren ze
ventig gold hij als de opvolger van
Marvin Gaye - haakt Acket defini
tief af: "Ik zal 'm nooit meer bren
gen. Een man van God die in ver
keerde handen is gevallen. Het is de
duivel die meespeelt".
Sarah Vaughan blijkt uit balorig
heid te hebben afgehaakt. Terwijl
haar begeleidingstrio al op Kenne
dy Airport stond, belde ze vorige
week haar impresario, George
Wein, op met de mededeling dat ze
van de Europese trip afzag. Acket:
"Een grillig mens dat opeens geen
zin meer had. Flauwekul. Ik ben
momenteel behoorlijk moe, en ik ga
liever ook een paar uurtjes op bed
liggen om uit te rusten, maar dat
kan ik me ook niet permitteren. The
show must go on! Dat mens man
keert niks; ze is naar een dokter ge
lopen voor een doktersattest. Dat
kan ik ook dan ben ik voor m'n
hele leven arbeidsongeschikt ver
klaard omdat ik iets aan mijn nek
heb".
George Wein, de belangrijkste le
verancier van Amerikaanse arties
ten, is volgens Paul Acket totaal op
Sarah Vaughan afgeknapt. Acket:
"Hij zegt niet zo gauw wat. Als ik
zeg: met die en die doe ik nooit meer
zaken, zegt hij tegen mij: Paul, je
moet nooit nooit zeggen. Heeft-ie
gelijk in. Maar nu heeft hij zelf ge
zegd: hier kan ik geen zaken meer
meedoen".
Samenwerking
Acket zegt met 'veel genoegen' het
Clarke/Dukè Project van meester-
bassist Stanley Clarke en toetsen-
professor George Duke uit het festi
val te hebben gegooid! "Toen ik
hoorde dat Stanley Clarke begin de
ze maand voor een habbekrats op
trad in Paradiso, dacht ik: ik ga ze
nu even pakken, hoor. Bij mij vra
gen ze een verschrikkelijk hoog be
drag, en daar staat ie voor duizend
dollar of minder. Dat pik ik niet".
Acket zegt zich echt te moeten be
raden op wat hem na dit festival te
doen staat. "Destijds heb ik het mis
lukte initiatief genomen om tot een
samenwerking van Europese jazz
festivals te komen. Nu wil men wel,
in Montreux, in Perugia (Italië),
Noorwegen. Wenen en Pori (Fin
land) doen al mee. Dan maken we
een gemeenschappelijk standaard
contract, en de afspraak dat we niet
aan exclusieve catering doen, geen
luxe-diners verzorgen, geen extra
flessen wijn leveren".
De festivalorganisator verwacht
dat hij gedwongen is om North Sea
Jazz Festival in de nabije toekomst
een commerciëler karakter te ge
ven. Nog meer toegespitst op pu
bliekstrekkers en kasmagneten,
nog minder ruimte voor ook zijn
eigen hobby's. "Ik hoop het op
deze manier voort te zetten, dus met
import van langvervlogen namen
en nieuw talent, maar het kost kapi
talen".
Portret van directeur Frans Boelen, gemaakt door Henk van der Molen.
LONDEN (AP) Voor de dinsdag den. Burch zal de dienst ook leiden,
overleden Britse acteur Laurence Op een later tijdstip wordt in Lon-
Olivier zal morgen een besloten An- den een openbare herdenkings-
glicaanse kerkdienst worden ge- dient voor de overleden acteur geor-
houden, waarna eveneens in alle be- ganiseerd. Een datum is nog niet
slotenheid de crematie zal plaats- vastgesteld.
hebben, zo heeft de Engelse domi-
nee Peter Burch gisteren bekend
gemaakt. AMSTERDAM (ANP) - Het Prins
Bernhard Fonds heeft de Stichting
Burch is de predikant van de St. Cervelaat in Utrecht opdracht ver-
Andrew's kerk in de buurt van Oli- leend voor een theaterproduktie
viers woonplaats Ashurst, ongeveer voor jongeren. De première is ge-
80 kilometer ten zuiden van Lon- pland in september volgend jaar.
wordt vast in stemming gebracht door
(foto GPD)
Den Haag mo.akt zich op voor het
originele New Orleans street bands.
