Prinsentuin, oase van rust in stadse lawaai Fietsen kun je alleen in Drenthe nog Picknick aan water in Veenewouden Historie ligt voor 't oprapen in Deventer Oudste gebouw in Friesland Lebuïnuskerk oudste gebouw Overijssel PAGINA 8 DINSDAG 11 JULI 1989 UIT IN EIGEN LAND Om te genieten hoeft je niet naar het buitenland, Nederland is ook heel mooi. Elke provincie heeft wel iets aantrekkelijks. Of je nu een liefhebber bent van lekker eten, of dat je op zoek bent naar oude liedjes en verhalen er is altijd wel iets van je gading. Op deze pagina wat suggesties voor mensen die graag ronddwalen in oude pandjes. Op zoek naar het oudste gebouw in Groningen, Friesland, Drenthe en Overijssel. Brugstraat 24, het oudste pand van Groningen. Middeltjes tegen droes of klauwzeer. Al lang vergeten recepten voor oogwater of gorgeldrank. Kousenverf van kort na de oorlog. In een oeroud winkeltje aan de Lage der A, hartje Groningen, is dit allemaal nog te koop. door Anja Kruise Op nummer 4 opende in 1849 ene F.A. de Jonge de deuren van zijn drogisterij. De oppervlakte van het winkeltje is niet veel groter dan een voorkamer. De naam en faam was daarentegen groot, met name bij veeboeren uit de wijde omtrek. De drogist maakte de originele smeer seltjes en drankjes allemaal zelf. Met de hand geschreven recepten- Het wegenstelsel wordt in het algemeen beschouwd als de beste graadmeter voor de ontwikkeling van een land. Hoe meer wegen en vooral hoe breder, hoe groter de vooruitgang. Denken we. Maar wie de moeite neemt om op een zomerdag een fietstocht door Drenthe te makën, is daar niet meer zo zeker van. door Jan Haverkate Het Drentse wegennet is naar he dendaagse normen negentiende eeuws. Veel smalle klinkerstraatjes met prachtig bomenrijen erlangs. boeken vermelden de in deze tijd soms bizar klinkende ingrediënten die hij gebruikte. Tegenwoordig wordt het adres aan de Lage der A voornamelijk ge raadpleegd voor huisdieren, al wordt ook de, meestal schuchter ge stelde, vraag naar een speciaal poe der voor zweetvoeten nog wel eens gesteld. De bijsluiter is mondeling: "Elke dag een theelepeltje in de sok en twee maal daags als je erge last hebt". De huidige eigenaar is trots op al zijn prachtige vijzels, de Spartaanse zitbank tussen de orginele houten toonbanken, de twee ouderwetse gapers in de etalage, de etiketten en antieke porseleinen potten met op schriften van artikelen die niet meer in de handel zijn. Maar ook hier maakt nostalgie plaats voor commercie. Over een tijdje wordt de drogisterij verhuurd als verga derzaaltje. Het zaakje is in ieder ge val geopend op zaterdag van 10 tot Vanaf de weggetjes weidse verge zichten over heidevelden, bossen en akkers. En overal, weggedoken achter glooiende zandruggen, brinkdorpen waar in jaren nooit iets is bijgebouwd. Negentiende eeuws, inderdaad, maar...wat een rijkdom, wat een rust, wat een ongereptheid. Fietsen blijft de mooiste manier om het landschap te verkennen. Echt moe word je er niet van en de snelheid van voortbewegen is in volmaakte harmonie met het op namevermogen van onze zintuigen. Fietsen gaat snel genoeg om je on derweg niet te vervelen, maar ook weer niet zo snel dat de schoonheid van het landschap aan je aandacht ontsnapt. Fietsen is een vorm van voortbewegen die past bij negen tiende eeuw. Uitzondering De pest is alleen dat er in ons land Oudste gebouw van Drenthe Het Romaanse kerkje van Anloo is het oudste gebouw in Drenthe. De kerk wordt voor het eerst in 1139 in een oorkonde genoemd waarin de bisschop van Utrecht aan de Plechelmuskerk in Oldenzaal het recht verleent om de kerkelijke be lasting van de parochie Anloo te in nen. De kerk van Anloo is nog een stuk ouder dan die oorkonde. Uit op- gravingen kan worden afgeleid dat de voorloper van het huidige ge bouw uit de achtste eeuw dateert. Het kerkje van Anloo speelt in de ge schiedenis van Drenthe een belang- 16 en donderdag van 18 tot 21 uur, en voor wie het treft soms op andere tijden. De drogisterij is een van de vele fraaie panden waarlangs de uiterst onderhoudende stadswandeling voert. De plattegrond is verkrijg baar bij de VW, vlak bij de Grote Markt en de Martinitoren, waar de ongeveer twee uur durende tocht begint en eindigt. Hoewel wij van nagenoeg alle ver melde, merendeels historische at tracties onderweg genoten, sprong één er wat ons betreft bovenuit. Dat was de Prinsenhof, met het park bij het vijftiende eeuwse voormalige fraterhuis, waar later de Friese stad houders zetelden. Midden tussen het stadse lawaai is de tuin (met ex cuses voor het cliché) een oase van rust. De netjes aangelegde grind- paadjes leiden langs even proper aangelegde bloemperken. Een cle matis op leeftijd slingert zich wel lustig over een prieel. Keurig ge knipte buxushaagjes, die de letters W en A (van Albertina Agnes en stadhouder Willem Frederik) en twee kronen vormen, worden over schaduwd door een eeuwenoude kastanjeboom. Tussen de rij innig met elkaar verstrengelde lindebo men prijkt een uit 1731 daterende zonnewijzer. Waarschijnlijk zullen kleine kin deren hier snel uitgekeken zijn. In dat geval kan pannekoeken eten in het 'Pannekoekschip' uitkomst bie den. Deze tweemast klipper ligt in het Schuitendiep, niet ver van de Prinsenhof. Voor wie het wat chiquer wenst, is het aan de Oude Boteringestraat hoek Broerstraat gelegen .Grand nog maar zo weinig landschap over is om leuk doorheen te fietsen. De enige uitzondering is Drenthe. Op school leerden we vroeger dat Drenthe onze armste provincie was, maar het is maar wat je armoe noemt. De armoede van toen is in elk geval de rijkdom van nu gewor den en wat dat betreft zijn er maar weinig provincies die bij Drenthe in de schaduw kunnen staan. Een van de mooiste gebieden in Drenthe is de streek rondom Anloo, zeg maar de driehoek tussen Assen, Veendam en het Zuidlaarderrneer. Alleen de namen van de dorpen al: Eext, Annen, Schipborg, Zeegse, Taarlo, Balloo, Anderen. Oudemo len. Een sprookjesschrijver had ze kunnen bedenken. En zo mooi als de namen klinken, zo mooi zien ze er ook uit. De eerlijkheid gebiedt wel te zeg gen dat het sprookje een keerzijde rijke rol. Daar kwam vanaf de vroe ge middeleeuwen elk jaar op 19 au gustus de zogeheten Loflijke Etstoel van Drenthe bijeen, een soort be stuursorgaan dat zich geleidelijk ontwikkelde tot het hoogste rechts college van het gebied. Nergens in Europa kende men een dergelijk sys teem van boerenrechtspraak. In 1791 heeft het gerechtshof in Assen die functie overgenomen. Ook vandaag nog speelt de kerk in het sociale leven van Anloo een voor name rol. Dagelijks om twaalf uur wordt door schoolkinderen de klok geluid, een gebruik dat nog stamt uit de tijd dat de boeren op het land met klokgelui werden gewaar schuwd dat het etenstijd was. Ook bij rouwtrouw en brand klinkt de klok nog altijd over het land. café Forum' misschien een idee. In deze brasserie in art déco-stijl wor den de voortreffelijke broodjes in stijl geserveerd. In het verlengde van het Schui tendiep liggen de zogenaamde Spil sluizen. De eb- en vloedkaden date ren uit de tijd dat de stad nog een open verbinding met de zee had. De vele statige gerestaureerde panden in dit stukje Groningen, een aantal met windhaantjes in de vorm van een schip, herinneren aan de toen malige bewoners. Kennelijk rijke, heeft. Doordat er in de kleine Drent se dorpen nooit is bijgebouwd, zijn de jongeren in de loop der jaren weggetrokken. In dezelfde periode nam de werkgelegenheid in de agra rische sector af en werden de leeg komende woningen en boerderijen vaak opgekocht door mensen van buiten. Soms als tweede woning. Zelfbewuster Voor de middenstand en voor de scholen in de dorpjes was dat een ongunstige ontwikkeling, maar daar staat tegenovèr dat het de klei ne Drentse dorpen wel een stuk zelfbewuster heeft gemaakt. Ze hebben in 1975 een belangenvereni ging opgericht die zich met succes inzet voor de leefbaarheid van de kleine kernen. Het Drentse platte land maakt daardoor allesbehalve een verpauperde indruk. Dat geldt al helemaal niet voor het gebied rond Anloo, dat voor de nabijgelegen steden Assen en Gro ningen als recreatiegebied altijd al een grote betekenis heeft gehad. Bijzonder karakteristiek in het ge bied rondom Anloo is het stroomdal van de Drentse Aa, een van de laatste vrijwel ongeschonden beek dalen van Nederland. Welke fiets route je rond Anloo ook neemt, de Drentse Aa zul je onderweg min stens een paar keer oversteken. Het totale stroomdal heeft een op pervlakte van 3600 hectare waarvan 2300 hectare bestaat uit halfnatuur- lijke graslanden die worden afge wisseld en begrensd door houtwal len en grote bos- en heidecom- plexen. In 1965 heeft het stroomdal van de Drentse Aa een beschermde status gekregen en vanaf die tijd zijn grote delen van het gebied aan- maar toch ook dankbare handela ren, getuige het opschrift op een van die huizen: "God geve dat ick hier in vrede schuilen mach en also ontgaen des werelts donderslach". Wellicht minder bekend is dat Groningen zich sinds kort heeft ge stort op het kanovaren. Overal in de provincie zijn kano's voor een of meer dagen te huur om in alle rust en al spelevarend de tientallen ka rakteristieke dorpjes eens van een andere kant te leren kennen. In to taal is zo'n 850 kilometer vaarwater voor kanovaarders uitgezet. gekocht door de overheid en in be heer gegeven aan Staatsbosbeheer. Bijna 1800 hectare stroomdal is op dit moment in handen van het rijk. Herstel In het huidige beheer streeft Staats bosbeheer naar herstel van de varia tie aan landschapstypen die tot om streeks 1900 door landbouwkundig gebruik zijn ontstaan. Net als vroe ger wordt het gras van de natte wei landen gemaaid en als hooi afge voerd. Doordat er niet wordt be mest, ontstaat een voedselarm milieu waarin oude plantensoorten die elders al lang zijn uitgestorven, nieuwe kansen krijgen. Vooral in het voorjaar veranderen de weilanden langs de Drentse Aa in een waar bloemenparadijs dat herinneringen oproept aan oude schoolplaten uit de tijd van J.P- .Thijsse. Precies het landschaps beeld dat kenmerkend was voor Ne derland tot aan het begin van deze eeuw en dat behalve in Drenthe vrij wel overal verloren is gegaan of aan getast. Een fietstocht door Drenthe is om die reden meer dan alleen een aangename vorm van tijdspasse ring. Het is tegelijk een sprong te rug in de tijd. Hoewel het niet persé nodig is, is het toch het beste om een kaart van het gebied mee te nemen. Het VW- kantoor in Anloo, gevestigd in de prachtig gerestaureerde boederij de Homanshof. heeft ze in voorraad. Fietsen huren in Anloo kan niet, maar op het VW-kantoor zal men u graag de adressen in de buurt ver tellen waar dat wel kan. Als u ook nog een dag uitkiest waarop de zon schijnt, voorspellen wij u een fiets tocht die u nooit zult vergeten. Het gebied rond Veenwouden leent zich bij uitstek voor een pauze langs een bosweg of een picknick aan het water. De omgeving combineert het sfeervolle van het Friese Wouden-gebied en het weidse van de aangrenzende noordelijke kleistreek. Geen .spectaculaire' attracties maar wel volop natuurschoon, een behoorlijk aantal historische bezienswaardigheden, en veel rust. door Ingrid Bosman Veenwouden, een van de dorpen die samen de gemeente Dantuma- deel vormen, kan bogen op de enige bewaard gebleven 'stins' in de pro vincie. Aan de Hoofdstraat staat dit vierkante torengebouw dat oor spronkelijk als verdedigingswerk dienst deed en sinds enkele jaren onderdak biedt aan de VW en een Oudheidkamer. Het pand dat aan de toren is 'vastgeplakt' wordt ge bruikt als cultureel centrum. Oudheidkamer Beheerder Steenhuis gaat de bezoe kers in de Oudheidkamer graag voor langs de bonte collectie, onder wijl in hoog tempo verhalend over de geschiedenis van de Friezen: Be halve een collectie oude wapens - geschonken door een plaatselijke verzamelaar - zijn in de Oudheidka mer onder meer hoofddeksels, ge bruiksvoorwerpen, geborduurde letter- of merklappen en terp vondsten te zien. Maar ook 'curiosi teiten', zoals een houten propeller van een vliegtuig dat in 1911 bij het dorp neerstortte en een even origi nele als doeltreffende stembus. Waterrecreatie Hoewel Veenwouden zelf weinig heeft van de bekende Friese water sportplaatsen is er volop wateF on der handbereik. Met 'passende' re creatiemogelijkheden. In Broek- sterwoude en Veenwoudsterwal, beide op een steenworp afstand, zijn kano's te huur waarmee de (be schermde) natuurgebieden kunnen worden verkend. Meertjes, vennen en vaarten die hun illustere namen als Smeerpot, Zwarte Broek en Looden Hel geen eer aan doen. Elektroboot In het bijna .popperige' Veenwoud sterwal liggen bij de aanlegsteiger van café 't Doke Lok behalve kano's ook waterfietsen, roei- en fluister boten met een milieuvriendelijke elektromotor. Voor 15 gulden krijg je een uur lang zo'n fluisterboot mee, en dat is net voldoende om een rondje te ma ken langs het natuurgebied de Sip- penfennen. Mocht de picknick mand toch thuis zijn gelaten: eige naar Van Zwol van het café annex botenverhuur serveert eventueel een eenvoudig maal. Armoede De toerist die zich beperkt tot een oppervlakkige kennismaking zal zich moeilijk kunnen voorstellen dat armoede vroeger het dagelijks leven bepaalde in dit gebied. Maar aan de Koopmansweg 11 in het nu welvarende Zwaagwesteinde staat nog wel een zogenoemd woudhuis je dat aan dat schrijnende verleden herinnert. Contrast Voor een schril contrast zorgt een ritje naar Veenklooster, een goeie tien kilometer van Veenwouden. In het museum Fogelsangh State, een .uijthof* van het Fries Museum, waan je je met een beetje fantasie op visite bij een van de (adellijke) fami lies die er ooit hun domicilie had den. In het huis zijn onder meer schilderijen, meubels en voorwer pen tentoongesteld uit de familie verzameling Hora Siccama, een ge slacht dat eeuwenlang een belang rijke rol vervulde in de Fries-Gro ningse contreien. Enkele vertrek ken ademen een sfeer alsof ze nog steeds bewoond zijn. In elk geval houden de Hora Siccama's en ande re vooraanstaande lieden wier por tretten de wanden sieren een (streng) oogje in het zeil. Het bos bij Fogelsangh State biedt volop moge lijkheden voor wandelingen, waar voor in het museum routebeschrij vingen verkrijgbaar zijn. Hoe het gewone volk vroeger zijn brood verdiende is te zien aan de overkant van de straat, in het agra risch museum De Brink. Een rijke collectie gereedschap en werktui gen geven een beeld van het werk dat er gedaan moest worden, van de veenafgraving tot de aanleg van de zeedijken, van de oogst tot de huis houding. Een kerktoren zonder kerk. Zo ziet de schierstins van Veenwouden er op het eerste oog uit. Maar hoewel in het vierkante torengebouw vroeger monni ken domicilie hielden is de stins eigenlijk nooit voor religieuze activiteiten gebruikt. Ze deed dienst als verdegigingswerk. Stins is Fries voor steenhuis. De toevoeging schier aan het gebouw in Veen wouden verwijst volgens beheerder Steenhuis naar de Cisterciënzer monniken die het complex in 1429 verwierven. Zij stonden, vanwege hun grijze schierepijen bekend als schiere monniken. In 1580 verlieten de monniken hun uithof in Veenwouden, waarna de to ren werd verkocht aan een weduwe die er ging wonen. Omstreeks 1750 ver rees naast de toren nog een woonhuis. Rondom de toren groeit typische .stinzenflora': uitheemse plantensoorten die door de monniken c.q. kasteelbewoners van de kruistochten werd mee gebracht en het bij de stinzen goed bleken te doen. De toren is te bezichtigen van dinsdag tot en met zaterdag van 10-12 en van 14-17 uur. In de Oudheidkamer toont de beheerder graag de verzamelde schatten en vertelt over de geschiedenis van de Friezen. (foto gpd> Oudste gebouw in Groningen Het oudste pand van de provin cie Groningen is vermoedelijk Brugstraat 24 in de hoofdstad. Op het adres Brugstraat 24 zijn het Noordelijk Scheepvaart- en Tabaksmuseum ondergebracht. Het Gotische huis is waarschijn lijk ontstaan na een verbouwing in de 15de eeuw. Het is een van die grote koopmanshuizen uit de tijd dat de Groningse handel flo reerde en de stad als een stad staat regeerde over de omliggen de landstreken. Kort na 1600 vestigde zich een bierbrouwer in dit pand. Het bleef bijna twee eeuwen lang een bierbrouwerij. Een bezoekje aan het -'s maan dags gesloten!- Noordelijk Scheepvaart- en Niemeyer Ta baksmuseum (Brugstraat 24) zal bij kinderen vast en zeker in de smaak vallen. Op het door twee stenen toegangspoorten omsloten binnenplaatsje voor het museum staat een gerestau reerd schip-in-ruste. Het 'hart' van Deventer. Zo wordt de (van ouds her hervormde) Grote of Lebuïnuskerk vaak aan geduid. Niet zo vreemd natuurlijk want dit fraaie kerkgebouw staat in het centrum van de stad. Maar ook in ander opzicht is de Lebuïnus kerk het 'kloppend hart' van Deventer. De kerk wordt namelijk voor de meest uiteenlopende eve nementen gebruikt. Zoals voor beiaard- en koor concerten, maar ook voor sociale evenementen. Scholen reiken er di ploma's uit en vieren er jubilea, ondernemingen houden er congressen, tentoonstellingen en be- drijvencontactdagen, er zijn mogelijkheden voor festiviteiten en lunches en de Lions Club houdt er elk jaar 'Een Avondje Lebuïnus' voor een of ander goed doel. Er is dus vrijwel alles mogelijk in dit prachtige monumentale bouwwerk dat dateert uit het jaar 1040. Daarmee is deze kerk het oudste nog be staande gebouw in Deventer. In 1040 werd de eer ste steen gelegd voor de kerk. Daarvoor stond op deze plaats een houten kapel, in 765 gebouwd door de Engelsman Lebuïnus die van daaruit zijn zendingswerk begon onder de Saksen. In de loop der eeuwen ontstond aan het Grote Kerkhof een kerk waar de Deventernaar eigenlijk niet omheen kan. Zo ingeburgerd is deze in het so ciaal-maatschappelijk leven van de stad. De kerk is ruim-honderd meter lang en veertig meter breed. De toren zo'n 60 meter hoog. Wie de moed heeft om 213 treden te beklimmen wordt beloond met een prachtig uitzicht over de stad en het fraaie rivierenlandschap van lJssel. de andere kant de ene karakteristie ke gevel na de andere. Vooral zo mers is het op deze promenade aar dig vertoeven. ^let Wellepad is dan voor een deel ingericht als terras. Watersporters die dat ook willen kunnen hun vaartuig aan de kade afmeren. Maar ook de oude binnenstad is een bezoek meer dan waard. Het he den en verleden gaan in Deventer hand in hand en dan met de nadruk op het verleden. Een zeer rijk verle den, gezien het grote aantal histori sche gebouwen en de verscheiden heid daarvan. Kerken, musea, ar chieven, bibliotheken en koop manshuizen: de hanzestad Deven ter heeft behalve het Middeleeuwse stratenpatroon heel wat getuigen uit vroeger eeuwen. Dat alles past prima bij de hedendaagse bouw werken en voorzieningen zoals een modern winkelcentrum, kleurrijke discotheken, bars en restaurants. De sfeer van 'vroeger' is deson danks onmiskenbaar aanwezig. Die specifieke sfeer komt ook tot uitdrukking tijdens een wandeling door de stad langs een groot aantal historische bezienswaardigheden en karakteristieke plekjes. Daar voor maken we gebruik van een route die door de Deventer VW is uitgezet. De wandeling gaat over een afstand van vier kilometer en neemt ongeveer anderhalf uur in beslag. Het vertrekpunt is het VW- kantoor gevestigd in een oud koop manshuis op de Brink. Direct daar naast staat de Waag; een fraai bouw werk uit 1528. Vroeger speelde dit gebouw een belangrijke rol in het handelsleven van de stad. Momen teel doet de Waag dienst als onder komen van het Gemeentelijk Muse um. Eén van de twee Deventer mu sea die in de Nederlandse top 12 voorkomen. De andere is enkele tientallen meters verderop gelegen Speelgoed- en Blikmuseum. Samen zijn deze musea goed voor zo'n 80.000 bezoekers per jaar. In het recentelijk gerestaureerde gemeentemuseum neemt de histo rie van Deventer (uiteraard) een grote plaats in. De kelder bevat een expositie over de stadsontwikke ling; van de eerste nederzetting tot het recente verleden. Niet alleen boeiend maar ook leerzaam dank zij de heldere teksten bij het tentoon gestelde materiaal zoals een antieke keuken, zilver, aardewerk en fiet sen. Tot 21 augustus zijn er vondsten te zien van een opgraving op het Burseplein. Ook in het Speelgoed- en Blikmu seum neemt de geschiedenis een belangrijke plaats in: van het speel goed welteverstaan. Trekker is een complete collectie mechanisch speelgoed dat anno 1989 nauwelijks nog te krijgen is. Behalve het me chanisch speelgoed zijn er ook pop pen, toverlantaarns en tinnen fi guurtjes te bewonderen. Er is zelfs een grote treinenzaal met zowel an tieke als moderne treinen. Van 1 juli tot en 17 september loopt er de ex positie van kinderserviesjes. De openingstijden: dinsdag tot en met zaterdag van 10-17 uur en zondags 14-17 uur. Middelpunt van het verderop ge legen Bergkerkplein is de Berg kerk. Een van oorsprong Romaanse kruisbasiliek gebouwd tussen 1198 en 1209. In de 15e eeuw werd de Bergkerk een laat-gotische basiliek. De aanpassing van de torens ge beurde rond 1500. In de jaren zestig en zeventig is de kerk gerestau reerd. Vandaag de dag wordt de kerk vaak gebruikt voor culturele doeleinden. De route voert ons vervolgens door de straat Achter de Muren. De ze straat loopt dus buiten de oude stadsmuren maar binnen de nieu we. Doorlopend zien we op een bin nenplaats de Munter, toren. Dat Deventer een stad van druk kers was, en trouwens nog steeds is, wordt duidelijk in de Bursestraat. Voor het Stadskantoor liggen ijze ren platen met tekstflarden ter her innering aan het feit dat dit een om geving van drukkers was. Iets ver der, op de hoek van de Polstraat, vinden we een stenen boek. Dat her innert eraan hoe E. Kluwer zich daar als uitgever vestigde. Zijn be drijfje groeide uit tot een van de grootste uitgeversconcerns van Ne derland. Wie Deventer zegt, denkt aan koek. Vanzelfsprekend: Deventer is een koekstad bij uitstek en als zodanig ook bekend in den lande. Maar Deventer is natuurlijk meer dan alleen Bussinks koek en hoe al die andere koeksoorten ook mogen heten. En ook meer dan alleen de stad van de kunstijsbaan en de Eagles. Wie de IJss^lstad met een bezoek vereert komt daar al gauw achter. door Alphons Weierink Deventer is vooral bekend om zijn meer dan prachtige IJsselfront. Vanaf de uiterwaarden van de rivier heeft de bezoeker een schitterend uitzicht op de grillige, maar uiterst fraaie gevelpartijen langs de water kant. Vanaf de Al is dit panorama IMBï' jipC' I slechts van verre en gedeeltelijk te iff Mi. fifi 2ien maar wie over de 'oude' weg IRI f vanaf Apeldoorn Deventer binnen- misP^ ^^lirrni komt, rijdt er als het ware tegenaan. tEen wandeling over de IJsselka- ..iï.Lï. (jg js zeer aan te bevelen. Wie over het lager gelegen Wellepad loopt De grote of Lebuïnuskerk is het oudste gebouw van ziet aan de ene kant het traag stro- Overijssel. (Foto gpdi mende water van de IJssel en aan

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1989 | | pagina 8