Discussie achter
gesloten deuren
Ex-kanselier
wordt vervolgd
Milieu hoofdthema van Europese reis president Bush
Z9N ONZE LAGE K0FEIEPR9ZEN:
SbmiI
Toekomst Warschau Pact in geding
Polen vraagt Westen
om financiële bijstand
Vestiging EG
in Zuidkorea
Braziliaanse
politie doodt
kapers van bus
Islamitische beweging
eist aanslag op bus op
ZATERDAG 8 JULI 1989
BUITENLAND
PAGINA 5
BUKAREST, 7 juli (AP) - De top van het Warschaupact is gisteren achter gesloten deuren
in Bukarest bijeengekomen om zich te bezinnen op de toekomst en een antwoord op Wes
terse voorstellen om de conventionele bewapening in Europa te verminderen.
Volgens Sovjet-woordvoerder Gen
nadi Gerasimov staat het buiten kijf
dat zich in de Sovjetunie en in de
wereld "grote veranderingen" vol
trekken en dat er gepraat moet wor
den over de rol van het Warschau
pact onder deze veranderende om
standigheden. Maar Gerasimov wil
de niet ingaan op de vraag of de dis
cussie zich ook zou uitstrekken
naar de politieke verdeeldheid tus-
Polen, Hongarije en de Sovjetu-
WENEN (REUTER) - Er komt een
strafrechterlijk onderzoek naar de
vraag in hoeverre ex-kanselier Fred
Sinowatz van Oostenrijk en twee
vroegere ministers betrokken ge
weest zijn bij illegale wapenver
koop aan Iran. Dit heeft het ministe
rie van justitie in Wenen gisteren
meegedeeld
De kans is groot dat Sinowatz, die
van 1983 tot 1986 kanselier was, en
de ex-ministers van binnen- en van
buitenlandse zaken, Karl Blecha en
Leopold Gratz, de neutraliteitswet
geschonden hebben en misbruik
hebben gemaakt van hun functie.
Directe aanleiding tot het onder
zoek vormt het aan het licht komen
van tot dusver onbekende corres
pondentie uit 1985 tussen Oosten
rijkse ambassades
de Perzische Golf
van buitenlandse zaken in Wenen.
Deze correspondentie bevat bijzon
derheden rond de verkoop van wa
pens door de firma Noricum, een fi
liaal van VOEST, wat eens de groot
ste industriële groep van Oostenrijk
was.
Oostenrijk verlegen met wapenhandel
In 1984 bleek dat Noricum be
trokken geweest was bij een wapen
transactie met Iran waaraan een
prijskaartje hing van ruim 100 mil-
landen rond joen gulden. De Oostenrijkse neu-
het ministerie traliteitswet verbiedt de verkoop
van militair materieel aan landen
die in een oorlog verwikkeld zijn.
Ten tijde van de transactie was Iran
in oorlog met Iraq. "De nu beschik
baar gekomen documenten leiden
tot concrete verdenking tegen de
Iran. die veelal via derde landen lie
pen waaronder Libië. Ook worden
zij er van beschuldigd valse docu
menten gekocht te hebben en
smeergeld te hebben betaald aan
tussenpersonen.
Toen vast kwam te staan dat Oos
tenrijkse wapens in de Golfoorlog
gebruikt werden, moest directeur-
generaal Heribert Apfalter van No
ricum van het tapijt verdwijnen. Hij
overleed plotseling in 1987 aan hart
stilstand nadat de zaak aan het licht
gekomen was.
Gratz werd in 1987 voorzitter van
het Oostenrijkse parlement. Deze
drie politici", aldus de woordvoer- post verloor hij in februari. Met Bie
der van justitie.
kroonprins Abdullah i
bië tijdens een bezoek
1985 er bij Sinowatz op aandrong
geen wapentuig aan Iran te verko
pen.
Een flink aantal kopstukken van
Noricum zit in voorarrest. Zij ko
men in oktober voor de rechter we
gens illegale wapentransacties met
cha, die tot april minister
meer orthodox-communistische
bondgenoten anderzijds. Conflic
ten binnen het Oostblok staan niet niets meedelen
op de agenda, zei Gerasimov, maar
"iedere delegatie kan enkele woor
den aan zijn eigen problemen wij
den".
miljoen etnische Hongaren in Roe- op een spoedige afronding van het
menie. Maar volgens Diaconu heeft overleg in Wenen over verminde-
Roemenie het Warschaupact niet ring van de conventionele bewape
ning in Europa heeft vergroot. Maar
hij wil ook dat de NAVO gaat onder
handelen over vermindering van de
tactische kernbewapening in Euro
pa, iets wat het Westen tot dusver
niet heeft willen doen.
De topconferentie van het War
schaupact wordt omgeven met een
als hervormers enerzijds en hun geheimhouding, die weinig met de
Moskou beleden "openheid"
nneia van /~i ODr, b-iio
doen heeft. Zo wilde Gerasimov KUb
hetgeen Sov- Om de NAVO te paaien, kondigde
jet-president Michail Gorbatsjov in Gorbatsjov donderdag in Straats
zijn toespraak aan de bondgenoten burg aan dat zijn land bereid is om
Commissie
Het Sovjet-persbureau Novosti be
richtte dat op de top gesproken zou
worden over de vorming van een
politieke commissie binnen het
Warschaupact, die in geschillen tus
sen Oosteuropese bondgenoten zou
kunnen bemiddelen. Ion Diaconu
van het Roemeense ministerie van
buitenlandse zaken weigerde elk
Pravda laakt Roemeense toestand
MOSKOU (AFP) - Op de ope
ningsdag van de jaarlijkse top van
het Warschau Pact in Bukarest
heeft het Sovjetdagblad Pravda
gisteren een grimmig beeld ge
schetst van het leven in Roeme-
"De lange rijen, de schaarste,
de rantsoenering van de belang
rijkste levensmiddelen, de bezui
nigingen op energie en brandstof
ten koste van de bevolking - zo
ziet de Roemeense werkelijkheid
er uit", schrijft de partijkrant.
De problemen zijn volgens de
Pravda veroorzaakt door fouten
voormalig koninklijk paleis in Bu- zijdig te beperken. De NAVO moet
karest toegelaten om de Roemeense dan wel de bereidheid uitspreken
president Nicolae Ceausescu zijn om op korte termijn onderhandelin
gen te beginnen óver die categorie
kernwapens. In Bukarest werd ge-
Bonn dat de top van het Warschau- speculeerd dat na afloop van de top
pact zou reageren op het voorstel door het Warschaupact cijfers bij
van de Amerikaanse president Ge- het voorstel van Gorbatsjov ge-
orge Bush om de conventionele voegd zullen worden.
De grootste delegatie op de top in
Bukarest is afkomstig uit de DDR
en de kleinste uit Hongarije, waar
partijsecretaris Karoly Grosz ken
nelijk in verband met het overlijden
van zij voorganger Janos Kadar
heeft besloten in Budapest te blij-
in het planningssysteem, de ge
ringe flexibiliteit van de econo
mie en het personeelsbeleid. An
dere socialistische landen heb
ben deze problemen reeds onder
kend.
"Niet alle Roemenen waarde
ren de gebeurtenissen die in soci
alistische broederlanden plaats
vinden. Maar de verschillende vi
sies bewijzen eens te meer dat
geen enkele partij of leider de
waarheid in pacht heeft. Die komt
enkel voort uit de confrontatie
tussen uiteenlopende menin
gen", besluit het dagblad.
De top van het Warschau Pact kwam gisteren in Bukarest bijeen. Achter de tafel zitten onder anderen de Russi
sche minister van buitenlandse zaken Shevardnadze (tweede van rechts), de Russische president Gorbatsjov (der
de van rechts) en de Roemeense president Ceausescu (achtste van rechts). (foto anp>
de enige delega- Frans Andriessen, de EG-c
saris voor buitenlandse betrekkin
gen en de Zuidkoreaanse minister
buitenlandse zaken, Cgoi Ho
BRUSSEL (ANP) - De EG opent
ven. De Hongaarse partijvoorzitter binnenkort een vestiging in Seoul.
Rezsoe Nyers
tieleider die, voor zover de Roe
meense televisie dat liet zien, don
derdag door Ceausescu niet met een
kameraadschappelijke kus werd Joong, kwamen dat gisteren
begroet.
Aan de top wordt in de Roemeen
se media opvallend weinig aan
dacht besteed. Volgens buitenland
se inwoners van Bukarest hebben
de meeste Roemenen waarschijn
lijk alleen aan een snelle opknap
beurt van de stad en de iets
voorraden
merken dat er een belangrijke inter
nationale vergadering op til
Gorbatsjov, onlangs in Bonn e
rijs nog euforisch begroet,
Brussel
Tijdens het overleg met de Zuid
koreaanse minister heeft An-
Bomontploffing
WEST-BERLIJN (DPA) - In een
de winkels kunnen warenhuis in West-Berlijn heeft
zich gisteren een ontploffing voor
gedaan. De politie sluit niet uit dat
Pa- het om een bomexplosie gaat.
w Bij de explosie op de speelgoedaf-
de vrijdag bij het voormalig paleis deling van een warenhuis i
driessen er op aangedrongen dat
Zuid-Korea zijn markt meer open
stelt voor Europese produkten. Het
EG-tekort op de handelsbalans be
droeg vorig jaar 6,75 miljard gulden.
De EG verwijt Zuidkorea een ui
terst agressief handelsbeleid, vooral
in de scheepsbouwsector. Verder
wil de EG dat Zuidkorea Europese
patenten, auteursrechten en andere
vormen van intellectueel eigendom
op dezelfde wijze respecteert als het
dat doet met de Amerikaanse.
Saudiara- draaide om het onder verdachte
Wenen in omstandigheden doen zinken van
een schip. Een groep zakenlieden
met politieke connecties zou dit on
geluk hebben georganiseerd om de
verzkeringspenningen te innen.
Beide politici hebben verklaard dat
zij in deze zaak niets onoirbaars ge
daan hebben.
RIO DE JANEIRO - In Brazilië
heeft de politie een einde gemaakt
aan de kaping van een bus met 40
passagiers, die donderdag was be
gonnen. Bij een schietpartij werden
gisteren drie van de kapers gedood,
de anderen werden gevangen geno
men. Een 12-jarig jongetje, dat nog
als enige gijzelaar was overgeble
ven, bleef ongedeerd.
De kaping was donderdag begon
nen toen de zes gewapende man
nen, ontsnapte gevangenen uit de
Lemos de Brito-gevangenis in
Bahia, hadden geprobeerd de bank
van de staat Bahia in Uaua hadden
proberen te beroven. Daarna hiel
den ze de bus aan en bevalen de
chauffeur naar het dorp Conceicao
do Coite, op 330 kilometer van Uaua
te rijden.
Gisterochtend vroeg namen de
kapers een aantal gijzelaars mee, en
vluchtten in een door de autoritei
ten ter bechikking gestelde auto.
Buiten het plaatsje lieten ze alle gij
zelaars vrij, op de 12-jarige jongen
na. Ze verlieten de auto en vlucht
ten door het bos naar een huisje,
waar ze opnieuw door de politie
werden omsingeld en het drama
eindigde.
VERGELIJK NU MET WAT U ELDERS BETAALT
zonder dat voorbijgangers acnt op Hertie-j
raakte niemand ge-
WARSCHAU/BONN
TER/AFP)
Jaruzelski
nigde Staterf om forse financiële
hulp gevraagd. Het Amerikaanse
(REU- twee kamers van het Poolse parle-
President generaal ment, zal haast de helft van zijn ge-
Polen heeft de Vere- hoor bestaan uit afgevaardigden
Solidariteit.
Aan Poolse zijde zullen de twi
staatshoofd, George Bush, brengt meest waarschijnlijke kandidaten
kort officieel
komende week
bezoek aan Polen.
De omvang van wat Jaruzelski
vraagt,
gulden
het presidentschap - de sterke
n generaal Wojciech Jaruzelski
minister van binnenlandse za-
minder dan de 20 miljard ken generaal Czeslaw Kiszczak --
Solidariteit vorige aanwezig zijn bij de besprekingen
hem sloegen. Een grote politie- wond. De politie heeft het gebouw
macht hield hem bij het publiek ontruimd en doorzocht op de aan-
vandaan. wezigheid van explosieven.
maand genoemd heeft in aanwezig- met president Bush. Zij zullen op-
heid van president Mitterrand van roepen tot maximale Amerikaanse
Frankrijk, maar ze bedraagt ettelij- souplesse bij het helpen van de
ke miljarden guldens in een paar Poolse economie, die tobt met een
jaar tijd. schuld van ruim 80 miljoen gulden,
Een hulppakket dat president een inflatie van bijna 100 procent,
Bush in april heeft voorgesteld, een fors begrotingstekort en tekor-
noemt het officiële persbureau PAP ten aan voedsel en eerste levensbe-
"te bescheiden gezien de verwach- hoeften.
tingen en behoeften van de Polen". Men houdt rekening met grote
Amerikaanse functionarissen hou- prijsverhogingen die nodig zijn
den het er op dat dit pakket een to- voor het vormen van nieuwe voor-
tale waarde had van ruim twee mil- raden en het opzetten van marktme-
jard gulden. chanismen naar westers model.
Maar politici zijn bang dat deze zul-
Het Westen moet Polen alleen len ,eiden tot een uitbarsting van
helpenals deregermg in Warschau voikswoede die zowel de
tieven als de hervoi
de kop kan kosten.
AMMAN/TUNIS (AFP) - De islami
tische Jihad 'Beit al-Makdess' uit
Jeruzalem heeft gisteren impliciet
de aanslag op een Israëlische bus
opgeëist waarbij donderdag veer
tien Israëliërs omkwamen en 27
mensen gewond raakten. Een Pa
lestijn gaf met de uitroep "Allah is
groot" een ruk aan het stuur waar
door de bus in een ravijn stortte.
In een verklaring van de Jihad
Beit al-Makdess, die naar het kan
toor van het Franse persbureau
AFP in Amman gestuurd werd,
staat dat "een verzetsstrijder de
joodse onderdrukkers heeft aange
vallen op heilige grond".
PLO-woordvoerder Ahmad
zak Shamir (de premier van Israël)
en Ariel Sharon (één van de topfigu
ren binnen de Likudpartij), die de
vrede dwarsbomen".
In de verklaring die in Tunis werd
uitgegeven stelt Aberrahmane dat
de regering van Shamir "die de deur
heeft gesloten voor elk vredespro
ces en een dagelijks beleid van
bloedige onderdrukking tegen het
Palestijnse volk voert, niet kan ver
wachten dat dat volk eeuwig met de
armen over elkaar blijft zitten".
Het Israëlische persbureau ITIM
maakte gisteren bekend dat de da
der van de aanslag, wiens naam niet
werd vrijgegeven, een 23-jarige Pa-
Aberrahmane verklaarde gisteren lestijn is die in de bezette gebieden
dat de Israëliërs die omkwamen bij
het busongeluk "het slachtoffer zijn
geworden van het beleid van Yith-
woont. Hij zou lid zijn van de islami
tische Jihad. Hij raakte bij het onge
luk licht gewond.
Lech Walesa in Bonn verklaard.
"Alleen een zich hervormende en
een hervormde economie in Polen
verdient steun van buitenaf', aldus
Bronislaw Gieremek die leider is
van de fractie van Solidariteit in het
Poolse parlement.Polen bevindt
zich in de voorhoede van het veran
deringsproces in Oost-Europa sinds
Solidariteit in april zijn wettige er
kenning terugkreeg. In juni behaal
de het eerste niet aan de politieke
autoriteiten gebonden vakverbond
in een Oosteuropees land een klin
kende overwinning bij gedeeltelijk
vrije verkiezingen.
Als George Bush maandag als
eerste Amerikaanse president een
toespraak houdt tot een gemeen
schappelijke vergadering van de
Nieuw middel
Amerikaanse wetenschappers heb
ben een test ontwikkeld, waarmee
in ongeveer de helft van de huidige
tijd de aanwezigheid van het aids
veroorzakende HIV-virus in bloed
monsters kan worden aangetoond.
De nieuwe test zou de kans, dat met
HIV besmet bloedplasma in com
merciële voorraden terecht komt,
verder moeten verkleinen.
Zuidafrika
Zuidafrika heeft op het oefenterrein
Overberg bij Kaapstad met succes
een test met een middellange af
standsraket uitgevoerd. Dit heeft
het staatswapenconcern Armcor
gisteren gemeld. Zuidafrika zou al
proeven hebben genomen met ra-
ketten die een bereik hebben
WASHINGTON - De chef-staf van
het Witte Huis, John Sununu, grap
te onlangs dat de Economische Top
van Parijs de eerste economische
top is waarbij de deelnemers niet
aan economie zullen toekomen, om
dat ze het te druk hebben met het
milieu.
door
Henk Dam
Haag momenteel wel te beluisteren
valt.
De Amerikanen blijven namelijk
moeite hebben met het delegeren
van bevoegdheden op het gebied
van milieuzorg naar een supranatio
nale organisatie als de Verenigde
Staten, zoals de Conferentie van
Den Haag wilde. Reilly was daar
over de afgelopen week zeer duide
lijk.
Oh ja, Nederland. Daar gaat Bush
ook nog naar toe. Wel, dat is een on
derdeel van de reis dat in Amerika
de minste tongen in beweging heeft
gebracht. In de vele briefings voor
journalisten van de afgelopen we
ken is ons land vrijwel niet ter spra
ke gekomen.
En Bush zei tijdens zijn perscon
ferentie van gisteren over ons land
niet veel meer dan dat hij "met de
Nederlandse leiders ons brede scala
aan gemeenschappelijke belangen"
zal bespreken. Het bezoek biedt ook
de gelegenheid "Amerika's langst-
durende diplomatieke relatie te vie
ren", aldus Bush. 'Onze oudste
bondgenoot', noemde Bush ons
land ook nog. Daarom alleen al is
het hoog tijd dat Nederland voor het
eerst in de geschiedenis een Ame
rikaanse president op bezoek zal
Aardigheidje, maar een feit is dat al
le persconferenties, briefings en
achtergrondgesprekken die de af
gelopen weken door functionaris
sen van het Witte Huis, inclusief
Bush zelf, zijn gehouden duidelijk
maken, dat de komende reis van
Bush naar Europa niet in de eerste
plaats om de wereldeconomie gaat.
De Top, die over ruim een week in
Parijs begint en waaraan de leiders
van de zeven rijkste westerse lan
den meedoen, is wel de directe aan
leiding voor de trip varj de Ameri
kaanse president naar Europa.
Maar niet meer dan dat.
Bush vertrekt morgen, en gaat
dan eerst naar Hongarije en Polen.
Dan reist hij door naar Frankrijk,
voor de viering van 200 jaar repu
bliek en voor de Top. Na de Econo
mische Top gaat hij naar ons land,
waar hij ruim een dag zal blijven.
Twee hoofdthema's hebben de
Amerikanen aan Bush's reis meege
geven: het milieu inderdaad, zoals
Sununu al zei, en de kansen die het
tte Huis ziet liggen bij het bege-
naar politieke en economische vrij
heid.
Allereerst Oosteuropa. Alles wijst
erop dat Bush met name in Polen
straks met de geldbuidel gaat ram
melen. Enkele maanden geleden al
gaf hij Polen een cadeautje toen de
regering daar akkoord was gegaan
met vrije verkiezingen. Hij verlaag
de de importtarieven op sommige
Poolse produkten, zei een makkelij
ker terugbetaling van schulden die
Polen bij het Internationaal Mone
taire Fonds (IMF) heeft, te zullen be
vorderen, alsmede nieuwe leningen
van Amerikaanse particuliere in
stellingen.
Nu de Polen inderdaad in alle
vrijheid een nieuwe volksvertegen
woordiging hebben kunnen kiezen,
acht Bush de tijd gekomen om de
zwaar zieke Poolse economie meer
medicijnen te geven. Wat precies?
Op een persconferentie die Bush
donderdag voor buitenlandse jour
nalisten hield, zei hij dat de plannen
"nog niet helemaal zijn uitge
werkt". Daarom wilde hij er niets
concreets over zeggen.
Maar uit andere opmerkingen
van Bush en zijn functionarissen
kan worden opgemaakt, dat de
Amerikanen samen met de andere
rijke landen iets op touw willen zet
ten. Bush maakte bovendien duide
lijk dat het Amerikaanse bedrijfsle
ven wil stimuleren om in Polen te
investeren. Het is hulp met een
prijskaartje, zei Bush ook, zij het in
iets andere bewoordingen. De hulp
zal gepaard moeten gaan met verde-
re economische en politieke hervor-
President Bush.
In
interview met drie Poolse
journalisten zei hij het vorige week:
"We willen u helpen met privatise
ring, binnen de internationale in
stellingen, en met speciale handels
voordelen. Maar we moeten zeker
weten dat de huidige hervormingen
doorgaan en worden uitgebreid, zo
dat ons economische systeem een
kans krijgt z'n werk te doen".
Polen en andere Oosteuropese lan
den mee willen helpen, is met het
opzetten van een economie naar ka
pitalistisch model. Dat model heeft
zijn succes in het Westen bewezen,
dus werkt ook aan gene zijde van
het IJzeren Gordijn, zo is de ge
dachte.
De lijn die Bush hiermee volgt is
consistent met het beleid ten aan
zien van het Oostblok zoals hij dat
in mei voor het eerst formuleerde.
Bush wil bevorderen dat Oost- en
Westeuropa "één huis worden,
waarin men zo van het ene vertrek
naar het andere kan gaan". Dat is
een mooi klinkende, maar ook han
dige benadering, want het komt
neer op een constante uitdaging aan
Sovjetleider Gorbatsjov om z'n be
loften over perestrojka en glasnost
waar te maken.
De reis naar Polen en Hongarije is
nog in een tweede opzicht een indi
recte boodschap aan Gorbatsjov.
De Sovjet-leider heeft de afgelopen
weken tijdens zijn reizen door Euro
pa, en dan met name in Westduits-
land, groot enthousiasme los ge
maakt.
Het Witte Huis hoopt ongetwij
feld, dat de reis van Bush door Po
len en Hongarije een spiegelbeeld
daarvan zal zijn, hoewel de presi
dent tijdens zijn persconferentie zei
"niet in een wedstrijd in populari
teit" te geloven. "Ik ben bly met de
reizen van Gorbatsjov door West
europa, net zoals hij vast blij zal zijn
met mijn reis naar Polen en Honga
rije", zei hij, een beetje vals.
Het milieu is het tweede grote
lang daarvan blijkt alleen al uit het
feit dat William Reilly, het hoofd
van de Environmental Protection
Agency (EPA), zoiets als het minis
terie voor milieuzorg, met Bush
mee zal gaan. Dat is nog niet eerder
voorgekomen.
Bush zal in Oosteuropa voorstel
len doen om te helpen bij het oplos
sen van de milieuproblemen, die
ook daar niet gering zijn. Het milieu
zal bovendien een prominente
plaats innemen op de agenda van de
Economische Top.
De Amerikanen zullen in Parijs
ongetwijfeld zichzelf op de borst
gaan kloppen vanwege de wetge
ving die Bush onlangs voorstelde,
en die erop is gericht de luchtver
vuiling te verminderen. Het gaat om
voorstellen als meer schone auto's,
en minder uitstoot van zwaveldioxi
de door de industrie.
Wat het Witte Huis uiteindelijk
wil, is een internationale conferen
tie waarin over alle gevaren die het
wereldmilieu bedreigen (zoals aan
tasting van de ozonlaag, het broei
kaseffect, zure regen) kan worden
gepraat. Reilly zei deze week in een
gesprek met journalisten dat het
niet waarschijnlijk is, dat de presi
dent al de komende week met zo'n
voorstel komt.
"Maar ik verwacht concrete voor
stellen in de komende maanden",
aldus Reilly. Dat betekent onder
meer, dat het niet waarschijnlijk is
dat Bush van zijn reis naar ons land
gebruik zal maken om zich achter
de enige maanden geleden gehou
den milieuconferentie van Den
